Sterksel: in elke fase van mijn leven! Onderzoek naar de behoeften aan Wonen, Welzijn en Zorg in Sterksel

Sterksel: in elke fase van mijn leven! Onderzoek naar de behoeften aan Wonen, Welzijn en Zorg in Sterksel

Sterksel: in elke fase van mijn leven! Onderzoek naar de behoeften aan Wonen, Welzijn en Zorg in Sterksel mevrouw ir. J. Luijten mevrouw drs. T. Rietveld mevrouw M. Tan MSc het PON, kennis in uitvoering Tilburg, april 2014

Colofon Het PON heeft dit onderzoek verricht in opdracht van Provincie Noord-Brabant Auteurs Jolanda Luijten, Trude Rietveld en Maureen Tan PON publicatienummer 14-9 / 31215 Datum april 2014 2014 2013 het PON, kennis in uitvoering. Het auteursrecht van deze publicatie berust bij het PON. Gehele of gedeeltelijke overname van teksten is toegestaan, mits daarbij de bron wordt vermeld. Vermenigvuldiging en publicatie in in een andere vorm dan dit rapport is slechts toegestaan na schriftelijke toestemming van het PON. Hoewel deze publicatie met de grootst mogelijke zorg is samengesteld, kan het PON geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele fouten. Meer informatie: www.hetpon.nl

Inhoudsopgave Inleiding 5 1.1 Aanleiding 5 1.2 Onderzoek 5 1.3 Werkwijze 6 1.4 Opbouw van deze rapportage 7 2 Achtergrondinformatie Sterksel 9 2.1 Demografische gegevens 9 2.2 Welke leefstijltypen kunnen worden onderscheiden? 11 2.3 Woningbestand 14 2.4 Huidige aanbod wonen, welzijn en zorg 14 3 Uitkomsten enquête 17 3.1 Wie hebben de vragenlijst ingevuld? 17 3.2 Tevredenheid woonomgeving 18 3.3 Verhuisgeneigdheid 19 3.4 Lidmaatschap verenigingen/hobbyclubs 21 3.5 Binding met Sterksel 22 3.6 Vrijwilligerswerk 24 3.7 Contacten met buren, dorpsgenoten, familie, vrienden, kennissen en hulpverleners 24 3.8 Zorg en aandacht voor elkaar 26 3.9 Gebruik van zorg- en welzijnsvoorzieningen 28 3.10 Verbeterpunten leefbaarheid 30 4 Resultaten diepte-interviews 31 4.1 Villawijk 31 4.2 Dorpskern 31 4.3 Buitengebied 32 4.4 Samenvattend 33 5 Resultaten workshops 35 5.1 Opzet van de 1 e workshop 35 5.2 Resultaten 1 e workshop 36 5.2.1 Contacten en eenzaamheid 36 5.2.2 Uitbreiden mogelijkheden voor zorg in het dorp 36 5.3 Resultaten bijeenkomst KBO 37 5.4 Opzet 2 e workshop 38 5.5 Resultaten 2 e workshop 39 5.5.1 Werkgroep Contacten en eenzaamheid 39 5.5.2 Werkgroep Zorg in het dorp 39 5.5.3 Werkgroep Vervoer (zowel voor ontmoeten als zorg) 40

6 Samenvatting 41 6.1 Contacten en eenzaamheid 41 6.2 Uitbreiden mogelijkheden voor zorg in het dorp (nabuurschap) 44 6.3 Vervoer (zowel voor ontmoeten als voor zorg) 46 7 Hoe nu verder? 49 Bijlagen 51 Bijlage A Enquête 53 Bijlage B Leefstijltypen Sterksel 67 Bijlage C Verbeterpunten leefbaarheid 71 Bijlage D Profielen ten behoeve van workshop 79 Bijlage E Resultaten 1 e workshop 81 Bijlage F Reeds aanwezige voorzieningen in Sterksel per thema 87 Bijlage G Formulieren voor opstellen stappenplan 89 Publicaties 93

Inleiding 1.1 Aanleiding Sterksel is een klein dorp met zo n 1200 inwoners in de omgeving van Eindhoven. Daarvan zijn 200 inwoners ouder dan 65 jaar. Sterksel vormt samen met de kernen Heeze en Leende de gemeente Heeze-Leende. Sterksel kenmerkt zich door een hoge mate van zelfwerkzaamheid en zelfredzaamheid. Een duidelijk voorbeeld hiervan is de coöperatieve dorpswinkel. In toenemende mate zijn de inwoners van Sterksel ook voor hun zorg- en welzijnsbehoeften aangewezen op de eigen kracht van de inwoners en de zorg voor elkaar. Daarom is de werkgroep Wonen, Welzijn en Zorg Sterksel, namens de dorpsraad, met de hieronder genoemde wens uit het IDOP aan de slag gegaan. Sterksel: in elke fase van mijn leven!!! Ik wens in elke fase van mijn leven een geschikte woning, woonomgeving en dorpsgenoten die iets voor mij over hebben en waar ik iets voor over heb. Ik voel me thuis en veilig in Sterksel en ben er trots op om in Sterksel te wonen. Uit IDOP Sterksel, 2008. Om aan deze doelstelling invulling te geven moet door de inwoners de volgende vraag worden beantwoord: Wat heb ik nodig voor een optimaal woon-, zorg- en leefklimaat in Sterksel in 2020 en wat kan ik daaraan zelf bijdragen? De werkgroep heeft zich hierbij de volgende vragen gesteld: wat hebben de inwoners van Sterksel nodig om op een prettige, veilige en gezonde manier in Sterksel te kunnen blijven wonen en wat kunnen zij daaraan zelf bijdragen? Welke voorzieningen zijn nodig in Sterksel? Waaraan moeten de woningen voldoen in de toekomst? Wat zijn de gevolgen van alle komende wijzigingen en bezuinigingen op het gebied van Wonen, Welzijn en Zorg? Hoe kunnen we ervoor zorgen dat niet alleen wensen maar daadwerkelijke behoeften in beeld worden gebracht? Hoe kunnen we ons dorp voor alle leeftijden leefbaar houden? 1.2 Onderzoek Om deze vragen te beantwoorden is nader onderzoek nodig. De provincie Noord- Brabant en de gemeente Heeze-Leende onderschrijven de onderzoeksvraag. Inleiding 5

Omdat dit thema in meer dorpen speelt, heeft de provincie Noord-Brabant de dorpen Gerwen en Sterksel aangemerkt als pilots en het PON vanuit het uitvoeringsprogramma L@B de opdracht gegeven het onderzoek samen met de werkgroepen uit de beide pilotdorpen uit te voeren. In feite is de onderzoeksvraag tweeledig: Wat zijn de daadwerkelijke behoeften voor nu en op termijn op het brede terrein van wonen, welzijn en zorg, om op basis daarvan de benodigde voorzieningen en diensten op maat te kunnen ontwikkelen? Hoe kunnen we stimuleren/organiseren dat de inwoners daaraan zelf bijdragen? 1.3 Werkwijze Het onderzoek is uitgevoerd aan de hand van 4 stappen: 1 Gestart is met het verzamelen van de benodigde achtergrondinformatie over Sterksel. Welke voorzieningen en activiteiten zijn reeds in het dorp aanwezig op het gebied van Wonen, Welzijn en Zorg? Hoe ziet de bevolkingssamenstelling, de leeftijdsopbouw en het woningaanbod in Sterksel er uit en wat zijn de te verwachten ontwikkelingen voor de toekomst? Welke leefstijltypen zijn in het dorp vertegenwoordigd en zijn er verschillen tussen buurten? 2 Vervolgens is een vragenlijst verspreid onder alle inwoners van 18 jaar en ouder in Sterksel. Er zijn 1010 vragenlijsten verspreid en 542 enquêtes ingevuld. Dit is een respons van 54%. Doel van de vragenlijst is het sociale netwerk en de zelfredzaamheid van de inwoners in beeld te brengen. Hoe regelen de inwoners het nu? Lossen zij hun zorg- en hulpvragen op binnen de familie of de professionele zorg- en hulpverlening en in hoeverre spelen buren of andere inwoners uit het dorp hierin een belangrijke rol? Wat zijn de inwoners bereid voor elkaar te doen? Welke hulp/zorg bieden en ontvangen de inwoners aan en van elkaar? Is er een verschil tussen de diverse wijken en buurten binnen het dorp? Waar zit nog potentieel en hoe kunnen we dat potentieel aanboren? Een belangrijk nevendoel van de enquête is het creëren van draagvlak van de dorpsbewoners voor het thema en het bevorderen van de eigen inzet hierop. Bovendien bieden de resultaten van de enquête de benodigde input voor de diepte-interviews (zie volgende punt). 3 In navolging van de enquête zijn 24 diepte-interviews gehouden met verschillende inwoners uit het dorp. De interviews zijn gehouden door koppels van 2 vrijwilligers, die hiervoor van het PON vooraf een training en instructies hadden gekregen. In de diepte-interviews zijn we op zoek gegaan naar de daadwerkelijke achterliggende behoeften en/of hulpvragen van de inwoners op het gebied van Wonen, Welzijn en Zorg in het dorp. 6 Sterksel: in elke fase van mijn leven!

4 Tenslotte zijn twee workshops gehouden. In de eerste workshop zijn de uitkomsten van de vragenlijsten en de diepte-interviews met alle inwoners gedeeld en is samen met de aanwezigen creatief aan de slag gegaan om kansrijke ideeën te formuleren om te komen tot oplossingen voor een optimaal Wonen, Welzijn en Zorg in Sterksel. Het doel van de 2e workshop was om de eerste ideeën uit de 1 e workshop verder uit te denken en te komen tot werkgroepen die de kansrijke ideeën verder gaan uitwerken. Voor de 1 e workshop waren alle inwoners van Sterksel uitgenodigd. Tijdens deze avond deden circa 55 inwoners mee aan de discussie. Op 20 november heeft de werkgroep de workshop tijdens een KBO-bijeenkomst nogmaals gedaan. Hierbij waren 26 (oudere) inwoners aanwezig. De 2 e bijeenkomst was bedoeld voor de mensen die ideeën hebben over de in de 1e bijeenkomst aangedragen oplossingsrichtingen en willen helpen deze verder uit te werken en/of uit te denken. Aan deze workshop namen ruim 30 inwoners deel. 1.4 Opbouw van deze rapportage Deze rapportage geeft de bevindingen van het onderzoek in Sterksel weer. Na deze inleiding vindt u in hoofdstuk 2 de achtergrondinformatie over het dorp Sterksel. In hoofdstuk 3 leest u de resultaten van de enquête. Hoofdstuk 4 beschrijft de uitkomsten van de diepte-interviews. En de resultaten van de workshops vindt u in hoofdstuk 5. Het rapport sluit af met hoofdstuk 6: de conclusies en acties. Inleiding 7

8 Sterksel: in elke fase van mijn leven!

2 Achtergrondinformatie Sterksel In dit hoofdstuk vindt u de demografische gegevens, de leefstijltypen, het woningbestand en het aanbod van accommodaties, diensten en verenigingen op het gebied van wonen zorg en welzijn in Sterksel. 2.1 Demografische gegevens In Sterksel wonen 1.210 mensen (op 1 januari 2013, afgerond op vijftallen). Dit is exclusief de inwoners van Providentia. Tabel 1 Aantal inwoners Sterksel Man Vrouw Totaal inclusief Providentia Totaal exclusief Providentia* Aantal Aantal Aantal % Aantal % 0 t/m 4 jaar 30 35 65 5 65 5 5 t/m 9 jaar 35 35 70 5 70 6 10 t/m 14 jaar 45 40 80 6 80 7 15 t/m 24 jaar 65 75 140 10 120 10 25 t/m 34 jaar 65 55 125 9 95 8 35 t/m 44 jaar 100 95 195 14 165 14 45 t/m 54 jaar 135 105 235 17 200 17 55 t/m 64 jaar 105 115 210 15 175 14 65 t/m 74 jaar 100 65 170 12 140 12 75 jaar en ouder 55 60 125 9 105 9 Totaal 735 670 1395 100% 1210 100% * Inwoneraantal inclusief inwoners Providentia (Bron: Sociale Atlas Brabant, PON 2013) en inwoneraantal exclusief bewoners Providentia (bron: Providentia, 2013). In de onderstaande grafiek is het verloop van de bevolkingsopbouw van Sterksel weergegeven in de periode 2001-2013. 2 Achtergrondinformatie Sterksel 9

In de onderstaande grafiek is de groene en grijze druk weergegeven. De grijze druk geeft het aantal 65-plussers als percentage van het aantal 20-64 jarigen weer. De groene druk is het aantal 0-20 jarigen als percentage van het aantal 20-64 jarigen. Uit de grafiek blijkt dat in 2010 een kantelpunt is voor wat betreft de groene druk. Tot 2010 nam het aandeel jongeren nog toe, maar sinds 2010 daalt het aandeel jongeren. Deze daling zal zich in de toekomst voortzetten. De grijze druk laat gedurende de laatste 10 jaar al een stijgende lijn zien, wat betekent dat het aandeel ouderen verder toeneemt. 10 Sterksel: in elke fase van mijn leven!

2.2 Welke leefstijltypen kunnen worden onderscheiden? Het PON beschikt over een database met leefstijltypen. Hierin worden 14 hoofdtypen en 50 subtypen onderscheiden. In bijlage 1 zijn de percentages weergegeven waarin de verschillende typen in Sterksel (per buurt) voorkomen. In Sterksel worden de volgende buurten onderscheiden: dorpskern, villawijk en buitengebied. Wanneer bekend is wat voor typen gezinnen in een gemeente wonen, is het gemakkelijker daar beleid, maar ook informatie en PR op aan te passen. In Sterksel komen vier leefstijltypen beduidend vaker voor dan de overige typen huishoudens. Hieronder wordt kort beschreven welke vier typen dit zijn en wat hun belangrijkste kenmerken zijn. 20,1% van de huishoudens in Sterksel valt onder het type Rurale Tienergezinnen (type L42). In alle buurten van Sterksel komt dit type huishouden voor, maar met name in de dorpskern. Rurale Tienergezinnen zijn landelijk wonende stellen en gezinnen met tieners in vrijstaande en halfvrijstaande woningen. Kenmerkend voor dit type huishouden is dat de leeftijd van de ouders tussen de 45 en 75 jaar ligt, zij getrouwd zijn, al lange tijd woonachtig zijn op hetzelfde adres, meerdere auto s hebben en veel tuinieren. Vaak werkt de vader als agrariër en zorgt de moeder voor het huis en het gezin. Het zijn volwassen gezinnen waar de kinderen minimaal 6 jaar oud zijn, maar meestal zijn de kinderen 12 jaar of ouder. 16,2% van de huishoudens van Sterksel valt onder het type Landelijke Vrijheidszoekers (type L43). Dit type komt nagenoeg alleen in het buitengebied van Sterksel voor. Deze huishoudens kunnen getypeerd worden als huishoudens die veelal in (half) vrijstaande woningen wonen en die de vrijheid zoeken in zeer landelijke gebieden. De volgende kenmerken zijn op dit type huishouden van toepassing: hun leeftijd ligt tussen de 45 en 75 jaar, ze lezen regionale dagbladen, zijn al langere tijd woonachtig op hetzelfde adres, hebben een vaste telefoon, meerdere auto s, schenken geld aan goede doelen en doen aan vrijwilligerswerk. 2 Achtergrondinformatie Sterksel 11

De Landelijke Vrijheidszoekers zijn vaak getrouwd en hebben soms nog thuiswonende kinderen van 12 jaar en ouder. Ook zijn ze in hoge mate van autochtone afkomst. Ze zijn vaak laag of middelbaar opgeleid en werken veelal fulltime als agrariër of zijn gepensioneerd. Daarnaast verbouwen ze hun eigen groenten en maken hun eigen kleding. 15,8% van de huishoudens in Sterksel valt onder het type Ruimwonende Families (type I31). Bijna alle huishoudens van dit type wonen in de dorpskern van Sterksel. Ruimwonende Families zijn gezinnen in ruime woningen in de meer landelijke gebieden met een bovenmodaal inkomen. Deze gezinnen wonen vaak in een tweeonder-een-kapwoning, een vrijstaande woning of een hoekwoning. De ouders zijn gemiddeld tussen de 40 en 60 jaar oud, zijn getrouwd en hebben vaak twee of drie kinderen van 6 jaar of ouder. Deze families zijn vooral van autochtone afkomst. Kenmerkend voor dit type huishouden is verder dat ze één of meerdere auto s hebben, een fulltime baan hebben in een middelbare of hoge functie, geld aan goede doelen schenken en veel verzekeringen en een vaste telefoon hebben. Ze gaan op vakantie met een tent, caravan of kampeerauto, bijvoorbeeld naar Denemarken. 12 Sterksel: in elke fase van mijn leven!

15,0% van de huishoudens van Sterksel valt onder het type Gefortuneerde Gevorderden (type K39). Dit type komt met name voor in de villawijk. De Gefortuneerde Gevorderden zijn bewoners van grote en dure vrijstaande woningen in de minder stedelijke gebieden. Deze (voornamelijk) vijftigplussers staan hoog op de sociale ladder en zijn veelal zelfstandig ondernemer of directeur (geweest). Ze zijn getrouwd en meestal zijn de kinderen al het huis uit. De kinderen die nog wel thuis wonen zijn minimaal 13 jaar oud. Verder hebben de Gefortuneerde Gevorderden vaak meerdere auto s, schenken geld aan goede doelen en hebben beleggingen. De leefstijltypen kunnen worden weergegeven naar leeftijd en welstandsniveau: De typen die in Sterksel het meest voorkomen zijn I31en L42 in de dorpskern, L43 in de Villawijk en K38 in het buitengebied. Deze groepen kennen een relatief hoge leeftijd, een gemiddeld tot hoog welstandsniveau en - met uitzondering van type K38 - relatief grote huishoudgrootte. 2 Achtergrondinformatie Sterksel 13

2.3 Woningbestand Sterksel telde op 1 januari 2012 in totaal 517 woningen. Daarvan zijn 467 eengezinswoningen en 50 meergezinswoningen. 313 van de 517 woningen hebben 5 kamers of meer. Tabel 2 Aantal en type woningen in Sterksel (2012) Koopsector Sociale huursector Particuliere Huursector Totaal Eengezins 416 27 24 467 Meergezins 36 6 8 50 1 t/m 3 kamers 58 14 12 84 4 kamers 105 10 5 120 5 kamers of meer 289 9 15 313 Totaal 452 33 32 517 Bron: Sociale Atlas Brabant, PON 2013 2.4 Huidige aanbod wonen, welzijn en zorg Accommodaties wonen, welzijn, zorg In Sterksel zijn de volgende accommodaties op het gebied van wonen, welzijn en zorg aanwezig: Dorpshuis Valentijn. Attent Dorpswinkel met postagentschap (dorpscoöperatie). Basisschool de Talententoren met bibliotheek-uitleenpunt. Kinderdagverblijf Soetje/BSO Beejezoo. Peuterspeelzaal Klein Duimpje. Parochie H. Catharina van Alexandrië. Streekmuseum Peter van den Braken Centrum. Sportpark De Hemelrasten. Discovery Ranch. Kampeeraccommodatie Sint Jorishoeve. Camping Recrenova. Providentia/Kempenhaeghe. Frituur de Scheep. Café de Scheep. Café Narragonia. 14 Sterksel: in elke fase van mijn leven!

Woon-, welzijn- en zorgdiensten In Sterksel worden de volgende diensten aangeboden op het gebied van Wonen, Welzijn en Zorg: Internetcafé voor senioren. Eetpunt in dorpshuis Valentijn. Klussendienst St. Maarten. Boodschappen bezorgdienst. Omgekeerde boodschappendienst (vervoer naar winkel). Vervoersdienst St. Maarten. Maaltijdbezorging aan huis. Begeleiding naar arts/ziekenhuis, kerkhof, activiteiten en dergelijke. Personenalarmering. Bibliotheek uitleenpunten (in school voor kinderen en in dorpshuis voor ouderen). Fysiotherapie (in de Valentijn). Digitale informatievoorziening Virtueel Plein Sterksel. Verenigingen en organisaties In Sterksel zijn de volgende verenigingen en organisaties aanwezig: Categorie Sport Hobbyclub Muziek-, dans of zangvereniging Naam vereniging Gymclub MIDFIT - damesgymclub Gymnastiekvereniging Damesgym Sterksel Gymnastiekvereniging Herengym Sterksel Handbalvereniging De Vlinders Nordic Walking De Panlopers PaardenSportVereniging De Pikeurtjes Paraglyding Tennisvereniging De Heerlijkheid Sterksel Voetbalvereniging R.K.S.V. Sterksel Yoga Fotoclub Sterksel Bridgeclub De Heerlijkheid Welfare Sterksel, onderdeel Rode Kruis Bloe Noots, Muziekgezelschap Blue Band Sterksel Brabants Bont - volksdansgroep Ger van huis, muziekgezelschap Happyness - dansvereniging KVO Kamerkoor Midlife, zanggroep Muziekvereniging De Heerlijkheid Sterksel Oud Fit - Volksdansgroep Zangkoor - Parochieel Zangkoor 2 Achtergrondinformatie Sterksel 15

Categorie Cultuur Ouderen/vrouwen Jeugd en jongeren Buurt- en dorpsorganisaties Overig Naam vereniging Carnavalsvereniging De Ossedrijvers Heemkundekring IVN Heeze-Leende Kempro, Atelier, Galerie Oranjecomité Sterksel Sint Nicolaas Comité Sterksel Stichting Leuk op Sterksel (kermis) Peter van den Brakencentrum Smalspoor - Stichting Cultureel Erfgoed Hulpdienst St. Maarten Internetcafé Sterksel KBO Afdeling Sterksel KVO Afdeling Sterksel SOOS (Samen Ontmoeten en Ontspannen, senioren) Meer Bewegen Voor Ouderen Jeugd Vakantie Week Sterksel KPJ Sterksel Jongerenwerk Heeze-Leende-Sterksel Kinderbeurs Sterksel Ouderraad BS De Talententoren Schoolraad/MR De Talententoren Stichting Jeugdbelangen Sterksel (onder andere zeskamp) Dorpsraad Sterksel Werkgroep Wonen, Welzijn en Zorg Buurtvereniging Vlaamseweg Coöperatie dorpswinkel EHBO Vereniging Sterksel Centrum voor Creatief Leren Rode Kruis, Het Nederlands De Zonnebloem PuntExtra Steunpunt Vrijwilligerswerk 16 Sterksel: in elke fase van mijn leven!

3 Uitkomsten enquête In dit hoofdstuk vindt u de resultaten uit de enquête. De resultaten zijn gewogen naar leeftijd en geslacht. Dit houdt in dat de uitkomsten, die in deze rapportage worden weergegeven, gelden voor alle inwoners van Sterksel van dezelfde leeftijd of hetzelfde geslacht. Er worden ook resultaten vermeld per buurt. Deze resultaten konden niet worden gewogen omdat de hiervoor benodigde demografische gegevens niet op buurtniveau beschikbaar zijn. Dit betekent dat de resultaten niet representatief zijn op buurtniveau. Er kan dus niet gezegd worden dat de resultaten gelden voor alle inwoners van die betreffende buurt. We spreken in de rapportage dan ook niet over de inwoners, maar over de respondenten uit de Dorpskern, Villawijk of het Buitengebied. 3.1 Wie hebben de vragenlijst ingevuld? De vragenlijst is in augustus 2013 verspreid onder alle inwoners van 18 jaar en ouder uit Sterksel (met uitzondering van de bewoners van Providentia). Vrijwilligers zijn ingezet om de vragenlijst huis-aan-huis te verspreiden. Uiteindelijk hebben 542 personen de vragenlijst ingevuld. Dit is een respons van 54% van alle 18-plussers uit het dorp (de bewoners van Providentia niet meegerekend). Een veelgehoorde reactie bij het ophalen van de vragenlijsten was dat echtparen samen slechts één vragenlijst hadden ingevuld omdat man en vrouw dezelfde mening deelden. Veel jongeren hadden de vragenlijst niet ingevuld omdat ze officieel nog wel op het adres staan ingeschreven, maar in de praktijk elders wonen. De vragenlijst is ingevuld door iets meer vrouwen (52%) dan mannen (48%). In de onderstaande tabel zijn de respondenten weergegeven naar leeftijd en buurt. De meeste respondenten (48%) wonen in de Dorpskern, 39% woont in het Buitengebied en 13% van de respondenten woont in de Villawijk. De meeste respondenten zijn 55 jaar en ouder; in alle drie de buurten is dit de grootste groep respondenten, in de Villawijk verreweg de grootste groep. Leeftijdscategorie Dorpskern Villawijk Buitengebied Totaal % Aantal % Aantal % Aantal % Aantal 18-29 jaar 9 % 24 4 % 3 11 % 24 10 % 52 30-39 jaar 16 % 42 1 % 1 8 % 16 11 % 60 40-54 jaar 28 % 72 14 % 10 30 % 63 27 % 145 55 jaar en ouder 44 % 116 80 % 56 49 % 102 51 % 274 Onbekend 3 % 7 0 % 0 2 % 4 2 % 11 Totaal 100 % 261 100 % 70 100 % 209 100 % 542 3 Uitkomsten enquête 17

De huishoudens van de respondenten hebben een gemiddelde grootte van 2,7 personen. De huishoudens in het buitengebied (3,0 personen) zijn iets groter dan de huishoudens in de Dorpskern (2,7 personen). De kleinste huishoudens zijn te vinden in de Villawijk (2,3 personen). Bijna de helft (46%) van de respondenten is gehuwd of woont samen en heeft geen (thuiswonende) kinderen. 33% is gehuwd of samenwonend met thuiswonende kinderen. Opvallend is dat er relatief weinig respondenten uit de Villawijk gehuwd of samenwonend zijn met thuiswonende kinderen ten opzichte van de overige twee buurten. Dit kan worden verklaard door de hoge leeftijd van de respondenten in deze wijk. Opvallend is dat de meeste respondenten niet zijn opgegroeid in Sterksel. 34% (182 respondenten) is wel opgegroeid in Sterksel. Vooral inwoners van de Villawijk zijn elders opgegroeid, slechts 10% geeft aan wel in Sterksel te zijn opgegroeid. In de dorpskern is dit 32% en onder de respondenten uit het Buitengebied is 43% opgegroeid in Sterksel. Bijna 60% van de respondenten woont langer dan 20 jaar in Sterksel. Van de respondenten die uit het Buitengebied komen woont zelfs 73% al langer dan 20 jaar in Sterksel, bij de overige twee buurten ligt het percentage rond de 50%. Mensen blijven ook lang in dezelfde buurt wonen. 55% van de respondenten woont al 20 jaar of langer in dezelfde buurt en vooral onder de respondenten uit het Buitengebied ligt dit percentage hoog (69%). Wanneer er gekeken wordt naar het opleidingsniveau valt op dat de meeste respondenten een MBO-diploma hebben. Wanneer deze resultaten worden uitgesplitst naar buurt is te zien dat de respondenten afkomstig uit het Buitengebied het vaakst een MBO-diploma hebben, terwijl de respondenten uit de Villawijk het vaakst een HBO-diploma bezitten. De respondenten uit de Dorpskern hebben even vaak een MBO- als een HBO-diploma. 44% van de respondenten verricht betaald werk in loondienst. De meeste respondenten uit de Villawijk zijn gepensioneerd, met de VUT of rentenieren. 3.2 Tevredenheid woonomgeving De inwoners van Sterksel is gevraagd een rapportcijfer te geven voor de mate waarin zij tevreden zijn over een aantal specifieke thema s. Het veiligheidsgevoel en het onderlinge contact/binding in de buurt krijgen de hoogste rapportcijfers (beide rapportcijfer: 7,7). De zorgvoorzieningen scoren het laagst (5,8). Wanneer er een uitsplitsing wordt gemaakt naar wijk valt op dat de respondenten uit de verschillende wijken verschillende indicatoren als beste beoordelen. In de Dorpskern is dat het veiligheidsgevoel (rapportcijfer: 7,7), in de Villawijk het onderlinge contact/ binding in hun buurt (8,9) en in het Buitengebied de kwaliteit van de woonomgeving (rapportcijfer: 7,7). De zorgvoorzieningen staan wel in elke buurt op de laatste plek. 18 Sterksel: in elke fase van mijn leven!

Gemiddeld rapportcijfer op het gebied van Dorpskern Villawijk Buitengebied Aantrekkelijkheid/sfeer in Sterksel 7,3 7,8 7,1 Kwaliteit van de woonomgeving 7,2 8,3 7,7 Veiligheidsgevoel 7,7 8,0 7,6 Onderling contact/binding in Sterksel 7,4 7,4 7,2 Onderling contact/binding in mijn buurt 7,5 8,9 7,6 Ontmoetingsmogelijkheden 6,9 7,2 6,8 Zorgvoorzieningen 5,5 5,1 6,4 Voorzieningen eerste levensbehoeften 7,2 7,4 7,4 3.3 Verhuisgeneigdheid De meeste inwoners van Sterksel (60%) hopen over 10 tot 15 jaar nog steeds in Sterksel te wonen. Het zijn vooral de inwoners in de leeftijdscategorie 18 tot 29 jaar die denken over 10 tot 15 jaar ergens anders te wonen. Ook vinden de meeste inwoners dat hun woning geschikt (te maken) is om er op hoge leeftijd met een beperking te wonen. Opvallend is dat deze laatste uitspraak niet geldt voor de respondenten afkomstig uit het Buitengebied: slechts 7% is het eens met deze uitspraak. 5% Van de inwoners (23 respondenten) is van plan om binnen twee jaar te verhuizen en nog eens 15% (74 respondenten) wil misschien binnen 2 jaar verhuizen. De jongeren (18 t/m 29 jaar) geven het vaakst aan dat zij (misschien) binnen twee jaar willen verhuizen. 43% van de 18 tot en met 29 jarigen (20 respondenten) is (misschien) van plan binnen 2 jaar te verhuizen. Het minst verhuisgeneigd zijn de ouderen. 88% van de 55-plussers geeft aan niet van plan te zijn de komende twee jaar te verhuizen. Aan de inwoners die aan hebben gegeven (misschien) van plan te zijn binnen twee jaar te verhuizen is gevraagd waarom zij dit van plan zijn. In de onderstaande tabel zijn de verhuisredenen per leeftijdscategorie en voor Sterksel in totaal weergegeven. 3 Uitkomsten enquête 19

Wat maakt dat u (misschien) van plan bent binnen twee jaar te verhuizen? 18-29 jaar N=20 30-39 jaar N=13 40-54 jaar N=24 55 jaar en ouder N=29 Totaal N=91 % % % % % Persoonlijke redenen 75 15 20 13 34 Mijn tuin is te groot 0 9 17 52 18 Er zijn te weinig voorzieningen in Sterksel 15 17 21 24 18 Vanwege studie of werk 30 12 18 7 17 Mijn woning vergt teveel onderhoud 0 9 16 28 13 Mijn woning is te klein 20 23 8 4 12 Mijn woning is te groot 0 0 17 28 12 Ik wil dichter bij familie/vrienden wonen 10 9 0 13 8 De woonlasten zijn te hoog 0 0 21 7 7 Mijn woning ligt te afgelegen 10 0 4 14 7 Mijn woning is onvoldoende aangepast aan mijn beperking 0 6 0 7 3 Ik voel me niet veilig 0 9 0 0 2 Anders 15 32 17 13 21 De meest genoemde reden om (misschien) binnen 2 jaar te gaan verhuizen zijn van persoonlijke aard, zoals zelfstandig gaan wonen, samenwonen/huwelijk, scheiding en dergelijke. Wordt er gekeken naar leeftijd, dan valt op dat de verhuisredenen erg verschillen. Bij jongeren (18-29 jaar) betreft het met name persoonlijke redenen (75%), terwijl de ouderen (55+) een te grote tuin (52%) opgeven als reden om (misschien) binnen 2 jaar te willen verhuizen. Ook studie/werk (30%) en een te kleine woning (20%) wordt door jongeren als verhuisreden genoemd. In de leeftijdscategorie 30-39 jaar is een te kleine woning de meest genoemde verhuisreden. Ook noemt deze leeftijdscategorie opvallend vaak een reden in de categorie anders namelijk. Meermalen genoemde antwoorden in deze categorie zijn: een geplande verhuizing naar een nieuwbouwwoning in Heeze, als de gezondheidstoestand het niet meer toelaat en geluids- en stankoverlast. Als er wordt gekeken naar de buurt waar de respondenten vandaan komen, dan is te zien dat de respondenten uit de Dorpskern en het Buitengebied het meest om persoonlijke redenen van plan zijn om binnen twee jaar te verhuizen, terwijl respondenten afkomstig uit de Villawijk als reden geven dat hun tuin te groot is. Ongeveer de helft van de inwoners die aan hebben gegeven (misschien) binnen twee jaar te verhuizen weet nog niet waar zij naartoe willen verhuizen. 11% (11 respondenten) wil binnen Sterksel verhuizen en 24% van deze groep wil verhuizen naar elders in de gemeente Heeze-Leende. Van de groep die (misschien) binnen twee jaar wil verhuizen wil 65% een huis kopen en 17% geeft de voorkeur aan een huurwoning. 37% wil verhuizen naar een gewone eengezinswoning en 18% geeft de voorkeur aan een appartement. 28% heeft het antwoord anders gegeven. 20 Sterksel: in elke fase van mijn leven!

Van de respondenten die de voorkeur geven aan een appartement is de helft afkomstig uit het buitengebied. Allen wensen een appartement buiten Sterksel. Het merendeel geeft de voorkeur aan een huurappartement. Van de respondenten die een appartement wensen is bijna eenderde 18-29 jaar, eenderde is 40-54 jaar en iets meer dan eenderde is 55 jaar of ouder. Bijna de helft van de respondenten (49%) die (misschien) binnen twee jaar willen verhuizen denkt niet dat zij problemen zullen ondervinden bij het vinden van een geschikte woning. 22% denkt wel problemen te ondervinden omdat de aangeboden woningen te duur zijn. Deze mening gaat niet op voor de respondenten uit de Villawijk. Ook denkt een vijftal inwoners problemen te ondervinden met de verkoop van de huidige woning. Als we kijken naar de 11 respondenten die (misschien) van plan zijn binnen 2 jaar te verhuizen én graag binnen Sterksel willen verhuizen zien we dat 9 respondenten een koopwoning wensen en 1 respondent een huurwoning wenst. Eén respondent heeft deze vraag niet beantwoord. Van 6 respondenten gaat de voorkeur uit naar een eengezinswoning, 3 respondenten zouden bij voorkeur een eigen bouwkavel willen kopen en 1 respondent zou willen verhuizen naar een grondgebonden seniorenwoning. 5 respondenten denken problemen te ervaren bij het vinden van een geschikte woning omdat volgens hen de aangeboden woningen te duur zijn. 2 Respondenten denken andere problemen tegen te komen die niet zijn opgenomen in de antwoordmogelijkheden. 3.4 Lidmaatschap verenigingen/hobbyclubs Bijna de helft van de inwoners van Sterksel (46%) is lid van een of meerdere hobbyclub(s) of vereniging(en) in Sterksel. 17% is lid van de KBO of KVO, 16% is lid van een sportvereniging of sportclub en 13% van een muziek- of zangvereniging. In de Villawijk is slechts 26% van de respondenten lid van een hobbyclub of vereniging in Sterksel. Ondanks de hoge gemiddelde leeftijd zijn ook relatief weinig respondenten uit de Villawijk lid van de KBO/KVO. Aan de inwoners die geen lid zijn van een hobbyclub of vereniging in Sterksel is gevraagd waarom zij geen lid zijn een club of vereniging in Sterksel. Een derde van de inwoners (33%) geeft aan hier geen tijd voor te hebben. Andere redenen die vaak worden genoemd zijn: ik heb geen belangstelling om lid te worden van een club of vereniging (29%), ik heb mijn sociale contacten buiten Sterksel (28%) en de vereniging of club van mijn keuze is niet aanwezig in Sterksel (23%). Redenen die meerdere malen zijn vermeld onder de categorie anders, namelijk zijn dat men (nog) niet op de hoogte is van het aanbod. Vooral de respondenten uit de Dorpskern en het Buitengebied geven aan geen tijd te hebben voor een club of vereniging. Ook geven de respondenten uit de Dorpskern relatief vaker aan dan de respondenten uit de andere twee buurten dat de vereniging of club van hun keuze niet aanwezig is in Sterksel. Respondenten uit de Villawijk hebben relatief vaker hun sociale contacten buiten Sterksel. 3 Uitkomsten enquête 21