Onderwerp: Compensatie meerkosten chronisch zieken, gehandicapten en mensen met een beperking Datum 28 oktober 2014 Naam steller Sanne Bloemen Kenmerk Afdelingsmanager Hans Killaars Afdeling Maatschappelijke Diensten Coördinator Paul de Mulder Voorstel 1. Voor het jaar 2015 de compensatie meerkosten van mensen met een chronische ziekte, handicap en/of beperking vorm te geven via het aanbieden van een uitgebreid aanvullend pakket ( plusvariant ) binnen de gemeentelijke collectieve ziektekostenverzekering (CZM); 2. Als vangnet de individuele bijzondere bijstand te laten gelden; 3. Voor het jaar 2015 een bedrag van 370.616 ontschotten van de integratie uitkering sociaal domein en toevoegen aan het budget bijzondere bijstand; 4. Eventuele overschotten terug te laten vloeien naar de middelen integratie uitkering sociaal domein. Aanleiding Leven met een chronische ziekte, handicap en/of beperking kan extra kosten met zich meebrengen, bijvoorbeeld voor zorg, vervoer, hulpmiddelen en aanpassingen. De compenserende maatregelen voor deze meerkosten zijn: de Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg) 1, de Compensatieregeling eigen risico (CER) 2 en de mogelijkheid om via het minimabeleid categoriale bijzondere bijstand te verstrekken voor deze doelgroep (bijdrage regeling O.C.G.) 3. De Wtcg en CER zijn rijksregelingen en door het Rijk met terugwerkende kracht vanaf 1 januari 2014 afgeschaft, omdat deze niet effectief genoeg zijn gebleken. De regelingen zijn te ongericht en blijken niet terecht te komen bij de personen die het ook daadwerkelijk nodig hebben. Ook de mogelijkheid om via het minimabeleid de bijdrage regeling ouderen, chronische zieken en gehandicapten (O.C.G.) te verstrekken, komt per 1 januari 2015 te vervallen. Dit omdat verstrekking van categoriale bijzondere bijstand vanaf die datum door het Rijk niet meer toegestaan is. Alleen de mogelijkheid tot fiscale aftrek van specifieke zorgkosten blijft bestaan. Gemeenten worden met de drie decentralisaties verantwoordelijk voor de ondersteuning van mensen bij hun zelfredzaamheid en participatie in het brede sociale domein. Binnen deze context past het om de gemeenten verantwoordelijk te maken voor een passende oplossing voor de compensatie van meerkosten die mensen met een chronische ziekte, handicap en/of beperking hebben. De rijksmiddelen die met het afschaffen van de Wtcg en CER vrijvallen worden daarom na een korting overgeheveld naar de gemeenten. De Wtcg wordt in 2014 nog uitbetaald over 2013, dus de afschaffing van de Wtcg zal in 2014 slechts zeer beperkt in de portemonnee 1 Wtcg: Mensen met een chronische ziekte of een handicap krijgen via de Wtcg een algemene tegemoetkoming voor extra kosten die gerelateerd zijn aan hun aandoening. De hoogte van de tegemoetkoming i afhankelijk van leeftijd, zorggebruik en inkomen. 2 CER: Burgers met hoge zorgkosten betalen vaak het volledig eigen risico van de zorgverzekering. Burgers waarvan verwacht wordt dat zij als gevolg van hun chronische aandoening jaar in jaar uit hun eigen risico vol maken ontvangen een CER. Door de CER krijgen burgers een geldbedrag ter gedeeltelijke compensatie van het verplicht eigen risico. De CER 2013 was wettelijk vastgesteld op 99,-. De CER staat los van de algemene tegemoetkoming vanuit de Wtcg en is niet inkomensafhankelijk. 3 O.C.G.: Vanwege de veronderstelling dat de doelgroep ouderen, chronisch zieken en gehandicapten extra kosten hebben, kunnen zij in aanmerking komen voor een vast bedrag per jaar ter compensatie. Pagina 1 van 6
gevoeld worden. Voor eventuele ontstane meerkosten als gevolg van de ziekte of beperking is het beschikbare budget voor bijzondere bijstand in 2014 verhoogd met 47.000 uit de middelen die het Rijk hiervoor in 2014 ter beschikking heeft gesteld. Binnen de gemeente Venray hebben in 2013 bijna 5500 mensen een tegemoetkoming op grond van de Wtcg ontvangen en zo n 3200 mensen een bijdrage vanuit de CER. Een eventuele overlap qua doelgroep tussen deze twee regelingen is te verwachten, maar nog onbekend. De Wtcg kent, in tegenstelling tot de CER, een maximum inkomen tot waar men aanspraak kan maken op een tegemoetkoming. Beoogd resultaat Een effectieve regeling ter compensatie van de daadwerkelijke meerkosten voor mensen onder een minimuminkomen met een chronische ziekte, handicap en/of beperking, die uitvoerbaar, beheersbaar en tevens gemakkelijk toegankelijk en herkenbaar is voor de doelgroep. Argumenten 1.1 Deze regeling is gezien de uitvoerbaarheid, beheersbaarheid van de uitgaven en toegankelijkheid voor de mensen met een chronische ziekte, handicap en/of beperking het beste alternatief voor het wegvallen van de Wtcg, CER en bijdrageregeling O.C.G.. Bij het compenseren van mensen met meerkosten vanwege een chronische ziekte, handicap of beperking heeft de gemeente een viertal opties: - Individuele bijzondere bijstand - Collectieve (aanvullende) ziektekostenverzekering - Financiële tegemoetkoming in de Wmo - Verlagen eigen bijdrage Wmo Deze vier opties zijn in een regionale werkgroep intensief besproken. Nadere informatie over vooren nadelen zijn opgenomen in de bijlage. De tweede optie heeft de voorkeur omdat: - Voor bepaalde ziektekosten is iedere Nederlander in de basis zorgverzekering verzekerd. Mensen met een chronische ziekte, beperking of handicap hebben vaak kosten die niet gedekt worden vanuit de basis verzekering. Zij kunnen zich voor veel van deze kosten verzekeren met een aanvullende verzekering. Uit onderzoek van branchevereniging BS-en-F blijkt dat ongeveer 90% van de meerkosten van chronische zieken, gehandicapten en mensen met een beperking gecompenseerd worden in de plus-variant. - Op deze wijze de daadwerkelijke meerkosten worden gedeclareerd en vergoed, in tegenstelling tot het verstrekken van een compensatie voor aannemelijke meerkosten. - Declaratie van kosten bij de zorgverzekeraar voor veel mensen met een chronische ziekte, handicap of beperking al een bekende handeling is. - Met de zorgverzekeraar de afspraak bestaat dat niemand op grond van medische redenen wordt geweigerd tot deze plus variant. - De kosten voor de gemeente zoveel mogelijk beheersbaar blijven. - Op deze wijze de uitvoerbaarheid van de regeling geen personele consequenties heeft. Pagina 2 van 6
2.1 De individuele bijzondere bijstand geldt als vangnet, voor degenen die zich door omstandigheden niet hadden kunnen verzekeren bij de collectieve ziektekostenverzekering plus variant. Door de inkomensgrens van de plus variant op 120% vast te stellen, hopen we de aanvragen voor individuele bijzondere bijstand zoveel mogelijk te beperken. In nader vast te stellen beleidsregels zal worden vastgelegd hoe met ingang van 1 januari 2015 wordt omgegaan met de verstrekking van individuele bijzondere bijstand voor medische kosten aan diegenen die door omstandigheden geen gebruik kunnen maken van de collectieve ziektekostenverzekering plus variant. De Wtcg en CER zijn met terugwerkende kracht afgeschaft per 1 januari 2014. In het jaar 2014 kunnen mensen met een laag inkomen en meerkosten vanwege een chronische ziekte, handicap of beperking een beroep doen op de anticumulatieregeling vanuit de bijzondere bijstand. 3.1 Daarmee oormerken we een deel van de rijksmiddelen voor de regeling compensatie meerkosten. De rijksmiddelen vanwege de afschaffing van de Wtcg en CER maken deel uit van de integratie uitkering sociaal domein. Op voorhand valt niet exact in te schatten hoeveel budget nodig is voor de regeling compensatie meerkosten. Gezien de omvang van de doelgroep in relatie tot de hoogte van de premie van de huidige collectieve ziektekostenverzekering minima en de vermoedelijke hoogte van de premie van de plus variant, denken we in totaal een bedrag van 485.616 nodig te hebben. De middelen die voorheen werden ingezet voor de bijdrageregeling O.C.G en de premiebijdrage collectieve ziektekostenverzekering minima bedragen in totaal 115.000 per jaar. Dit wordt aangevuld met 370.616 uit de integratie uitkering sociaal domein tot het totaalbedrag van 485.616. Van de integratie uitkering wordt dus 370.616 ontschot voor de regeling compensatie meerkosten. Het totaalbudget van 485.616 wordt enerzijds ingezet voor een bijdrage in de premie voor de plus variant van de collectieve ziektekostenverzekering en anderzijds om in uitzonderlijke en noodzakelijke gevallen via de individuele bijzondere bijstand maatwerk te leveren. Omdat de individuele bijzondere bijstand hoge administratieve lasten voor de burger kent en hoge uitvoeringskosten voor de gemeente, willen we door de inzet van de collectieve zorgverzekering ( plus variant ) een groot deel van de aanvragen voor medische kosten voorkomen. 4.1 De rijksmiddelen maken deel uit van de integratie uitkering sociaal domein en zijn daarmee bedoeld voor de inzet op het gebied van het sociaal domein. Op voorhand valt niet exact in te schatten hoeveel budget nodig is voor de regeling compensatie meerkosten. Aangezien deze middelen verstrekt zijn voor de inzet op het sociaal domein, laten we eventuele overschotten ook terugvloeien in de middelen van de integratie uitkering. We verwachten overigens geen tekort, dit omdat we een beperkte gemeentelijke bijdrage verstrekken, de inkomensgrens vaststellen op 120% van de bijstandsnorm en de vangnetregeling begrenzen. Integraliteit/Relatie met andere beleidsvelden Sociale domein, minimabeleid. Kanttekeningen/risico's Op een aantal onderdelen bestaat nog onduidelijkheid. Zo wordt de hoogte van de premie van de collectieve aanvullende ziektekostenverzekering pas in oktober 2014 bekend gemaakt. De exacte omvang van de doelgroep op inkomensniveau is niet bekend. Pas vanaf oktober 2014 worden Pagina 3 van 6
persoonsgegevens voor wat betreft de CER (van de personen die toestemming hebben gegeven) van het CAK doorgezet naar de gemeente. De persoonsgegevens voor wat betreft de Wtcg (van de personen die toestemming hebben gegeven) worden vanaf begin 2015 doorgezet. Dit kan een risico vormen. We proberen het financieel risico zo veel mogelijk te beperken door het hanteren van een inkomensgrens. Door het vaststellen van deze nota kan het College verder met de voorbereiding voor de uitvoering (zover als mogelijk) van deze regeling. Bij de keuze voor deze regeling compensatie meerkosten doen zich de onderstaande risico s voor: - Mensen met premieachterstand van 6 maanden of meer kunnen zich niet aanvullend verzekeren; - Mensen die ondanks de communicatie over dit onderwerp zich al dan niet willens-en-wetens toch niet verzekeren ter compensatie van hun meerkosten; - Mensen die gedurende het jaar chronisch ziek, gehandicapt worden of een beperking krijgen, hadden zich niet kunnen verzekeren voor de meerkosten en kunnen pas per 1 januari overstappen naar de collectieve ziektekostenverzekering; - Mensen die reeds chronisch ziek, gehandicapt zijn of een beperking hebben die op het moment van het verzekeren geen laag inkomen hebben, en daardoor niet aan de voorwaarde van de inkomensgrens voldoet, maar later in het jaar geconfronteerd wordt met een behoorlijke inkomensterugval. Het college zal in een beleidsregel bezien in hoeverre compensatie via de individuele bijzondere bijstand mogelijk is voor bovenstaande risicogroepen. Communicatie Met betrekking tot de uitvoering wordt de nota besproken met de participatiecoaches, medewerkers van het Wmo loket, consulenten Wmo en schuldhulpverlening en de coaches van het Werkplein Venlo- Venray. Ook worden externe partners zoals het Platform Lage Inkomens Venray (PLIV), de ouderenadviseurs van Synthese en de Papierkroam geïnformeerd. Onze inwoners informeren we als volgt: - In samenwerking met communicatie komt er een persbericht. - Zodra de gegevensuitwisseling met het CAK is gestart, informeren wij de mensen die bij het CAK toestemming hebben gegeven voor gegevensoverdracht rechtstreeks. - In de keukentafelgesprekken die we voeren vanaf oktober 2014 tot en met maart 2015 met de mensen met een indicatie huishoudelijke hulp en/of een AWBZ-indicatie zal de regeling compensatie meerkosten onderwerp van gesprek zijn. - Op de website verstrekken we informatie bijvoorbeeld in de vorm van vragen en antwoorden. Financiële gevolgen Het bedrag van 485.616 dat voor 2015 beschikbaar is voor de regeling compensatie meerkosten is als volgt opgebouwd: - Het budget dat beschikbaar is voor de uitgaven van de minimaregeling bijdrage ouderen, chronisch zieken, gehandicapten (O.C.G.) bedraagt 55.000 per jaar. Dit bedrag dient overgeheveld te worden binnen de kostenplaats bijzondere bijstand (66205) naar grootboekrekening regeling compensatie meerkosten (44055). Dit wordt verwerkt in de 1 e berap 2015. - De in 2014 afgeschafte premiebijdrage voor de collectieve ziektekostenverzekering minima levert jaarlijks een besparing van 60.000 op. Dit bedrag dient overgeheveld te worden binnen de Pagina 4 van 6
kostenplaats bijzondere bijstand (66205) naar grootboekrekening regeling compensatie meerkosten (nieuw). Dit wordt verwerkt in de 1 e berap 2015. - Een bedrag van 370.616 wordt ontschot van de integratie-uitkering sociaal domein en toegevoegd aan het budget bijzondere bijstand kostenplaats (66205), grootboekrekening regeling compensatie meerkosten (44055). Dit wordt verwerkt in de 1 e berap 2015. Middels beraps wordt gemonitord of het budget toereikend is, dan wel of er een overschot dreigt. In het laatste geval wordt een deel van het budget middels de berap (verplicht) overgeheveld naar de integratie-uitkering sociaal domein, zodat dit niet vrijvalt in de algemene middelen. We verwachten overigens geen tekort, dit omdat we een beperkte gemeentelijke bijdrage verstrekken, de inkomensgrens vaststellen op 120% van de bijstandsnorm en de vangnetregeling begrenzen. Het verschil tussen het bedrag aan Rijksmiddelen van 485.616 in de integratie-uitkering sociaal domein en de daadwerkelijke ontschotting van 370.616, blijft in de integratie-uitkering sociaal domein Dat wat aan de integratie-uitkering sociaal domein wordt toegevoegd voor de compensatie meerkosten loopt de komende jaren op. In 2016 bekijken we op grond van de nieuwe verdeelmaatstaven welke bijdrage vanuit de integratie uitkering beschikbaar gesteld dient te worden in aanvulling op de voormalige middelen voor de bijdrage O.C.G. en premiebijdrage collectieve ziektekostenverzekering minima. Personele gevolgen We streven ernaar dat de personele inzet voor de uitvoering van de regeling compensatie meerkosten zo beperkt mogelijk zal zijn. Het verdient de voorkeur de uitvoering van de plus variant op een zelfde wijze uit te voeren als de uitvoering van de huidige collectieve ziektekostenverzekering minima. Zoals aangegeven zetten we een deel van het budget in om maatwerk via de individuele bijzondere bijstand te kunnen leveren in uitzonderlijke en noodzakelijke gevallen. Omdat het verstrekken van individuele bijzondere bijstand hoge administratieve lasten voor de burger kent en hoge uitvoeringskosten voor de gemeente, willen we door de inzet van de collectieve zorgverzekering ( plus variant ) een groot deel van de aanvragen voor medische kosten voorkomen. We verwachten de werkzaamheden binnen de reguliere formatie te kunnen uitvoeren. Mocht blijken dat dit niet haalbaar is, zullen we dit voorleggen aan het college. Juridische gevolgen/rechtmatigheid Categoriale bijzondere bijstand behoort vanaf 1 januari 2015 niet meer tot de mogelijkheden. Een uitzondering daarop is de premiebijdrage voor een collectieve ziektekostenverzekering. Er geldt geen wettelijk gelimiteerde inkomensgrens. Gemeenten kunnen deze zelf bepalen. Fatale termijnen 1 januari 2015. Gezien de communicatie die ruim voor 1 januari 2015 dient te starten en de grootte van de doelgroep, dient dit besluit op korte termijn genomen te worden. Dat is ook de reden waarom vooruitlopend op het Raadsbesluit het College een besluit neemt over de nadere regels rondom de regeling compensatie meerkosten. De communicatie wordt direct gestart nadat de Raad heeft ingestemd met het voorstel. Pagina 5 van 6
Overleg gevoerd met Extern Regionale ambtelijke werkgroep decentralisatie afschaffing Wtcg/CER, BS-en-F, Platform Lage Inkomens Venray, Papierkroam, Tamara Willems (Juridisch Kwaliteitsmedewerker gemeente Venlo), Dinie Vogels (Beleidsmedewerker B gemeente Venlo). Wmo klankbordgroep en Cliëntenraad WWB: het college is verplicht om vóór de vaststelling van de nota in de Raad advies te vragen aan vertegenwoordigers van cliënten, daar waar het maatschappelijke ondersteuning en mensen met minimuminkomens raakt. Hiervoor hebben wij advies ingewonnen bij de Klankbordgroep Wmo en de Cliëntenraad WWB. De adviezen van beide adviesorganen zijn, waar mogelijk en relevant, verwerkt in de nota. De adviezen en de gemeentelijke reactie hierop zijn als bijlage bijgevoegd. Intern Lucien Peters (Wethouder Leven), Hans Killaars (Afdelingsmanager MD), Paul de Mulder (Coördinator MD), Margon van den Hoek (Projectleider Decentralisaties), Elleke Raedts (Senior Beleidsadviseur), Mat van den Beuken (Senior Beleidsadviseur), Mariska Boon (beleidsmedewerker MD), Milou Jeurissen (Beleidsuitvoerend medewerker MD), Kitty Verlijsdonk (medewerker Frontoffice, afdeling PD), Arno Geurts van Kessel (Adviseur Planning en Control, afdeling M), John Frenk (Juridisch Kwaliteitsmedewerker MD), Liezeth Wintjens (Adviseur Communicatie, afdeling M). Vervolgtraject besluitvorming Gestart wordt met de voorbereiding van de uitvoering van deze regeling. Evaluatie In 2015 evalueren we periodiek de inzet van de plus variant en de inzet van de individuele bijzondere bijstand als vangnetregeling. Daarnaast zullen we ook de communicatie over de regeling evalueren, zowel met interne als externe partijen. De uitkomst van de evaluatie zal worden meegenomen in een nieuw voorstel voor de invulling van de regeling compensatie meerkosten chronisch zieken en gehandicapten voor 2016 en verder. Na afloop van ieder jaar ontvangen we van Branchevereniging BS-en-F een evaluatie, waaruit o.a. de omvang van de doelgroep, de deelnamegraad, en de meest aangevraagde vergoedingen blijkt. Dit is waardevolle informatie over de doelgroep, ook in relatie tot de Wmo. Bijlagen 1. Regionaal voorstel over de compensatie meerkosten. 2. Advies Klankbordgroep Wmo + reactie 3. Advies Cliëntenraad WWB + reactie Naslagwerk N.v.t. Pagina 6 van 6