Vragen en antwoordenlijst over de opvang van vluchtelingen en statushouders in de gemeenten Oudewater, Lopik, Woerden, IJsselstein en Montfoort (Lopikerwaardgemeenten) 17 maart 2016 Wonen Er zijn momenteel veel landen en gebieden waarin gevochten wordt of conflicten zijn. Bijvoorbeeld Syrië, Afghanistan, Eritrea en Somalië. De inwoners uit deze landen vluchten weg voor het geweld. Zij vluchten omdat het moet. Het overgrote deel van de vluchtelingen wereldwijd - bijna 90 procent - wordt opgevangen in de regio van crisisgebieden. 10% komt naar Europa en daarvan komt weer een gedeelte van naar Nederland. Deze vluchtelingen vragen in Nederland asiel aan. Veel gemeenten bieden een slaapplaats aan omdat de asielzoekerscentra vol zitten. Dat levert veel vragen op. Hieronder geven een aantal vragen en antwoorden. Als uw vraag er niet tussen zit, dan horen wij die vraag graag via communicatie@lopik.nl Vluchtelingen en statushouders in Lopikerwaardgemeenten Wat gebeurt er met de vluchtelingen die in Nederland aankomen? Als vluchtelingen in Nederland aankomen moeten zij zich eerst laten registreren bij een aanmeldcentrum van het COA (Centraal Orgaan opvang Asielzoekers). Er komen momenteel echter zoveel mensen aan, dat er een wachttijd is ontstaan voor het registreren. Daarnaast zijn de asielzoekerscentra vol. Daarom worden vluchtelingen tijdelijk opgevangen in sporthallen, lege kantoren en andere gebouwen waar even bedden neergezet kunnen worden. Dit is een tijdelijke oplossing. Nederland heeft alle gemeenten gevraagd of zij opvang kunnen regelen waar de vluchtelingen wat langer kunnen blijven. Wat is het verschil tussen een vreemdeling, vluchteling, asielzoeker en statushouder? o Een vreemdeling is iemand die niet de Nederlandse nationaliteit heeft. o Een asielzoeker is een vreemdeling die zijn land heeft verlaten en bij de Nederlandse overheid een asielaanvraag indient. Asielzoekers zijn (nog) niet in het bezit van een verblijfsvergunning en wonen meestal in een AZC. Kijkt u voor meer informatie op www.coa.nl/nl/asielzoekers. o Een vluchteling is een asielzoeker die terecht bang is voor vervolging in zijn land. Hij krijgt alleen een verblijfsvergunning als hij aan de vereiste voorwaarden voldoet. o Een statushouder is een vluchteling die een tijdelijke verblijfsvergunning heeft gekregen voor vijf jaar. Daarna wordt opnieuw bekeken of deze persoon voor een definitieve verblijfsvergunning in aanmerking kan komen. Statushouders hebben dezelfde rechten en plichten als andere inwoners. Wat zijn de verschillende soorten opvanglocaties? o Crisisnoodopvang Gemeenten zijn verantwoordelijk voor crisisnoodopvang. Dit zijn locaties zoals sporthallen. Crisisopvang is in eerste instantie bedoeld voor 72 uur. Daarna is het de bedoeling dat de vluchtelingen naar opvanglocaties van het COA gaan. De gemeente 1
biedt een locatie aan en verzorgt de opvang. Soms verlengen gemeenten de periode van 72 uur en blijven de vluchtelingen langer. o Noodopvang Dit zijn hallen en locaties met paviljoens waar tussen de 300 tot 600 mensen langere tijd verblijven. Denk aan een periode van zes tot twaalf maanden. o Reguliere opvang Dit is een asielzoekerscentrum (azc). Hier wonen 300 tot 1500-plus personen. Er is een verschil tussen structurele en tijdelijke reguliere opvang. Structurele reguliere opvang is een AZC-locatie die 20-30 jaar bestaat. Tijdelijke reguliere opvang is een AZC-locatie die ongeveer 5 jaar bestaat. Denk daarbij aan recreatieparken, migrantenhuisvesting of vergelijkbare plekken. Deze locaties worden voor een deel van het jaar als opvang gebruikt. o Huisvesting statushouders Als vluchtelingen een verblijfsvergunning hebben, dan heten ze statushouders en krijgen ze een huurwoning aangeboden in een gemeente. Zij stromen door vanuit een AZC naar een gemeente, waardoor er weer ruimte komt voor een nieuwe asielzoeker. Gaat mijn gemeente ook vluchtelingen opvangen in een sporthal? Het Ministerie van Veiligheid en Justitie vraagt alle gemeenten als dit nodig is om een locatie waar vluchtelingen opgevangen kunnen worden. Dit noemen ze crisisopvang. Dit is een opvang die maximaal 2 x 72 uur duurt in een crisisopvanglocatie. Veelal is dit een sporthal. De colleges van IJsselstein, Lopik en Montfoort hebben samen van 24 november tot 3 december 2015, 150 vluchtelingen in sporthal De Oever aan de Zomerdijk in IJsselstein opgevangen. Komt er een asielzoekerscentrum in een van de Lopikerwaardgemeenten? Nee. De Lopikerwaardgemeenten hebben geen plannen om een asielzoekerscentrum te bouwen. Waarom zitten de AZC s vol? Daarvoor zijn er twee redenen. Op dit moment wachten heel veel vluchtelingen op een beslissing over hun asielaanvraag. Heel veel plaatsen in de AZC s worden bewoond door statushouders. Statushouders zijn vluchtelingen die een verblijfsvergunning hebben gekregen voor vijf jaar. Zij mogen doorstromen naar een huurhuis in een gemeente. Dat lukt niet omdat er te weinig sociale huurwoningen beschikbaar zijn. Krijgt iedere vluchteling een verblijfsvergunning? Nee. Elke asielaanvraag wordt afzonderlijk onderzocht. Er wordt gekeken of er redenen zijn om de vluchteling een verblijfsvergunning te geven of te weigeren. 2
Zie hier een overzicht van hoe het werkt: Hoe komen de AZC s leeg als er te weinig sociale huurwoningen zijn? Sinds kort zijn gemeenten niet meer verplicht om een reguliere sociale huurwoning aan te bieden. Zij mogen nu ook tijdelijke huisvesting aanbieden, zoals omgebouwde kantoorpanden of tijdelijke woonunits. Hierdoor komt er meer ruimte voor de andere mensen die een woning zoeken in de gemeente en die nu vaak lang op de wachtlijst voor een betaalbare huurwoning staan. Wat doen de gemeenten in de Lopikerwaard aan huisvesting? De gemeenten zijn op zoek naar manieren om woonruimte voor statushouders en regulier woningzoekenden te realiseren. Daarbij wordt ook gekeken naar het versnellen van nieuwbouwprojecten. Is de (tijdelijke) huisvesting in Lopikerwaard alleen voor statushouders? Nee. Het is de bedoeling dat ook andere woningzoekenden hiervoor in aanmerking kunnen komen. Hierover worden afspraken gemaakt worden met de Provincie en de woningcorporaties. 3
Wie bepaalt in welke gemeente de statushouders gaan wonen? Het COA verdeelt de statushouders over de gemeenten in Nederland. Het COA kijkt hierbij naar hoeveel inwoners een gemeente heeft: meer inwoners betekent meer statushouders. Hoeveel statushouders moeten de Lopikerwaardgemeenten huisvesten? Het COA verwacht dat de Lopikerwaardgemeenten samen tot 2018 ongeveer 1.000 statushouders moeten huisvesten. Is de gemeente verplicht statushouders te huisvesten? Ja, gemeenten zijn verplicht om statushouders woonruimte aan te bieden. Dit is geregeld in de Huisvestingswet. Elk halfjaar krijgen gemeenten bericht van het ministerie van Binnenlandse Zaken / COA om hoeveel statushouders het gaat. De gemeente is verplicht om statushouders die aan hen zijn toegewezen, binnen een bepaalde tijd een woning aan te bieden. De gemeente werkt daarbij samen met de woningbouwcorporaties. Het zijn over het algemeen sociale huurwoningen die door de woningbouwverenigingen worden aangeboden. Hoe worden de inwoners geïnformeerd? De gemeenten willen helder en tijdig communiceren. Zij doen dit via de website, de gemeentepagina, of bijeenkomsten en bewonersbrieven. Op de wachtlijst voor een sociale huurwoning. En dan? Komen statushouders met voorrang in sociale huurwoningen? Tot nu toe kregen statushouders voorrang, omdat de gemeente een bepaald aantal statushouders aan een woning moest helpen. Vanuit de Huisvestingswet hadden statushouders recht op een sociale huurwoning. Hierover maakte de gemeente afspraken met woningbouwcorporaties. Zijn er genoeg sociale huurwoningen? Nee. Het is nu al krap en de komende jaren zal de vraag naar sociale huurwoningen toenemen vanwege de grote toestroom van vluchtelingen. Ook komen er te weinig betaalbare huurwoningen leeg, bijvoorbeeld omdat ouderen langer thuis blijven wonen. Daarom zijn de gemeente nu in gesprek met de woningbouwcorporaties om versneld nieuwe huurwoningen te bouwen. De extra huurwoningen die beschikbaar komen zijn ook voor reguliere woningzoekenden en moeten ervoor zorgen dat de wachttijd voor reguliere woningzoekenden afneemt. Moeten alle woningzoekenden nu langer wachten op een huurwoning? Nee, dat verwachten we niet. De extra huurwoningen die beschikbaar komen zijn ook voor reguliere woningzoekenden en moeten ervoor zorgen dat de wachttijd voor reguliere woningzoekenden afneemt. Integratie van statushouders in de gemeente Welke rechten en plichten hebben statushouders? Statushouders die in de gemeente komen wonen hebben dezelfde rechten en plichten als de overige inwoners. Wel krijgen ze maatschappelijke begeleiding om ze te helpen om zo snel mogelijk te integreren, werk te zoeken en volwaardig mee te doen in de Nederlandse samenleving. Welke begeleiding is er voor statushouders? De Lopikerwaardgemeenten hebben al jaren ervaring met huisvesting en begeleiding van statushouders. De gemeente zorgt samen met Vluchtelingenwerk dat deze mensen goed worden begeleid bij het regelen van praktische zaken met zoals het starten van hun 4
inburgeringstraject en een school vinden voor hun kinderen. Zij krijgen voorlichting over diverse onderwerpen zoals omgaan met geld, leefregels in Nederland, organisatie van het onderwijs en (vrijwilligers)werk. Deze ondersteuning is een randvoorwaarde voor goede integratie van deze groep mensen. Meer informatie over vluchtelingen in Nederland Waarom zijn er momenteel zoveel vluchtelingen? Er zijn momenteel veel landen en gebieden waarin gevochten wordt of conflicten zijn. Bijvoorbeeld Syrië, Afghanistan, Eritrea en Somalië. De inwoners uit deze landen vluchten weg voor het geweld. Waarom is de stroom mensen naar Europa momenteel zo groot? Veel mensen zijn al eerder gevlucht. Zij hebben enkele jaren in opvangkampen in buurlanden gewoond, in de hoop dat zij snel terug kunnen keren. Dit blijkt nu niet het geval. Het bestaan in zo n kamp is uitzichtloos. Daarom trekken zij verder weg van hun thuisland. Omdat het zomer is en de overtocht per boot dan veiliger is, wagen heel veel mensen de laatste maanden de oversteek. In veel gevallen lukt dit. Waarom blijven deze mensen niet landen waar zij aankomen, zoals Griekenland en Italië? Er zijn zoveel vluchtelingen dat deze landen niet in hun eentje al deze mensen kunnen registreren en opvangen. In Europa zijn inmiddels afspraken gemaakt over de herverdeling van vluchtelingen. Ondertussen trekken de vluchtelingen van land tot land totdat zij zich ergens officieel laten registreren en daar asiel aanvragen. Wie is er verantwoordelijk voor de opvang van asielzoekers? Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) zorgt voor de opvang van vluchtelingen gedurende de hele asielprocedure. Dit houdt in dat het COA zorgt voor huisvesting vanaf het moment dat de vluchteling asiel aanvraagt in Nederland tot aan het moment dat de vluchteling Nederland moet verlaten of een verblijfsvergunning krijgt. Het COA vangt vluchtelingen op in asielzoekerscentra (AZC s) die verspreid over het hele land liggen. Informatie over de werkwijze van het COA en de opvangprocedure in Nederland is te vinden op www.coa.nl. Welke vluchtelingen verblijven in een asielzoekerscentrum (AZC)? Vluchtelingen melden zich in Nederland bij een centraal aanmeldcentrum. Van daaruit gaan ze naar een asielzoekerscentrum (AZC). Als het asiel van de vluchteling wordt toegekend krijgt deze een (tijdelijke) vergunning voor verblijf. Het COA wijst daarna een gemeente aan die deze statushouder een woning moet aanbieden. Vluchtelingen zonder verblijfsvergunning bereiden zich in een AZC voor op hun vertrek uit Nederland. Voor hoe lang kunnen mensen een verblijfsvergunning krijgen? Vluchtelingen krijgen in principe voor 5 jaar een vergunning. Tussentijds wordt gekeken of de situatie in het land van herkomst verbeterd is. Als dat het geval is, wordt de vergunning ingetrokken en moet de vluchteling terug naar zijn land. Als de situatie onveranderd is, kan na 5 jaar kan besloten worden tot een vergunning voor onbepaalde tijd. Dit kan alleen als terugkeer naar land van herkomst uitgesloten is, iemand is ingeburgerd en geen strafblad heeft. Hoeveel statushouders wachten op een woning in Nederland? In Nederland zijn er op dit moment ruim 16.000 vluchtelingen met een status die in aanmerking komen voor een woning. Als ze ergens in een gemeente een woning krijgen, is het de bedoeling dat zij een inburgeringcursus gaan volgen, gaan studeren of werken. 5
Welke rol heeft de gemeente? De gemeente heeft een wettelijke verplichting om statushouders te huisvesten. Dat staat in de Huisvestingswet. Het Ministerie van Binnenlandse Zaken / COA bepaalt hoeveel statushouders elke gemeente in Nederland moet huisvesten. Kijkt u voor meer informatie op www.coa.nl/nl/partners/gemeenten. Ook kijkt de gemeente of de statushouders zich aan hun inburgeringsplicht houden. Wie bepaalt hoeveel statushouders (taakstelling) naar iedere gemeente gaan? Gemeenten zijn wettelijk verplicht elk half jaar een aantal verblijfsgerechtigden te huisvesten, de zogenaamde taakstelling. De minister van Binnenlandse Zaken / COA bepaalt per gemeente om hoeveel mensen het gaat. Dit hangt af van de grootte van de gemeente. Op dit moment zijn de Asielzoekercentra overvol. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en het COA hebben gemeenten opgeroepen extra woningen beschikbaar te stellen voor deze statushouders, zodat er weer plaats komt in de AZC s. Heeft het gewijzigde kabinetsbeleid invloed op de huisvesting van statushouders? Het kabinet heeft op 12 oktober 2015 bekendgemaakt, dat het kabinet een sober en rechtvaardig beleid wil voor de opvang van statushouders. Hoe dit beleid er uit komt te zien is nog niet bekend. Het huisvesten van statushouders in de Lopikerwaardgemeenten gebeurt binnen de kaders van het kabinetsbeleid. Ik wil hulp aanbieden. Waar kan ik terecht? Veel mensen willen iets doen voor de vluchtelingen die nu ons land binnenkomen. De gemeente moedigt initiatieven aan. U kunt hiervoor het beste contact opnemen met instanties, zoals: o Stichting VluchtelingenWerk ZhN (www.vluchtelingenwerk.nl/watkunjedoen) o Het Rode Kruis (www.rodekruis.nl) o Het Centraal Orgaan Opvang Asielzoekers (COA) (www.coa.nl). Er zijn ook mensen die willen helpen dat statushouders zich snel thuis voelen in hun nieuwe gemeente. Dan kunt u contact opnemen met het lokale vluchtelingenwerk. Voor: De gemeente IJsselstein en Lopik Vluchtelingenwerk Midden-Nederland, locatie IJsselstein/Lopik, ijslo@vwmn.nl, 030-6871236,. http://www.vluchtelingenwerk.nl/middennederland/doe-met-ons-mee. Waar kunt u terecht met verdere vragen of klachten? Heeft u algemene vragen over asielzoekers en statushouders, dan kunt u contact opnemen met de gemeente Lopik via communicatie@lopik.nl of 0348-559955. Op www.coa.nl staat informatie over de opvangprocedure in Nederland. 6