Almere, Almere/Zeewolde, Assen, Culemborg, Den Haag, Enschede, Weesp, Zaanstad: Verbrede reikwijdte bestemmingsplan ontwikkelingsgebied innovatief experiment lokaal project met nationale betekenis Deze tijd vraagt een ander soort bestemmingsplan: minder vooraf bepalen, meer ruimte geven aan initiatieven. Gemeenten kunnen daar nu al mee aan de slag gaan. Het experiment met de Omgevingswet maakt dat mogelijk. Maarten Engelberts, jurist gemeente Den Haag en ministerie IenM Bijlage 37 bij Besluit uitvoering Crisis- en Herstelwet Kaart Almere Almere & Zeewolde: en Zeewolde, Oosterwold 0 4 km 10 Ministerie van Infrastructuur en Milieu
Situatie Soms kunnen gemeenten niet goed uit de voeten met het bestaande ruimtelijke instrumentarium. Het zijn over het algemeen gebieden met een stagnerende ontwikkeling. Dat komt vaak omdat bij de aanvang van de planontwikkeling geen duidelijkheid bestaat over de precieze aard, functie, de locatie en het tempo van de realisatie van planonderdelen. Gemeenten willen komen tot een organische ontwikkeling met een flexibele invulling op basis van initiatieven van derden. De gemeenten zien voor zichzelf een faciliterende rol. Doelstelling Een belangrijk instrument in de Omgevingswet wordt het omgevingsplan. Dat instrument is geschikt om de ontwikkeling van de bedoelde gebieden vlot te trekken. Om die reden wil een aantal gemeenten, vooruitlopend op het tot stand komen van de Omgevingswet, experimenteren in de geest van de nieuwe regelgeving. Dat levert voor de aangemelde gebieden naar verwachting een oplossing op én in deze experimenten ontstaat praktijkkennis die waardevol is bij het wetgevingstraject voor de Omgevingswet. Stand van zaken De experimenten gaan van start in de volgende gemeenten en gebieden: Almere en Zeewolde: Oosterwold Het omvangrijke gebied Oosterwold (4.300 ha) moet zich in de komende 20 tot 30 jaar organisch ontwikkelen tot een groen woonwerkgebied. Hoe het gebied er uit zal gaan zien, hangt in belangrijke mate af van de talloze grote en kleine initiatieven vanuit burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties. Functies, locaties en timing liggen niet vast. Het experimentele omgevingsplan moet een goede basis bieden. Almere: Weerwater Almere Centrum Weerwater is al aangemerkt als ontwikkelingsgebied onder de Chw. De gemeente hanteert bij de ontwikkeling van dit gebied (ruim 400 ha) een kansenstrategie. Het gaat om een geleidelijke ontwikkeling tot (boven)regionaal centrumgebied met bijzondere thematische concepten voor ontspanning, zorg, recreatie, economie en sport. De Floriade vormt in combinatie met de verdubbeling van de A6 een belangrijk startpunt. Bijlage 38 bij Besluit uitvoering Crisis- en Herstelwet Kaart Almere: Almere, Weerwater 0 1 km Inhoudsopgave Overzichtskaart projecten Eenvoudig Beter in de praktijk 11
Assen: Toeristisch recreatieve zone (incl. TT-circuit) Het gebied tussen TT-circuit Assen en Verkeerspark Assen valt deels binnen de toeristisch recreatieve zone van het project FlorijnAs (lokaal project met nationale betekenis op grond van de Chw). Deze zone moet uitgroeien tot een hoogwaardig recreatief gebied met een grote aantrekkingskracht voor bewoners en toeristen. Vanuit de overheid wordt de ontsluiting van het gebied verbeterd. De gemeente wil in aansluiting daarop vooral kansen uit de markt halen bij het aantrekken van voorzieningen voor toerisme en recreatie. Het experimentele omgevingsplan moet dit ondersteunen. Culemborg: Spoorzone De Spoorzone (oud bedrijventerrein en deels voormalige stortplaats) wordt op organische wijze ontwikkeld tot een aantrekkelijke stationsomgeving met goede vervoersvoorzieningen, winkels, een hotel, horeca, bedrijvigheid en ontspanning. Het traditionele bestemmingsplan past niet bij de beoogde organische ontwikkeling: het heeft een te korte geldingsduur, is te weinig flexibel en vraagt teveel duidelijkheid vooraf. Het experiment met een verlengde bestemmingsplanhorizon tot 20 jaar moet een werkbare en betrouwbare juridische basis verschaffen. Den Haag: Binckhorst Toen duidelijk werd dat de grootschalige ontwikkelingen in de Binckhorst niet zouden doorgaan heeft de gemeente voor een andere aanpak gekozen: organisch ontwikkelen waarbij initiatieven uit de markt moeten komen. De gemeente zorgt voor de ruimtelijke structuur. Bestuurlijk is vastgesteld dat het bedrijventerrein Binckhorst kan transformeren naar een gemengd woon-werkgebied. De gemeente kan die ontwikkeling nu faciliteren met onder meer de experimentele juridisch-ruimtelijke basis vooruitlopend op de Omgevingswet. De gemeente stuurt wel op duurzaamheid: zoals ruimte voor fietsen en wandelen, intensivering van het ruimtegebruik en meer groen. Enschede: Gebiedsontwikkeling luchthaven Twente e.o. De voormalige militaire luchtmachtbasis Twente wordt omgevormd tot een burgerluchthaven met daarnaast ruimte voor natuur, ontspanning, bedrijvigheid, evenementen en woningbouw. De huidige ruimtelijk-juridische middelen sluiten niet goed aan bij de gewenste organische ontwikkeling, die uitgaat van het benutten van de bestaande waarden van het gebied. Het experimentele omgevingsplan moet ruimte gaan bieden om soepel te kunnen schakelen tussen beleid, ruimtelijk-juridisch kader en uitvoering. Bijlage 39 bij Besluit uitvoering Crisis- en Herstelwet Kaart Assen: Assen, Toeristisch Toeristisch-recreatieve Recreatieve zone Zone incl. (incl. TT-circuit TT-circuit) 0 1 km 12 Ministerie van Infrastructuur en Milieu
Bijlage 40 bij Besluit uitvoering Crisis- en Herstelwet Kaart Culemborg: Culemborg, Spoorzone 0 0,5 km Bijlage 41 bij Besluit uitvoering Crisis- en Herstelwet Kaart Den Den Haag: Haag, Binckhorst 0 0,7 km Inhoudsopgave Overzichtskaart projecten Eenvoudig Beter in de praktijk 13
Bijlage 42 bij Besluit uitvoering Crisis- en Herstelwet Kaart Enschede: Enschede, Gebiedsontwikkeling Luchthaven Twente Luchthaven Twente e.o. 0 1 km Weesp en Muiden: Bloemendalerpolder In de Bloemendalerpolder wordt de bouw van maximaal 2750 woningen gekoppeld aan de ontwikkeling van een groenblauwe structuur. Binnen afspraken op hoofdlijnen zijn de marktpartijen zelfstandig verantwoordelijk voor de totale gebiedsontwikkeling. Bij deze ontwikkeling past geen strak ruimtelijk keurslijf maar flexibiliteit. Zaanstad: Hembrugterrein Het Hemburgterrein is een voormalig defensieterrein met bos en (monumentale) bedrijfsbebouwing. Doel is de herontwikkeling tot gemengd stedelijk gebied. Ook de mogelijkheden voor woningbouw worden onderzocht. Lastige punten zijn de milieucontouren en de bodemverontreiniging. Vanwege de lange doorloop en onzekerheden voldoet het huidige instrumentarium niet. Ook is een andere aanpak nodig om planvorming en investering in de huidige monumentale bebouwing uit te lokken. Onzekerheid over het uiteindelijke programma leidt er tevens toe dat met minder nauwkeurigheid de causaliteit is vast te stellen voor het wettelijk verplichte kostenverhaal. De gemeente gaat het experiment aan om een innovatieve en duurzame ontwikkeling op gang te krijgen. Volgende stappen De gemeenten gaan elk aan de slag met het opstellen van een experimenteel omgevingsplan. Zolang de Omgevingswet nog niet in werking is getreden, geldt een dergelijk vastgesteld plan als een buitenwettelijk en vormvrij (bestemmings)plan. Waarom Chw? Een ontwikkeling die vooral voortkomt uit initiatieven van marktpartijen, burgers of bedrijven kan met het huidige instrumentarium niet goed worden vormgegeven. De bestemmingsplannen hebben een realisatietermijn en geldingsduur van 10 jaar, waar meer organische ontwikkeling een langer of nog onbekend tijdbeslag met zich mee brengt. Onderzoek naar de inpassing, de effecten en de uitvoerbaarheid moet in de huidige systematiek vooraf plaatsvinden, zonder dat de initiatieven concreet zijn. Het experiment onder de Chw geeft ruimte om een bestemmingsplan op te stellen dat 20 jaar geldt. De reikwijdte van het plan is verbreed van een goede ruimtelijke ordening tot een veilige en gezonde leefomgeving. Het wordt daardoor bijvoorbeeld mogelijk regels op het gebied van milieu of andere beleidsregels in het plan op te nemen. Bepaalde wettelijke regels gelden niet, zoals over het op voorhand aantonen van de uitvoerbaarheid van het plan. 14 Ministerie van Infrastructuur en Milieu
Bijlage 43 bij Besluit uitvoering Crisis- en Herstelwet Kaart Weesp Muiden Muiden: Weesp, Bloemendalerpolder 0 1 km Bijlage 44 bij Besluit uitvoering Crisis- en Herstelwet Kaart Zaanstad: Zaanstad, Hembrugterrein 0 0,5 km Inhoudsopgave Overzichtskaart projecten Eenvoudig Beter in de praktijk 15
Meer info Website http://almere20.almere.nl/gebiedsontwikkeling/oosterwold Projectleider: gemeente Almere Oosterwold: Willem Meuwese, wmeuwese@almere.nl Website www.almere20.almere.nl/gebiedsontwikkeling/ centrum-weerwater Website: www.floriade.nl Projectleider: gemeente Almere Weerwater: Henk Meijer, hfmmeijer@almere.nl Website: www.assen.nl, www.florijnas.com Projectleider: gemeente Assen: Olga Coenraads, o.coenraadts@assen.nl Website: www.culemborg.nl/wonen%20en%20leven/ Bouwplannen%20en%20projecten/Spoorzone Projectleider: gemeente Culemborg: Wout van der Heijden, w.vd.heijden@culemborg.nl, Willem van Winkoop, willem.vanwinkoop@overmorgen.nl Projectleider: gemeente Den Haag: Sandra Greuder, sandra.greuder@denhaag.nl, Maarten Engelberts, maarten.engelberts@denhaag.nl Website: www.adttwente.nl Projectleider: gemeente Enschede: Rob Harmsen, r.harmsen@enschede.nl Website: www.bloemendalerpolder.com Projectleider: gemeente Weesp: Marcel Tromp, MTromp@Weesp.nl Website: www.nieuwhembrug.nl Projectleider: gemeente Zaanstad: Eveline Zeeman e.zeeman@zaanstad.nl, Nico Kippers n.kippers@zaanstad.nl 16 Ministerie van Infrastructuur en Milieu
Zaanstad: Hembrugterrein Inhoudsopgave Overzichtskaart projecten Eenvoudig Beter in de praktijk 17