G E M E E N T E A R C H I E F S C H I E D A M TOEGANGSNUMMER 357 INVENTARIS VAN HET ARCHIEF VAN DE VEREENIGING TOT ONDERSTEUNING BIJ ZIEKTEN TE KETHEL EN SPALAND 1895-1972 DOOR F.M. VERHEIJEN SCHIEDAM 1992
INHOUDSOPGAVE INLEIDING... 3 1. Geschiedenis... 3 2. Wijze van citeren... 4 INVENTARIS... 5 I. Stukken van algemene aard... 5 II. Stukken betreffende bijzondere onderwerpen... 5 1. Oprichting en vieringen... 5 2. Organisatie en functionarissen... 5 3. Ledenadministratie en ondersteuning... 6 4. Administratieve hulpmiddelen... 7 5. Financiën... 7 6. Overige financiële stukken... 8 7. Documentatie... 8 BIJLAGE... 10 Bestuursleden... 10
INLEIDING 1. Geschiedenis Op 18 december 1895 werd op uitnodiging van G. van der Most en A. Jongste een vergadering gehouden waar gesproken werd over de oprichting van een vereniging. Van der Most had bij de Overschiesche Werkliedenvereeniging De Wederzijdsche Hulp het reglement aangevraagd en bewerkt. De voorlopige versie hiervan legde hij voor aan de dertig aanwezigen. Na vaststelling van het definitieve reglement werd op 4 januari 1896 de Vereeniging tot Ondersteuning bij Ziekten opgericht met een ledental van 32 en 2 jongelingen. Doelstelling van de vereniging was elkaar financieel te ondersteunen bij ziekte. Hiertoe dienden de leden een wekelijkse contributie te betalen. Twee jaar later, in 1898, was de doelstelling ruimer, namelijk het bevorderen van het zedelijk en maatschappelijk welzijn der leden. Maar hetgeen vanaf het begin was vastgesteld, dat zij die zich eene ziekte berokkenen door wangedrag (vechten, dronkenschap, enz.) geene uitkeering zullen krijgen, bleef gehandhaafd. Het bestuur, bestaande uit een voorzitter, secretaris, penningmeester en twee commissarissen van orde, werd met meerderheid van stemmen gekozen door gewone leden. De bestuursleden traden jaarlijks af maar waren wel herkiesbaar. De taak van de commissarissen was zorg te dragen voor de orde tijdens de vergaderingen. Tevens bezochten zij de zieken. De vereniging had ook buitengewone leden. Zij ondersteunden de vereniging met jaarlijkse bijdragen en twee van hen verzorgden de kascontrole. Tot de inkomsten behoorden contributies - welke wekelijks door de bode werden opgehaald -, boeten en bijdragen. Deze inkomsten dekten de uitgaven. In 1922 besloot de vergadering om het geld van de donateurs te besteden aan het kopen van versterkende middelen ten behoeve van zieke leden. Hiervoor diende men wel een verklaring van de arts te overleggen. Later werd 1% netto van de contributies in de kas van het steunfonds gestort. Door de instelling van de nieuwe ziektewet in 1930 werd het reglement gewijzigd. Zo werd het in 1914 ingestelde art. 20 verwijderd. Dit betekende dat wanneer er meer dan f 1.500,- niet aangewend was voor steun, deze resterende gelden niet meer uitgekeerd zouden worden aan de leden die aanwezig waren op de jaarvergadering. Wat ook wijzigde was de verantwoordelijkheid van leden om, volgens rooster, als drager bij de uitvaartplechtigheid van een overleden lid op te treden. Na 1930 ontvingen nabestaanden hiervoor een bedrag uit de verenigingskas. Vanaf het begin zijn er contacten geweest met andere werkliedenverenigingen zoals die in Overschie, Pijnacker en Schipluiden. Overleg met omliggende gemeenten was bijvoorbeeld nodig wanneer elkaars leden overgenomen werden bij verhuizing. In 1901 vergaderden afgevaardigden van Voorburg, Zevenhuizen, Berkel, Bleiswijk en Kethel over dit punt. In 1918 sloot Kethel zich aan bij de Provinciale Bond van Ziekengeld Uitkeerende Vereenigingen in Zuid-Holland. Deze bond was aangesloten bij het Nederlands Verbond van Ziekenkassen (N.V.Z.). Na een langlopend conflict bedankte onze vereniging in 1937 voor het lidmaatschap van de N.V.Z. In plaats daarvan richtte men in 1938 een Kring op bestaande uit de kassen Den Hoorn, Delft, Vlaardingen, Schipluiden en Kethel. 3
Het 50-jarig jubileum van de vereniging kon wegens gebrek aan middelen zo kort na de oorlog niet gevierd worden. Daarom vierde men op een feestelijke jaarvergadering het 55-jarig bestaan waarbij voor het eerst ook dames aanwezig waren. Overigens waren deze dames daarmee nog geen lid. Pas in 1963 werd in het huishoudelijk reglement de bepaling opgenomen dat vrouwen vanaf 14 jaar tot aan hun huwelijk lid konden worden. Zij mochten echter geen bestuursfuncties bekleden. In 1972 werd besloten de vereniging te ontbinden vanwege een steeds dalend aantal leden en daardoor sterke daling van inkomsten. Ook werd besloten het archief van de vereniging over te dragen aan het Gemeentearchief want dat daarop zeer hoge prijs wordt gesteld en aldus alle bescheiden van deze unieke vereniging voor het nageslacht bewaard blijven. 2. Wijze van citeren Verwijzing naar archiefstukken uit de archieven geschiedt door (eerste maal altijd volledig): Gemeentearchief Schiedam, Archief van Vereeniging tot Ondersteuning bij Ziekten te Kethel en Spaland, 1895-1972, inv. nr... Of verkort: GA Schiedam, Ver. tot Ondersteuning bij Ziekten, inv. nr... Toegangsnummer 357 (oud 3.17) 4
INVENTARIS I. Stukken van algemene aard 1-2. Notulen van de leden- en bestuursvergaderingen en jaarverslagen, 1895-1972. 2 delen 1. 1895-1915. 2. 1915-1972. Met bijlagen. 3. Agenda s en convocaties van ledenvergaderingen, [1899], 1901, 1919, 1921, 1923, 1930, 1935, 1942, 1963 en 1968. 4-6. Ingekomen stukken en minuten van uitgaande stukken, 1896-1967. 3 omslagen 4. 1896-1930. 5. 1931-1941. N.B.: Zie ook inv. nr. 25. 6. 1949-1967. 7. Brieven van leden aan het bestuur, 1904-1908, 1915 en z.d. II. Stukken betreffende bijzondere onderwerpen 1. Oprichting en vieringen 8. Stukken betreffende de oprichting en erkenning van de vereniging, 1896, 1898. 9. Stukken betreffende de vieringen van het 40-, 60-, 65-, 70- en 75-jarig bestaan van de vereniging, 1936, 1956, 1961, 1966 en 1971. 10. Voordracht, gehouden door conferencier Jan Vermeulen op een propaganda-avond, 1949. 1 stuk 2. Organisatie en functionarissen 11. Statuten en huishoudelijk reglement, met goedkeuring bij KB van wijzigingen, 1896, 1898, 1901, 1903, 1906, 1914, 1930, 1935 en 1963. In tweevoud, met bijlagen. 12. Concept-instructies voor de bode, [1896], 1941. Met twee brieven uit 1915 van bode A. Jongste. 13. Stukken betreffende benoeming, aftreding en erelidmaatschap van bestuursleden, 5
z.d., 1901, 1902, 1905, 1918 en 1947. Met een afschrift van getuigschriften van voorzitter Gerrit van de Most. 14. Presentielijsten van de vergaderingen, 1910-1926, 1934-1972. Met enkele aantekeningen betreffende de verkiezing van een penningmeester in 1912. 1 deel 15. Vragenlijsten ingevuld ten behoeve van het Nederlandsch Verbond van Ziekenkassen (N.V.Z.), 1923, 1929, 1931-1936. 3. Ledenadministratie en ondersteuning 16-34. Ledenregisters, 1896-1966. 18 delen en N.B.: De inhoud van veel registers is nagenoeg identiek. 17. Ledenregister ingedeeld naar hoogte van de uitkering, 1896-1922. 20-22. Alfabetische ledenregisters, 1896-1925. 20. 1896-1924. 21. 1896-1925. 22. Idem. 24. Ledenregister met vermelding van geboortedatum en beroep, 1896-1933. 16,18,19,23. Ledenregisters met, naast de inschrijvingen van gewone leden, de inschrijvingen van buitengewone leden en leden van 14 tot 18 jaar, 1896-1944. 16. 1896-1921. 18. 1896-1938. 19. 1896-1944. Met achterin een opgave van bestuursleden. 23. Idem. 25-34. Alfabetische ledenregisters met opgave van contributie en uitkering, 1896-1966. 26. 1896-1929. Opgemaakt door A. van Wijk, penningmeester. 25. Idem. Achterin afschriften van verzonden brieven, 1943-1945. 27. 1896-1931. In drievoud. 28. 1896-1937. 29. Idem. Met vermelding van adres. 30. Idem. Opgemaakt door A. Peters, commissaris. 31. 1896-1942. Idem. 32. Idem. Opgemaakt door C. van der Most. voorzitter. 33. 1896-1966. Opgemaakt door H.G. Lansbergen, voorzitter. Met bijlagen. 34. Idem. Opgemaakt door J.J. Peters, commissaris. 35-36. Registers van contributiebetalingen en ziektedagen waarover geen contributie verschuldigd is, 1898-1925. 2 delen 35. 1898-1908. Met achterin een rooster van dragers, 1897-1919. 36. 1909-1925. 6
37. Rooster van dragers, 1897-1925. Met een verzoek uit 1922 om als drager op te treden, 1922. N.B.: Zie ook inv. nr. 35. 1 katern 38. Naamlijsten van de op de jaarvergadering aanwezige leden die, naar art. 20 van het reglement van 1914, de jaarlijkse uitkering ontvingen uit de overschietende gelden, 1904, 1917-1920. 39. Ziekenbriefjes, artsenverklaringen betreffende de vaststelling van ziekte van leden, 1916-1925, 1928-1931, 1933, 1938 en 1949. 1 pak 40. Akten van aanbesteding ter verkrijging van aardappelen, 1919-1922. Met een aanvraaglijst van leden uit 1920. 41. Formulieren voor het aanvragen van het lidmaatschap, [1925]-1966. 1 pak 42. Lijst van totalen over de periode 1896 tot 1930 van jaarlijkse uitkeringen aan ziekengeld en het aantal leden, 1930. 1 stuk 4. Administratieve hulpmiddelen 43. Lijst van archiefstukken, 1896-[1915]. 1 deel 5. Financiën 44-46. Declaraties en kwitanties, 1916-1950. 3 omslagen 44. 1916-1921. 45. 1922-1930. 46. 1931-1941, 1945, 1949-1950. 47-52. Kasboeken, 1896-1969. 6 delen 47. 1896-1910. Met aantekening van spaargelden. 48. 1910-1927. Idem. 49. 1928-1942. 50. 1943-1949. 51. 1950-1959. Met aantekeningen. 52. 1960-1969. 53-56. Kasboeken goedgekeurd door de leden van toezicht, 1896-1967. Met ontvangsten en 7
uitgaven van het steunfonds van 1939-1954 en aantekening van spaargelden tot 1950. 4 delen 53. 1896-1915. 54. 1916-1938. 55. 1939-1949. Met bijlagen. 56. 1950-1967. 57. Kasboek, 1910-1931. Met aantekeningen betreffende aftredingen, spaargelden en het steunfonds. 1 deel 58-59. Kasboeken van het steunfonds, 1921-1963. 2 delen 58. 1921-1941. Met aantekeningen van spaargelden en van bijdragen aan het N.V.Z. en de Provinciale Bond. 59. 1942-1963. Met voorin aantekeningen van spaargelden en achterin een ledenlijst van 1953. 6. Overige financiële stukken 60. Stukken betreffende het geschil tussen het N.V.Z. en de vereniging inzake de afdracht van gelden in 1931 en de opzegging van lidmaatschap, 1931-1934, 1936-1937. 61. Wekelijkse aantekeningen betreffende aantallen leden, in- en uitgeschrevenen, verkochte reglementen en contributiebetalingen, 1949. 62. Financiële jaaroverzichten, met aangehechte convocaties voor de ledenvergadering, 1962-1966. 7. Documentatie 63. De wet op den 8-urigen werkdag, hare voornaamste bepalingen verklaard voor werknemers en werkgevers, Mr. C. de Marees van Swinderen, Amsterdam 1919. 1 deel 64. Wat iedereen beslist weten moet van de Raden van Arbeid, C.M. Loef, Dordrecht 1919. 1 stuk 65. Wat wil het N.V.Z.? Het stelsel van de individueele ziekteverzekering en zijn noodzakelijkheid, Den Haag, 1927. 1 stuk 66. Wat ieder weten moet! Beknopte beschrijving van de voornaamste punten der ziektewet. Uitgave van het N.V.Z., Den Haag 1930. In tweevoud. 8
67. Spandoek waarop deze man was lid van de vereniging tot ondersteuning bij ziekte [daarom] bleef hij voor armoede bespaard, [1930]. 1 stuk 68. Zelfbeheer, Orgaan van het Nederlandsch Verbond van Ziekenkassen, nr. 2 1934, nrs. 6, 9-12 1937. 69. Kranten en krantenknipsels, z.d., 1936, 1961 en 1966. 70. Pasfoto s, waarop afgebeeld Abraham van Wijk, [1940]. 9
BIJLAGE Bestuursleden Voorzitter: G. van der Most 1896-1945 B. Dijkshoorn 1945-1954 A. van Wijk 1955-1967 H.C. Lansbergen 1968-1970 J. Nooteboom 1970-1972 Secretaris: W.G. Terhorst 1896-1903 1905-1913 A. Jongste 1903-1905 J.C. de Bruin 1914-1919 M.J. Tempelaars 1919-1933 B. Dijkshoorn 1933-1945 A. van Wijk 1945-1955 J.J. Peters 1955-1968 Q.P. Ham 1968-1972 Penningmeester: N. Dijkshoorn 1896-1905 W. van Wijk 1905-1915 C. Sosef 1915-1926 A. van Wijk 1926-1945 Jac. Kool 1945-1954 W. Jongste 1954-1972 Commissaris: P. Troost 1896-1905, 1914-1926 A. Jongste 1896-1899 W. van Wijk 1899-1902 Jac. Kool 1902-1904, 1935-1945 C. Sosef 1904-1905 C. den Hoedt 1905-1914 H.J. Vooges 1905-1907 J.P. Verbraeken 1907-1913 P. van Mil 1913-1935 A. Peters 1926-1941 J.J. Peters 1941-1955 H. Lansbergen 1945-1968 L. Barneveld 1955-1971 A. Jongste 1970-1972 10