1 Atelierwoningen Leidsche Rijn Utrecht In 2010 worden in de wijk t Zand in Leidsche Rijn 30 atelierwoningen gebouwd. De locatie is in en om een hoogstam kersenboomgaard, eens onderdeel van het groene buitengebied ten westen van Utrecht, nu gelegen in het hart van Leidsche Rijn. Op ten noort blijdenstein heeft een ontwerp gemaakt waarbij de ontmoeting van oud en nieuw centraal staat. De woningen zijn ondergebracht in drie grote donkere schuren, refererend aan het rurale verleden, terwijl de binnenzijde van de schuren juist ruim en licht is vormgeven. Grote schuurdeuren geven een uitnodigende blik naar binnen: Welkom! Hier wordt kunst op ten noort blijdenstein ARCHITECTEN EN ADVISEURS geoogst!
Atelierwoningen Leidsche Rijn Utrecht 2 In 2003 heeft Portaal Ontwikkeling ons gevraagd een schetsontwerp te maken voor ongeveer 38 atelierwoningen in en om een bestaande kersenboomgaard in de wijk t Zand in Leidsche Rijn. Portaal Vastgoed wordt eigenaar van de atelierwoningen en zal deze verhuren aan SWK Kunsthuisvesting. De gemeente Utrecht heeft de locatie aangewezen als locatie waar een bijzonder project zal moeten verschijnen. Voor ons de uitdaging om voor een beperkt budget een huisvesting te ontwerpen die past bij de gebruiker, bij de locatie en ook een toegevoegde waarde heeft voor de wijk: een genereus gebouw. Kunst, kunstenaars en hun woon- en werkruimte nemen vaak een bijzondere plaats in onze samenleving in. Hun positie is kort gezegd anders dan de gewone. Om greep te krijgen op de opgave hebben we gebouwen gezocht waarvan wij denken dat ze een vergelijkbare bijzondere plaats innemen; anders dan de gewone. Als je langs de Leidsche Rijn naar De Meern fietst, passeer je een vreemd gebouw waar metaalbedrijf Metak is gevestigd. Het lijkt op een kerk, maar ook op een soort schuur. Het blijkt een schuilkerk te zijn die in de jaren 20 is verbouwd tot werkplaats voor motoren met zijspan Grote houten deuren staan open en de passant ziet in een oogwenk lassers en slijpers aan het werk. Bij warm weer staan er ook deuren aan de achterzijde van het gebouw open waardoor je dwars door de werkplaats kijkt en de weilanden ziet! Vreemd! Uitnodigend! Landelijk! Dit is een perfect gebouwtype voor deze opgave!
3 Zo is het idee ontstaan om de atelierwoningen vorm te geven als schuren in het landschap. Deze schuren zijn enerzijds een verwijzing naar het vroegere landschap waarvan op deze plek alleen de boomgaard nog zichtbaar is, anderzijds zal de vormgeving ook een uitdrukking moeten zijn van het autonome en andere van kunst. Het concept is vastgelegd in drie schema s: plattegrond (1), doorsnede (2) en gevel (3). De plattegrond (1) is rechthoekig en opgebouwd uit drie beuken: links en rechts de ateliers en in het midden een lege ruimte. Er is een zichtlijn dwars door deze lege hal. Boven de ateliers zijn de woonkamers gesitueerd (2) en daarboven de slaapkamers. De ruimte in het midden loopt taps toe naar boven. Een smalle opening laat het licht naar binnen vallen. De lege ruimte is extra: het is een ruimte buiten het gevraagde woonprogramma. Door zeer compact te bouwen met eenvoudige materialen is het mogelijk het gebouw een overmaat te geven: een entreehal die gebruikt kan worden als expositieruimte. Grote deuren aan beide kopzijden van het gebouw (3) vormen de entrees van het gebouw. Ze benadrukken het collectieve van de woonschuren en nodigen uit om binnen de expositie te gaan bekijken.
Atelierwoningen Leidsche Rijn Utrecht 4 Wij hebben gekozen voor een sobere materialisatie van het exterieur, ruwe houten planken en een vlakke pan in donkere tinten. De kozijnen zijn vormgegeven als één geheel, iets verheven boven en buiten de gevel. De schuren zijn identiek, met uitzondering van de kleur (zwart, grijs en bruin), het nummer en de hoofdvorm van het gevelfront. Het interieur is opgebouwd uit beton (woningscheiding en vloeren) en wit gesausde gipswanden, deels geperforeerd vanwege de akoestiek. De entreehal heeft een museale allure. Niets verwijst naar wonen, deze ruimte is er voor de kunst! Een kunstzinnige vrijplaats in een groen gebied waar wordt gewoond en gewerkt. Dat is wat Projectbureau Leidsche Rijn graag tot wasdom ziet komen. Een plaats die bewoners en omwonenden prikkelt en inspireert. De omgeving is ideaal: goed bereikbaar, levendig en open ontworpen. Het echte succes zal in handen van de toekomstige bewoners liggen, de mensen maken de wijk. Volgens Portaal Ontwikkeling steken de betrokken partijen hun nek uit als het gaat om de bouw van atelierwoningen. Een werk- en woongemeenschap voor kunstenaars ontwikkelen is niet vergelijkbaar met het bouwen van huurwoningen, maar huisvesting bieden aan groepen waarin de reguliere huisvesting niet voorziet is juist de doelstelling van Portaal. De wisselwerking met de wijk is essentieel: Het project is niet afgeschermd, mensen uit de buurt kunnen komen kijken of kopen. Het gebied wordt semiopenbaar, maar houdt een bepaalde eigenheid en de boomgaard zorgt voor sfeer. Een parel van Leidsche Rijn.
5
Atelierwoningen Leidsche Rijn Utrecht 6
7 Naam project: 30 atelierwoningen Leidsche Rijn Naam opdrachtgever: Portaal Ontwikkeling BV Plaatsnaam: Leidsche Rijn, Utrecht Start-/einddatum: 2010 Teamsamenstelling: Lars Zwart, Eva van Dongen, Marko Gorkink, René Beiler, Dennis Heil Omvang: 30 woningen Bouwsom: 4.800.000,- (incl. installaties) Honorarium: 147.500,- op ten noort blijdenstein A R C H I T E C T E N E N A D V I S E U R S op ten noort blijdenstein bv Lid BNA/ONRI Lunettenbaan 51 3524 GA Postbus 4020 3502 HA Utrecht T 030 750 9 750 F 030 750 9 751 I www.onb.nl HR 30045490