Visitatieraad Beste- Praktijkprijzen 2016 Rapport van de jury Definitief 14 maart 2016 1
2
Inleiding Doel van de Beste- Praktijkprijzen Het is een uitdrukkelijk doel van de prestatiebeoordelingen door de Visitatieraad om meer bekendheid te geven aan goede prestaties van sociale huisvestingsmaatschappijen (SHM s). Daarom krijgen goede praktijken, indien in het visitatierapport vastgesteld, extra aandacht. Een goede praktijk is een werkwijze die aantoonbaar resultaat heeft opgeleverd en die in een bepaalde context een zeer effectieve en efficiënte aanpak is gebleken en daarom als een voorbeeld onder de aandacht van de SHM s en andere woonactoren wordt gebracht. De Visitatieraad reikt jaarlijks prijzen uit aan SHM's met goede praktijken die een voorbeeld kunnen zijn voor de hele sector. In 2016 organiseert de Visitatieraad de competitie voor de Beste- Praktijkprijs voor het derde jaar op rij. De prijswinnaars zijn geselecteerd door een jury die bestond uit vertegenwoordigers van SHM s (VVH en VLEM), huurders (VIVAS) en leden van de Visitatieraad. We voorzien in beginsel in zes prijzen; één prijs voor elk van de volgende prestatievelden: Prestatievelden PV1 PV2 PV3 PV4 PV5 PV6 Beschikbaarheid van woningen Kwaliteit van woningen en woonomgeving Betaalbaarheid Sociaal beleid Interne controle en financiële leefbaarheid Klantvriendelijkheid Samenstelling jury Voorzitter Sien Winters, onderzoeksleider HIVA, KU Leuven en coördinator Steunpunt Wonen Namens VIVAS: Leen Swinnen, lid VIVAS Stuurgroep Hortense Verhaegen, lid VIVAS Stuurgroep Namens VVH en VLEM: Björn Mallants, directeur VVH Patrick Vercruysse, directeur Woonmaatschappij IJzer en Zee Namens Visitatieraad: Tina Martens, visitator Anne- Maria Vandenbroucke, visitator Secretaris (zonder stemrecht): Gerard van Bortel, voorzitter Visitatieraad 3
Kandidaatstellingen SHM s konden zich tot 26 januari 2016 kandidaat stellen voor de Beste- Praktijkprijs 2016. Voorwaarde was dat de visitatiecommissie in een in 2015 opgeleverd definitief visitatierapport een goede praktijk had beschreven en dat de SHM zich door middel van een in te vullen standaardfiche kandidaat stelde. Tussen de sluitingsdatum van de vorige en deze Beste- Praktijkprijzen zijn 25 definitieve visitatierapporten opgeleverd, met daarin 25 goede praktijken. SHM's waarbij meerdere goede praktijken werden vastgesteld, konden zich ook meerdere keren kandidaat stellen. Werkwijze van de jury De jury ontving in totaal 14 kandidaatstellingen van 7 SHM's. De Beste- Praktijkprijzen zijn op basis van consensus door de jury toegekend. SHM s konden hun goede praktijken voor meerdere prestatievelden kandideren. In sommige gevallen heeft de jury ervoor gekozen om de Beste- Praktijkprijs toe te kennen voor een andere prestatieveld dan waarvoor de SHM het had gekandideerd. In dit juryrapport vindt u een overzicht van de prijswinnaars en een korte motivatie door de jury. De Beste- Praktijkprijzen zijn uitdrukkelijk niet alleen bedoeld om mooie initiatieven van SHM s te waarderen, maar ook en vooral om de prijswinnaars te stimuleren om andere maatschappijen te inspireren en te informeren over hun werkwijze en daarmee bij te dragen aan het elders toepassen van de goede praktijk. Uiteraard is het daarbij belangrijk dat er wordt rekening gehouden met de verschillende kenmerken van SHM s en met de context waarin maatschappijen werken. De Beste- Praktijkprijs is dus vooral bedoeld als stimulans voor SHM s om van elkaar te leren. Ook de goede praktijken die niet werden geselecteerd door de jury kunnen uiteraard daarvoor gebruikt worden. In vergelijking met 2014 hebben visitatiecommissies in 2015 een vergelijkbaar aantal goede praktijken gesignaleerd in de visitatierapporten. SHM s met een of meer goede praktijken in 2015 hebben zich in 2016 even vaak kandidaat gesteld als het voorgaande jaar (zie tabel 1). Tabel 1, Kerncijfers visitaties en goede praktijken Beste- praktijkprijzen over visitatiejaar 2013 2014 2015 Aantal definitieve visitatierapporten 28 23 25 Aantal SHM s met goede praktijken 20 12 12 Aantal goede praktijken 51 22 25 Aantal gekandideerde goede praktijken 28 13 14 Aantal SHM s dat zich kandidaat heeft gesteld 12 7 7 Ratio s Gemiddeld aantal goede praktijken per gevisiteerde SHM Aantal kandidaatstellingen ten opzichte van aantal goede praktijken SHM s met kandidaatstelling ten opzichte van SHM s met goede praktijken Aantal SHM s met goede praktijken ten opzichte van aantal gevisiteerde SHM s 1,8 1,0 1,0 0,6 0,6 0,6 0,6 0,6 0,6 0,7 0,5 0,5 4
Tabel 2, Overzicht prijswinnende goede praktijken Prestatievelden SHM Plaats Goede praktijk 1 2 3 4 5 6 Tool voor opvolging Inter- 2630 Vilvoorde herstellingen op website Vilvoordse 2420 Dijledal Leuven 4160 Volkshaard Gent 1290 De Ark Turnhout 4015 Dewaco Werkerswelzijn Aalst PV1 = Beschikbaarheid van woningen PV2 = Kwaliteit van woningen en woonomgeving PV3 = Betaalbaarheid Project onderbezette woningen Europees domoticaproject IStay@Home. Denktank huisvesting kwetsbare personen Huisvesting kwetsbare personen via Housing First Doorgedreven bijsturing van het aanbod van verschillende woningtypes in het huidige patrimonium (rationele bezetting) en Verhuisbegeleidingsplan met vakantiewoningen en meubelstockage Totaalaanpak leefbaarheid wijk Ten Roozen PV4 = Sociaal beleid PV5 = Interne controle en financiële leefbaarheid PV6 = Klantvriendelijkheid De jury heeft in twee gevallen meerdere goede praktijken gecombineerd bij het uitloven van de Beste- Praktijkprijzen omdat de goede praktijken onderling sterk samenhingen. Zo heeft SHM Volkshaard de Beste- Praktijkprijs gekregen voor drie goede praktijken die allen te maken hebben met innovaties op het snijvlak van wonen en welzijn. Aangezien veranderen en verbeteringen onderdeel zijn van prestatieveld 5 (Interne controle en financiële leefbaarheid), zijn deze goede praktijken bij dit prestatieveld gewaardeerd. SHM De Ark heeft voor twee goede praktijken de Beste- Praktijkprijs voor prestatieveld 2 (Kwaliteit van woningen en woonomgeving) gekregen. Beide goede praktijken dragen namelijk bij tot hetzelfde doel, het bevorderen van de rationele bezetting in het bestaande patrimonium. De jury heeft geen goede praktijken aangetroffen die in aanmerking kwamen voor de Beste- Praktijkprijs voor het prestatieveld 3 (Betaalbaarheid). 5
Beste- Praktijkprijzen 2016 De winnaars 6
Prestatieveld 1: Beschikbaarheid van woningen Prijswinnaar Sociale huisvestingsmaatschappij Dijledal te Leuven Goede praktijk Totaalaanpak onderbezette woningen Beschrijving van het resultaat Sociale huisvestingsmaatschappij Dijledal boekt aantoonbaar resultaat door onderbezetting in het patrimonium in kaart te brengen, te analyseren, bewoners te bezoeken en, wanneer huurders dat willen, hen te ondersteunen bij een verhuizing naar een beter passende woning. Het project startte met het inventariseren van de gezinnen die volgens de rationele bezettingsnormen minstens 2 slaapkamers te veel hadden. Vervolgens bezocht de Dienst Huurdersrelaties deze gezinnen met het aanbod om hen te helpen zoeken naar een woning die beter aan hun wensen voldoet. Daarbij werden sterk ondersteunende stappen gezet die ook worden gevolgd bij een herhuisvesting omwille van renovatie. Op deze manier kwamen in de periode 2010-2013 26 grote woningen vrij en in 2014 nog eens 17. Motivatie jury De jury waardeert deze goede praktijk in het bijzonder omdat het goede resultaten oplevert en daarom door andere SHM s gemakkelijk navolgbaar is. Het is een eenvoudige en kleinschalige manier om te werken aan een betere bezetting van de woningvoorraad, waarbij de bewoners zelf mee de keuzes in handen hebben. 7
Prestatieveld 2, Kwaliteit van woningen en woonomgeving Prijswinnaar Sociale huisvestingsmaatschappij DE ARK te Turnhout Goede praktijk Renovatiestrategie én verhuisbegeleiding die bijdragen aan een betere rationele bezetting van het patrimonium Beschrijving van het resultaat Om te komen tot een betere rationele bezetting werkt DE ARK systematisch aan de bijsturing van het huidige patrimonium Zij doet dit op basis van een nauwkeurige inventarisatie van het aantal onder- en overbezette woningen en een analyse van de verbeterpotentie van de woningen. Op basis hiervan heeft DE ARK een renovatieplanning voor het hele patrimonium gemaakt. Tijdens het renovatieproces worden woningen aangepast aan de actuele oppervlaktenormen. Door de juiste koppeling tussen woningtype en gezinssamenstelling wordt systematisch gewerkt aan een betere rationele woningbezetting voor het bestaande patrimonium. Aanvullend op de systematisch renovatie beschikt DE ARK over een uitgebreide procedure ondersteuning bij herhuisvesting. Tijdens de verhuis stelt de SHM afvalcontainers en verhuisdozen ter beschikking. Een bijzonder ondersteuningselement zijn de vakantiewoningen. Hier wordt een reeds gerenoveerde, volledig ingerichte, woning met o.m. meubels, wasmachine en TV ter beschikking gesteld aan een huurder tijdens de werken aan de woning. Deze huurder kan het eigen meubilair tijdelijk in een container plaatsen. Deze wordt door DE ARK bij de nieuwe huurwoning geplaatst, nadat hier de renovatiewerken zijn afgerond. DE ARK ontvangt hierover positieve feedback van huurders. Dit komt ook terug in de focusgroepen waar DE ARK met huurders praat over de dienstverlening van DE ARK. Motivatie jury De jury waardeert dat DE ARK niet alleen via nieuw verhuringen werkt aan een betere rationele bezetting van haar woningen, maar ook door het systematisch aanpassen van haar bestaande patrimoinum met daaraan gekoppeld een zorgvuldig ondersteund verhuisproces voor haar huurders. De aanpak is grondig, structureel (geen ad- hoc oplossing) en omvat het totale partimonium. 8
Prestatieveld 3, Betaalbaarheid Prijswinnaar Voor dit prestatieveld zijn dit jaar door visitatiecommissies geen goede praktijken benoemd. 9
Prestatieveld 4, Sociaal Beleid Prijswinnaar Sociale huisvestingsmaatschappij Dewaco te Aalst Goede praktijk De totaalaanpak van de leefbaarheid in de wijk Ten Roozen te Aalst Beschrijving van het resultaat Dewaco heeft de renovatie van de woningen in de wijk Ten Roozen te Aalst gecombineerd met verbeteringen aan de woonomgeving en met sociale maatregelen om de leefbaarheid te verbeteren, dit in nauwe samenwerking met bewoners en andere partijen. De samenwerking met de stad Aalst en de lokale politie om de criminaliteit, de overlast en het onveiligheidsgevoel in de wijk Ten Rozen aan te pakken heeft duidelijk vruchten afgeworpen. DEWACO- Werkerswelzijn begeleidt verhuisbewegingen met veel zorg. Dankzij de samenwerking met Samenlevingsopbouw is een opbouwwerker deeltijds (50%) aan het werk en is in de wijk de sociale cohesie verbeterd. Er is een lokaal voor bijeenkomsten en een zitdag van de wijkpolitie en de SHM. Al deze elementen hebben geleid tot een merkbare verhoging van de leefbaarheid van de wijk Ten Rozen. Motivatie jury De jury waardeert de integrale aanpak van de renovatie. Dewaco renoveerde niet alleen de woningen, maar verbeterde ook het binnenterrein van Ten Roozen en werkte met diverse partijen samen aan de verbetering van de leefbaarheid, veiligheid en sociale cohesie. Bewoners werden uitgebreid betrokken bij het project. Het project wordt gekenmerkt door een grondige probleemanalyse en monitoring van de resultaten. 10
Prestatieveld 5, Interne controle en financiële leefbaarheid Prijswinnaar Sociale huisvestingsmaatschappij Volkshaard te Gent Goede praktijk Verandering en verbetering door innovaties, op het snijvlak van wonen en welzijn, ter ondersteuning van kwetsbare doelgroepen Beschrijving van het resultaat Volkshaard durft innovatief te denken en te ondernemen. Dat blijkt uit de inzet tot verandering en verbetering door innovaties op het snijvlak van wonen en welzijn, en de samenwerking die zij daarbij zoekt met andere partijen in de welzijnssector. In het verleden werden daartoe al meerdere initiatieven genomen, o.a. op vlak van levenslang wonen, ADL- wonen en woningen voor MS- patiënten in de omgeving van een ziekenhuis. De inzet blijkt ook uit een aantal recente projecten, zoals de deelname aan het Europees domoticaproject I- Stay@home, de denktank voor kwetsbare personen en de huisvesting van kwetsbare personen via Housing First. I- Stay@home was een samenwerkingsverband (Interreg North- West Europe) met sociale huisvestingsmaatschappijen uit diverse andere Europese landen. Dit project had tot doel na te gaan hoe via ICT- toepassingen senioren zo lang mogelijk kunnen verblijven in hun sociale woning. Na een grondige marktanalyse werd het gebruik en het nut van bestaande domotica- producten getest bij sociale huurders. Volkshaard richtte een denktank op om een strategische nota voor te bereiden voor haar raad van bestuur rond het huisvesten van kwetsbare doelgroepen. De denktank bestond uit diverse vertegenwoordigers uit de welzijnssector. Volkshaard wilde hiermee haar visie rond bouwen van woningen voor specifieke doelgroepen verder verfijnen. Volkshaard neemt samen met het OCMW van de Stad Gent deel aan het project Housing First. Dit project ondersteunt voormalig dakloze bewoners in het wonen zonder leefbaarheidsproblemen te veroorzaken, en weer aansluiting te vinden bij het normale leven. Het project leidt jaarlijks tot een aantal versnelde toewijzingen voor de doelgroep (daklozen, jongerenwelzijn, ex- psychiatrie). Motivatie jury De jury waardeert de traditie en een aantal recente initiatieven van Volkshaard om in samenwerking met organisaties uit de welzijnssector, via verschillende pistes, te zoeken 11
naar innovaties om bijzondere doelgroepen (ouderen, bewoners met een beperking ) en kwetsbare groepen te ondersteunen in hun woonbehoefte. 12
Prestatieveld 6, Klantvriendelijkheid Prijswinnaar Sociale huisvestingsmaatschappij SHM Inter- Vilvoordse te Vilvoorde Goede praktijk Online instrument voor het opvolgen van herstellingen door huurder Beschrijving van het resultaat Huurders kunnen via de website van de Inter- Vilvoordse (IVMH) herstellingen volgen. Het instrument sluit aan bij de wens van veel huurders om meer inzicht te krijgen in de afhandeling van meldingen. Voor de SHM betekent het dat minder tijd verloren gaat om vragen van huurders telefonisch te beantwoorden. Met de persoonlijke code en het aanvraagnummer van de herstelling komt de huurder op een pagina met daarop de verschillende stappen zoals de datum van de melding, de omschrijving van het probleem, de datum van afspraak, of het werk werd uitgevoerd en of het werk reeds werd gefactureerd. Daarnaast staat hier een overzicht van alle vroeger uitgevoerde herstellingswerken. Wie zelf geen toegang tot een pc of internet heeft, kan deze gegevens ook opvragen op de pc die in de wachtzaal van de IVMH staat. Motivatie jury Het instrument combineert klantvriendelijkheid met een efficiëntere werking en kan daarom een voorbeeld voor een breder gebruik van vergelijkbare interactieve instrumenten in de sociale huisvestingssector zijn. 13
14
TWITTER: @VISITATIERAAD KONING ALBERT II- LAAN 19 BUS 40 1230 BRUSSEL T: 02-5531752 E- MAIL: INFO@VISITATIERAAD.BE WEBSITE: WWW.VISITATIERAAD.BE 15