DATUM 28 november 2011 REGISTRATIENUMMER ONDERWERP Vitale sportverenigingen Inhoudsopgave Aanleiding 2 De vitale sportvereniging 3 Definitie en vitaliteitsaspecten 3 Vitalisering sportverenigingen 5 Middelen 5 Uitgangspunten 6 Proces 6 **
Aanleiding De gemeente Schiedam heeft in januari 2009 de kadernota Een leven lang sporten en bewegen vastgesteld. In de sportnota zijn de doelstellingen voor sporten en bewegen geformuleerd. Om de doelstellingen te bereiken is een belangrijke rol weggelegd voor de Schiedamse sportverenigingen. De verenigingen worden gezien als belangrijke partners in de uitvoering van het sportbeleid en worden in dat kader uitgedaagd die maatschappelijke rol zo goed mogelijk te vervullen en zoveel mogelijk Schiedammers aan hun club te binden. Naast een belangrijke partner in de uitvoering van het sportbeleid zijn de sportverenigingen de hoofdgebruikers van de gemeentelijke sportaccommodaties. Aangezien aanzienlijke financiële middelen benodigd zijn voor de sportvoorzieningen en de gemeente de verenigingen in de gelegenheid stelt om tegen gereduceerd tarief hiervan gebruik te maken, is het vanuit het oogpunt van een effectieve en efficiënte besteding van middelen noodzakelijk dat optimaal gebruik van de sportaccommodaties wordt gemaakt en dat verenigingen hun functie optimaal vervullen. De gemeentelijke middelen dienen goed besteed te worden. De aanleg van de A4 en de mogelijkheid van dubbel grondgebruik (Park A4) op het tunneldak biedt Schiedam ruimte om de ambities van de stadsvisie te realiseren. De visie op het Park A4 & Ontwikkellocaties gaat uit van verschuiving van sportruimte naar het dak van de A4 en een optimale ontwikkeling van de vrijkomende ruimte, onder meer met woningbouw. De kosten van de realisatie van de sportvoorzieningen in het Park A4 worden gedekt uit de opbrengsten van de ontwikkeling van de vrijkomende ruimte. Het uitgangspunt is om te komen tot hoogwaarde, goed geoutilleerde, multifunctionele sportparken in Schiedam, die optimaal gebruikt worden, zogenaamde Sportparken van de Toekomst. Voor een optimaal gebruik van deze sportvoorzieningen is een belangrijke rol voor de sportvereniging weggelegd. De toekomstige behoefte aan sportaccommodaties en de verschillende mogelijkheden van optimalisering van is onderzocht en in het rapport Prognose behoefte sportaccommodaties weergegeven. Om voornoemde redenen is het legitiem en wenselijk dat de gemeente een visie ontwikkelt op het optimaal functioneren van sportverenigingen. Deze visie wordt ingevuld aan de hand van het begrip vitale vereniging. Er is de gemeente Schiedam veel aan gelegen om vitale verenigingen te huisvesten in de stad. In deze nota wordt de definitie van een vitale sportvereniging weergegeven en wordt vervolgens omschreven op welke wijze de vitalisering van de sportverenigingen in Schiedam gestalte zal krijgen. Pagina 2 van 6
De vitale sportvereniging De vele verschillende vormen van sport die er zijn, kunnen op zeer diverse wijze beoefend worden. Er kan gesport worden in een fitnesscentrum, er kan deelgenomen worden aan activiteiten die worden aangeboden vanuit school, de werkgever, een wijk- of buurtcentrum en uiteraard in georganiseerd verband bij de sportvereniging. De gemeente Schiedam hecht er waarde aan dat veelvuldig gebruik gemaakt wordt van het sport- en beweegaanbod van de sportverenigingen. Een van de belangrijkste redenen hiervoor is dat het verenigingsverband mensen bij uitstek aanzet tot actief burgerschap wat tot sociale cohesie leidt. Mensen zijn betrokken, zijn vrijwillig actief in uiteenlopende rollen en streven samen een doel na, genieten met elkaar. Bovendien heeft het sporten in verenigingsverband een structureel karakter. Definitie en vitaliteitsaspecten Een vitale sportvereniging is een vereniging die de continuïteit van de vereniging voor zowel de korte als lange termijn waarborgt door organisatorische en financiële gezondheid en daardoor in staat is een bijdrage te leveren aan de sportdoelstellingen en bredere maatschappelijke thema s in de stad. Bovenstaande definitie laat zich verder omschrijven op de navolgende vitaliteitaspecten van een sportvereniging. Strategie en beleid Een vitale sportvereniging heeft een meerjarenbeleidsplan, waarin op basis van de identiteit van de vereniging een visie op de toekomst is uitgewerkt, doelstellingen zijn geformuleerd op de diverse deelbeleidsterreinen (onder meer vrijwilligersbeleid, beleid ledenbehoud en werving) en de wijze waarop deze doelstellingen bereikt worden (plan van aanpak), beschreven is. Leden Het aantal leden van een sportvereniging is op zichzelf niet leidend om de mate van vitaliteit van een vereniging te kunnen duiden. Om financieel en organisatorisch gezond te kunnen zijn zal een vitale vereniging echter wel een bepaalde omvang moeten hebben. Het ledenaantal van een vereniging moet enerzijds minimaal het aantal zijn dat nodig is om als vereniging duurzaam te kunnen voortbestaan. Anderzijds dient de omvang van het aantal leden te passen binnen dat aantal, waarvoor de vereniging een (sport)aanbod kan aanbieden. Denk hierbij aan benodigde ruimte aan sportvloer en benodigd kader (betaald of onbetaald). Het hebben van een jeugdafdeling binnen de vereniging is een meerwaarde, maar geen absolute must. Het ledenaantal van een vitale vereniging is geleidelijk stijgend of in ieder geval stabiel. Het verloop van leden is klein. Om de duurzaamheid van het ledenaantal te waarborgen voert de vereniging actief beleid om leden te behouden en nieuwe leden te werven om zodoende een zo optimaal mogelijk aantal leden te hebben.. Organisatie Een vitale sportvereniging heeft zowel voldoende bestuurlijk als sporttechnisch onbetaald en/of betaald kader. De vereniging voert actief kaderbeleid, waarmee de kwantiteit van het aantal kaderleden wordt gewaarborgd en ook geïnvesteerd wordt in de kwaliteit (deskundigheidsbevordering) van het kader. Naast de kwantiteit en kwaliteit van het kader is een gestructureerde organisatie belangrijk. Een vitale vereniging heeft een heldere organisatiestructuur, een bestuursreglement, duidelijke taakomschrijvingen en besteedt aandacht aan de communicatie tussen de in de vereniging aanwezige geledingen. Pagina 3 van 6
Aanbod De vitale sportvereniging is op de hoogte van de wensen en behoeften van haar (potentiële) leden en sluit hier met haar aanbod op aan. Om de betrokkenheid van de leden bij de vereniging en onderling te vergroten, verzorgt de vereniging naast haar reguliere sportaanbod ook nevenactiviteiten. Accommodatie Accommodaties zijn een voorwaarde voor sport. Voor de sportvereniging is accommodatie een voorwaarde om haar sport aan te kunnen bieden. Een vitale sportvereniging heeft haar uitgangspunten geformuleerd ten aanzien van eigendom/huur en invulling van de accommodatiebehoefte. De vereniging heeft voldoende ruimte aan sportaccommodatie beschikbaar en streeft na deze sportaccommodatie optimaal te bezetten. Voorts voert de vereniging het onderhoud uit waarvoor het verantwoordelijk is. Financiën Om het voortbestaan van een sportvereniging nu en in de toekomst te kunnen waarborgen is een gezonde financiële positie van de vereniging noodzakelijk. Een vitale sportvereniging heeft een sluitende begroting welke door haar leden is goedgekeurd. De vereniging voert een solide financieel beleid, met positieve liquiditeit en solvabiliteit van de vereniging. De vereniging komt betalingsverplichtingen tijdig na. De gemeente zal zelf ook de hand houden aan het nakomen van de huurvoorwaarden, waaronder de betalingstermijnen van de jaarhuur. Er zullen dan ook geen nieuwe betalingsregelingen met sportverenigingen worden getroffen. Maatschappelijke betrokkenheid Sportverenigingen hebben een belangrijke maatschappelijke functie doordat zij mensen in de gelegenheid stellen om met elkaar te sporten. Een vitale sportvereniging heeft daarnaast de ambitie een bijdrage te leveren aan bredere maatschappelijke thema s in de stad. Sportverenigingen kunnen onder meer meewerken aan sportactiviteiten geïnitieerd vanuit het onderwijs, meedoen aan sportstimuleringsprojecten of een plek voor een maatschappelijke stage of re-integratietraject aanbieden. Maar ook aandacht voor duurzaamheid binnen de vereniging, structurele aandacht voor thema s als Sportiviteit en Respect of Jeugd en Alcohol of het organiseren van acties t.b.v. goede doelen zeggen iets over de vitaliteit van de vereniging. Sport en maatschappij zijn sterk met elkaar verbonden. Gebeurtenissen die plaatsvinden in de sport hebben hun uitwerking op de maatschappij en andersom. Een vitale sportvereniging hanteert een gedragscode gebaseerd op normen en waarden die de vereniging van haar leden verwacht, onder meer respect, fair play en antidiscriminatie. De vereniging draagt het opgenomen gedrag uit en handhaaft via maatregelen bij overtredingen. Samenwerking Het succes van samenwerken ligt in de kracht van het collectief. Ook voor sportverenigingen kan samenwerking een meerwaarde betekenen. Het aangaan van een samenwerkingsverband kan onder meer op het gebied van gezamenlijk centrale inkoop van goederen en diensten, vrijwilligersbeleid (bijv. het gezamenlijk organiseren van scholingen), gezamenlijk gebruik van accommodatie (velden en kantine), gezamenlijk organiseren van sport en spel activiteiten en uitwisselen van kennis en informatie op de diverse onderwerpen waar verenigingen mee te maken hebben. Een vitale sportvereniging staat open voor samenwerking met partijen binnen- en buiten de sport. De vereniging is bereid een mogelijk gezamenlijk belang te dienen, uiteenlopend van gezamenlijke inkoop van goederen en/of diensten tot een intensieve samenwerking c.q. fusie. Pagina 4 van 6
Vitalisering sportverenigingen Om de vitaliteit van de sportverengingen te verbeteren zullen alle beschikbare middelen worden ingezet. Middelen - Verenigingsondersteuning Het doel van verenigingsondersteuning is het verbeteren van het functioneren van de sportvereniging. Verenigingsondersteuning zal zich richten op het oplossen van knelpunten welke zich binnen een vereniging voordoen, maar ook op brede problemen welke vereniging overstijgend zijn. - Sportstimulering De gemeente Schiedam organiseert en coördineert diverse sportstimuleringsprojecten. Het doel van deze projecten is om de inwoners van Schiedam aan het sporten te krijgen en vervolgens structureel te laten blijven sporten. De sportverenigingen hebben, door deel te nemen aan deze projecten, de mogelijkheid nieuwe leden te werven. - Subsidies Op dit moment wordt besluitvorming voorbereid voor herijking van de sportsubsidies. Voor het doelmatig inzetten van het beperkte beschikbare budget voor sportsubsidies, wordt gekozen voor één subsidie, welke zich richt op de ondersteuning van één specifiek vitaliteitsaspect binnen de vereniging, namelijk het hebben van voldoende deskundig sporttechnisch kader. De subsidie draagt bij aan de kosten voor sporttechnische opleiding van verenigingskader. Voor het aanbieden van sport zijn twee zaken voorwaardenscheppend, te weten de accommodatie en het sporttechnisch kader. De accommodatie wordt door de gemeente reeds beschikbaar gesteld tegen een gereduceerd tarief. Het hebben van voldoende en goed opgeleid sporttechnisch kader is een van de grootste problemen voor de verenigingen. Investeren in de kwaliteit van kader is bovendien een goede manier gebleken om meer kader aan te trekken, waarmee ook kwantitatieve problemen opgelost kunnen worden. Goed opgeleid kader heeft tevens een positieve uitwerking op de continuïteit van het ledenbestand. - Sportaccommodaties De komende jaren wordt aanzienlijke investeringen gedaan in nieuwe sportparken. Om deze investeringen mogelijk te maken en uit het oogpunt van doelmatige besteding van gemeentelijke middelen, is een optimaal gebruik van de beschikbare ruimte noodzakelijk. Om optimaal gebruik van de accommodaties te bewerkstelligen, zal in de toekomst bij het ter beschikking stellen van sportaccommodaties vitaliteit als voorwaarde gehanteerd gaan worden. Vanuit deze optiek (optimaal gebruik) zullen ook andere eisen gesteld worden, zoals het samengaan of samenwerken van verenigingen op de accommodaties. De termijn waarop deze eis aan de orde komt zal worden bepaald mede in relatie tot ontwikkeling Park A4 en daarmee samenhangend de realisatie van Sportparken van de toekomst. - Mogelijkheden van samenwerking c.q. fusie Een middel om te vitaliseren, waarvan de toepasbaarheid bij alle verenigingen zal worden onderzocht, is samenwerking of fusie. Zorgvuldig en goed voorbereide bundeling van krachten zal een verbetering bewerkstelligen van de financiële positie, het beschikbare kader en beschikbare faciliteiten, wat de vitaliteit zal verbeteren. Pagina 5 van 6
Uitgangspunten Het uitgangspunt bij het vitaliseren van de sportverenigingen is een zo efficiënt en effectief mogelijke besteding van de beperkt beschikbare middelen. Dit betekent dat niet alle verenigingen meer kunnen rekenen op dezelfde vormen van ondersteuning en dat instandhouding van een vereniging geen doel is, wanneer een vereniging onvoldoende vitaal is om duurzaam te kunnen voortbestaan. Naast de vitalisering van de sportverenigingen individueel zal de vitaliteit per sporttak verbeterd worden. Een sporttak is vitaal wanneer aan het totaal van beoefenaars van een bepaalde sport, met optimaal gebruik van de beschikbare ruimte door een optimaal aantal vitale verenigingen, een passend sportaanbod wordt aangeboden. In dit kader zal ingezet zal worden op het samenvoegen op locatie en fuseren van sportverenigingen. Initiatieven van verenigingen om samen een (omni)vereniging te vormen worden ondersteund door de gemeente. Nieuwe verenigingen worden gestimuleerd zich aan te sluiten bij bestaande verenigingen. Proces Om goed inzicht te krijgen in de vitaliteit van de sportverenigingen zal in het eerste kwartaal 2012 onderzoek onder de sportverenigingen worden uitgevoerd. De sportverenigingen zullen onder meer worden gevraagd een vragenlijst in te vullen. Tevens zal met de sportverenigingen individueel worden gesproken over de vitaliteit en hoe die verder ontwikkeld kan worden tot het gewenste c.q. vereiste niveau.. Het vitaliseren van de sportverenigingen in Schiedam is een meerjarig traject, dat integraal onderdeel uitmaakt van het proces dat met sportverenigingen doorlopen zal worden in het kader van het project Park A4 en ontwikkellocaties, dat onder meer zal leiden tot verschuivingen van sportruimte in de stad en de realisatie van de drie sportparken van de toekomst. De uiterste termijn dat een sportvereniging vitaal dient te zijn, wordt bepaald door de tijdstippen van realisatie van deze sportparken. Om in aanmerking te komen voor huisvesting op deze sportparken, dient de sportvereniging namelijk vitaal te zijn. In dit vitaliseringstraject zullen verenigingen die betrokken zijn bij de eerste verschuivingen van sport, de prioriteit krijgen Pagina 6 van 6