Dit is de laatste editie van de Unie KBO Wegwijzer. Vanaf dinsdag 20 mei verschijnt de tweewekelijkse nieuwsbrief KBO Nieuws. Pagina Een greep uit het nieuws 2 Houd pinautomaten en brievenbussen bereikbaar 3 KBO-gepensioneerde in verantwoordingsorgaan ABP 3 Ouderenmishandeling komt bij ons niet voor? 4 Informatiekaarten hervorming langdurige zorg 4 Windows XP verdwijnt: denk aan uw online veiligheid 5 Keuzedagen bij NS: ook op maandag en vrijdag 5 Personenalarmering op de Hulpmiddelenwijzer 6 Beïnvloeding collegeonderhandelingen 6 Meldlijn ouderenzorg 7 Beter horen: Wat kunnen u en uw KBO doen? 8 Alle generaties in beweging 8 Praat mee over kanker bij ouderen 9 Manon Vanderkaa ambassadeur Active Ageing 9 Colofon 10 Wegwijzer 3 2014 1
EEN GREEP UIT HET NIEUWS Op woensdag 2 april startte onze KBO-meldlijn ouderenzorg. Via deze meldlijn inventariseert de Unie KBO de problemen in de uitvoering van de ouderenzorg. Onder meer Radio 1, Omroep Max en Omroep Brabant besteedden aandacht aan onze actie. Het op 27 maart geplande koopkrachtdebat in de Tweede Kamer is niet doorgegaan. Het thema koopkracht wordt nu ondergebracht bij een overleg over arbeidsmarktbeleid. Dat is vanuit het perspectief van ouderen ongewenst. De Unie KBO probeert, in CSO-verband, de Kamer alsnog te laten debatteren over koopkrachtontwikkeling. Hoe ouderen zich vervoeren en welke hindernissen ze hierbij ervaren, is momenteel onderwerp van een grote KBO-mobiliteitsenquête. De uitslagen vormen input voor onze belangenbehartiging op dit terrein en verschijnen ook in Nestor. Ons onderzoek medicijngebruik ouderen is bijna afgerond. Duidelijk is alvast dat de medicatiebeoordeling voor 65-plussers nog steeds een ondergeschoven kindje is. Enkele weken geleden wist de Unie KBO te bewerkstellingen dat er Kamervragen werden gesteld over het niet goed functioneren van de medicatiebeoordeling. De controle op het juiste medicijngebruik bij ouderen met meerdere aandoeningen faalt. Minister Schippers heeft inmiddels antwoord gegeven op deze Kamervragen. Hierin worden weliswaar de verontrustende cijfers en signalen van de Unie KBO genoemd, maar er wordt nog geen directe uitweg gegeven. De Unie KBO gaat nu rechtstreeks contact opnemen met de betrokken partijen om te komen tot het opstellen en implementeren van een gezamenlijke agenda Polyfarmacie 2015. Zilveren Kruis Achmea start binnenkort een onderzoek naar de kwaliteit van ouderenzorg. De Unie KBO is gevraagd om in dit belangrijke onderzoek te participeren en zal de leden te zijner tijd over de uitkomsten informeren. De Wet Langdurige Zorg (Wlz) gaat binnenkort naar de Tweede Kamer. Deze wet zal de AWBZ gaan vervangen en is van cruciaal belang voor ouderen die veel en intensieve zorg nodig hebben. De wettekst beslaat 177 pagina s en wordt momenteel door de Unie KBO zorgvuldig bestudeerd. De WLZ lijkt sterk op de huidige AWBZ, maar de toegang wordt duidelijk aangescherpt. Eerder becommentarieerden we reeds de concepttekst van deze nieuwe wet. Een aantal voor ons belangrijke punten is meegenomen. Binnenkort geven we in CSO-verband onze definitieve reactie en informeren we ook onze bonden en leden. De Unie KBO maakt zich zorgen over de gevolgen van de hervormingen van de ouderenzorg. Er staat nog erg veel te gebeuren voordat de ingangsdatum van 1 januari 2015 is bereikt. En intussen neemt de leegloop en leegstand van verzorgingshuizen alvast grote vormen aan. De grote vraag is of partijen er straks klaar voor zijn: de gemeenten, de thuiszorg, de wijkverpleegkundigen, de dagopvang en niet te vergeten de mantelzorgers. Dit is de laatste editie van de Unie KBO Wegwijzer. Op verzoek van de provinciale bonden gaan we alle informatie vanuit de Unie KBO meer gebundeld aanbieden. Vanaf 20 mei verschijnt de tweewekelijkse digitale nieuwsbrief KBO Nieuws. Deze verschijnt 20 maal per jaar en vervangt ook de Nieuwsflits en Actuele Zaken. Wegwijzer 3 2014 2
HOUD PINAUTOMATEN EN BRIEVENBUSSEN BEREIKBAAR Basisvoorzieningen als pinautomaten en brievenbussen dreigen niet bereikbaar te worden voor alle Nederlandse burgers, doordat de aanbieders het aantal sterk willen verminderen. De Unie KBO en haar CSO-partners komen hiertegen in verweer. De Unie KBO en haar partners binnen de CSO vinden het idee van het CDA, om iedere burger toegang te bieden tot een pinautomaat binnen een straal van 5 kilometer, ontoereikend. Dit zei CSO-directeur Hadewych Cliteur eind maart tijdens een rondetafelgesprek over het verdwijnen van pinautomaten in dunbevolkte gebieden. Cliteur opperde om als oplossing mee te nemen dat geldautomaten als nutsfunctie van het bankwezen zouden kunnen worden gezien. Een dienst waarop niet geconcurreerd wordt. Bij het gesprek, een initiatief van het CDA, waren naast diverse maatschappelijke organisaties ook de directies van vier grote banken in Nederland aanwezig. Door de aanwezige banken is de toezegging gedaan dat zij binnen het MOB (Maatschappelijk Overleg Banken) aan oplossingen gaan werken en met voorstellen zullen komen. De CSO zal ook deelnemen aan het MOB. Het verdwijnen van voorzieningen én de oplossing als nutsfunctie geldt ook voor brievenbussen door PostNL. De Unie KBO lobbyt ook daar voor behoud van de bereikbaarheid van deze voorzieningen voor alle Nederlanders, dus ook de ouderen. KBO-GEPENSIONEERDE IN VERANTWOORDINGSORGAAN ABP Unie KBO-lid Bart van Wijck treedt toe tot het Verantwoordingsorgaan bij Pensioenfonds ABP namens de pensioengerechtigden. Een succes voor de Unie KBO, die in CSO-verband al jaren strijdt voor medezeggenschap van gepensioneerden bij pensioenfondsen. Het nieuwe lid Bart van Wijck (69 jaar) maakt ook deel uit van het netwerk Sociaaleconomische Zaken van de Unie KBO. Hij werkte 40 jaar als personeelsmanager en was voorzitter bij een bedrijfstakpensioenfonds. Hij is voorstander van generatiebestendige pensioenregelingen: Alle deelnemers hebben belang bij een betaalbare regeling. Als vertegenwoordiger van de pensioengerechtigden zal ik in het Verantwoordingsorgaan van ABP letten op de positie van ouderen. De verkiezing is het resultaat van jarenlange inzet en belangenbehartiging van de Unie KBO en andere leden van de CSO-koepel. Een eerste stap was een convenant tussen CSO en de Stichting van de Arbeid, waarin ouderenorganisaties kandidaten voor mochten dragen voor de deelnemersraad bij pensioenfondsen. Later kwam dit terecht in de Pensioenwet. Voor de ouderenorganisaties was dit niet voldoende. Gepensioneerden moesten ook vertegenwoordigd zijn in de besturen van de pensioenfondsen. Sinds 2013 staat dit ook in de Pensioenwet. In de Pensioenwet is ook de wijze van benoemen van bestuurders en leden van dit Verantwoordingsorgaan opgenomen. Tevens staat er nu in de Pensioenwet dat er bij elk pensioenfonds een Verantwoordingsorgaan moet komen, als vervanging van de deelnemersraad. Per 1 juli moeten alle pensioenfondsen voldoen aan de nieuwe afspraken over de medezeggenschap van pensioengerechtigden zowel in de Verantwoordingsorganen als in de pensioenfondsbesturen. Manon Vanderkaa, directeur Unie KBO: Een solide pensioenvoorziening die rechtvaardig is voor alle generaties, dat is waar wij voor strijden. Die kan alleen tot stand komen bij een evenwichtige belangenbehartiging. De vertegenwoordiging van gepensioneerden in de Verantwoordingsorganen en besturen is een stap in de goede richting. Als Unie KBO blijven wij de ontwikkeling van pensioenen scherp in de gaten houden. Wegwijzer 3 2014 3
OUDERENMISHANDELING KOMT BIJ ONS NIET VOOR? Bij voorbesprekingen met afdelingsbestuurders horen KBO-voorlichters vaak: Bij ons komt ouderenmishandeling niet voor. Als bij voorlichtingsbijeenkomsten echter toelichting komt op hoe ouderenmishandeling voor kan komen en wat we er precies onder verstaan, is er veel herkenning. Dan (pas) zien de deelnemers waar de risico s zitten en wat je er tegen kan doen. De campagne Ouderen in veilige handen wil mensen niet bang maken, maar ouderen versterken. Juist in afhankelijkheidsrelaties kan zorg ontsporen, en dan is het eerder ouderenmishandeling dan je denkt. In de Nestor van deze maand kunt u daarover meer over lezen. De KBO is flink op stoom met voorlichtingsbijeenkomsten in het hele land. Er zijn echter nog veel witte vlekken. VWS is blij met de voorlichters van de ouderenbonden. Door hun inzet wordt het onderwerp bespreekbaar. Dit blijkt ook uit de toename van het aantal meldingen. Staatssecretaris van Rijn heeft aangegeven het programma Ouderen in veilige handen in 2015 te blijven steunen. Is uw afdeling nog een zogenaamde witte vlek? Kijk op www.kbo.nl/ouderenmishandeling. Hier leest u over de campagne van de KBO en vindt u voor iedere provincie een voorlichter. INFORMATIEKAARTEN HERVORMING LANGDURIGE ZORG Wat verandert er op het gebied van zorg vanaf 2015? Het TransitieBureau Wmo vat de belangrijkste informatie samen over de decentralisaties op 5 informatiekaarten. De onderwerpen van deze serie informatiekaarten zijn: (1) persoonsgebonden budget, (2) cliëntondersteuning, (3) Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) en overdracht cliëntgegevens naar Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), (4) overgangsregime AWBZ-cliënten en (5) beschermd wonen. Op de informatiekaarten staat uitleg over de situatie vanaf 2015, wat dit betekent voor gemeenten, wat er dit jaar moet gebeuren en waar u meer informatie kunt vinden. Ouderenadviseurs De kaarten zijn geschreven voor gemeenten, maar mogelijk ook interessant voor KBO s en voor ouderen/cliënten zelf. Zo spelen vrijwillige ouderenadviseurs (VOA s) van de ouderenbonden een belangrijke rol bij de transitie. Mede dankzij de Unie KBO staan de VOA s daarom ook op de informatiekaarten, in het kader van informele cliëntondersteuning. De kaarten staan hier: www.invoorzorg.nl/ivzweb/overzichten-in-voor-zorg!/map-nieuws/mapnieuws-transitiebureau-wmo-publiceert-informatiekaarten-hervorming-langdurige-zorg.html Wegwijzer 3 2014 4
WINDOWS XP VERDWIJNT: DENK AAN UW ONLINE VEILIGHEID De Unie KBO adviseert ouderen te letten op hun eigen veiligheid, ook online. Microsoft stopte op 8 april 2014 met de ondersteuning van Windows XP, dus ook de beveiliging van het besturingssysteem. Computers met Windows XP erop worden steeds minder veilig. Hackers en spammers kunnen computers met XP erop makkelijker aanvallen. Er zijn genoeg veilige alternatieven. Computerbeveiligingssoftware alleen is niet voldoende om dit tegen te gaan. Bijvoorbeeld betalingsverkeer via internet loopt gevaar. Vooral veel ouderen gebruiken nog Windows XP. De Unie KBO adviseert gebruikers van Windows XP de computer te voorzien van een besturingssysteem dat Microsoft wel ondersteunt, dus Vista, Windows 7 of Windows 8. Een kleine moeite en lage kosten in vergelijking met de gevolgen bij gebruik van een onveilige computer! Alternatief Is uw computer al een aantal jaren oud en denkt u aan vervanging? Dan kunt u overwegen over te stappen naar een tablet. Uit onderzoek blijkt dat vooral meer senioren de tablet gaan gebruiken. Hiermee heeft u altijd uw computer bij de hand, leest u boeken, surft u gemakkelijk op het internet en bent u voorbereid voor zorg op afstand. De Unie KBO heeft een tablet die bovendien zeer veilig is waardoor de kans gering is dat kwaadwillenden met uw gegevens aan de haal gaan. Kijk voor meer informatie op: www.uniekbo.nl KEUZEDAGEN BIJ NS: OOK OP MAANDAG EN VRIJDAG Bent u 60 jaar of ouder? Dan kunt u bij de NS zeven keuzedagen bij uw abonnement bestellen. De Keuzedagen gekoppeld aan het Voordeelurenabonnement kunnen alleen bij verlenging van het abonnement worden aangeschaft. De prijs voor 7 Keuzedagen is vanaf 1 april jongstleden: 24,50 (2e klas) of 49,50 (1e klas). Niet alleen de prijs verandert. De nieuwe keuzedagen worden niet meer op papier geleverd. De Unie KBO heeft bij NS gepleit voor het blijven leveren van de keuzedagen op papier. NS werkt op dit moment nog aan een oplossing. Een lang gekoesterde wens van de Unie KBO heeft NS wel ingewilligd. Voortaan zijn de Keuzedagen ook op maandag en vrijdag na 9.00 uur geldig. De geldigheid van de keuzedagen bij Dal Voordeel of Altijd Voordeel abonnement wijkt enigszins af. De Keuzedagen moeten dus zelf op een OV-chipkaart geplaatst worden bij een NS-kaartautomaat of een ander ophaalpunt voor de OV-chipkaart. NS heeft een filmpje hiervoor op de site staan. Kijk voor alle informatie over de keuzedagen op www.ns.nl. Wegwijzer 3 2014 5
PERSONENALARMERING OP DE HULPMIDDELENWIJZER De Unie KBO krijgt regelmatig vragen over (hulp)middelen voor om en in het huis, waardoor zelfstandig wonen eenvoudiger wordt. Op internet zijn veel van die middelen te vinden. De Unie KBO zit in de redactie van de Hulpmiddelenwijzer. Sinds kort krijgen wij ook veel vragen over personenalarmeringen. Veel personen die thuis wonen zijn hiernaar op zoek, omdat hiermee hun gevoel van veiligheid vergroot wordt. Ook informatie over personenalarmering is te vinden op de hulpmiddelenwijzer. Onze ervaring is dat er echter veel meer op internet is te vinden over dit onderwerp. Dus zoeken hiernaar loont! De rechtstreekse hulpmiddelenwijzer staat op www.hulpmiddelenwijzer.nl Meer over personenalarmering en domotica staat op www.wdtm.nl BEÏNVLOEDING COLLEGEONDERHANDELINGEN Na de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2014 volgen de collegeonderhandelingen. Een speerpuntenkaart en stappenplan met ideeën kunnen u helpen bij lokale belangenbehartiging. Momenteel vinden nog in veel gemeenten collegeonderhandelingen plaats. U kunt uw invloed laten gelden! Hiervoor heeft de Unie KBO een checklist met 8 punten opgesteld, die de KBO-achterban als belangrijk ervaren. Deze checklist kunt u digitaal naar politieke partijen sturen of in een gesprek toelichten. De punten in de checklist zijn naar voren gekomen in een onderzoek uit januari 2014 over de gemeenteraadsverkiezingen, dat de Unie KBO heeft uitgevoerd onder haar achterban. Hierover schreven we al eerder in Nestor. Er zijn nog meer mogelijkheden voor beïnvloeding van raadsleden of bestuurders, gedurende de hele nieuwe collegeperiode. Hiervan is ook een lijst opgesteld. Alle documenten zijn te vinden op www.kbo.nl/belangenbehartiging/lokalebelangenbehartiging. Om de lokale belangenbehartiging deze weken extra te ondersteunen houdt de Unie KBO een tijdelijk spreekuur voor lokale KBO-afdelingen voor vragen en tips om het gemeentelijke beleid te beïnvloeden. Dit spreekuur is elke dinsdagmiddag van 14.00 tot 16.00 uur geopend in de maanden april en mei. Het telefoonnummer is: 0900-821 21 83. Wegwijzer 3 2014 6
MELDLIJN OUDERENZORG De Unie KBO inventariseert tot 1 juni de problemen in de uitvoering van de ouderenzorg. Een meldlijn ouderenzorg wordt bemand door KBO-medewerkers en vrijwilligers. Al direct besteedde Radio 1 er aandacht aan. Huisartsen geven aan dat ze zich nu al zorgen maken over ouderen die langer thuis blijven wonen. Gemeenten, zorgverzekeraars en thuiszorgorganisaties moeten vanaf januari 2015 gezamenlijk en in goed overleg zorg gaan leveren. Discussies over de verdeling van verantwoordelijkheden zijn aan de orde van de dag, bijvoorbeeld over het persoonsgebonden budget. En inmiddels is de verscherpte toegang tot het verzorgingshuis in gang gezet. De Unie KBO maakt zich grote zorgen over onbedoelde neveneffecten van alle hervormingen in de ouderenzorg die momenteel worden doorgevoerd. Binnenkort komt de Unie KBO met voorstellen voor aanvullende maatregelen. De meldlijn ouderenzorg van de Unie KBO staat open voor alle problemen in de ouderenzorg. De meldlijn is in april en mei op maandag tot en met vrijdag bereikbaar tussen 9.30 uur en 12.30 uur op nummer 0900-8 21 21 83 ( 0,10 per minuut). Meldingen kunt u ook digitaal doorgegeven aan de Unie KBO via www.kbo.nl/meldlijn BETER HOREN: WAT KUNNEN U EN UW KBO DOEN? Een kwart van de 60-jarigen in Nederland komt volgens de medische normen in aanmerking voor een hoortoestel. En van de 75-jarigen zelfs zestig procent. Maar slecht eenderde van de ouderen die baat zouden hebben bij een hoortoestel, gebruikt er ook een. Waarop let u bij de aanschaf van hoortoestellen en wat kan uw KBO doen? Iedereen van 68 jaar of ouder mag van de zorgverzekeraars zelf naar een audicien. Wie jonger is, moet de eerste keer via de huisarts naar een kno-arts of audiologisch centrum. Er zijn vijf categorieën voor de diagnose: van categorie 1 voor eenvoudige gehoorproblemen tot categorie 5 voor complexe problemen. Bij elke categorie horen bepaalde hoortoestellen die voor 75 procent worden vergoed door de basisverzekering. Voor uzelf Doe u niet beter horend voor dan u bent, want als u niet in de goede categorie wordt ingedeeld, moet u wellicht veel bijbetalen voor het hoortoestel dat echt bij u past. Neem daarom naar de intake bij de audicien iemand mee die u goed kent en mede uw gehoor kan inschatten. Wegwijzer 3 2014 7
Uitgebreide informatie over hoortoestellen en vergoedingen: www.hoorwijzer.nl Beknopt overzicht vergoedingen zorgverzekeringen: www.consumentenbond.nl Voor KBO s Wilt u met uw KBO-afdeling een informatiebijeenkomst organiseren op het gebied van beter horen? Een vrijwilliger en ervaringsdeskundige van de Nederlandse Vereniging voor Slechthorenden verzorgt tegen (reis)kostenvergoeding een presentatie over het herkennen en omgaan met slechthorendheid. Neem daartoe contact op met Gerla van Rangelrooij van de Unie KBO: uniekbo@kbo.nl of tel. 073 6 1234 75. U ontvangt dan van ons een informatiepakket met checklist, persbericht, uitnodigingstekst en informatie voor de huisarts. ALLE GENERATIES IN BEWEGING Gezondheidspreventie loont, juist bij ouderen. Vanuit het project Gezond ouder worden en een congres Lokale Kracht verscheen een boekje dat jong en oud kan inspireren gezond te leven. Een kwart van de 65-plussers is kwetsbaar voor ernstige gezondheidsproblemen en volgens het Sociaal Cultureel Planbureau neemt het aantal kwetsbare ouderen tot 2030 toe tot meer dan 1 miljoen. Gedragsverandering levert ook bij ouderen gezondheidswinst op. Zo hangt een goed gewicht sterk samen met een goede gezondheid en vermindert beweging en voldoende vitamines de kans op ziekten. Schrijfster Yvonne Witter is goed bekend met het thema ouderen en gezondheid en schreef het boekje Oma zet de buurt op stelten. Boordevol tips voor gezond leven, beweging en voeding. Bedoeld voor grootouders én kleinkinderen, voor eigen gebruik of om buurtvoorzieningen te stimuleren. De Unie KBO gaf waardevolle tips aan de auteur, die in het boekje terecht zijn gekomen. Oma zet de buurt op stelten ( 14,85) is te bestellen via www.corporatieboeken.nl Wegwijzer 3 2014 8
PRAAT MEE OVER KANKER BIJ OUDEREN De impact van kanker bij ouderen wordt vaak onderschat. Dit is één van de onderwerpen die Catherine Keyl in haar talkshow 'Catherine in actie tegen kanker' aan de orde stelt. Wat is uw mening? Kom naar de opnames van de talkshow en discussieer mee. We weten te weinig over kanker bij ouderen, terwijl maar liefst 60% van de kankerpatiënten ouder is dan 65 jaar. KWF Kankerbestrijding wil dat er meer onderzoek gedaan wordt zodat alle patiënten behandeling op maat krijgen. Catherine: Zeker als je nagaat dat de generatie die nu wordt geboren makkelijk ruim 100 jaar kan worden, krijgen we in de toekomst steeds meer oudere kankerpatiënten. Voor hen is de best passende behandeling net zo belangrijk als voor jongere patiënten. Catherine gaat tijdens de uitzending in gesprek met oudere patiënten over de ingrijpende gevolgen van kanker in hun leven en dat van hun naasten. U kunt bij deze uitzending aanwezig zijn en als u wilt een bijdrage leveren door uw ervaring te delen. We nodigen u dan ook van harte uit om bij de opnames te zijn. Zowel jonger als ouder publiek is van harte welkom. De opnames van 'Catherine in actie tegen kanker' zijn op donderdagmiddag 24 april van 13.30 17.00 uur in het Media Park in Hilversum. U kunt zich tot en met 16 april aanmelden, uitsluitend digitaal, via deze link van het KWF: kwf.email.inbox.nl/c.html?ufl=e&rtr=on&s=x9w586,84x2,4j,a1hz,f9qp,kcvq,ex1e&mlm_mid=379622&mlm_uniqueid=e7e36a9ec2 MANON VANDERKAA AMBASSADEUR ACTIVE AGEING Niet iedereen kan actief ouder worden op eigen kracht. Sociale netwerken zijn van groot belang om ouderen zo lang mogelijk volwaardig te laten deelnemen aan de maatschappij. Daarom is Manon Vanderkaa, directeur van de Unie KBO, ambassadeur geworden van Active Ageing. Ze vertelt over haar motivatie. Waarom dit ambassadeurschap? Manon Vanderkaa: In het kader van Active Ageing zetten wij ons er vooral voor in dat ouderen zo lang mogelijk veilig en gezond thuis kunnen blijven wonen. Daarvoor ontwikkelt Unie KBO veel projecten. We hebben eind vorig jaar de KBO Tablet gelanceerd die geschikt is voor zorg op afstand. Het helpt mensen om makkelijk contact te onderhouden met familie of mantelzorgers. Tegelijk leiden wij KBO-vrijwilligers op die ouderen helpen bij het gebruik van de tablet en ouderen over de drempel heen helpen om er daadwerkelijk gebruik van te maken. Een ander voorbeeld is ons project Veiligheid in en om huis, waarbij we KBO-vrijwilligers opleiden om op huisbezoek te gaan voor adviezen op het gebied van valpreventie, inbraak, brand en babbeltrucs. Wegwijzer 3 2014 9
Mantelzorg en vrijwilligers De ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers vanuit de gemeenten is van essentieel belang. Het gaat niet alleen om de fysieke ruimte, maar juist om het sociale netwerk goed te ondersteunen. Ik denk dat het bundelen van krachten erg belangrijk is, want gemeenten hebben natuurlijk de komende jaren op dit punt een heel belangrijke rol. De hele Wmo-kanteling in 2015; dan moet het wel gaan gebeuren. Dan kunnen gemeenten laten zien dat ze echt hun schouders eronder zetten en een seniorvriendelijke gemeente worden. Wij doen er alles aan en zullen met initiatieven komen om de gemeenten op het seniorvriendelijke pad te krijgen én te houden. Lees meer op www.activeageing.nl COLOFON EN VOORUITBLIK KBO NIEUWS Dit is de laatste editie van de Unie KBO Wegwijzer. Vanaf 20 mei verschijnt de tweewekelijkse digitale nieuwsbrief KBO Nieuws. Deze verschijnt twintig maal per jaar en vervangt ook de Nieuwsflits en Actuele Zaken. Uw abonnement op de Wegwijzer zetten we automatisch om in een abonnement op KBO Nieuws. Verschijningsdata KBO Nieuws 2014: 1 20 mei 2 10 juni 3 24 juni 4 8 juli 5 19 augustus 6 9 september 7 23 september 8 7 oktober 9 21 oktober 10 11 november 11 25 november 12 9 december Aanmelden kan via deze link Afmelden en wijzigen kan via de link onderaan de Wegwijzer-email. Internet Facebook Twitter www.kbo.nl www.facebook.com/unie.kbo @unie_kbo Wegwijzer 3 2014 10