Laat tien mensen brainstormen in een vergaderzaal met een whiteboard en al snel ontstaan er grootse ideeën. Eén probleem: al die hersenspinsels verdwijnen weer bij het schoonmaken van het bord. Digitale whiteboards lossen dat op. Maak je een bord digitaal, dan krijg je plots een waaier aan mogelijkheden die veel verder gaan dan wat aantekeningen op een bord bewaren. Ook in het onderwijs wordt hard gewerkt aan manieren om jongeren gebruik te laten maken van dit digitale schoolbordkrijt. In deze Expert Zone overlopen we de mogelijkheden en de laatste nieuwtjes op het gebied van digitale whiteboards. Wat is een digitaal whiteboard? Laten we eerst overlopen wat de basiscomponenten van een digitaal whiteboard zijn. Het belangrijkste onderdeel is natuurlijk het oppervlak waarop we werken. Daarop kun je aantekeningen maken, maar bijvoorbeeld ook presentaties geven of het bureaublad van je computer projecteren. Het oppervlak kan gaan van een klassiek whiteboard tot een aanraakgevoelige plaat die tevens als projectiescherm kan dienen, maar ook een vlakke muur is in sommige gevallen bruikbaar. Er zijn verschillende technieken om de aantekeningen te registreren: een optische unit die het presentatieoppervlak als het ware scant, een elektromagnetisch oppervlak of een aanraakgevoelige plaat. Willen we digitale beelden gebruiken, dan zijn een projector en computer een absolute noodzaak. De meeste fabrikanten voorzien ook een aantal hulpmiddelen, zoals een digitale pen - die we net als een 'analoge' pen gebruiken om te schrijven of tekenen op het bord - en een bordveger. In samenwerking met speciale softwaren bieden deze hulpmiddelen heel wat extra opties. Denk maar aan verschillende kleuren of figuren, maar ook de besturing van de computer behoort tot de mogelijkheden. Gebruik We kunnen het gebruik van de digitale borden grofweg in twee categorieën opdelen: lesdoeleinden enerzijds, en zakelijke toepassingen anderzijds. Hoewel de basisopzet voor beide categorieën gelijk is, vergen ze toch een aparte aanpak op het gebied van functies, software en afwerking. Op school 1 / 5
Wat de implementatie van digitale schoolborden betreft, staat België eigenlijk nog in de kinderschoenen. Met enkele duizenden borden lopen we sterk achter op Nederland of koploper Engeland, waar via de overheid subsidies worden voorzien om zowat in iedere klas een interactief bord te hangen. Maar een digitaal bord in de klas is veel meer dan de vervanging van het krijtje. Plots worden heel wat multimediatoepassingen mogelijk en ontstaat er een nieuwe vorm van interactie tussen leraar en student. Dat brengt ons bij het digitale studiemateriaal: onze taal lijkt hier de grootste hindernis. In het Engels vind je een uitgebreid aanbod aan lesmateriaal, maar ga je op zoek naar specifiek Nederlandstalig materiaal, dan is de keuze plots een stuk beperkter. Hoewel er momenteel flink gesleuteld wordt aan dit probleem, is er toch nog veel werk aan de winkel. Op kantoor De eenvoudigste vorm van het digitale bord in een kantooromgeving, is de vergaderruimte waar zo nu en dan een presentatie wordt gegeven. Maar er zijn nog veel meer mogelijkheden. Wat dacht je van het opslaan van bewerkte slides? Of het printen van aantekeningen op het bord, zodat je ze aan de deelnemers kunt uitdelen? Ook vergaderen vanop afstand met verschillende interactieve functies is mogelijk. Iedere producent probeert hierin zijn eigen koers te varen, door eigen tools en mogelijkheden te ontwikkelen die een meerwaarde bieden op kantoor. Daardoor zijn de verschillende producten soms moeilijk te vergelijken. Een oplossing kan perfect aansluiten bij de noden van een persoon één, terwijl persoon twee toch iets anders zoekt. Een uitgebreide productdemonstratie lijkt ons dan ook op zijn plaats wanneer je een whiteboard wilt aankopen. Overzicht Hieronder volgt een overzicht van een aantal producenten en leveranciers die in één of beide categorieën actief zijn. We tonen de verschillende functies en overlopen de nieuwste mogelijkheden. EEN MARKTOVERZICHT Geen geknoei met kabels Wie al eens een kijkje nam op de website van Polyvision, zal gemerkt hebben dat de focus vooral op het zakelijke segment ligt. De 'Walk and Talk' is het neusje van de zalm en biedt de 2 / 5
presentator heel wat bedieningsmogelijkheden, van functies op het bord zelf of een afstandsbediening met geïntegreerde muisbediening, tot een heus 17 inch-aanraakscherm. Die laatste staat is contact met het bord en maakt zo allerlei functies mogelijk die voor anderen al dan niet zichtbaar zijn. Sinds kort heeft Polyvision ook een speciaal voor educatieve doeleinden ontwikkeld bord. Het éno-schrijfbord kan in de eerste plaats gebruikt worden als een normaal whiteboard. Naast een eenvoudige montage aan de muur, is enkel nog een Bluetooth-verbinding nodig om de pen te verbinden met een pc, waarna je interactief aan de slag kunt. Polyvision onderscheidt zicht van andere fabrikanten door geen projector mee te leveren. Zo ben je vrij om je bestaande projector te blijven gebruiken, hoewel doorgaans short-throw-projectie het beste resultaat oplevert. Ook op het vlak van software ben je als gebruiker vrij. Er wordt wel een versie van RM Easiteach meegeleverd, maar ook andere programma's zijn perfect bruikbaar. Momenteel is het bord standaard nog niet in de hoogte verstelbaar, maar daar wordt aan gewerkt. Een stapje voor VANERUM, een producent van onderwijsmeubilair, weet dus goed wat de noden zijn binnen een leeromgeving. Al geruime tijd werken ze exclusief voor België samen met SMART, producent van interactieve whiteboards. Speciaal voor de SMART Boards ontwikkelde VANERUM een liftsysteem. De borden zijn uitgevoerd met 'touch'-herkenning, waardoor je de functies zowel met een pen als met je vingers kunt bedienen. Maar de echte kracht van het bord schuilt in de 'SMART Notebook'-software die standaard wordt meegeleverd. Die heeft niets te maken met draagbare pc's, maar is een allesomvattende applicatie waarin de docent of leraar al zijn lessen kan voorbereiden, opslaan en voor de klas brengen. Het pakket bevat reeds meer dan 6600 lesonderwerpen, maar ook online kun je materiaal zoeken en uitwisselen via www.smartopschool.be. Hoewel het Vlaamse aanbod momenteel nog beperkt is, is het enkel een kwestie van tijd vooraleer anderen hun materiaal online zullen plaatsen. Op het zakelijke vlak heeft SMART eveneens een aantal mooie oplossingen, met als hoogtepunt een systeem waarmee je tot drie schermen simultaan kunt aansturen en ook nog eens vanop verschillende locaties kunt bedienen. Daardoor krijg je dus een echt interactief communicatiesysteem, dat wereldwijd simultaan kan gebruikt worden. www.vanerum.be Eenvoudige implementatie 3 / 5
Wie op zoek is naar een eenvoudig te plaatsen systeem, moet zeker eens bij Legamaster kijken. Deze producent van analoge schrijfborden heeft een systeem ontwikkeld dat zeer eenvoudig te monteren is op ieder bestaand bord. Het 'ebeam System 3'-pakket bevat een driehoekige optische unit, die met behulp van zuignapjes aan de bovenkant van het bordoppervlak wordt gemonteerd. Daarna moet er enkel nog een connectie gemaakt worden via USB of Bluetooth met de besturingscomputer die voorzien is van de bijhorende software. Na een korte kalibratie, beschik je over een aanraakscherm waarop je met behulp van de viltstiften kunt schrijven, de pc besturen en nog een hoop andere interactieve bewerkingen uitvoeren. Legamaster focust zich in de Benelux vooral op het interactief lesgeven, maar heeft ook verschillende producenten die zich tot de zakelijke gebruiker richten. Een eenvoudige installatie inclusief bord en projector heb je al vanaf 1299 euro. Ga je voor het neusje van de zalm, dan moet je een budget van ongeveer 3500 euro uittrekken. Belangrijk om te onthouden is de eenvoudige opzet van het systeem voor een zeer betaalbaar budget. Werken met een herkenbare interface Smith-visual, de vroegere verdeler van onder andere Mimio-borden, beschikt sinds geruime tijd ook over een interactief bord, dat 'Focus Board' werd gedoopt. De opbouw bestaat uit twee horizontale balken die voor de muur worden gemonteerd. Tegen deze constructie wordt het elekromagnetische bord van 88 inch geplaatst. Daardoor is het systeem ook toepasbaar in lokalen met systeemwanden, die anders het gewicht van het bord en de projector niet zouden kunnen dragen. Standaard worden de borden geleverd met short-throw-projectoren van Epson, maar het is ook mogelijk om reeds bestaande projector-opstellingen te blijven gebruiken. Verder wordt ieder Focus Board geleverd met een softwarepakket om het bord te bedienen. Hier is vooral aandacht besteed aan een herkenbare interface die gebruiktmaakt van WIndows-iconen. Daardroor krijgt de gebruiker onmiddellijk een vertrouwd gevoel. Een demopakket om lessen voor te bereiden is apart te downloaden via de website en kan voor een schappelijke prijs worden aangekocht. Koploper in Nederland In Nederland is het digitale bord al een stuk gekender dan in België. Eén van de bekendere spelers daar is ACTIVboard people, verdeler van het Engelse Promethean. Ook hier vinden we een uitgebreid aanbod voor zowel zakelijke- als onderwijsdoeleinden. Het Activboard +2 is momenteel de Rolls Royce onder hun schoolborden: een in de hoogte verstelbaar systeem met de mogelijkheid om de projector aan een beugel boven het bord te monteren. Het bord werkt met elektromagnetische signalen en kan dus enkel met de bijhorende pen worden bediend. Daardoor beslist de leraar wie op het bord kan schrijven, wat soms handig kan zijn. Verlies je echter de pen of raakt deze defect, dan kan dit voor problemen zorgen. De schoolborden worden geleverd met een versie van ACTIVinspire, een pakket speciaal ontwikkeld door 4 / 5
Promethean voor scholen. Sinds kort is het ook beschikbaar in het Nederlands. Via de 'Promethean Planet Community' is het ook hier mogelijk om lesmateriaal te delen met anderen. Voor zakelijk gebruik zijn er gelijkaardige borden beschikbaar, maar dan met aangepaste software. De ACTIVstudio-software biedt alle mogelijkheden voor een presentatie, training of brainstormsessie. Wat brengt de toekomst? Qua interactief onderwijs staat België echt nog in de kinderschoenen. Vooral het aanbod van digitaal lesmateriaal is momenteel nog zeer beperkt. Toch zijn een aantal uitgeverijen eindelijk in actie geschoten om ook hun materiaal interactief te maken. Natuurlijk moet er niet enkel gewerkt worden aan de docenten. Het lesgeven via een digitaal bord vergt toch een iets andere aanpak dan het oude krijtbord. Ook daar is dus nog heel wat werk aan de winkel. Verder zullen er in de nabije toekomst heel wat aanvullende systemen voor zo'n digitaal bord verschijnen. Denk aan stemkastjes waarmee leerlingen digitaal vragen op het bord kunnen beantwoorden of draadloze schrijftablets die het mogelijk maken om vanaf je bureau op het bord te werken. Een andere moigelijkheid is het onderwijzen vanop afstand, waarbij de student op zijn pc thuis precies kan volgen wat de leraar of studenten in de klas op het bord schrijven, handig voor langdurig zieke kinderen. Op zakelijk vlak zijn reeds heel uiteenlopende toepassingen mogelijk. Het interactief samenwerken vanop afstand lijkt ons zeker één van de belangrijkste ontwikkelingen voor de komende jaren. Maar ook het inzetten van digitale borden op minder voor de hand liggende plaatsen zal zeker een groei kennen. Een goed voorbeeld hier is de implementatie van een interactief systeem voor bijvoorbeeld veiligheidsdiensten op evenementen. Extra kosten Iets waar we nog niet over spraken zijn de onderhoudskosten van het digitale bord. Ook hier zal in de toekomst zeker meer aandacht aan besteed worden. Denk maar aan de levensduur van projectorlampen en het stroomverbruik, maar ook opleidingen en IT-onderhoud zijn onderdelen die bij deze nieuwe manier van lesgeven of vergaderen onmisbaar zijn. Op termijn zal het digitale bord zonder twijfel gemeengoed worden. Wie nu al mee op de kar wil springen, kunnen we alleen maar aanraden te vergelijken en zo op zoek te gaan naar de oplossing die het beste aansluit bij de noden. Een artikel uit PC Magazine - juni 2009 5 / 5