Samen in actie voor schone lucht!
De luchtkwaliteit in Nederland wordt steeds beter. Maar het wordt ook steeds duidelijker dat de lucht nog niet gezond genoeg is. Er moet dus nog hard gewerkt worden om lucht vervuiling te voorkomen. De technieken daarvoor zijn aanwezig. Prof. dr. Maarten C. Krol, hoogleraar Meteorologie en Luchtkwaliteit Wageningen UR en tevens bestuurslid stichting Schone Lucht voor Iedereen 2
Krachten bundelen voor schone lucht Mijn eerste astma-aanval was zeven jaar geleden. Ik kreeg geen lucht en dacht dat ik doodging. Een angstige ervaring. Ik heb instabiele astma, wat de astma-aanval precies veroorzaakt, is niet aanwijsbaar, hoogstwaarschijnlijk door het inademen van vervuilde lucht door bosbranden in Azië waar ik destijds woonde. Het heeft mij aan den lijve doen ervaren hoe noodzakelijk schone lucht is om te kunnen leven en werken. Dat geldt natuurlijk voor iedereen en toch is de luchtkwaliteit nog vaak voor verbetering vatbaar. Neem alleen het onderwijs, toch een veilige omgeving. Volgens een onderzoek van het toenmalige ministerie van VROM zijn dagelijks tweeduizend leraren en twintigduizend leerlingen in Nederland ziek als gevolg van een slecht binnenmilieu in de klas. Kinderen kunnen zelfs astma krijgen door de slechte omstandigheden. Ook in kantoren ervaren werknemers gezondheidsklachten door slechte lucht, zoals hoofdpijn, misselijkheid en duizeligheid. Ik kan helemaal dichtslaan in een rokerige ruimte of wanneer mensen een bepaald parfum dragen. Steffen Gelms Voorzitter stichting Schone Lucht voor Iedereen Als voorzitter van de stichting Schone Lucht voor Iedereen wil ik het belang van schone lucht meer onder de aandacht brengen. Luchtvervuiling is een wereldwijd probleem, maar dat betekent niet dat we in Nederland niets kunnen doen. Iedereen kan bijdragen aan schonere lucht. Dat gebeurt gelukkig ook steeds meer, maar veel initiatieven zijn versnipperd. Met de stichting Schone Lucht willen we krachten bundelen en het bereik vergroten, waardoor schone lucht hoger op de politieke agenda komt. Ons doel is om de gezondheid van mensen te verbeteren en ziekten door slechte luchtkwaliteit te verminderen. Misschien kan ik dan ook weer een partijtje tennissen, net als vroeger. 3
Schone Lucht voor Iedereen Schone lucht is onontbeerlijk. Iedereen moet ademen. Aan lucht kun je niet ontsnappen. Maar helaas is het niet vanzelfsprekend. Jaarlijks sterven er in Nederland zo n achttienduizend mensen tien jaar eerder dan normaal, door het inademen van vieze lucht, zowel in huis en kantoor als daarbuiten. Oorzaken zijn bijvoorbeeld mobiliteit, industrie of intensieve veeteelt. Onderzoek toont aan dat luchtvervuiling niet alleen slecht is voor longen, maar ook tot vele andere levensgevaarlijke kwalen kan leiden, zoals aan hart en hersenen. Om voor dit vraagstuk een oplossing te realiseren, hebben wij in 2012 de stichting Schone Lucht voor Iedereen opgericht. Schone Lucht voor Iedereen wil schone lucht bevorderen en hiervoor de handen ineenslaan. Dat willen we samen doen met partners, overheid, maatschappelijke organisaties en alle anderen die willen bijdragen. Schone Lucht voor Iedereen heeft als doel: schone lucht hoger op de politieke en maatschappelijke agenda te krijgen en te houden vervuilers aansporen luchtvervuiling zoveel mogelijk tegen te gaan en te zoeken naar nieuwe oplossingen innovatie te stimuleren die ertoe kan bijdragen dat de lucht effectief gereinigd wordt van de huidige vervuiling diensten en producten die bijdragen aan schonere lucht een podium te bieden. De stichting realiseert deze doelen door te werken als een platform waar overheid, bedrijfsleven, NGO s en wetenschap bijeen worden gebracht. Nadere informatie over de stichting, bijeenkomsten, partnerschap of bijvoorbeeld ANBI-status, kijk dan op de website www.schoneluchtvooriedereen.nl Het bestuur van de stichting v.l.n.r.: Maarten Krol, Remco Hofman, Monique van der Hoeven, Steffen Gelms, Fred van Vliet en directeur Kevin Zuidhof. 4
Een wereldwijd maar oplosbaar probleem Fijnstof in de lucht veroorzaakt wereldwijd 3,2 miljoen doden per jaar, becijferen Amerikaanse wetenschappers. 2,1 miljoen daarvan zouden voorkomen kunnen worden als de luchtkwaliteitsnormen van de Wereldgezondheidsorganisatie WHO gehaald zouden worden. Fijnstof bestaat uit deeltjes in de lucht kleiner dan 10 micrometer (0,01 millimeter). Het bestaat vooral uit roet, bijvoorbeeld afkomstig van auto s en vrachtwagens, hout- en mestvuurtjes, kolencentrales, maar ook fabrieken en sommige vormen van landbouw. Losse fijnstofdeeltjes zijn onzichtbaar, maar wie wel eens op een heuvel of hoog gebouw over luchtvervuilde steden als Moskou, Beijing, of Seoul heeft uitgekeken, herkent de bruinige waas boven de stad. De stank ervan is overal in de stad te ruiken. Buiten de stank en de visuele verontreiniging is fijnstof vooral ongezond: beroertes, longkanker, de chronische long aandoening COPD en hartaanvallen komen allemaal vaker voor bij mensen die vieze lucht inademen. Onoplosbaar is het probleem niet. Zo zijn steden in de VS en Europa al schoner geworden door het beperken van verkeer, en door strengere emissie-eisen aan auto s en industrieën. En ook in bijvoorbeeld China en India heeft luchtvervuiling de aandacht van beleidsmakers. Dat kan veel opleveren. In vervuilde landen als China, India en Rusland zou alleen al het halen van de WHO-normen 1,4 miljoen vroegtijdige doden per jaar kunnen voorkomen. In relatief schonere streken, zoals Europa en de VS, is er jaarlijks ook nog altijd een half miljoen premature sterfgevallen te winnen. Nederland mag daarbij niet achterblijven! De Europese luchtkwaliteitsnormen voor fijnstof zijn veel hoger dan goed is voor onze gezondheid. Prof. dr. ir. Bert Brunekreef, hoogleraar Milieu-Epidemiologie Universiteit Utrecht 5
Ruim 1 miljoen Nederlanders lijdt aan een chronische longziekte. Ongeveer 520.000 volwassenen (237.000 mannen en 283.000 vrouwen) in Nederland hebben astma. Feiten Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie kost luchtvervuiling Europa maar liefst 1500 miljard euro per jaar door vroegtijdige overlijdens en ziekte. In Europa is ruim 90 procent van de inwoners blootgesteld aan luchtvervuiling boven de normen die de WHO veilig acht. 6
Tenminste 6.000 mensen overlijden ieder jaar door chronische longziekten. Per jaar komen er ongeveer 34.000 nieuwe longpatiënten bij. De luchtkwaliteit in Nederland behoort tot de slechtste van Europa. & cijfers Wonen in de buurt van een snelweg heeft hetzelfde effect als meeroken. In het centrum van Rotterdam en Utrecht is al een verbod voor vervuilende auto s. 7
Er is nog een wereld te winnen. Jaarlijks sterven drieduizend mensen aan een longziekte opgelopen op het werk, dat is ruim tachtig procent van alle werkgerelateerde sterfgevallen in Nederland. Emile Rolink, directeur Long Alliantie Nederland Dit moeten we in Nederland niet willen Dat schone lucht heel belangrijk is, wordt steeds duidelijker. In tegenstelling tot levensmiddelen en drinkwater, is lucht overal. Met andere woorden: om vervuilde lucht kunnen we eigenlijk niet heen. Dat maakt het probleem zo urgent. De uitstoot van fijnstof en stikstofdioxide (NO 2 ) veroorzaakt de meeste gezondheidsschade. Door een slechte luchtkwaliteit wordt in Nederland het leven van achttienduizend mensen met tien jaar verkort. Ook heeft een slechte luchtkwaliteit een negatieve invloed op kinderen bij de ontwikkeling van hun IQ. Lood in het bloed van kinderen, veroorzaakt door vervuilde lucht, belemmert de ontwikkeling van de hersenen. Zij scoren maar liefst 17 IQ-punten lager dan kinderen bij wie de stof nauwelijks voorkomt, blijkt uit Belgisch onderzoek. Tevens vergroot vuile lucht de kans op astma. Fijnstofgrens De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft aangegeven dat de fijnstofgrens van tien microgram in het belang van de volksgezondheid niet overschreden zou mogen worden. Dit terwijl de Europese norm 2,5 maal zo hoog is en deze norm op verschillende plekken in Nederland niet wordt gehaald. Bovendien loopt onze economie gevaar als we de Europese normen voor fijnstof niet halen. We worden dan immers 8
Slechte lucht is een onzichtbare sluipmoordenaar. Daarom is het zo belangrijk dat het belang van schone lucht zichtbaar wordt gemaakt. De stichting Schone Lucht voor Iedereen doet dat door het onderwerp op de politieke agenda te zetten en te houden. De oplossing ligt in dit geval niet in op de barricaden te gaan staan, maar door vervuilers, beleidsmakers, wetenschappers, politici en andere betrokkenen samen te brengen en een podium te bieden aan nieuwe technologische oplossingen. Drs. Ed Nijpels, voorzitter Bergings commissie Energieakkoord en voormaling minister van VROM Onze economie loopt gevaar als we de Europese norm voor fijnstof niet halen de intensieve veehouderij, de fossiele energieproductie, maar ook bijvoorbeeld houtkachels, dragen in hoge mate bij aan het probleem. gedwongen onze economische activiteiten terug te schroeven, met gevolgen voor de werkgelegenheid en de economie. Nederland Dit zijn allemaal zaken die we in Nederland niet moeten willen. Nederland behoort in Europa tot de landen met de meeste luchtvervuiling. We leven immers in een betrekkelijk klein land met relatief veel mensen en activiteiten. De uitstoot die het verkeer veroorzaakt, de industrie, Maatregelen De overheid neemt allerlei maatregelen om de luchtkwaliteit te verbeteren. Zo zijn er milieuzones ingesteld waar alleen vrachtwagens mogen komen die aan strenge milieu-eisen voldoen. Toch vlot het niet met het schoner krijgen van de lucht. Recent onderzoek van het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) toont aan dat de luchtverontreiniging minder snel daalt dan verwacht. 9
Word partner! De stichting Schone Lucht voor Iedereen kan niet bestaan zonder partners. Wij kennen twee soorten partners: founding partners en maatschappelijk partners. Founding Partners zijn bedrijven en organisaties die zorgen voor de financiële basis voor de activiteiten van de stichting. Zij hebben de intentie om de stichting minimaal voor drie jaar financieel te ondersteunen en bij te dragen aan het streven om schone lucht in Nederland te realiseren. Maatschappelijk partners zetten zich met hun kennis en ervaring in op het terrein van schone lucht en dragen zo bij door het delen van deze kennis en ervaring. Daarnaast kunt u de stichting als donateur financieel ondersteunen. Schone Lucht voor Iedereen kan uw hulp goed gebruiken! Schone Lucht voor Iedereen heeft een ANBI-status, hierdoor is een bijdrage leveren aan schonere lucht in Nederland fiscaal erg aantrekkelijk. Met vervuild drinkwater of vervuild voedsel zouden we geen genoegen nemen. Waarom zouden we dat met lucht, waarvan we kilo s per dag inademen, dan wel willen doen? Drs. Kevin P. Zuidhof, directeur stichting Schone Lucht voor Iedereen Wil u meer weten, neem dan contact op met stichting Schone Lucht voor Iedereen. Wij vertellen u graag meer over ons werk! Steffen Gelms Kevin Zuidhof voorzitter directeur E steffen@schoneluchtvooriedereen.nl E kevin@schoneluchtvooriedereen.nl T 06-24 10 68 97 T 06-22 44 88 22 www.schoneluchtvooriedereen.nl 10
Colofon Dit is een uitgave van de stichting Schone Lucht voor Iedereen. Secretariaat: Dr. Kuyperstraat 10 2514 BB Den Haag 070-406 97 77 Ontwerp en redactie KEPCOM communicatie concept creatie, Delft Fotografie Bart Versteeg Christiaan Krouwels Dreamstime.com (Tonyv3112) CanStockPhoto.nl Druk Deze brochure wordt duurzaam zonder gebruikmaking van chemicaliën of water gedrukt door FWa Drukwerk, Zoetermeer. September 2015 11
Een initiatief van Chiesi Pharmaceuticals BV www.schoneluchtvooriedereen.nl