Raadsmededeling Nummer : 82/2009 Datum : 9 december 2009 B&W datum : - Portefeuillehouder : J. Teeuwsen Onderwerp : Tussentijdse evaluatie subsidieverordening 'Achterhoek Bespaart 2009' Aanleiding Brief aan het college van Gedeputeerde Staten van de Provincie Gelderland waarin de tussentijdse evaluatie van de subsidieverordening wordt aangeboden. Ook wordt gevraagd om in 2010 weer 50.000,- subsidie beschikbaar te stellen voor het uitvoeren van de subsidieverordening in 2010. Inhoud mededeling Op 1 juni 2009 is de Subsidieverordening Achterhoek Bespaart 2009 in werking getreden. De subsidieverordening vormt één van de projecten in het kader van het Klimaatprogramma 2009 2012. Het subsidieplafond is inmiddels bereikt. Aan de Provincie Gelderland wordt middels bijgevoegde brief gevraagd om weer geld beschikbaar te stellen voor volgend jaar, aangezien de verordening zo succesvol (verlopen) is. In de bijgesloten tussentijdse evaluatie van de subsidieverordening is te lezen dat de provinciale investering van 400.000,- (gehele Achterhoek) zal resulteren in een besparing van ruim een miljoen kg CO 2 per jaar. Dat is een gemiddelde besparing van 1.210 kg CO 2 per jaar. Per uitgegeven euro subsidie wordt hiermee 2,5 kg CO 2 per jaar bespaard. De volgende stukken zijn voor u bijgevoegd: Globale evaluatie van het project De Achterhoek Bespaart 2009 De volgende stukken zijn voor u ter inzage gelegd:
Globale evaluatie van het project De Achterhoek Bespaart 2009. Energie besparen in bestaande woning voorraad. Door Laszlo Teunissen (stagiair / MBO 4) in opdracht van Gemeente Oude IJsselstreek het project De Achterhoek Bespaart 2009 is een een samenwerkingsproject van alle Achterhoekse gemeenten.
Inhoudsopgave; 1. Inleiding...2 2. Gemeentelijk overzicht van de actie De Achterhoek bespaart 2009...3 2.1 Overzicht aangebrachte maatregelen...3 2.2 Gekozen maatregelen per gemeente...4 2.3 Besparing in kg CO 2 per jaar...5 2.4 Resultaten en metaforen....5 3. Besparing voor en door de aanvrager....6 3.1 Besparing op de gasrekening...6 3.2 Besparing in kg CO 2....7 4. Conclusies...8 5. Verantwoording en bronnen...8 5.1 Verantwoording...8 5.2 Bronnen...9 5.3 Voorbeeldproject...10 1. Inleiding Voor u ligt de evaluatie van het project De Achterhoek bespaart 2009. Dit project is opgestart met als doel het beperken van het energieverbruik (energievraag) van de bestaande woningen. Voor dit project hebben de Achterhoekse gemeenten elk 50.000 subsidie gehad van de provincie Gelderland (samen dus 400.000). De logistieke uitvoering is door elk van de gemeenten zelf gedaan. Door het verlagen van de energievraag wordt er minder CO 2 uitgestoten wat zorgt voor een beter leefbaar klimaat en het broeikaseffect doet verminderen. In deze evaluatie staan de behaalde gegevens vermeld met betrekking tot: - de resultaten behaald voor de gemeenten, - de resultaten behaald voor de aanvrager(s) en - de resultaten behaald voor het milieu De meeste gegevens zijn vermeld in tabellen en tekstueel toegelicht. 2
2. Gemeentelijk overzicht van de actie De Achterhoek bespaart 2009 2.1 Overzicht aangebrachte maatregelen In tabel 2.1 is aangegeven hoeveel van welke soort maatregelen er in de gehele Achterhoek zijn aangebracht. Het blijkt dat verreweg de meest gekozen maatregel het vervangen van het glas door HR++ glas is(40,6%). Op de tweede en derde plaats staan gevelisolatie en dakisolatie (16.7% en 14.3%). Zonnepanelen, vloerisolatie en zonneboilers zijn ongeveer even vaak toegepast (gemiddeld 9.5%). Alleen de subsidie voor warmte pompen is nauwelijks aangevraagd (0.4%). Overzicht aangebrachte maatregelen 1000 942 900 800 700 600 500 400 382 300 200 100 158 135 87 83 93 0 Totaal maatregelen glas vervangen gevel isolatie dak isolatie zonnepanelen vloer isolatie zonneboiler warmtepompen 4 Tabel 2.1; Overzicht aangebrachte maatregelen 3
2.2 Gekozen maatregelen per gemeente. In tabel 2.2 staat vermeld hoeveel van elke maatregelen in de gemeenten zijn gekozen. Een van de opvallende punten in deze tabel is dat zonnepanelen in de helft van de gemeenten veel aangevraagd zijn en in de andere helft bijna niet. In Berkelland, Doetinchem, Montferland en Oude IJsselstreek samen 75 aanvragen en daar tegenover Aalten, Bronckhorst, Oost Gelre en Winterswijk waar er samen slechts 12 zijn aangevraagd. Tevens blijkt de zonneboiler een stuk populairder dan de zonnepanelen, een reden hiervoor is waarschijnlijk de kosten van de aanschaf. De effectiviteit van de zonneboiler is hoger dan die van zonnepanelen (kosten/opbrengst). Zowel uit deze tabel als uit tabel 2.1 blijkt dat in elke gemeente de meest gekozen maatregel het vervangen van het glas door HR++ glas is. gekozen maatregelen per gemeente 140 120 0 1 7 1 0 0 1 13 4 20 12 0 4 12 19 10 12 100 10 7 1 12 10 1 14 15 9 3 80 20 26 7 3 17 24 11 17 5 16 19 23 60 16 16 12 20 14 26 28 28 14 40 20 56 43 36 54 48 52 43 50 0 Aalten Berkelland Bronckhorst Doetinchem Montferland Oost Gelre Oude IJsselstreek Glas Gevel Dak Paneel Vloer Boiler Warmtepomp Winterswijk Tabel 2.2; Gekozen maatregelen per gemeente (welke maatregelen binnen welke gemeente zijn uitgevoerd) 4
2.3 Besparing in kg CO 2 per jaar. In tabel 2.3 staat vermeld wat de resultaten van de gemeenten zijn qua besparing in kg CO 2 per jaar. Uit de tabel blijkt dat de gemiddelde besparing per gemeente 125.976 kg CO 2 per jaar bedraagt. De gemeenten Aalten, Bronckhorst, Montferland, Oude IJsselstreek en Winterswijk zitten boven het gemiddelde en de gemeenten Berkelland, Doetinchem en Oost Gelre zitten hieronder. Besparing in kg CO2/jaar 180000 160000 Winterswijk 153264 140000 120000 GEMIDDELD 125976 Aalten 130724 Berkelland 117576 Bronckhorst 127838 Montferland 126643 Oost Gelre 118733 Oude IJsselstreek 138228 100000 Doetinchem 94802 80000 60000 40000 20000 0 GEMIDDELD Aalten Berkelland Bronckhorst Doetinchem Montferland Oost Gelre Oude IJsselstreek Winterswijk Tabel 2.3: Besparing in kg CO2 per jaar (de behaalde besparing per jaar per gemeente) 2.4 Resultaten en metaforen. Om een beter idee te krijgen van de hoeveelheid besparing die we met deze actie gehaald hebben geven we hier een toelichting. Het is een overzicht van het behaalde resultaat wat is uitgedrukt in alledaagse voorwerpen of gebeurtenissen om duidelijk te maken waar de waardes voor staan. Na een subsidie van 400.000 door de provincie is de totale besparing van 1.007.808 kg CO 2 / jaar gehaald. Dit is door 833 huishoudens gerealiseerd wat een besparing van 1.210 kg CO 2 per huishouden per jaar is. Per uitgegeven euro subsidie is 2,5 kg CO 2 bespaart per jaar! Deze totale besparing komt overeen met: - een eenmalige boomaanplant van 439.457 jonge bomen (om CO 2 uit de lucht te halen) - de jaarlijkse uitstoot van 440 gemiddelde auto s (die gemiddeld 15.500 km/jaar rijden) - 806 retourvluchten per jaar voor 1 persoon naar Spanje - het jaarlijks energieverbruik van 334 gemiddelde (oudbouw) huishoudens - 5.039.040 mensen die 1 dag per week minder vlees gaan eten 5
3. Besparing voor en door de aanvrager. 3.1 Besparing op de gasrekening. In tabel 3.1 is weergegeven welke maatregel het meest effectief is. Er wordt een vergelijking gemaakt tussen de prijs van de maatregel en de besparing op de energierekening. De terugverdientijden van een maatregel is een duidelijk begrip. Een terugverdien tijd is; De tijd die verloopt tussen het moment van investeren en het moment waarop de door deze investering veroorzaakte kasstromen gelijk zijn aan de investering of De verhouding tussen de (meer)investering voor de maatregel en de jaarlijkse opbrengsten van de maatregel ten gevolge van de met de maatregel samenhangende besparingen. Als we de terugverdientijden van de gesubsidieerde maatregelen op een rij zetten blijkt dat het aanbrengen van gevelof spouwisolatie het meest rendabel is. Bij deze maatregel zie je 34% van de uitgaven direct terug als besparing op de gasrekening. Als men bijvoorbeeld een spouw laat isoleren voor 1000 kost ziet men een besparing van 340 per jaar terug qua gasgebruik. Na ongeveer 3 jaar is de maatregel terugverdiend en gaat de aanvrager besparen in maandelijkse / jaarlijkse uitgaven. De middenmoot zijn HR++ glas, dak en vloerisolatie met een besparing van 15%, 13% en 9% Dit betekent gemiddeld per uitgegeven 1000 dat je respectievelijk 150, 130 en 90 per jaar terugverdiend. Na respectievelijk 7, 8 en 11 jaar is de maatregel terugverdiend en gaat de aanvrager besparen in maandelijkse / jaarlijkse uitgaven. Het minst rendabel zijn zonnecollectoren, warmtepompen en zonnepanelen allen minder dan 4%.Een maximale besparing van 40 per jaar na aanschaf van 1000 aan Pas na 25 jaar is de maatregel terugverdiend en gaat de aanvrager besparen in maandelijkse / jaarlijkse uitgaven. 's bespaart op de gasrekening per uitgegeven aanvrager 0,400 0,350 0,338 0,300 0,250 0,200 0,150 0,145 0,128 0,100 0,088 0,050 0,040 0,028 0,018 0,000 isoleren gevel of spouw enkel glas naar dubbel glas verwarmde zolder, dak isoleren vloer isolatie zonnecollector warmtepomp zonnepanelen Tabel 3.1; s bespaart op de gasrekening per uitgegeven aanvrager (meest rendabel qua kosten) 6
3.2 Besparing in kg CO 2. In onderstaande tabel is weergegeven hoeveel kg CO 2 een aanvrager bespaart per uitgegeven euro. (kosten van aanschaf maatregelen). Het plaatje lijkt erg op tabel 3.1. Hieruit blijkt ook dat het aanbrengen van gevel- of spouwisolatie het meest rendabel is, omdat je per uitgegeven euro bijna een kilogram CO 2 bespaart per jaar. De middenmoot zijn HR++ glas, dak en vloerisolatie met een besparing van 0,42kg, 0,38kg en 0,26kg per uitgegeven euro. Het minst rendabel zijn zonneboilers, zonnepanelen en warmtepompen deze besparen per uitgegeven euro allen minder dan 0,15kg. kg CO2 bespaart per uitgegeven aanvrager 1,200 1,000 0,989 0,800 0,600 0,400 0,423 0,375 0,257 0,200 0,133 0,095 0,082 0,000 isoleren gevel of spouw enkel glas naar dubbel glas verwarmde zolder, dak isoleren vloer isolatie zonnecollector zonnepanelen warmtepomp Tabel 3.2; kg CO 2 bespaart per uitgegeven euro aanvrager (CO 2 -besparing per uitgegeven euro aan maatregelen) 7
4. Conclusies In totaal wordt er, vanaf nu, 1.007.808 kg CO 2 per jaar bespaart. Dit is het resultaat van de 400.000 subsidie van de provincie. Uit bovenstaande gegevens blijkt dat de spouwmuur, zowel kosten- als milieutechnisch het meest effectief is, gevolgd door HR++ glas, vloer en dak. Het minst effectief zijn de zonnepanelen, zonneboiler en de warmtepomp. De meest gekozen optie is het vervangen van bestaand glas door HR++ glas, dit is niet de meest rendabele maatregel qua besparing op gasrekening en kg CO 2. Deze maatregel is waarschijnlijk gekozen door de aanvrager omdat mensen hier het eerst aan denken als het over het comfort gaat (voorkomt koude bij ramen). Natuurlijk kan het ook zo zijn dat bijvoorbeeld de gevel reeds geïsoleerd is De percentages doet-het-zelf en de door bedrijven uitgevoerde maatregelen bedragen respectievelijk 18% en 82% Het duurde gemiddeld 6 weken voordat de aangevraagde subsidies het maximumbedrag per gemeente van 50.000 bedroegen. Na gemiddeld 10 weken was het maximumbedrag ook daadwerkelijk toegewezen (goedgekeurde aanvragen). Geconcludeerd kan worden dat er erg veel vraag naar deze subsidie. De subsidie op maatregelen blijkt een succes en een goede stimulans om energiebesparende maatregelen uit te voeren. Voor een eventueel vervolgproject waarbij de besparing in kg CO 2 erg van belang is, zal men kunnen kijken naar subsidie op enkel het gevel / spouw isoleren, glas vervangen, dak isolatie en eventueel vloer isolatie. Tevens zou het misschien aan de aanvrager duidelijker gemaakt moeten worden waar de echte financiële en milieutechnische besparingen liggen. 5. Verantwoording en bronnen 5.1 Verantwoording In deze paragraaf de uitleg van de gebruikte methode bij deze evaluatie. Het is van belang dat dit omschreven is zodat bij een vervolg dezelfde methode gebruikt kan worden. De gegevens zijn dan goed te vergelijken. Daarom is hieronder een overzicht gemaakt van de aanpak van deze evaluatie. In hoofdstuk 2 is uitgegaan van de werkelijke gegevens van 7 gemeenten. Elke gemeente heeft bijgehouden welke maatregelen zijn gesubsidieerd en hoeveel de investering van de aanvrager is. Voor de gemeente Montferland is een gemiddelde gebruikt. De overzichtslijst per gemeente zijn op te vragen. Deze lijst zal ook gebruikt worden bij de definitieve verantwoording voor de provincie (bij het subsidieloket). Bij hoofdstuk 3 is uitgegaan van een select aantal gegevens; namelijk 70 adressen, uit 7 gemeenten 10 adressen. Deze gegeven zijn geëxtrapoleerd naar de overige. Er is ook gebruik gemaakt van algemeen aanvaarde kerngegevens (zie bronverwijzing in 5.2). In 5.3 staat een voorbeeld project waarbij de gegevens zijn ingevoerd om de besparing te berekenen. De tabellen zijn rekenbestanden (in Excel). Deze bestanden (rekenmodellen) zijn op te vragen bij de gemeente Oude IJsselstreek. Alle waarden zijn naar beneden afgerond in de berekeningen. 8
5.2 Bronnen De bronnen die gebruikt zijn bij deze evaluatie zijn; http://www.nuon.nl/producten-en-diensten/isolatie/prijzen-isolatie.jsp?tab=prijs%20&%20besparing http://www.milieucentraal.nl/pagina.aspx?onderwerp=dubbele+beglazing http://www.milieucentraal.nl/pagina?onderwerp=gevelisolatie http://www.vrom.nl/pagina.html?id=7543#a6 http://www.zonnepanelen-info.nl/ http://www.nuon.nl/producten-en-diensten/isolatie/prijzen-isolatie.jsp?tab=prijs%20&%20besparing http://www.supersystems.be/kostenvergelijking_wp.htm De gasprijs is gebaseerd op het gaspeil van 2009 (www.vrom.nl). De metaforen uit 2.4 zijn gebaseerd op gegevens van onderstaande bronnen. http://www.inco2ntrol.net/inco2ntrol/calculator/calculator.html http://www.energy-aware.org/jouw-mobiliteit/hoeveel-bomen-zijn-nodig-om-co2-uitstoot-auto-te-compenseren.html http://www.hivosklimaatfonds.nl/klimaatfonds/bereken/vliegtuig/part http://www.milieucentraal.nl/pagina.aspx?onderwerp=zonne-energie http://www.animalfreedom.org/paginas/informatie/besparingstabel.html 9
5.3 Voorbeeldproject Om de gebruikte omrekentabellen te illustreren is hieronder een voorbeeld uitgewerkt. Een woning waarbij de volgende maatregelen zijn toegepast: 35m2 HR++ glas aangebracht 150m2 spouw isolatie 200m2 dak isolatie 2st á 2,25m 2 zonnepanelen 42m2 vloer isolatie 1st á 2,75m 2 zonneboiler 1st warmtepomp Stap 1; invullen van de rekenmodellen (tabel 1+2) De gegevens zijn ingevoerd in de geel gearceerde cellen van de tabel (Besparingen berekenen). Besparingen berekenen zelf in te vullen: verwarmde zolder, dak isoleren oppervlakte / hoeveelheid 70,00 m2 200,00 m2 besparing in m3 gas / jaar 711,48 m3 2032,80 m3 besparing in kg CO2 / jaar 3638,71 kg besparing in euro ( ) / jaar 435,00 1242,85 enkel glas naar dubbel glas oppervlakte / hoeveelheid 1,00 m2 35,00 m2 besparing in m3 gas / jaar 35,00 m3 1225,00 m3 besparing in kg CO2 / jaar 2192,75 kg besparing in euro ( ) / jaar 21,35 748,97 isoleren gevel of spouw oppervlakte / hoeveelheid 25,00 m2 150,00 m2 besparing in m3 gas / jaar 248,61 m3 1491,66 m3 besparing in kg CO2 / jaar 2670,07 kg besparing in euro ( ) / jaar 152,00 912,00 zonnecollector oppervlakte / hoeveelheid 3,00 m2 2,75 m2 besparing in m3 gas / jaar 175,00 m3 160,42 m3 besparing in kg CO2 / jaar 287,15 kg besparing in euro ( ) / jaar 107,00 98,08 zonnepanelen oppervlakte / hoeveelheid 4,00 m2 4,50 m2 besparing in m3 gas / jaar 70,09 m3 78,85 m3 besparing in kg CO2 / jaar 141,14 kg besparing in euro ( ) / jaar 42,85 48,21 vloer isolatie oppervlakte / hoeveelheid 50,00 m2 42,00 m2 besparing in m3 gas / jaar 190,00 m3 159,60 m3 besparing in kg CO2 / jaar 285,68 kg besparing in euro ( ) / jaar 116,17 97,58 10
warmtepomp oppervlakte / hoeveelheid 1,00 st 1,00 st besparing in m3 gas / jaar 467,50 m3 467,50 m3 besparing in kg CO2 / jaar 836,83 kg besparing in euro ( ) / jaar 285,83 285,83 Tabel 1 ; Besparingen berekenen let op: besparing in /jaar is m.u.v. de aanschafprijs. de besparing moet de aanschaf eerst betalen om echt te besparen na xxx jaar kosten resultaat ratio zelf in te vullen: verwarmde zolder, dak isoleren oppervlakte / hoeveelheid 200,00 m2 kosten in (uitbesteed) 9700,00 besparing in kg CO2 / jaar 3638,00 kg kostenratio 0,38 kg/ enkel glas naar dubbel glas oppervlakte / hoeveelheid 35,00 m2 kosten in (uitbesteed) 5180,00 besparing in kg CO2 / jaar 2191,70 kg kostenratio 0,42 kg/ isoleren gevel of spouw spouwmuur oppervlakte / hoeveelheid 150,00 m2 kosten in (uitbesteed) 2700,00 besparing in kg CO2 / jaar 2670,00 kg kostenratio 0,99 kg/ zonnecollector oppervlakte / hoeveelheid 2,75 m2 kosten in (uitbesteed) 2475,00 besparing in kg CO2 / jaar 287,16 kg kostenratio 0,12 kg/ zonnepanelen oppervlakte / hoeveelheid 4,50 m2 kosten in (uitbesteed) 2722,5 besparing in kg CO2 / jaar 257,40 kg kostenratio 0,09 kg/ vloer isolatie betonvloer oppervlakte / hoeveelheid 42,00 m2 kosten in (uitbesteed) 1113,00 besparing in kg CO2 / jaar 285,60 kg kostenratio 0,26 kg/ 11
Tabel 2; Kosten resultaat ratio warmtepomp oppervlakte / hoeveelheid 1,00 st kosten in (uitbesteed) 10261,00 besparing in kg CO2 / jaar 836,83 kg kostenratio 0,08 kg/ Bron ; De gegevens die hiervoor staan zijn voorbeeld gegevens welke van: http://www.milieucentraal.nl/pagina.aspx?onderwerp=energie%20en%20energie%20besparen komen. Stap 2 Analyse tabel 1 Uit de tabel 1 blijkt dat de besparingen per jaar van het voorbeeld zijn; Maatregel: Gas bespaart: kg CO 2 bespaart: en euro bespaart op de gasrekening: Dak isolatie 2032,80m 3 3638,71kg CO 2 1242,85 HR++ glas 1225,00m 3 2192,75kg CO 2 748,97 Spouw isolatie 1491,66m 3 2670,07kg CO 2 912,00 Zonneboiler 160,42m 3 287,15kg CO 2 98,08 Zonnepanelen 78,85m 3 141,14kg CO 2 48,21 Vloer isolatie 159,60m 3 285,68kg CO 2 97,58 Warmtepomp 467,50m 3 836,83kg CO 2 285,83 Stap 3 Analyse tabel 2 De totaal behaalde besparing van het voorbeeld zijn : Qua verbruik in gas per jaar: een verlaging in het verbruik van 5615,83 m 3 Qua kg CO 2 bespaart per jaar: een verlaging van de uitstoot met 10052,33kg CO 2 Qua euro bespaart op de gasrekening: een verlaging van de gasrekening met 3433,52 Stap 4; Kosten van de maatregelen De uitgave kan men halen uit tabel kosten resultaat ratio. De uitgave voor deze besparingen in ons voorbeeld bedraagt: 34.151,50 12
2009 Uitgaand - 6650 Scan nummer 1 van 1 - Scanpagina 1 van 2
2009 Uitgaand - 6650 Scan nummer 1 van 1 - Scanpagina 2 van 2