Valpreventie kwetsbare ouderen
2
Vallen komt veel voor. Eén op de drie thuiswonende ouderen van 65 jaar en ouder valt minstens één keer per jaar. Een dergelijke val kan nare gevolgen hebben. Het is dan ook belangrijk om een val te voorkomen. Om die reden richt het specialisme geriatrie zich onder andere op het voorkomen van vallen bij ouderen. Dit betekent dat als u gevallen bent, u samen met een klinisch geriater/verpleegkundige geriatrie de val gaat analyseren om een volgende val of letsel door een val tegen te gaan. Deze folder informeert u waar u op kunt letten om zelf het risico op vallen zoveel mogelijk te beperken. Risico op vallen Vallen kan meerdere oorzaken hebben. Sommige oorzaken hebben te maken met uw persoonlijke situatie, andere met uw omgeving. Naarmate u ouder wordt, wordt de kans op vallen groter. Deze kans wordt beïnvloedt wanneer u: Eerder gevallen bent in het afgelopen jaar Bepaalde ziektes heeft: zoals hart- en vaatziekte, beroerte, parkinson of diabetes Bepaalde medicijnen gebruikt Last heeft van duizeligheid Moeite heeft met lopen of het evenwicht bewaren Problemen met zien en/of horen heeft Geholpen wordt bij uw dagelijkse verzorging Problemen met de toiletgang heeft waardoor u vaker en sneller naar het toilet moet Gevaren in uw omgeving kunnen zijn: Oneffen/gladde vloeren Voorwerpen die in de weg staan Slechte verlichting Verkeerde schoenen en kleding Trappen 3
Er kunnen nog andere hier niet genoemde oorzaken een rol spelen. Vaak vormt een aantal oorzaken samen de reden van vallen. Het is aan te bevelen om, wanneer u gevallen bent, samen met huisarts of geriater naar deze oorzaken te kijken. Alleen dan wanneer alle oorzaken worden aangepakt, kan vallen worden voorkomen. Wat kunt u doen om een val te voorkomen U kunt het risico op vallen verkleinen door te zorgen dat u een goede conditie hebt. Dit krijgt u door: Voldoende lichaamsbeweging Hiertoe adviseren wij minimaal 5 dagen in de week 30 minuten matig intensief te bewegen. Als voorbeelden hierbij noemen wij wandelen, fietsen, tuinieren of zwemmen. In de buitenlucht te zijn Gezond te eten Daarnaast kunt de mogelijke oorzaken voor uzelf op een rijtje zetten: 1.Bent u eerder gevallen in het afgelopen jaar? Bespreek met de arts: - wat de oorzaak van de val was - welke maatregelen herhaling kunnen voorkomen 2. Gebruikt u medicijnen? Uw kans op vallen wordt groter wanneer u gebruik maakt van: - slaap en kalmeringsmiddelen. - medicatie tegen hart- en vaatziekten en/of - meer dan 4 soorten medicijnen Bespreek met de medewerkers van de geriatrie of: - u uw medicijnen op de juiste wijze en het juiste tijdstip inneemt - uw slaapmedicijnen vervangen kunnen worden door andere maatregelen (zoals warme melk of een rustige omgeving) - uw gebruik van meer dan vier soorten medicijnen noodzakelijk 4
is en/of problemen kan geven 3. Hebt u last van duizeligheid na het opstaan of (een tijdje) na het eten? Bij duizeligheid heeft u het gevoel dat u: - een onvast gevoel in de benen heeft, of - flauw valt of - zwarte vlekken voor uw ogen ziet Krijgt u last van deze klachten, bespreek dit dan met de medewerkers van de geriatrie. Zij kunnen nagaan of er medicijnen zijn die deze klachten kunnen veroorzaken. Mogelijkheden om de klachten zelf tegen te gaan zijn dat u: - voordat u opstaat eerst op de rand van uw bed gaat zitten. Zet daarna uw voeten op de grond en sta voorzichtig op. - altijd langzaam opstaat - uw hoofdeinde van uw bed iets hoger zet -vaker gebruik maken van kleine maaltijden over de dag 4. Hebt u moeite met lopen of het evenwicht bewaren? Als u deze problemen heeft is het belangrijk dat: - u met uw arts nagaat wat er aan uw klachten te doen is. - u goed passende schoenen draagt, liefst een schoen met een lage stevige hak, een dunne maar stevige zool met reliëf. - u eventuele voetproblemen (zoals eeltknobbels, teenafwijkingen, ingegroeide teennagels of wondjes) snel oplost, of eventueel een pedicure inschakelt. - u advies krijgt van een fysiotherapeut of ergotherapeut welk loophulpmiddel (rollator of stok) het beste bij u past. - u regelmatig uw loophulpmiddel (bijvoorbeeld uw rollator) laat controleren of hij nog voldoende veilig is (zitten de kabels goed vast, werken de remmen nog?) - u uw loophulpmiddel ook gebruikt en hem daarom altijd in de buurt heeft - u, bij het gebruik van de rollator, controleert of deze zowel bij het gaan zitten als bij het opstaan op de rem staat 5
5. Hebt u problemen met zien? Wanneer u ouder wordt kunt u minder goed gaan zien. Als u merkt dat u minder goed ziet of dat uw gezichtsvermogen achteruit gaat, is het belangrijk om dit met uw arts of opticien te bespreken. Als u minder goed ziet is een veilige omgeving extra belangrijk. Draagt u een bril, - zorg dat u hem altijd in de buurt heeft - maak hem regelmatig schoon - bezoek eens per jaar de opticien voor controle van de juiste glazen/sterkte 6. Hebt u problemen met horen? Wanneer u ouder wordt kan uw gehoor achteruit gaan. Als u merkt dat uw gehoor achteruitgaat bespreek dit dan met uw arts. Draagt u een hoorapparaat? Laat deze dan een keer per jaar testen of deze nog goed werkt. Laat regelmatig uw gehoorgangen controleren en zonodig uitspuiten door uw arts. 7. Bent u afhankelijk van anderen bij uw dagelijkse verzorging? Maak afspraken met de verpleegkundige of verzorgende over de hulp bij uw dagelijkse verzorging, zoals hulp bij het wassen en aankleden. 8. Hebt u problemen bij de toiletgang Wanneer het voorkomt dat u ongewenst urine verliest vormt dit een verhoogd risico op vallen, u moet immers voor uw gevoel plotseling snel op het toilet zijn waardoor u kunt vallen. Bespreek met uw arts wat u kunt doen aan dit ongewenst urineverlies en laat u informeren over de beschikbare materialen hier voor. 6
Tot slot We willen allemaal een veilig en comfortabel huis. Om te zorgen voor een veilig huis doet u het volgende: Alle ramen (ook hoge klapraampjes) en schakelaars in huis zijn te bedienen zonder te bukken of op een trapje of stoel te staan. De trap is niet glad, er liggen geen spullen op en er is minimaal één stevige leuning. In de badkamer is op de vloer, in de douche en in het bad anti slip aangebracht. In huis zijn geen drempels of de kanten van de drempels zijn afgeschuind. Ook bij de voordeur en de balkondeur. Alle snoeren in huis zijn netjes langs de plinten weggewerkt (en niet onder het tapijt!). Gebruik altijd (nacht)verlichting. Ziet u verbeterpunten? Doe er wat aan! Want kleine aanpassingen in de woning kunnen wonderen doen om de boel een stuk veiliger te maken. Antislip onder losse kleden, een solide trap, een herindeling van de keuken en betere verlichting zijn bijvoorbeeld al het halve werk. Wanneer u één of meerder malen in het afgelopen jaar bent gevallen verdient het aanbeveling om samen met uw familie en met begeleiding van een ergotherapeute bij u thuis te kijken hoe uw omgeving veiliger gemaakt kan worden. Meer informatie Mocht u na het lezen van deze folder vragen hebben, stel de vragen tijdens uw polikliniek bezoek aan de medewerkers van de geriatrie. Meer informatie over veiligheid in huis vindt u op de website www. veiligheid.nl (ga naar: kenniscentrum en dan naar valpreventie senioren) en www.seniorgezond.nl. 7
Adres en telefoonnummer Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis Weg door Jonkerbos 100 6532 SZ Nijmegen Polikliniek geriatrie Telefoon (024) 365 7319 Website: www.geriatrie.cwz.nl Polikliniek orthopedie Telefoon spreekuur (elke dag van 11.30-12.30 uur: (024) 365 81 19 Website: www.orthopedie.cwz.nl 8 G104 / 04-11