WKO en sanering gecombineerd in Spoorzone Woerden Ko Hage (TTE) Delft, 1 december 2010 TTE consultants verbinden van ondergrond en bovengrond - Opgericht in 1999 door drie ingenieurs (The Three Engineers) - 15 pesonen, gevestigd in Deventer - Marktleider integrale en gebiedsgerichte benadering 1
Landelijk werken aan de ondergrond - Bijna alle (midden)grote gemeenten - Provincies / ministeries - Akzo, Organon.. - Dienst Vastgoed Defensie ZWOLLE AMSTERDAM ENSCHEDE ALMELO APELDOORN DEVENTER WOERDEN VROM WOERDEN WAGENINGEN UTRECHT ARNHEM NIJMEGEN DEN BOSCH BREDA TILBURG EINDHOVEN GRONINGEN ASSEN EMMEN MAASTRICHT Inleiding - Gemeente Woerden: duurzame ambities ( Mag het een pondje meer zijn ) - Opdracht van Milieudienst Noord-West Utrecht: Onderzoek de potentiële bijdrage van de ondergrond aan behalen van deze duurzame doelen - Eerste kans die zich voordoet: Spoorzone Woerden 2
(Her)ontwikkeling Spoorzone Woerden Spoorzone van Woerden wordt (her)ontwikkeld 1.500 woningen en > 50.000 m 2 bvo Eerste screening: ondergrond t.p.v. Spoorzone is geschikt voor WKO Potentiele reductie van CO 2 -uitstoot: 1,3 kton/jaar Maar 0 DEKLAAG 0-20 -20-40 AQUIFER -40-60 SCHEIDENDE LAAG -60 Bodemverontreiniging Voormalige locatie van Ministerie van Defensie: Defensie-eiland Wassen van kleding Gebruik van PER en TRI heeft geleid tot omvangrijke grondwaterverontreiniging: - I-contour > 150.000 m² - Verticale verspreiding > 40 m-mv (= hydrologische basis) Complexe geohydrologie (nu en vroeger) 3
Geohydrologie Grondwaterpluim Drinkwaterwinning 1972-1998 Bronzone Polder Pluimontwikkeling (15 jaar) 4
Doelen Grondwatersanering (verspreiding voorkomen) Zoveel mogelijk gebruik maken van WKO bij ontwikkelingen Overwegingen Opslagcapaciteit in ondergrond is beperkt interferentie voorkomen 5
Interferentie Goed georganiseerd Geen interferentie tussen warmte en koude bronnen Regulering ontbreekt: Wie het eerst komt, het eerst maalt Interefentie leidt tot minder efficiente systemen Overwegingen Opslagcapaciteit in ondergrond is beperkt interferentie voorkomen Mix van functies (woningen, kantoren) verschillende energievraag collectief systeem heeft de voorkeur Flexibiliteit is vereist i.v.m. gefaseerd bouwprogramma 6
Ontwikkelingen in Spoorzone (2010-2018) start oplevering Bron: Overwegingen Opslagcapaciteit in ondergrond is beperkt interferentie voorkomen Mix van functies (woningen, kantoren) verschillende energievraag collectief systeem heeft de voorkeur Flexibiliteit is vereist i.v.m. gefaseerd bouwprogramma Zodra ontwikkeling is opgeleverd moet warmte/koudelevering gereed zijn Grondwatersanering kan niet wachten (verspreiding) Twee varianten uitgewerkt 7
Varianten Variant 1: Sectoraal WKO alleen buiten de pluim Beheerssysteem binnen pluim Variant 2: Integraal Combinatie tussen WKO en sanering Toepassing WKO ook mogelijk binnen pluim Variant 1: Sectoraal 4 onttrekkingsputten (deepwells) zijn voldoende voor beheersing verontreiniging Totaal debiet: 20 m 3 /u Onttrokken grondwater wordt geloosd na zuivering Geen WKO binnen de pluim (en invloedsgebied) 3 WKO-systemen mogelijk buiten pluim Reductie CO 2 -emissie: 0,6 kton/jaar 8
Resultaten modellering Variant 2: Integraal Beperkte praktijkervaring met combinatie WKO en sanering Complexe geohydrologische situatie Rondpompen grondwater met WKO-systeem resulteert in onaanvaardbare verspreiding Toedienen substraat (gestimuleerde biologische afbraak) niet wenselijk Houd het simpel! Gebruik WKO-systeem voor netto onttrekking van grondwater 9
Principe netto onttrekking zomer Koudevraag Warmtewisselaar 10 m 3 /h 125 m 3 /h 125 115 m 3 /h WVP Koude bron Warmte bron Principe netto onttrekking winter Warmtevraag Warmtewisselaar 10 m 3 /h 115 125 m 3 /h 125 m 3 /h Koude bron Warmte bron Jaarrond: netto grondwater onttrekking van 10 m 3 /h 10
Variant 2: ontwerp 3 WKO-systemen binnen pluim 2 WKO-systemen voor netto onttrekking van grondwater 2 Extra deepwells voor volledige beheersing pluim Resultaten modellering 11
Afweging varianten Variant 1 Sectoraal Variant 2 Integraal Sanering Beheersing Beheersing Reductie CO 2 -emissie 0,6 kton/jaar 1,3 kton/jaar Kosten sanering Gelijk Gelijk Faalrisico Klein (bewezen techniek) Geen ervaring met combinatie technieken Flexibiliteit Flexibel systeem Flexibel systeem Stand van zaken Eerste ontwikkeling (Minkema-college) wordt gerealiseerd (2011) WKO-systeem, in eerste instantie nog geen netto onttrekking Valt het onder Wbb (saneringsplan) of WW (vergunning)? Of allebei? WKO-vergunning is in procedure Aandachtspunt: wat te doen met spuiwater (=verontreinigd) 12
Proces (1) Werkgroep - Provincie Utrecht, bevoegd gezag Wbb - Provincie Utrecht, bevoegd gezag WW - Opdrachtgever (Milieudienst NWU, namens gemeente Woerden) - Landsadvocaat - Senter Novem Bovengrondse input - DWA (energie adviesbureau) Bilateraal (spuiwater!) - Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden Proces (2) Putten in proces - Spuiwater (nieuwe actor: Waterschap) - Saneringsplan of Vergunning Waterwet - Personele wisselingen bevoegd gezag 13
Proces (3) Goed doorlopen van proces kost tijd, maar levert uiteindelijk resultaat op Verschillende actoren: verschillende belangen, vakgebieden en kennisniveaus Neem actoren mee in proces WW en Wbb spreken verschillende talen Personele wisselingen bij bevoegd gezag zijn lastig (maar niet onoverkomelijk) Conclusies Combinatie WKO en sanering is mogelijk, met als resultaat Maximale benutting van ondergrond Behalen saneringsdoelen en levering warmte/koude Potentiële reductie van CO 2 -uitstoot 1,3 kton/jaar Robuust en flexibel systeem Geen extra kosten Goed doorlopen van proces is essentieel voor eindresultaat Spuien (verontreinigd) water blijft aandachtspunt 14
Dank voor uw aandacht www.engineers.nl Ko Hage TTE Grote Poot 2 7411 KE Deventer hage@engineers.nl 0570-665879 15