Ruimtelijk Perspectief 2030

Hillegom, Lisse en Noordwijkerhout Ruimtelijk Perspectief 2030 Vastgesteld door de gemeenteraden van Hillegom, Lisse en Noordwijkerhout op 12 februari 2008 Adviesbureau RBOI Rotterdam opdrachtgever : gemeente Hillegom, Lisse en Noordwijkerhout nummer : 180.12993.00 datum : april 2008 opdrachtleider : drs. Floris Marcus

Inhoud 1 Introductie 3 2 Ruimtelijk Perspectief 5 3 Wonen 7 4 Werken 9 5 Greenport 11 6 Mobiliteit 13 7 Landschap, natuur en water 15 8 Recreatie en toerisme 17 9 Toelichting 19

Positie HLN in de Randstad 2

3 1 Introductie Twee jaar geleden hebben de drie Bollengemeenten Hillegom, Lisse en Noordwijkerhout een gezamenlijke Strategische Visie voor 2020 vastgesteld. Hierin staan onze missie, ons doel en onze beleidsprioriteiten richtinggevend beschreven. Een verdere ruimtelijke concretisering hiervan vindt plaats in dit Ruimtelijk Perspectief 2030. Het doel is om de verschillende ruimteclaims nader te analyseren, met elkaar te confronteren en tot een aantal afgewogen ruimtelijke ambities en ontwikkelingen te komen. Die claims zijn afkomstig uit onze eigen gemeenten maar komen ook van buiten af. We bevinden ons tenslotte als Greenport op het scharnierpunt van economische kerngebieden in de noord- en zuidvleugel van de Randstad. Dit Ruimtelijk Perspectief maakt onderdeel van het proces om met een negental concrete projecten handen en voeten te geven aan onze niet-vrijblijvende samenwerking. Het is daarmee richtinggevend voor de eigen gemeentelijke ruimtelijke ontwikkeling. Daarnaast is dit Ruimtelijk Perspectief ook bedoeld als gezamenlijke inbreng voor de regionale structuurvisie Holland Rijnland die momenteel wordt opgesteld. Een volgende logische stap in dit proces in het vertalen van dit Ruimtelijk Perspectief is de opstelling van een gezamenlijke Structuurvisie, binnen het kader van de nieuwe Wro 2008. Want we willen in de toekomst tot uitvoering van de hier geformuleerde ambities komen. Dat vraagt verder overleg en afstemming tussen de gemeenten onderling, de omringende regio s en de provincies. De belangen zijn groot. Het gaat om de vitaliteit van onze Greenport en onze leefomgeving. Bereikbaarheid, landschappelijke kwaliteit, voldoende gedifferentieerde woningbouw en ruimte voor een groeiend bedrijfsleven zijn daarbij belangrijke grensoverschrijdende thema s, die een gezamenlijke krachtinspanning vergen. Onze ambities zijn weergegeven op het kaartbeeld achter in dit rapport De hoofdlijnen van dit Ruimtelijk Perspectief 2030 zijn bondig thematisch beschreven. Het laatste hoofdstuk bevat een korte toelichting met enkele berekeningen op de thema s wonen, werken en Greenport. De portefeuillehouders RO van HLN

Ruimtelijk Perspectief 2030 Hillegom Lisse Noordwijkerhout 4 Kwaliteitsverbetering leefomgeving + waterfrontontwikkeling + woningbouw binnen de contour tot 2030 tbv eigen behoefte en omliggende regio Transformatie bedrijventerrein naar wonen Woningbouw na 2030 niet onmogelijk maken Geprojecteerd waterrijk woongebied in Haarlemmermeer tot 2030 Geprojecteerde woongebieden in de regio Upgrading bedrijventerrein en waar mogelijk intensivering ruimtegebruik Uitbreiding 20 ha netto duurzaam bedrijventerrein tot 2030 in groene setting Reservering uitbreiding bedrijventerrein na 2030 Uitbreiding recreatieve voorzieningen Aanleg robuuste groene rand van stedelijk gebied Zoekgebied van 75 ha voor omzetting grasland naar bollengrond ter compensatie van onttrekking bollengrond voor 20 ha bedrijventerrein Open houden agrarisch gebied; ontwerp van alternatieve inrichtingsstrategie in geval landbouw terugtreedt Versterking veredelde Greenport Behoud open oriëntatie strandwallenlandschap Verbetering entree Bollenstreek Uitbreiding Keukenhof met entree, parkeren en nieuwe ontsluiting parkeren Jaarrond toeristische ontwikkeling knooppunt Kwaliteitsimpuls verblijfsrecreatie Behoud natuurgebied met recreatief medegebruik Upgrading openluchtrecreatiegebied Voltooien ecologische verbindingen Herstructurering en intensivering glas, met behoud doorzichten en groene rand Studielocatie voor herstructurering en uitbreiding glastuinbouw met behoud doorzichten en groenblauwe omzoming Recreatieve ontwikkeling hoofdwaterstructuur Aanleg nieuwe brug Bestaand spoor met stations Zoekgebied nieuw lightrailstation in kader Project Stedenbaan Doortrekken Zuidtangent Verbetering doorstroming hoofdontsluitingswegen Indicatief tracé in zoekgebied voor nieuwe ontsluiting Greenport + additionele ontsluitingen N205-N206 en N205-N208 april 2008

5 2 Ruimtelijk Perspectief Wij gaan voor een sterke Greenport, die goed ontsloten is, waar het uitstekend dorps wonen en prima recreëren is. Daarbij willen we het open landschap in stand houden, maar tegelijk ook ruimte bieden voor vitaliteit en dynamiek. HLN wil voldoende woningen bouwen voor de eigen behoefte, maar neemt daarbij ook zijn verantwoordelijkheid voor de bouw van 1.500 extra woningen zoals afgesproken in de gebiedsuitwerking Haarlemmermeer-Bollenstreek. Dat is mogelijk binnen de huidige streekplancontouren, zo blijkt uit confrontatie van de woningbehoefteprognose met de totale ruimtelijke capaciteit in HLN. Het voorstel is om in de drie HLN-gemeenten gezamenlijk deze extra 1.500 woningen te accommoderen binnen de contouren. Wij zien dit als een duidelijke meerwaarde van de intensivering van onze samenwerking. Andere meerwaarde van onze samenwerking is dat we gezamenlijk verder kijken naar mogelijke ontwikkelingen ná 2030. Voor wonen en werken hebben we daartoe enkele zoeklocaties aangegeven. Het is van groot belang in deze gebieden geen ontwikkelingen toe te staan, die toekomstig gebruik voor woningbouw of bedrijventerrein bemoeilijken of zelfs onmogelijk kunnen maken. Deze locaties wil HLN de komende tijd in onderling overleg en afgestemd met de regio nader afwegen en uitwerken. De resterende contourruimte voor de groei van bedrijvigheid vormt een groot knelpunt in HLN. Tegenover een forse vraag staat nauwelijks enig aanbod. In het belang van een goed functionerende Greenport willen we daarom binnenkort buiten de contouren toch enige ruimte creëren voor kleinschalige uitbreidingen van bedrijventerreinen. Ook hier toont zich een meerwaarde van onze samenwerking. Naast een gezamenlijke inspanning om ruimte te winnen met herstructurering en intensivering van bestaande terreinen, hebben we de ontwikkeling van drie nieuwe terreinen zowel qua programma als locationeel met elkaar afgestemd. We respecteren daarbij het Pact van Teylingen en zoeken naar mogelijke compensatie(gras)landen. Ook op infrastructureel gebied is een stap voorwaarts gezet. Indicatief hebben we verbindingen aangegeven voor de Noordelijke Ontsluiting van de Bollenstreek, doortrekking van de Zuidtangent en een nieuw station in Noordwijkerhout.

Wonen ruimtelijk perspectief Hillegom Lisse Noordwijkerhout 6 Kwaliteitsverbetering leefomgeving + waterfrontontwikkeling + woningbouw binnen de contour tot 2030 tbv eigen behoefte en omliggende regio Transformatie bedrijventerrein naar wonen Woningbouw na 2030 niet onmogelijk maken Geprojecteerd waterrijk woongebied in Haarlemmermeer tot 2030 Geprojecteerde woongebieden in de regio

7 3 Wonen Tot 2030 hebben de drie HLN-gemeenten zowel individueel als gezamenlijk voldoende ruimtelijke capaciteit om binnen de huidige streekplancontouren in de eigen behoefte van in totaal 2.400 woningen te voorzien. (Berekend volgens de natuurlijke aanwasmethode met migratiesaldo 0. Dit is exclusief de consequenties van de ambitie van Hillegom om te groeien van 21.000 naar 23.000 inwoners. Dit is ook exclusief de extra druk op woonruimte door buitenlandse werknemers in de Greenport waarvoor in regionaal verband een oplossing wordt gezocht.) De capaciteit bedraagt volgens gemeentelijke opgave naar schatting 3.900 woningen in totaal. De verwachting is dat deze capaciteit in de toekomst nog kan toenemen als nog meer binnenstedelijke locaties voor woningbouwontwikkeling beschikbaar komen (zoals bijv. de Ringvaartlocatie in Hillegom en het plan Zebra in Noordwijkerhout). Tot 2030 beschikken de HLN-gemeenten binnen de huidige streekplancontouren over een capaciteit van 1.500 woningen bovenop het aantal van 2.400 woningen, dat nodig is voor de eigen behoefte. De HLN-gemeenten willen deze capaciteit tot 2030 benutten en beschikbaar stellen ten behoeve van de regionale behoefte zoals overeengekomen in de Gebiedsuitwerking Haarlemmermeer-Bollenstreek. Deze woningen geven een extra impuls aan de noodzakelijke herstructurering van de woningvoorraad en woonomgeving, dragen bij aan versterking van het draagvlak van maatschappelijke en commerciële voorzieningen en bieden tegenwicht aan te veel ontgroening en vergrijzing. Deze extra woningbouwopgave is een zeer wenselijke impuls voor de sociaaleconomische vitaliteit en ruimtelijk kwaliteit van de gemeenten. Met deze extra woningbouwimpuls zal de HLN-bevolking als totaal waarschijnlijk stabiliseren of licht krimpen. Toch is ook na 2030 een bescheiden toename van de woningbehoefte te verwachten. Het is van belang nu al locaties aan te wijzen waar eventuele verdere doorgroei op een ruimtelijk goede manier is te accommoderen. Om te zorgen dat ook toekomstige generaties nog iets te kiezen hebben, zijn enkele gebieden aangegeven waar woningbouw na 2030 niet onmogelijk moet worden gemaakt. In die gebieden is het van belang geen ontwikkelingen toe te staan die later met veel geld en moeite misschien weer ongedaan gemaakt moeten worden. Dit gaat overigens wel ten koste van bollengrond.

Werken ruimtelijk perspectief Hillegom Lisse Noordwijkerhout 8 Upgrading bedrijventerrein en waar mogelijk intensivering ruimtegebruik Uitbreiding 20 ha netto duurzaam bedrijventerrein tot 2030 in groene setting Reservering uitbreiding bedrijventerrein na 2030

9 4 Werken De HLN-gemeenten beschikken nog over enkele hectaren uitgeefbaar bedrijventerrein en zijn naar verwachting zeer binnenkort uitverkocht. Op basis van het historisch uitgiftetempo van 3,5 ha netto per jaar zou de behoefte tot 2030 in HLN ongeveer 70 ha netto bedragen. Dat is zo n dertig procent van de behoefte van Holland Rijnland (240 ha tot 2030, zie de Toelichting). De noodzaak om keuzes te maken over de verdere ontwikkeling is daarom zeer urgent. HLN zet zwaar in op herstructurering en intensivering van verouderde delen van bedrijventerreinen. Door ook nieuwe terreinen zorgvuldig, selectief en intensief uit te geven moet ruimtewinst ontstaan. Bovendien blijkt uit regionale analyses dat de verwachte vraag in de loop der jaren aanzienlijk vermindert. Daarom gaat HLN uit van een taakstellende eigen behoefte van slechts 40 ha netto extra bedrijventerrein tot 2030. Vanwege de schaarste aan ruimte, de zwaar belaste infrastructuur, de noodzaak om bollengrond te sparen en het open landschap zoveel mogelijk te vrijwaren van verstedelijking, kiest HLN ervoor de helft op eigen grondgebied te gaan ontwikkelen tot 2030. Dit moet vooral ten goede komen aan een gezonde ontwikkeling van de Greenport. De rest, inclusief een mogelijke extra vraag vanwege het omzetten van bedrijventerreinen naar woongebieden, zal moeten worden gerealiseerd in Haarlemmermeer. Er is gekozen voor een gebundelde ontwikkeling van enkele locaties, die aansluiten op huidige bedrijventerreinen en een zo gering mogelijke doorsnijding van landschappelijke doorzichten veroorzaken. HLN zet deze 20 ha in ten behoeve van zo veel mogelijk hoogwaardige intensieve werkgelegenheid en bollengerelateerde bedrijvigheid. Locaties zijn uitbreiding Delfweg, Hillegom Noord (Pastoorslaan) en Gravendam Oost. Ook na 2030 is er naar verwachting behoefte en noodzaak tot verdere uitbreiding van bedrijventerrein. Op een ruimtelijk aanvaardbare wijze is deze te accommoderen met een verdere oostwaartse ontwikkeling van Gravendam in Noordwijkerhout tot aan de Pilarenlaan. De voorgestane bedrijventerreinontwikkeling van 20 ha netto tot 2030 (Delfweg, Hillegom Noord en eerste fase Gravendam Oost) gaat geheel ten koste van bollengrond. Er zal dus voor ongeveer 30 ha bruto aan compensatie gevonden moeten worden. De Werkgroep Graslanden heeft de Zwetterpolder aangewezen als geschikt compensatiegebied. Dit vraagt echter nog een nadere afweging.

Greenport ruimtelijk perspectief Hillegom Lisse Noordwijkerhout 10 Versterking veredelde Greenport Zoekgebied van 75 ha voor omzetting grasland naar bollengrond ter compensatie van onttrekking bollengrond voor 20 ha bedrijventerrein Herstructurering en intensivering glas, met behoud doorzichten en groene rand Studielocatie voor herstructurering en uitbreiding glastuinbouw met behoud doorzichten en groenblauwe omzoming Verbetering entree Bollenstreek

11 5 Greenport Voorbouwend op de gezamenlijke Strategische Visie blijft HLN zich inzetten voor een sterke en veredelde Greenport als belangrijkste ruimtelijke, economische en cultuurhistorische drager van het gebied. 80% van het 2.500 ha tellende bollenareaal bevindt zich in HLN. Naast bollenteelt is HLN het centrum voor innovatie, handel en transport, dat samen met allerlei dienstverlenende bedrijven een krachtige sociaal-economische cluster vormt. Centraal staat het motto ontwikkelen met kwaliteit. Dat betekent in het bijzonder: zorgvuldig ruimte bieden voor economische ontwikkeling tezamen met verbetering van de kwaliteit van het landschap, groene omzoming van stedelijke elementen en hogere beeldkwaliteit van gebouwen. Daarbij vraagt ook de waterkwaliteit in de toekomst aandacht. Schaalvergroting en intensivering zijn nodig voor een vitale Greenport, maar kunnen ook een verdere verrommeling en achteruitgang van het open landschap veroorzaken. Daarom wil HLN schaalvergroting stimuleren in combinatie met kwaliteitsverbetering van het open landschap. Onderdeel daarvan is sloop van overtollige loodsen met een Ruimte-voor-Ruimteregeling en aanleg van groene landschapselementen. Sprake is van een flexibele aanpak (in relatie tot het Pact van Teylingen) bij compensatie en schaalvergroting/herstructurering in de Greenport in het kader van de instandhouding van het totale productiegebied voor bollen. Voor een klein aantal handel- en exportbedrijven wil HLN onder voorwaarden ruimte bieden voor uitbreiding van opslag- en koelruimten op de eigen locatie. Zij vormen een belangrijke schakel in het functioneren van het gehele bollencomplex. Intensief ruimtegebruik en groene inpassing zijn belangrijke aspecten. HLN wil ruimte blijven bieden voor noodzakelijk ondersteunend glas op bedrijfskavelniveau. Voor een goed functionerende Greenport achten wij het tevens van belang de noodzaak van uitbreidingsruimte voor glastuinbouw in de zuidoostelijke punt van de Rooversbroekpolder nader te onderzoeken. Wij hebben deze locatie als studielocatie opgenomen. HLN wil geen opvangfunctie vervullen voor niet-bollengerelateerde glastuinbouw. Hiervoor is het beter te concentreren rond Rijnsburg en Aalsmeer-Rijsenhout. Het opruimen van wat verspreid glas kan het beste gebeuren door sanering met een Ruimte-voor- Ruimteregeling en RIS-gelden. De Zwetterpolder in Noordwijkerhout (75 ha) is in beginsel geschikt te maken voor bollengrond. Een nadere afweging is nodig om te bezien welk deel hiervan ingezet kan worden (ongeveer 30 ha bruto) om de voorgestane bedrijventerreinontwikkeling (20 ha netto) te compenseren. HLN verzet zich tegen het besluit van Provinciale Staten om geen compensatie van bollengrond toe te staan in agrarische plusgebieden. Daarmee zou feitelijk nagenoeg geen flexibiliteit meer overblijven in het toekomstig ruimtelijk beleid.

Mobiliteit ruimtelijk perspectief Hillegom Lisse Noordwijkerhout 12 Verbetering doorstroming hoofdontsluitingswegen Indicatief tracé in zoekgebied voor nieuwe ontsluiting Greenport + additionele ontsluitingen N205-N206 en N205-N208 Aanleg nieuwe brug Doortrekken Zuidtangent Bestaand spoor met stations Zoekgebied nieuw lightrailstation in kader Project Stedenbaan

13 6 Mobiliteit HLN zet zwaar in op de verbetering van het openbaar vervoer en de wegverbindingen. Ter verbetering van de Noordelijke Ontsluiting van de Greenport (NOG) is indicatief op de kaart van het Ruimtelijk Perspectief een nieuwe oostwestverbinding aangegeven. Deze Hyacintenroute vormt de doortrekking van de N207 naar de N206. In het Plan van Aanpak van Holland Rijnland (januari 2007) is de NOG ruimer gedefinieerd als de verbinding tussen de N206 en A4 met bijbehorend zoekgebied. HLN maakt met de indicatieve aanduiding op de kaart dus een duidelijke keuze die moet leiden tot een volgende stap naar gedetailleerd tracéonderzoek en een voortvarende uitvoering. De aanduiding op de kaart is een indicatieve landschapsparende verbinding in een zoekgebied. Deze geeft tevens een betere ontsluiting van bedrijventerrein Delfweg en de gewenste nieuwe entree van Keukenhof. Ook is het hierdoor mogelijk de entree van de Bollenstreek visueel/fysiek te verbeteren, mogelijk in combinatie met een ecologische verbindingszone en toeristische uitzichtspunten. Additioneel op de NOG is tussen Hillegom en Bennebroek een nieuwe verbinding gewenst, tussen de N205 en de N206, aansluitend op de nieuwe Bennebroekerweg. Daarmee ontstaat ook een afdoende ontsluiting van het nieuwe bedrijventerrein Pastoorslaan. Doortrekking van de Zuidtangent wordt voorgestaan, naar station Hillegom, in het seizoen naar de Keukenhof, en via Lisse naar een nieuw station in Noordwijkerhout. Doortrekking van de N205 naar de N208, inclusief een nieuwe brug bij Lisse Zuid, en de A44 is noodzakelijk om het zuidelijk deel van HLN te ontlasten. In het kader van het project Stedenbaan is een grote mate van flexibilisering gewenst bij de positionering van een lightrailstation, bijvoorbeeld ter hoogte van Piet Gijzenbrug, met de daarbij noodzakelijke woningbouwontwikkeling zonder dat sprake is van grootschalige verstedelijking. Vòòr 2030 kan heel Noordwijkerhout hiervan profiteren. Na 2030 kan eventuele verdere verstedelijking ten oosten van de Pilarenlaan de functie hiervan versterken. Tevens is een hoogwaardige openbaar-vervoervoorziening noodzakelijk van Noordwijkerhout naar Voorhout, waardoor Amsterdam, Schiphol en Den Haag beter bereikbaar zijn.

Landschap, natuur en water ruimtelijk perspectief Hillegom Lisse Noordwijkerhout 14 Behoud open oriëntatie strandwallenlandschap Aanleg robuuste groene rand van stedelijk gebied Open houden agrarisch gebied; ontwerp van alternatieve inrichtingsstrategie in geval landbouw terugtreedt Behoud natuurgebied met recreatief medegebruik Voltooien ecologische verbindingen

15 7 Landschap, natuur en water De noodzaak tot behoud en kwaliteitsverbetering van het bollengebied wordt breed gedragen. Innovatie, schaalvergroting en herstructurering van de bedrijven kunnen een belangrijke motor zijn om tot een kwaliteitsimpuls te komen voor het landschap. De handreiking bedrijfsuitbreiding Duin- en Bollenstreek (2006) geeft aan hoe ook op bedrijfsniveau maatwerk mogelijk is met kleine landschapselementen, versterking van zichtlijnen en aanleg van nieuwe biotopen. Het landschap zal ook beter toegankelijk moeten worden, zowel voor bewoners als toeristen. Hiervoor zal echter meer geld nodig zijn dan tot nu toe beschikbaar is gesteld voor de Greenportontwikkeling. HLN wil dat dit nadrukkelijk op de agenda komt bij Rijk, provincie en regio. HLN streeft ernaar twee belangrijke landschappelijke noord-zuidoriëntaties te respecteren, zoals op de kaart aangegeven, die nog verwijzen naar het oorspronkelijke landschap met strandwallen en strandvlaktes. Daarnaast zet HLN zich in voor behoud en herstel van belangrijke zichtlijnen, zoals bijvoorbeeld omschreven in het rapport Open Geest (2003). Naast behoud van de bestaande natuurgebieden, waaronder de Binnenduinrand- Paardenkerkhof, Nieuw-Leeuwenhorst en het Landgoed Keukenhof- Lageveensepolder, wil HLN belangrijke ecologische verbindingen voltooien. Dit betreft in het bijzonder de oostwestschakel tussen de duinen (Oosterduinsemeer) en de ringvaart van de Haarlemmermeer. HLN zet zich in om te komen tot een duurzaam watersysteem. Dat betekent zowel zorgen voor voldoende waterbergend vermogen van stedelijk en landelijk gebied als verbetering van de waterkwaliteit. De Europese Kaderrichtlijn Water eist dat alle lidstaten in 2015 maatregelen hebben genomen om de waterkwaliteit op orde te hebben. Vooral de aanpak van diffuse vervuilingsbronnen in stedelijk en landelijk gebied vergen in Nederland veel aandacht. Dat betekent voor HLN vooral een aanzienlijke inspanning vanuit de landbouw en de bollensector om te komen tot stopzetting van de emissie van nutriënten en pesticiden. Ook aanleg van bufferstroken langs sloten kan bijdragen om uitspoeling hiervan te verminderen. De weilanden in HLN spelen een belangrijke rol in de belevingswaarde van het landschap, de afwisseling en de openheid tussen de dorpen. De hoofdinzet is om deze gebieden open te houden en een alternatieve inrichtingsstrategie te ontwerpen indien de landbouw daar terugtreedt.

Recreatie en toerisme ruimtelijk perspectief Hillegom Lisse Noordwijkerhout 16 Uitbreiding Keukenhof met entree, parkeren en nieuwe ontsluiting parkeren Uitbreiding recreatieve voorzieningen Jaarrond toeristische ontwikkeling knooppunt Kwaliteitsimpuls verblijfsrecreatie Upgrading openluchtrecreatiegebied Recreatieve ontwikkeling hoofdwaterstructuur Realisatie uitzichtpunten

17 8 Recreatie en toerisme Met de Keukenhof, congrescentrum Leeuwenhorst en het Oosterduinsemeer heeft HLN een aantal sterke toeristisch-recreatieve troeven in handen. Daarnaast zijn er prachtige bollenpanorama s te beleven en bieden landgoed Keukenhof en Recreatiegebied Nieuw-Leeuwenhorst een rustige lommerrijke wandelomgeving. En op steenworp afstand bevindt zich een aantrekkelijke mix van verblijfsmogelijkheden, strand, stedenschoon en watersport. HLN wil deze sterke punten uitbouwen door het ontwikkelen van nieuwe product-marktcombinaties. Op de toeristisch-recreatieve markt zijn vele trends waarneembaar. Zo is de toerist steeds gevoeliger voor authenticiteit, kwaliteit, comfort, cultuur en avontuur. Het gaat daarbij vooral om beleving, het persoonlijk opdoen van VIP - ervaringen: verrassend, intensief en prettig. Het prikkelen van de zintuigen speelt hierin een belangrijke rol: we willen het zien, horen, ruiken, proeven en voelen. HLN wil daar op inspelen. Daarbij is het wel van belang om meer te investeren in de toeristische infrastructuur. Om het bollengebied beter beleefbaar te maken, moet de toegankelijkheid verbeteren, met meer uitzichtpunten en liefst vrijliggende paden voor wandelaars en fietsers. veelzijdiger aanbod van goede verblijfsmogelijkheden. In combinatie met een boeiende omgeving kan de toerist dan langer worden vasthouden. Door hogere lokale bestedingen ontstaat meer ruimte voor nieuwe investeringen en een verdere upgrading van ons toeristisch product. Daar hoort ook een gezamenlijke promotie bij van het bollengebied. Verschillende bedrijven zijn al volop bezig met de belevingseconomie. In dat kader stimuleren we de ontwikkeling van de Keukenhof tot een jaarrond knooppunt, waarbij tevens verbetering van de entree, de verkeersstroom en het parkeren noodzakelijk is. Ook Leeuwenhorst kan verder uitgroeien tot een allround vrijetijdsknooppunt. Door in te spelen op de grote vraag naar leisure en wellness wil HLN kansen benutten voor inpassing op grotere herstructureringslocaties, zoals in Hillegom-Ringvaart. De voormalige vuilnisbelt bij de Delfweg kan een interessant toeristisch-recreatief knooppunt worden door uitbuiting van het bijzondere uitzicht op het bollengebied, de Keukenhof en de dorpen. Ook op campings en in hotels vragen consumenten meer ruimte en comfort. Dat vraagt vooral een kwaliteitsimpuls rond het Oosterduinsemeer en een

18

19 9 Toelichting Wonen Historische ontwikkeling bevolking en woningvoorraad HLN (bron CBS) 58400 58200 58000 57800 57600 57400 57200 57000 56800 56600 56400 199519961997 199819992000200120022003 200420052006 24000 23500 23000 22500 22000 21500 21000 20500 20000 bevolking woningvoorraad De afgelopen periode (vanaf 1995) zijn er in de drie gemeenten gemiddeld 175 woningen per jaar gebouwd, een groei van 0,9% per jaar. Dat is lager dan in Holland Rijnland, waar de woningvoorraad toenam met gemiddeld 1,1% per jaar. Ondanks de gestage toename van de woningvoorraad in HLN krimpt de bevolking sinds 2000, dit in tegenstelling tot Holland Rijnland, waar de bevolking als totaal nog is gegroeid. HLN prognose woningbehoefte 2030 (natuurlijke aanwas o.b.v. migratiesaldo 0; bron provincie Zuid-Holland) 60000 59000 58000 57000 56000 55000 54000 2005 2007 2009 2011 2013 2015 2017 2019 2021 2023 2025 2027 2029 29000 28000 27000 26000 25000 24000 23000 inwoners woningvoorraad Er is in HLN tot 2030 behoefte aan ongeveer extra 2.400 woningen (gerekend vanaf prognosejaar 2005). Daarbij blijft de bevolking naar verwachting redelijk constant.

20 HLN woningbouwcapaciteit binnen de huidige streekplancontouren, woningbehoefte, regionale bouwafspraken en woningproductie per gemeente capaciteit binnen huidige streekplancontour behoefte 2005-2030 Regionale Afspraken 05-09 productie 2005 Hillegom 1.100 570 744 42 Lisse 1.400 1.039 499 108 Noordwijkerhout 1.350 766 692 28 totaal 3.850 2.375 1.935 178 (Bronnen: capaciteit opgave gemeenten; behoefteberekening o.b.v. natuurlijke aanwas/migratiesaldo 0,provincie Zuid-Holland, opgehoogd voor Hillegom o.b.v. prognose 2020 Companen april 2007; regionale afspraken Holland Rijnland; productiecijfers CBS) Werken De uitgeefbare capaciteit bedrijventerrein per 1-1-2007 in HLN is 3,5 ha netto. Het gemiddelde uitgiftetempo van bedrijventerrein tussen 1997 en 2006 in HLN bedraagt 3,5 ha netto per jaar (bron provincie Zuid-Holland bedrijventerreinregister). Op basis van het historisch uitgiftetempo zou de behoefte van HLN van 2010 tot 2030 ongeveer 70 ha netto bedragen. Na herstructurering en intensivering van alle bestaande terreinen in HLN is een ruimtewinst van 30 ha netto haalbaar. De taakstellende eigen behoefte voor HLN wordt daarom gesteld op maximaal 40 ha netto. De regionale behoefte tot 2030 voor Holland Rijnland wordt geschat op 240 ha netto, gemiddeld 11 ha netto per jaar. De berekende ruimtebehoefte ligt in de periode 2004-2010 gemiddeld per jaar op 13 ha. De jaarlijkse ruimtebehoefte zakt in de periode 2010 tot 2020 naar 9 ha. Na 2020 daalt dat tot 7 ha. Driekwart van de vraag is afkomstig uit de sectoren industrie, bouw, transport, logistiek en groothandel, een kwart uit de sector consumentendiensten en dienstverlening. Bovenop deze behoefte wordt een extra vraag verwacht van 60 ha netto tot 2020 (waarvan 13 ha in HLN) als gevolg van omvorming van bedrijventerreinen naar woongebieden. (Bron REO Rijn- en Bollenstreek, 2007; aanbodcijfers zijn in dat rapport niet opgenomen.)

21 Greenport Onderzoek geschiktheid graslanden in HLN: werkgroep graslanden: Zwetterpolder kansrijk compensatiegebied: 75,8 ha