ADVIES 1409 Eindrapport Vlaams Jeugdbeleidsplan en Vlaams Actieplan Kinderrechten Datum: 25 juni 2014 Voorzitter: Lander Piccart Aanwezigen: Baetens Jo, Coenen Lotta, Conings Glenn, De Cat Ewout, De Ceulaer Niels, De Grez Nore, De Smet Dries, Dube Nozizwe, Laporte Farah, Nolf Mieke, Roelen Martijn, Stevens Freek, Van der Elst Derkje, Van Dinter Finn, Veraghtert Stefanie, Verhaeghe Isaac De Vlaamse Jeugdraad, in vergadering op 25 juni 2014, onder voorzitterschap van Lander Piccart, en met bovenvermelde aanwezigen, adviseert unaniem het volgende: Inhoud 1. Realiseer de oprichting van een autonoom participatiesteunpunt voor minderjarigen en hun gezinnen vanuit het nieuwe decreet Integrale Jeugdhulp (IJH). 3 2. Werk bij acties rond integrale toegankelijkheid van scholen voor inclusieve leertrajecten fysieke, praktische, organisatorische én financiële drempels weg. 4 3. Vul diversiteit breder in en zorg voor verdere structurele ondersteuning, zeker op lokaal niveau. 4 4. Geef gevolg aan de beleidsaanbevelingen vanuit de werkingen met maatschappelijk kwetsbare kinderen en jongeren: investeer in meer basisaanbod. 4 5. Evalueer of het aanbod in de vrije tijd, het onderwijs en het welzijnswerk voor kinderen en jongeren in maatschappelijke kwetsbare situaties effectief uitgebreid is. 4 6. Blijf inzetten op de oprichting en uitbouw van brede scholen zodat jeugdcultuur meer ruimte krijgt in het dagelijkse leven van kinderen en jongeren. 5 7. Zet verder in op initiatieven binnen de beleidsdomeinen ruimte, mobiliteit en onderwijs om de speelkansen van kinderen jonger dan 6 jaar te verhogen en toegankelijker te maken. 5 8. Heb aandacht voor een jeugdspecifieke focus bij beleidsinitiatieven rond medegebruik van infrastructuur. 5 9. Garandeer de realisatie van alle acties bij de uitvoering van de taskforce jeugdverblijven en blijf middelen voorzien om de kwaliteit van jeugdverblijven op een degelijk niveau te houden. 6 10. Besteed meer aandacht aan impact van de woon- en leefomgeving van kinderen en jongeren op hun welbevinden bij onderzoek naar hun leefwereld. 6 11. Besteed meer aandacht aan het effectief en kwaliteitsvol ontsluiten van informatie uit onderzoek naar de leefwereld van kinderen en jongeren. 6 Advies 1409: Eindrapport Vlaams Jeugdbeleidsplan en Vlaams Actieplan Kinderrechten 25 juni 2014 pagina 1 > 12
12. Zorg ervoor dat de uitvoering van het VN-Kinderrechtenverdrag en de aanbevelingen van het VN- Kinderrechtencomité voldoende aandacht krijgen in het nieuwe jeugd- en kinderrechtenbeleidsplan en de rapportages. 6 13. Veranker kinderrechteneducatie structureel in het onderwijs. 7 14. Informeer kinderen en jongeren over het nieuwe klachtenprotocol bij het VN-Kinderrechtenverdrag, samen met bestaande nationale mogelijkheden tot hulp, door op maat gemaakte informatie en educatie te versterken. Zorg dat de nationale hulp en klachtenprocedures, die eerst doorlopen moeten worden, kindvriendelijk zijn. Ga aan de slag met de implementatie van dit klachtenprotocol. 7 15. Maak samen met de federale overheid dringend werk van kwaliteitsvolle opvangplekken waardoor elke niet-begeleide minderjarige asielzoeker bescherming en begeleiding krijgt. 7 16. Toets de gemeentelijke administratieve sancties (GAS) af aan de bepalingen en principes van het Kinderrechtenverdrag. 8 17. Blijf initiatieven voor ondersteuning van lokale beleidsparticipatie ondersteunen en breid de formele adviesvraag uit door jaarlijks advies in te winnen over de jaarrekening m.b.t. lokaal jeugdbeleid. 8 18. Evalueer het M-decreet en ga na of de maatregelen effectief bijdragen tot leeromgevingen die kwaliteitsvol, divers en inclusief zijn voor kinderen en jongeren. 9 19. Maak meer werk van initiatieven rond educatie op het gebied van duurzame ontwikkeling voor kinderen en jongeren. Neem dit op in het volgende JKP onder de strategische doelstelling rond ecologie, met bijzondere aandacht voor de ondersteuning en stimulering van studie- en werk initiatieven voor jongeren. 9 20. Ondersteun initiatieven en acties betreffende geweld ook in andere beleidsdomeinen zoals jeugd en sport, die door hun informele context vaak een andere aanpak vereisen. 9 21. Zet in op een beleid overschrijdende aanpak in de ontwikkeling van een toegankelijk, ondersteunend en bruikbaar hulpaanbod voor kinderen en jongeren. 9 22. JoKER is een goed instrument richting meer jeugd- en kindvriendelijk beleid, maar maak van de JoKER een echt krachtig instrument in de volgende beleidsperiode. 10 23. Neem duidelijke resultaatsindicatoren op om de uitvoering en evaluatie van het JKP te versterken. 11 24. Maak in het JKP duidelijk welke actoren in welke fase van welke actie betrokken partij zijn. 11 25. Voeg een budgettair luik toe aan het JKP om de slagkracht van het plan te verhogen. 11 26. Stem de evaluatiemomenten van het JKP op een realistische manier op elkaar of zodat de deeltijdse evaluatie leidt tot advisering met relevantie en impact. 11 27. Bespreek de opvolging van het JKP binnen verschillende commissies van het Vlaams Parlement, in functie van het geïntegreerd karakter van het JKP. 11 28. Zorg voor een breed gedragen opvolging van de uitvoering en evaluatie van het JKP op niveau van de administratie(s). 12 Advies 1409: Eindrapport Vlaams Jeugdbeleidsplan en Vlaams Actieplan Kinderrechten 25 juni 2014 pagina 2 > 12
1 Situering Het Vlaams Jeugdbeleidsplan (VJBP) legde het geïntegreerd jeugdbeleid van de Vlaamse Regering vast. Het besteedde bijzondere aandacht aan het jeugdwerkbeleid en de rechten van het kind. Het VJBP bepaalde de doelstellingen van de Vlaamse Regering in alle bevoegdheidsdomeinen en de resultaatsindicatoren binnen een totale visie op de jeugd, het jeugdbeleid en de rechten van het kind. De meerwaarde van het VJBP voor kinderen, jongeren en hun organisaties zat in het integrale en categoriale karakter ervan: integraal: jeugdbeleid doorkruist heel wat sectoren en beleidsdomeinen, en spreidt zich uit over verschillende overheidsniveaus. Het probeert vele losse eindjes aan elkaar te knopen en gaat op zoek naar dwarsverbindingen. categoriaal: jeugdbeleid vertrekt vanuit het oogpunt, de belangen, de ervaringen en de leefwereld van de categorie jonge mensen. Dit aparte perspectief zorgt voor een specifieke invulling van de beleidsvoering. Het Vlaams Actieplan Kinderrechten (VAK) sloot aan bij het Vlaamse jeugdbeleidsplan 2010-2014 en waarborgde dat de Vlaamse Regering haar verbintenissen op het vlak van kinderrechten nakomt. Het moest duidelijkheid brengen over wat de Vlaamse Regering binnen de lopende regeerperiode zou realiseren om haar beleid in overeenstemming te brengen met de slotbeschouwingen van het VN-Comité voor de Rechten van het Kind van juni 2010. Met de goedkeuring van het decreet van 20 januari 2012 houdende een vernieuwd jeugd- en kinderrechtenbeleid, werd beslist dat er voortaan nog tweemaal formeel zal worden gerapporteerd over de uitvoering van het jeugd- en kinderrechtenbeleidsplan, namelijk met een tussentijds rapport over de uitvoering van het Vlaams jeugd- en kinderrechtenbeleidsplan na het tweede jaar van uitvoering, en een eindrapport in het laatste jaar van uitvoering. In dit eindverslag geeft de afdeling Jeugd aan zo veel mogelijk rekening gehouden te hebben met de opmerkingen die uit de bovengenoemde bespreking en uit de bovengenoemde adviezen naar voren kwamen. In de geest van het jeugdbeleid ging de afdeling Jeugd ook de dialoog aan over dit verslag met betrokken stakeholders. Daarvoor organiseerde ze speciale bijeenkomst van de reflectiegroep Vlaams Jeugd- en Kinderrechtenbeleid op 21 maart 2014. De Vlaamse Jeugdraad brengt advies uit op basis van de beschikbaar gestelde informatie. Het advies omvat een thematische bespreking (2.1) van de resultaten van de eindrapportage VJBP en VAK. We geven advies op nieuwe elementen in de eindrapportage. We herhalen enkele adviespunten uit het advies op de tussentijdse evaluatie waar nodig en relevant. We geven enkele aanbevelingen over de JoKER (2.2). Daarna volgt een algemeen gedeelte (2.3) met het oog op aanbevelingen voor de opvolger, het Vlaams jeugd- en kinderrechtenbeleidsplan (JKP). 2 Advies 2.1 Thematische bespreking 2.1.1 Armoede en sociale uitsluiting Realiseer de oprichting van een autonoom participatiesteunpunt voor minderjarigen en hun gezinnen vanuit het nieuwe decreet Integrale Jeugdhulp (IJH). Het nieuwe decreet IJH voorziet in bepalingen m.b.t. toegankelijkheid en een vertegenwoordiging van kinderen, ouders en mensen in armoede in het Intersectoraal Regionaal Overleg Jeugdhulp (VAK 5). Het ontbreekt aan ondersteuning en hulpmiddelen om deze vertegenwoordiging waar te maken. Daarom vragen we om de oprichting Advies 1409: Eindrapport Vlaams Jeugdbeleidsplan en Vlaams Actieplan Kinderrechten 25 juni 2014 pagina 3 > 12
van een autonoom participatiesteunpunt. Dit beschouwt de Vlaamse Jeugdraad niet als een randvoorwaarde (cf. eindrapport, eerste paragraaf onder SD7), maar als een noodzakelijke voorwaarde. 1 Werk bij acties rond integrale toegankelijkheid van scholen voor inclusieve leertrajecten fysieke, praktische, organisatorische én financiële drempels weg. Bij de invulling van de actie Integrale toegankelijkheid schoolinfrastructuur (OD10.3) verheugt het ons te lezen dat in 2012-2014 de actiefiche rond toegankelijkheid opgestart werd met Enter vzw voor kennisopbouw, vorming en sensibilisering. Het is een noodzakelijke stap om fysieke drempels weg te werken voor de realisatie van inclusieve leertrajecten. De Vlaamse Jeugdraad vraagt om verder werk te maken van een integrale toegankelijkheid van scholen door ook praktische, organisatorische én financiële drempels weg te werken voor gezinnen in armoede. 2.1.2 Diversiteit en gelijke kansen Vul diversiteit breder in en zorg voor verdere structurele ondersteuning, zeker op lokaal niveau. Binnen de Vlaamse overheid zijn verschillende initiatieven opgezet om de diversiteitscompetenties van ambtenaren en beleidsmensen die beleid met betrekking tot kinderen en jongeren voorbereiden en uitvoeren, te versterken. Binnen het onderwijs werden verschillende projecten opgezet om diversiteit een plaats te geven in de basisvorming en de nascholing van personen die werken met kinderen en jongeren. Blijf thematisch breder gaan dan het interculturele (zie VJBP OD 4.2 en 4.3). Ook het omgaan met kinderen en jongeren met een verstandelijke en/of fysieke beperking, kinderen en jongeren met een label, kinderen en jongeren in armoede, etc. stelt begeleiders, opvoeders en leerkrachten voor nieuwe uitdagingen. Het is een noodzaak om het jeugdwerk voor en met allochtone jongeren (zie VJBP OD 4.2) blijvend te ondersteunen en te erkennen omwille van het emancipatorisch potentieel. 2.1.3 Ontwikkelingskansen en vrije tijd Geef gevolg aan de beleidsaanbevelingen vanuit de werkingen met maatschappelijk kwetsbare kinderen en jongeren: investeer in meer basisaanbod. We merkten in de eindrapportage (OD 7.1) dat het onderzoek rond de werkingen met maatschappelijk kwetsbare kinderen en jongeren werd afgerond en dat dit leidde tot een rapport met inzichten en beleidsaanbevelingen. Het is een mooi initiatief, met relevante resultaten. Er is duidelijk nood aan meer investering in basisaanbod voor maatschappelijk kwetsbare kinderen en jongeren. De Vlaamse Jeugdraad vraagt om verder gevolg te geven aan de aanbevelingen uit dit onderzoek. Evalueer of het aanbod in de vrije tijd, het onderwijs en het welzijnswerk voor kinderen en jongeren in maatschappelijke kwetsbare situaties effectief uitgebreid is. 1 We verwijzen hiervoor naar ons schrijven van 20/01/2014 aan de bevoegde ministers Smet en Vandeurzen. Advies 1409: Eindrapport Vlaams Jeugdbeleidsplan en Vlaams Actieplan Kinderrechten 25 juni 2014 pagina 4 > 12
We krijgen graag zicht op de integrale strategie voor ondersteuning van organisaties die werken met kinderen en jongeren in kwetsbare situaties (zie VJBP OD 7.1). We vragen de Vlaamse Regering hoe ze kan nagaan of het aanbod in vrije tijd, onderwijs en welzijn op maat van maatschappelijk kwetsbare kinderen en jongeren effectief uitgebreid (of aan het uitbreiden) is (zie VJBP SD 7). Belangrijk hierbij: lokale jeugddiensten en jeugdraden hebben verdere ondersteuning en informatie over dit aanbod, deze jeugdwerkvormen nodig. De acties waarvan sprake onder SD7 zijn nuttig. Of en hoe lokale overheden intekenen op de Vlaamse beleidsprioriteit participatie van kansengroepen wordt best nauwgezet opgevolgd aan de hand van proces- en resultaatsindicatoren. Blijf inzetten op de oprichting en uitbouw van brede scholen zodat jeugdcultuur meer ruimte krijgt in het dagelijkse leven van kinderen en jongeren. Onder SD17 worden enkele zinvolle initiatieven rond jeugdcultuur beschreven. Hoewel brede scholen perfect binnen dit plaatje passen, maakt het eindrapport geen enkele melding van vooruitgang op dit vlak. De Vlaamse Jeugdraad blijft veel kansen zien in dit concept en vraagt dat de overheid zich blijft inzetten voor de oprichting en uitbouw van brede scholen. Werk bestaande drempels weg en betrek het jeugdwerk als volwaardige partner. 2.1.4 Jeugdruimte Kinderen en jongeren maken deel uit van onze samenleving en willen zich overal welkom voelen. De Vlaamse Jeugdraad blijft aandacht vragen voor een duurzaam, effectief en participatief ruimtebeleid, dat kinderen en jongeren behandelt als volwaardige gebruikers van die ruimte. De publieke ruimte moet toegankelijk zijn voor iedereen, ook en vooral voor kansengroepen. De Vlaamse overheid heeft veel aandacht besteed aan veilige, duurzame en toegankelijke infrastructuur voor de activiteiten van kinderen, jongeren en hun verenigingen. In het lokaal jeugdbeleid was de prioriteit brandveiligheid in de periode 2010-2013, in combinatie met de samenaankoop van brandveiligheidsmateriaal, een succes. Het is belangrijk om de realisaties van deze prioriteit op te volgen en erin te blijven investeren op vlak van onderhoud om hogere investeringen in de toekomst te vermijden. Zet verder in op initiatieven binnen de beleidsdomeinen ruimte, mobiliteit en onderwijs om de speelkansen van kinderen jonger dan 6 jaar te verhogen en toegankelijker te maken. Er is de laatste jaren sterk werk geleverd rond speelruimte voor kinderen en jongeren. Toch zien we dat het spelende kind in de samenleving onder druk blijft staan. Vooral wanneer het gaat over speelruimte en de allerkleinsten. Hoewel peuters en kleuters in OD 8.4 van het VJBP als nieuw aandachtspunt naar voren geschoven werden in de verdere sensibilisering over dit onderwerp, is deze focus niet weerhouden. We blijven vragen om meer en versterkte aandacht binnen de beleidsdomeinen ruimte, mobiliteit 2 en onderwijs om de speelkansen van kinderen en jongeren te verhogen, in het bijzonder voor de allerkleinsten. Heb aandacht voor een jeugdspecifieke focus bij beleidsinitiatieven rond medegebruik van infrastructuur. Projecten rond medegebruik (SD18) staan los van projecten rond capaciteit van schoolinfrastructuur. Beide noden mogen niet met elkaar verward worden. Een studie over het juridisch kader rond medegebruik neemt best ook een jeugdspecifieke focus in op vlak van functionaliteit (fuifruimte, jeugdlokalen ). De goede voorbeelden van het team 2 Cf. Advies 1401, in het bijzonder adviespunt 3 rond speelweefsel. Advies 1409: Eindrapport Vlaams Jeugdbeleidsplan en Vlaams Actieplan Kinderrechten 25 juni 2014 pagina 5 > 12
Vlaamse Bouwmeester zijn weinig jeugdspecifiek (met uitzondering van de projecten gericht op scholen). We verwijzen i.v.m. medegebruik voor jeugdlokalen graag door naar de visietekst Jeugdlokalen opgesteld door de werkgroep Jeugdlokalen van De Ambrassade. Garandeer de realisatie van alle acties bij de uitvoering van de taskforce jeugdverblijven en blijf middelen voorzien om de kwaliteit van jeugdverblijven op een degelijk niveau te houden. Er zijn al grote stappen gezet bij de uitvoering van de taskforce jeugdverblijven(sd18). Dit is al een mooi resultaat. We vragen om een integrale uitvoering van de acties die geformuleerd zijn door de taskforce. Er is bovendien een inhaalbeweging gebeurd met het onderhoud van jeugdverblijven (werkinfrastructuur). Als we willen dat deze kwaliteit behouden blijft dan moeten de onderhoudssubsidies ook op niveau blijven. 2.1.5 Jeugdonderzoek Besteed meer aandacht aan impact van de woon- en leefomgeving van kinderen en jongeren op hun welbevinden bij onderzoek naar hun leefwereld. In het JOP zijn een aantal vragen opgenomen over de materiële deprivatie en over de buurt waarin jongeren leven (OD20.4). De relatie tussen de woon- en leefomgeving van kinderen en jongeren en hun welbevinden kan in het JOP onderzocht worden, maar niet bij het andere materiaal zoals de armoedemonitor en woonsurvey. Meer aandacht bij onderzoek naar de impact van de woon- en leefomgeving van kinderen en jongeren op hun welbevinden kan door meer uitwisseling van bestaand onderzoek(smateriaal). Besteed meer aandacht aan het effectief en kwaliteitsvol ontsluiten van informatie uit onderzoek naar de leefwereld van kinderen en jongeren. Er gebeurt al heel wat onderzoek maar de resultaten zijn niet altijd toegankelijk voor kinderen, jongeren en mensen die met hen te maken hebben. Het moet een ambitie blijven om de komende jaren relevant onderzoek naar diverse doelgroepen (beleidsmakers, jongeren, organisaties ) kwaliteitsvol te ontsluiten, d.w.z. in dialoog met de doelgroep(en) en met aandacht voor een positieve beeldvorming van kinderen en jongeren. 2.1.6 Kinderrechten Zorg ervoor dat de uitvoering van het VN-Kinderrechtenverdrag en de aanbevelingen van het VN- Kinderrechtencomité voldoende aandacht krijgen in het nieuwe jeugd- en kinderrechtenbeleidsplan en de rapportages. De Vlaamse overheid informeert door deze eindrapportage hoe ze afgelopen vier jaar uitvoering heeft gegeven aan de zes actieterreinen van het VAK. De zes actieterreinen zien erop toe dat de Vlaamse regering haar beleid in overeenstemming brengt met het VN-Kinderrechtenverdrag en de aanbevelingen van het VN-Kinderrechtencomité. In de volgende regeerperiode zal de Vlaamse overheid haar kinderrechtenmaatregelen in een geïntegreerd Vlaams jeugd- en kinderrechtenbeleidsplan (JKP) opnemen. Advies 1409: Eindrapport Vlaams Jeugdbeleidsplan en Vlaams Actieplan Kinderrechten 25 juni 2014 pagina 6 > 12
We vinden het belangrijk dat - ondanks dat er geen apart kinderrechtenbeleidsplan meer zal zijn - de strategische en operationele doelstellingen van het JKP, en de verschillende rapportages, voldoende duidelijk gaan maken hoe Vlaanderen uitvoering geeft aan het VN- Kinderrechtenverdrag. Idem voor hoe de Vlaamse regering gehoor geeft aan aanbevelingen aan België van het VN- kinderrechtencomité, ook in de aanloop naar de volgende overheidsrapportage die in 2017 zal plaatsvinden. Veranker kinderrechteneducatie structureel in het onderwijs. Het VN-kinderrechtencomité riep België in 2010 op om mensenrechteneducatie, inclusief kinderrechten, op te nemen in de lespakketten van alle basis- en secundaire scholen. De Vlaamse Jeugdraad deelt deze mening. Het VNkinderrechtenverdrag is immers een belangrijk instrument om kinderen met hun rechten te laten kennismaken. Door kinderrechteneducatie in het onderwijs leren kinderen niet alleen wat hun rechten zijn, maar weten ze ook hoe ze er voor op kunnen komen. Kinderrechteneducatie draagt dus bij aan hun empowerment. De eindrapportage maakt echter duidelijk dat de Vlaamse regering op het vlak van kinderrechteneducatie in het onderwijs nog meer zou moeten doen ( zie A2 eindrapportage VAK). Wij hopen daarom dat de volgende regering de verschillende onderwijsactoren zal stimuleren om kinderrechteneducatie structureel in de leerplannen te verankeren. Ook is het belangrijk dat leerkrachten en ander schoolpersoneel permanente vorming krijgen over kinderrechten. Het educatiemateriaal moet op maat zijn van kinderen en jongeren, ook voor anderstalige kinderen, en bij hun dagelijkse realiteit aansluiten. Informeer kinderen en jongeren over het nieuwe klachtenprotocol bij het VN-Kinderrechtenverdrag, samen met bestaande nationale mogelijkheden tot hulp, door op maat gemaakte informatie en educatie te versterken. Zorg dat de nationale hulp en klachtenprocedures, die eerst doorlopen moeten worden, kindvriendelijk zijn. Ga aan de slag met de implementatie van dit klachtenprotocol. De Vlaamse Jeugdraad is blij dat België het Facultatief Protocol bij het VN-Kinderrechtenverdrag (het zgn. klachtenprotocol) inzake een mededelingsprocedure inmiddels geratificeerd heeft (zie OD0105 eindrapportage VAK). Door deze mededelingsprocedure kunnen minderjarigen, die het slachtoffer zijn van de schending van hun rechten, een klacht neerleggen bij het VN-Kinderrechtencomité. Dit kan alleen als ze er niet in slagen om in eigen land gehoor voor die schendingen te krijgen; ze moeten dus eerst de bestaande interne nationale mogelijkheden uitputten We vragen de overheid om aan de slag te gaan met de implementatie van dit protocol, daar het protocol op 30 augustus 2014 in werking zal treden. Neem daarbij het volgende in overweging: Het nieuwe protocol moet kenbaar worden gemaakt aan kinderen en jongeren door op maat gemaakte informatie en educatie. Heb oog voor minderheidsgroepen, vluchtelingen en anderstaligen. Kinderen en jongeren moeten daarbij vooral informatie krijgen over de mogelijkheden die ze in Vlaanderen hebben om hulp te krijgen bij de schending van hun rechten. Zorg dat nationale hulp - en klachtenprocedures die eerst moeten worden doorlopen kindvriendelijk zijn (child friendly principes van de Raad van Europa), onder meer door het voorop stellen van het algemeen belang van het kind, het horen van kinderen en het hebben van gespecialiseerd personeel. Maak samen met de federale overheid dringend werk van kwaliteitsvolle opvangplekken waardoor elke nietbegeleide minderjarige asielzoeker bescherming en begeleiding krijgt. Advies 1409: Eindrapport Vlaams Jeugdbeleidsplan en Vlaams Actieplan Kinderrechten 25 juni 2014 pagina 7 > 12
De opvangsituatie van niet-begeleide minderjarige asielzoekers is in België al jaren ondermaats. In 2012 werd België door de Raad van Europa terechtgewezen omwille van de opvangomstandigheden van niet-begeleide minderjarige asielzoekers. Dit terwijl deze kwetsbare kinderen van de overheid speciale bescherming behoren te krijgen op basis van het VN-Kinderrechtenverdrag, de EU-wetgeving en de mensenrechtenverdragen. De Vlaamse Jeugdraad vindt het belangrijk dat juist de rechten van deze kwetsbare groep minderjarigen nageleefd worden. Uit de eindrapportage komt naar voren dat het maken van afspraken hierover met de federale overheid niet makkelijk verloopt en dit verdere stappen in de weg staat (zie OD0501 eindrapportage VAK). Wij vragen de Vlaamse overheid daarom om alsnog te komen tot overeenkomsten met de federale overheid, zodat elke niet-begeleide minderjarige asielzoeker bescherming krijgt door een kwaliteitsvolle opvangplek. Deze opvang moet kindvriendelijk zijn en specifieke aandacht hebben voor een gezonde en veilige leefomgeving, begeleiding en opleiding op maat, voorbereiding op het volwassen leven en het recht op informatie. Toets de gemeentelijke administratieve sancties (GAS) af aan de bepalingen en principes van het Kinderrechtenverdrag. Specifiek vragen we de Vlaamse regering om de gemeentelijke administratieve sancties, waar we tegen zijn, af te toetsen aan de bepalingen en principes van het Kinderrechtenverdrag. Dit uitgesproken engagement staat onder OD 1.4 van het VAK: De Vlaamse overheid ziet erop toe dat haar wetgeving en administratieve regelingen overeenkomen met de bepalingen en principes van het IVRK. We lezen verder onder OD 3.2 In administratieve procedures waarin beslissingen worden genomen t.a.v. individuele kinderen, worden de betrokken kinderen systematisch gehoord en wordt een passend belang gehecht aan hun mening. We zijn erg bezorgd dat deze rechtswaarborg niet systematisch ingebouwd zit in de toepassing van de GAS. En dus een vrijgeleide installeert voor schending van de rechten van kinderen. Blijf initiatieven voor ondersteuning van lokale beleidsparticipatie ondersteunen en breid de formele adviesvraag uit door jaarlijks advies in te winnen over de jaarrekening m.b.t. lokaal jeugdbeleid. Onder SD1 en VAK zijn initiatieven opgesomd van de Vlaamse overheid en andere actoren ter ondersteuning van de lokale beleidsparticipatie (al dan niet met kansengroepen). Dat is lovenswaardig. Het onderzoek nulmeting jeugdbeleid in lokale besturen van mei 2014, toonde echter aan dat de vooropgestelde participatie-eis van de strategische meerjarenplannen, beter kon. De Vlaamse Jeugdraad ziet een belangrijke taak voor de Vlaamse overheid om de mooie traditie van lokale beleidsparticipatie nieuw leven in te blazen. Blijf organisaties verder ondersteunen om hier vormingen en tools voor ambtenaren, schepenen, jeugdraden en jeugdwerk rond op te zetten. Draag zelf als overheid de participatiegedachte uit. De manier waarop onze sectorale administratie deze vereiste controleert, doet ons alvast vertrouwen hebben dat het kan. De formele adviesvraag aan jeugdraden kan uitgebreid worden. Het decreet houdende de ondersteuning van het lokaal jeugdbeleid en de bepaling van het provinciaal jeugdbeleid zou een jaarlijks verplicht advies op de jaarrekening opnieuw kunnen inschrijven. Zoals we gezien hebben met de eerste opmaak van de strategische meerjarenplannen, was de formele adviesvraag vaak de enige incentive om de jeugdraad te betrekken in de opmaak van het plan. Een jaarlijks terugkerende oefening zou de aandacht voor kinderen en jongeren in een strategische meerjarenplan aanzienlijk verhogen. Advies 1409: Eindrapport Vlaams Jeugdbeleidsplan en Vlaams Actieplan Kinderrechten 25 juni 2014 pagina 8 > 12
2.1.7 Onderwijs en educatie Evalueer het M-decreet en ga na of de maatregelen effectief bijdragen tot leeromgevingen die kwaliteitsvol, divers en inclusief zijn voor kinderen en jongeren. In het eindrapport staat (onder SD5) dat het Vlaams Parlement op 12 maart 2014 een belangrijke stap heeft gezet om het onderwijs meer inclusief te maken voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften. M staat voor maatregelen voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften. De Vlaamse Jeugdraad dringt aan op een evaluatie van het M- decreet om na te gaan of de maatregelen van dit decreet in de praktijk effectief bijdragen tot leeromgevingen die kwaliteitsvol, divers en inclusief zijn voor kinderen en jongeren. Maak meer werk van initiatieven rond educatie op het gebied van duurzame ontwikkeling voor kinderen en jongeren. Neem dit op in het volgende JKP onder de strategische doelstelling rond ecologie, met bijzondere aandacht voor de ondersteuning en stimulering van studie- en werk initiatieven voor jongeren. Kinderen en jongeren willen een wereld die goed is voor mens en planeet. Ze maken zich zorgen over de toenemende sociaaleconomische uitdagingen en de dramatisch wordende milieuproblematiek. Jongeren dragen hier graag hun steentje aan bij, maar rekenen daarbij ook op de overheid. De eindrapportage laat echter zien (zie OD 24.2 eindrapportage VJP) dat de doelstelling rond het uitrusten van kinderen, jongeren en groepen met kennis en inzicht rond duurzame ontwikkeling en competenties om duurzame keuzes te maken, onvoldoende behaald werd. Zorg er daarom voor dat er in het nieuwe JKP voldoende maatregelen worden genomen rond educatie voor duurzame ontwikkeling voor kinderen en jongeren. Educatie over duurzame ontwikkeling versterkt namelijk de capaciteiten van kinderen en jongeren ten voordele van duurzame ontwikkeling. Meer in het bijzonder vragen we om jongeren bij een studie- of werkinitiatief op het gebied van duurzame ontwikkeling te ondersteunen en te stimuleren. Wij vragen om dergelijke initiatieven in de strategische doelstelling van het JKP op te nemen die toeziet op het creëren van een duurzame leefomgeving waar kinderen en jongeren actief aan bijdragen. 2.1.8 Welzijn Ondersteun initiatieven en acties betreffende geweld ook in andere beleidsdomeinen zoals jeugd en sport, die door hun informele context vaak een andere aanpak vereisen. De oprichting van het Vlaams Forum Kindermishandeling vinden we een goede evolutie om een betere afstemming tussen welzijn en justitie te verkrijgen (zie VAK OD 6.3). Ook de uitbreiding naar andere Vlaamse bevoegdheden vinden we positief. We hopen dat de effecten hiervan op korte en lange termijn voelbaar zijn in de praktijk en in specifieke cases. Zet in op een beleid overschrijdende aanpak in de ontwikkeling van een toegankelijk, ondersteunend en bruikbaar hulpaanbod voor kinderen en jongeren. Advies 1409: Eindrapport Vlaams Jeugdbeleidsplan en Vlaams Actieplan Kinderrechten 25 juni 2014 pagina 9 > 12
De aangepaste sociale dienstverlening en psychiatrische begeleiding voor alle kinderen en jongeren die er nood aan hebben (zie VAK OD 6.1) laat nog te wensen over. Jongeren die al in aanraking kwamen met de jeugdhulp gaven daar aan dat zij vaak geen inzage hebben in hun persoonlijk dossier en zij niet in alle aspecten van hun hulpverleningstraject als volwaardige partner werden behandeld. We stellen verder vast dat veel kinderen en jongeren de weg naar een ondersteunend hulpverleningsaanbod niet vinden. En wanneer ze gespecialiseerde psychiatrische hulp vinden, krijgen ze vaak te maken met lange wachtlijsten. Wij vragen verdere inzet voor een snelle toegang van kinderen en jongeren tot een ondersteunend en bruikbaar hulpaanbod. 2.2 Aanbevelingen over de JoKER JoKER is een goed instrument richting meer jeugd- en kindvriendelijk beleid, maar maak van de JoKER een echt krachtig instrument in de volgende beleidsperiode. De Vlaamse Jeugdraad gaf al eerder in zijn tussentijds advies aan dat de kind- en jongereneffectrapportage (JoKER) een goed instrument is om het beleid van de Vlaamse regering meer jeugd- en kindvriendelijk te maken. De Vlaamse overheid heeft de afgelopen tijd, onder andere op basis van de uitkomsten van de evaluatie van KEKI, belangrijke stappen gezet in de versterking van de JoKER (zie OD 0101 en 0103 eindrapportage VAK). Toch kan er meer worden gedaan om de effecten van een ontwerp van decreet op kinderen en jongeren goed te peilen. In de eindrapportage wordt aangegeven dat verdere acties gepland zijn. We vragen daarom het onderstaande. De JoKER wordt weinig opgemaakt, dit terwijl heel wat ontwerpen van decreten de belangen van kinderen en jongeren raken. Maak daarom werk van het vaker opmaken van een JoKER. We vinden het belangrijk dat kinderen, jongeren en hun organisaties betrokken worden bij het opstellen van een JoKER. Ook dat deze de JoKER s achteraf op een website kunnen raadplegen. De JoKER moet zo vroeg mogelijk opgemaakt worden, zodat deze beleidskeuzes tijdig kan beïnvloeden. Breid het toepassingsgebied van de JOKER tevens uit tot ontwerpen van besluit. De aanspreekpunten moeten meer ruimte krijgen voor het opstellen van een JoKER, naast een basisvorming ook verdiepende vorming krijgen en er moeten regelmatig feedbackmomenten zijn. In de opmaak van de JoKER is er onvoldoende aandacht voor de rechten van jongeren, zo wordt dit niet opgenomen in de handleiding. Meer aandacht is nodig voor mensenrechten. Telkens als een minister bij het Vlaams Parlement een ontwerp van decreet indient dat het belang van personen jongeren dan 25 jaar rechtstreeks raakt, moet dat ontwerp vergezeld zijn van een JoKER. Verhoog de leeftijd naar 30 jaar, zodat deze in overeenstemming is met de definitie van jeugd als opgenomen in het decreet houdende een vernieuwd jeugd- en kinderrechtenbeleid (2012). Advies 1409: Eindrapport Vlaams Jeugdbeleidsplan en Vlaams Actieplan Kinderrechten 25 juni 2014 pagina 10 > 12
2.3 Aanbevelingen voor het jeugd- en kinderrechtenbeleidsplan (JKP) Het Vlaams jeugd- en kinderrechtenbeleid heeft de laatste jaren geleid tot heel wat initiatieven en acties op het veld. We willen coördinerend minister van Jeugd Pascal Smet erkennen voor de realisaties in het VJBP en het VAK. Ondertussen is het administratieve gedeelte van het volgende (geïntegreerd) JKP afgerond in de vorm van een voorontwerpplan. We vinden het positief dat jongeren en hun organisaties betrokken werden in de verschillende onderdelen van het traject. Daarom rekenen we erop dat beleidsmakers met dit breed gedragen document rekening houden bij het ontwerp van het definitieve plan. We besluiten dit advies met enkele concrete aanbevelingen die de slaagkansen van het JKP aanzienlijk verhogen: Neem duidelijke resultaatsindicatoren op om de uitvoering en evaluatie van het JKP te versterken. De eindrapporten van het VJBP en VAK gaan vaak over het stimuleren van, het mogelijk maken van en andere inspanningsverbintenissen. Jammer dat niet duidelijk is in welke mate deze stimulansen resultaat opleveren en hoe we dit kunnen nagaan. We vragen dan ook dat de evaluatie van het JKP niet enkel rekening houdt met de uitvoering van de geplande acties, maar ook met de impact ervan. Dit is enkel mogelijk met een degelijk uitgebouwde indicatoren-set o.b.v. duidelijke indicatoren. Maak in het JKP duidelijk welke actoren in welke fase van welke actie betrokken partij zijn. In het overzicht van de strategische en operationele doelstellingen van het VJBP en het VAK was niet altijd duidelijk welke actoren in welke mate bij de acties betrokken zouden worden. De brede betrokkenheid van beleid, administraties en middenveld is noodzakelijk. Maak in het JKP duidelijk wat de engagementen van de betrokken actoren zijn en wanneer deze engagementen leiden tot concrete resultaten. Voeg een budgettair luik toe aan het JKP om de slagkracht van het plan te verhogen. Het JKP is een breed gedragen document en we vragen dat de nieuwe Vlaamse regering hier rekening mee houdt, niet alleen in termen van beleidskeuzes, maar ook in termen van budgettaire verbintenissen. We adviseren dus om een budgettair luik aan het JKP toe te voegen om de slagkracht van het plan te verhogen. Stem de evaluatiemomenten van het JKP op een realistische manier op elkaar of zodat de deeltijdse evaluatie leidt tot advisering met relevantie en impact. De bespreking van de eindevaluatie van het VJBP en het VAK binnen de speciale reflectiegroep ging door op 21/03/2014, twee maanden na de bespreking van de deeltijdse rapportering binnen de commissies van het Vlaams parlement. Dit is een ode aan Kafka. Stem de deeltijdse evaluatie en de eindrapportering van het JKP zodanig op elkaar af dat de advisering op de deeltijdse evaluatie op het JKP relevant is voor de beleidsmatige opvolging. Bespreek de opvolging van het JKP binnen verschillende commissies van het Vlaams Parlement, in functie van het geïntegreerd karakter van het JKP. Als we het integrale karakter van het JKP alle eer willen aandoen, is opvolging binnen meerdere commissies van het Vlaams Parlement nodig. De parlementaire opvolging van het JKBP en het VAK beperkte zich tot een jaarlijkse bespreking binnen de commissie cultuur, jeugd, sport en media. Gezien de categoriale benadering van het JKP Advies 1409: Eindrapport Vlaams Jeugdbeleidsplan en Vlaams Actieplan Kinderrechten 25 juni 2014 pagina 11 > 12
vraagt de Vlaamse Jeugdraad om opvolging en een eindevaluatie binnen meerdere commissies van het Vlaams Parlement. Zorg voor een breed gedragen opvolging van de uitvoering en evaluatie van het JKP op niveau van de administratie(s). Het is positief dat er een coördinerend minister is en dat er aanspreekpunten zijn binnen de relevante administraties om het JKP op te volgen en te evalueren. Momenteel voert Bestuurszaken het project doelstellingenmanagement uit om beleidsdoelstellingen en hun indicatoren vlotter te kunnen opvolgen over de verschillende administraties heen. De tool kan verder ontwikkeld worden zodat entiteiten er hun eigen doelstellingen-cascade mee kunnen opvolgen. Dit biedt nieuwe kansen voor de opvolging van de beleidsdoelstellingen in het JKP. Dit project staat of valt met de mate waarin alle administraties bereid zijn om hier ten volle op in te zetten, niet alleen m.b.t. transversale doelstellingen, maar ook m.b.t. de eigen doelstellingen. Dit beleidsinstrument biedt bovendien de kans om budgetten uit de begrotingen van de (verschillende) beleidsdomeinen op een overzichtelijke manier te koppelen aan (transversale) doelstellingen en de daarbij horende indicatoren. Een slagkrachtige overheid is het aan zichzelf verplicht om hier effectief op in te zetten voor meer transparantie in de opvolging en de evaluatie van het gevoerde beleid. Advies 1409: Eindrapport Vlaams Jeugdbeleidsplan en Vlaams Actieplan Kinderrechten 25 juni 2014 pagina 12 > 12