1.
Voorwoord. Bijna alle vakanties hebben de beschikking over een busje. Voor de ADHD/ASSvakanties zijn dit gewone personenbusjes; op de LG- en MCG-vakanties gaat een aangepast busje mee (bij groepen vanaf 12 vakantiegangers 2 busjes of extra vervoersbudget). Uitgangspunt is dat je pendelt, het is vrijwel nooit mogelijk om met z n allen in één keer te rijden. Dit boekje geeft informatie over het gebruik van de busjes, het vastzetten van rolstoelen en andere regels waar je rekening mee moet houden. Lees het door als je tijdens de vakantie een busje gaat besturen en zorg dat het tijdens de vakantie in de bus ligt voor als je snel iets op wilt zoeken. We wensen je een fijne en veilige reis toe! Stichting Wielewaal Inhoud 1 Taken en verantwoordelijkheden... 3 1.1 Busjeshoofd... 3 1.2 Verantwoordelijkheid... 3 1.3 Wie rijdt?... 3 1.4 Ophalen/terugbrengen... 4 2 Veilig in de bus... 5 2.1 Met hoeveel?... 5 2.2 Rolstoel... 5 2.3 Gordels en rolstoelbevestigingen... 5 2.4 Vastzetten rolstoel... 6 2.5 Zitverhogers... 7 3 Algemene tips bij het gebruik van een (rolstoel-)bus... 8 4 Als het niet gaat zoals je hoopt... 10 4.1 Verkeersovertredingen... 10 4.2 Schade... 10 4.3 Ongeval met alleen materiële schade... 10 4.4 Ongeval waarbij slachtoffers zijn gevallen... 11 5 Inzet eigen auto s... 13 5.1 Welke eisen worden gesteld?... 13 5.2 Wat is verzekerd?... 13 5.3 Wat moet je doen?... 13 6 Poolchauffeurs... 15 2
1 Taken en verantwoordelijkheden. 1.1 Busjeshoofd De verantwoordelijkheid voor het busje, de papieren, de sleutels enz. ligt bij de reisleiding. Wel kan een vrijwilliger tot busjeshoofd benoemd worden. Het busjeshoofd zorgt ervoor dat de bus is geïnspecteerd en in goede staat blijft. Hij houdt oliepeil e.d. in de gaten en zorgt ervoor dat de bus schoon blijft en schoon wordt ingeleverd (bij Wielewaal in Hilversum of de volgende groep). Ook zorgt het busjeshoofd voor de busindeling, het bijhouden van het buslogboek, is hij verantwoordelijk voor het vastzetten van rolstoelen e.d. Bij touringcarreizen is het de taak van het busjeshoofd om het in- en uitladen te coördineren. 1.2 Verantwoordelijkheid De bestuurder is verantwoordelijk voor: het aantal personen dat vervoerd wordt; het goed vastzitten van rolstoelen en personen; het gebruik van zitverhogers voor personen onder de 1.35 meter; het houden aan de verkeersregels (boetes voor verkeersovertredingen, verhoogd met administratiekosten van de verhuurmaatschappij, verhaalt Wielewaal op de bestuurder.); het bijhouden van een buslogboek: hierin noteer je per vakantie de kilometerstand, aantal materialen, chauffeurs per rit en eventuele schade. Het buslogboek vind je bij vertrek in de bus en blijft na de vakantie in de bus totdat deze wordt ingeleverd bij Wielewaal. Wielewaal is verantwoordelijk voor: schade: deze wordt niet afgewenteld op de bestuurder, het busjeshoofd of de reisleider. 1.3 Wie rijdt? Het is niet noodzakelijk dat alleen reisleiding of het busjeshoofd de bus bestuurt. Zoek binnen je groep vrijwilligers naar personen die ervaring hebben in het rijden met een busje. Zijn die er niet, vraag dan mensen met een ruime rijervaring in een personenauto (minimaal 2 jaar). Vraag deze vrijwilligers het busje tijdens de vakantie te rijden en laat dit dan ook de hele vakantie aan hen over. Laat ze voor de zekerheid een proefrit maken zonder passagiers. Laat NOOIT iemand achter het stuur zitten die pas zijn rijbewijs heeft of maar een minimale rijervaring: een busje besturen is iets totaal anders dan het besturen van een gewone personenauto, vooral als je ook nog passagiers aan boord hebt. Op de instructiedagen kan er geoefend worden met het rijden van 3
een busje. Op dit instructiemoment wordt ook verteld wat er anders is ten opzichte van een personenauto en waar je op moet letten. De reisleiding beslist wie wel en wie niet voldoen aan de criteria en wie goed genoeg rijdt om het busje te besturen. Noteer per rit in het buslogboek wie de chauffeur was. Drankgebruik tijdens én vanaf 8 uur vóór het rijden is strikt verboden. 1.4 Ophalen/terugbrengen Het is de bedoeling dat je, als je tot de eerste groep behoort die naar een bepaalde locatie gaat, zelf het busje en het Wielewaalmateriaal bij het Wielewaalkantoor in Hilversum ophaalt. Behoor je tot de laatste groep op een bepaalde locatie dan kun je het busje met de materialen naar het kantoor terugbrengen. Zit je in de middelste vakantiegroep dan staat het busje al ter plekke en kun je het ook weer laten staan voor de volgende groep. De brandstofkosten voor het traject van Hilversum naar de vakantiebestemming gaan niet uit het vakantiebudget, maar kun je los declareren bij Wielewaal. Aan het eind van de vakantie tank je de bus af voor de groep na je. Ben je de laatste groep, dan tank je het busje bij vertrek van de accommodatie af van je budget. Bij aankomst in Hilversum hoef je niet opnieuw af te tanken. Zorg ervoor dat degene die een busje terugrijdt na een vermoeiende vakantie goed is uitgerust. Controleer bij ophalen/overnemen de bus op krassen e.d. en het aantal rolstoelbevestigingen en vul dit in op het buslogboek. Afhankelijk van de samenstelling van de groep, wordt het aantal benodigde banken en rolstoelklemmen bepaald. 4
2 Veilig in de bus 2.1 Met hoeveel? Het is wettelijk niet toegestaan met meer dan 9 mensen in een busje te rijden en de verzekering weigert dan ook, als je het wel doet, uit te betalen bij een ongeluk. Rijd dus NOOIT met meer dan 9 personen (8 passagiers en 1 chauffeur), ook als je daardoor twee of meer keer op en neer moet rijden! Een andere mogelijkheid is om uitjes met het openbaar vervoer te doen (indien mogelijk). Een trein/busreis is voor veel vakantiegangers een belevenis op zich. 2.2 Rolstoel Er zijn weinig regels voor het vervoeren van rolstoelen. De enige verplichting is dat een rolstoel goed vastgezet is en de heupgordel gedragen wordt. Er zijn geen regels omtrent wel of niet gebruik van hoofdsteun of rolstoelblad. Tijdens het vervoer is een busstoel veiliger dan een rolstoel. Iemand die in staat is van een rolstoel over te schuiven op een gewone busstoel moet dit dan ook altijd doen. 2.3 Gordels en rolstoelbevestigingen Alle busjes zijn voorzien van gordels en/of rolstoelbevestigingen. Het is wettelijk verplicht deze te gebruiken dus doe dat altijd (ook bij korte ritten), al kost het vaak veel moeite om de rolstoelen vast te zetten. Ook is het, net als bij een overvolle bus, mogelijk dat er problemen met de verzekering ontstaan. Zorg dat de rolstoelbevestigingen altijd in de bus blijven, ook als je ze niet nodig hebt. Verlies wordt niet door de verzekering gedekt. De vakantieganger is verplicht om een rolstoel bij zich te hebben die in de bus vastgezet kan worden. Dit staat ook vermeld in de algemene voorwaarden. Wielewaal gebruikt bussen met een spanbandensysteem. Tijdens de instructiedagen in juni is een bus aanwezig om te oefenen in het vastzetten. Ook kun je uitleg vragen over het vastzetten bij het ophalen van de bus in Hilversum. Wanneer de stoel van een vakantieganger niet in de bus vastgezet kan worden, kan hij niet in zijn stoel blijven zitten tijdens het vervoer. Als een vakantieganger ook niet in een gewone stoel kan zitten, wordt hij op dat moment uitgesloten van de vakantie. Neem contact op met je vakantiebegeleider als er moeilijkheden zijn. In het buitenland gelden andere regels en andere systemen voor het vastzetten van de rolstoelen. 5
Let er ook op dat er geen losse bagage, materiaal of rolstoelbevestigingen in de bus liggen: zet het goed vast of leg het in een bak. 2.4 Vastzetten rolstoel Het inrijden van de rolstoel - Bij een rolstoellift: ga bij voorkeur samen met de vakantieganger op de lift naar boven en beneden. Dit mag echter alleen als daarvoor voldoende ruimte is op de lift, er een handrailing is en de lift genoeg laadvermogen heeft; - Bij een oprijdplaat: rijd rolstoelen vooruit de bus in en achteruit uit (dus met het gezicht altijd naar de bus). Het is voor de vakantieganger eng om de diepte in te kijken. Let goed op de voetsteunen en de kantelwielen achter aan de rolstoel, zodat je niet blijft steken. Het vastzetten van een rolstoel - Zorg dat je de spanbanden goed vastzet aan vloer en rolstoel. Maak ze vast aan de punten bij de haaksymbolen op de rolstoel of anders zo hoog mogelijk aan het rolstoelframe zodat ze een hoek naar boven maken (vlak onder de zitting); - Zorg dat je de spanbanden licht aanspant. De rolstoel mag niet kunnen bewegen/rollen als je er tegen duwt. De rolstoel mag ook niet meer van de grond komen als je hem bij een hoekpunt een stukje probeert op te tillen; - Zet spanbanden nooit aan wielen of beensteunen vast; - Zet spanbanden nooit gekruist vast, dit is slecht voor de rolstoel; - Zet spanbanden nooit gedraaid vast Het vastzetten van de vakantieganger Zorg dat de gordel: - aangesloten en licht gespannen om het lichaam van de rolstoeler loopt; - onder de armleuning van de rolstoel zit; - direct over de heup van de vakantieganger loopt en nooit over de armen van de vakantieganger; Gebruik een goedgekeurde veiligheidsgordel. Dat is: - een driepuntsgordel die vastzit aan de bus en het vastzetsysteem (veiligste optie); - een heupgordel die bevestigd wordt aan het vastzetsysteem; - een goedgekeurde veiligheidsgordel aan de rolstoel zelf (dat zie je aan het etiket op de gordel). Let op: soms hebben vakantiegangers een gordel in de rolstoel om rechtop te blijven zitten. Deze gordel is niet sterk genoeg om de klap van een ongeval op te vangen. Zet er een aparte veiligheidsgordel overheen! 6
Controleren of de vakantieganger en rolstoel goed vastgezet zijn De rolstoel mag niet bewegen tijdens vervoer. Test in stilstand of de rolstoel voor- of achteruit kan bewegen of zijwaarts kan wegdraaien. Als de voorwielen nog kunnen zwenken, is de rolstoel niet goed vastgezet. Zet de rolstoel voordat je wegrijdt op de rem. Zorg ook dat losse materialen goed vastzitten voordat je gaat rijden! (Bron: Veilig vervoer rolstoelinzittenden; Handleiding voor chauffeurs Vilans, 2008) 2.5 Zitverhogers Iedereen onder 1.35 m. moet gebruikmaken van een zitverhoger. Kleine vakantiegangers die op een gewone busstoel zitten moeten deze dus mee hebben op vakantie. Vooral de kinder- en ADHD/ASS-vakanties zullen hiermee te maken krijgen. Zorg ervoor dat wegbrengers de zitverhoger meegeven als de kinderen worden gebracht, het is iets wat je gemakkelijk vergeet. De chauffeur is, vergelijkbaar met het dragen van de gordel, verantwoordelijk voor een juiste toepassing van deze veiligheidsmaatregel. 7
3 Algemene tips bij het gebruik van een (rolstoel-)bus Houd rekening met een langere remweg dan in een personenauto: een bus incl. rolstoelen heeft een gewicht van circa 3500 kilo. Abrupt remmen is onplezierig voor vakantiegangers, omdat zij zich moeilijk zelf kunnen corrigeren. Denk goed aan de afmetingen van de bus. Bij parkeren is de draaicirkel groter dan bij een personenauto. Laat altijd iemand kijken en aanwijzingen geven bij inparkeren en wegrijden. Zit je met z n allen in de bus? Bij twijfel nooit gokken, maar uitstappen, de situatie bekijken en daarna pas wegrijden. Let ook op de hoogte van parkeergarages! Help een rolstoeler bij het in- en uitrijden altijd met duwen, afremmen en sturen. Bij warmte is de verleiding groot de raampjes open te zetten. Tocht kan voor vakantiegangers te veel zijn ook als hij er niets over zegt. Zet dus maar een enkel raampje open. Bel bij mankementen aan de bus naar de verhuurmaatschappij. Soms komen ze langs om je te helpen, soms sturen ze je door naar de dichtstbijzijnde garage. Bel Wielewaal om verslag te doen. Help elkaar bij het in- en uitladen van het busje. Zorg dat je dit minstens met z n tweeën doet, maar ook niet met te veel mensen. Vooral bij het uitladen kan de chauffeur wel wat hulp gebruiken na een lange rit, waarbij de rest van de vrijwilligers even uit konden rusten! Werk vrijwilligers in in het vastzetten van rolstoelen: laat ze eerst een paar keer meekijken en het vervolgens zelf doen. Op deze manier hebben ze het meteen geleerd voor een volgende keer! Zorg dat de chauffeur altijd een bijrijder heeft die wakker blijft en helpt om de chauffeur wakker te houden, de weg te vinden en vakantiegangers te helpen als dat nodig is. Voor rolstoelbussen geeft Wielewaal een rolstoelvignet mee. Dit is alleen bedoeld als signaal voor de andere weggebruikers en geeft je geen recht om te parkeren op een invalidenparkeerplaats! Een officiële ontheffing is alleen als individu bij de gemeente aan te vragen en als organisatie moeilijk te verkrijgen. Wanneer vakantiegangers een persoonlijke parkeerkaart hebben kun je deze wel gebruiken om op een invalidenparkeerplaats te parkeren. De kosten van 8.
parkeren op een invalidenparkeerplaats verschillen per gemeente. Wanneer je er niet zeker van bent of je moet betalen, koop dan voor de zekerheid een parkeerkaartje. Voor busjes gelden de normale snelheidslimieten. Houd er echter wel rekening mee dat mensen achterin het busje bij alle hobbels extra heen en weer geschud worden. Rijd daarom rustig en vraag regelmatig of het achterin ook prettig is. Zorg dat je altijd bedacht bent op het verkeer om je heen en zoveel mogelijk voorkomt dat vakantiegangers last hebben van schudden en stoten door rijstijl, wegdek, drempels en rotondes. Vaak is het de eerste dag een hele puzzel om een goed passende busindeling te maken. Heb je eenmaal een goede indeling gevonden? Probeer deze dan zoveel mogelijk de hele vakantie zo te houden. Dat helpt niet alleen bij het sneller inladen, het geeft ook rust en zekerheid voor de vakantiegangers. 9
4 Als het niet gaat zoals je hoopt 4.1 Verkeersovertredingen Boetes voor verkeersovertredingen zijn voor rekening van de bestuurder. Wielewaal ontvangt de boetes van de verhuurmaatschappij, verhoogd met administratiekosten. De totale kosten verhaalt Wielewaal op de bestuurder. Houd er rekening mee dat bekeuringen pas een tijd na de vakantie binnenkomen. Houd op het buslogboek per rit bij wie de chauffeur was. Wanneer geen chauffeurs zijn ingevuld, wordt er vanuit gegaan dat het busjeshoofd de overtreding heeft begaan. 4.2 Schade Als er door eigen schuld schade aan het busje ontstaat, meld dit dan altijd bij kantoor en eventueel de verhuurmaatschappij. Doe bij schade veroorzaakt door derden altijd aangifte bij de plaatselijke politie. Vul het schadeformulier in. Hierbij is de verzekeringnemer degene die bij 7 vermeld staat op de groene kaart (verhuurbedrijf). De verzekeringsmaatschappij staat vermeld bij 8 (verzekeraar van het verhuurbedrijf). Bij bestuurder vul je de gegevens van de bestuurder in. Laat ook de tegenpartij dit doen en onderteken het. Uiteraard wordt de schade gedekt door de verzekering maar veel zaken zijn uitgesloten zoals krassen, verdwenen dakramen, spiegels en rolstoelklemmen enz. Wees dus voorzichtig! De kosten voor Wielewaal kunnen bij schade flink oplopen. Let op bij bijv. parkeergarages. Busjes zijn vaak te hoog om hierin te kunnen. Realiseer je dat het eigen risico bij een schade boven de 1,5 meter (dus dakschades enz. ) 1500 bedraagt! Wielewaal zal de schade niet op de veroorzaker verhalen, tenzij sprake is van opzet. Mankementen of pech onderweg dien je te melden bij de verhuurmaatschappij. Zij regelen de verdere afhandeling van reparatie of vervangend vervoer. 4.3 Ongeval met alleen materiële schade Bij een ongeval met materiële schade altijd de politie in kennis stellen en een ongevallenrapport op laten maken. Alle bescheiden dienen in het voertuig aanwezig te zijn: kentekenbewijs en verzekeringspapieren. Door beide partijen dient een Europees schadeformulier (zie 4.2) te worden opgemaakt en ondertekend. Een gedeelte van dit formulier gaat naar de tegenpartij. Het 10
andere gedeelte is voor Wielewaal c.q. de verhuurder. Door beide partijen dient dit formulier te worden ondertekend. Stel Wielewaal in kennis van het ongeval, de toedracht en de schade. Wielewaal neemt contact op met de verhuurder om te overleggen wat de beste oplossing is: schade ter plaatse laten repareren of vervangend vervoer regelen. Wielewaal kan, indien noodzakelijk, de verzekering in kennis stellen. 4.4 Ongeval waarbij slachtoffers zijn gevallen Zorg allereerst voor de algemene veiligheidsmaatregelen: zorg dat je zelf geen gevaar loopt en zorg dat anderen geen onnodig extra gevaar lopen. Bel direct een noodnummer, ambulance, politie en/of brandweer. De betrokken begeleiding moet een zeer nauwkeurig logboek maken met tijdstippen, plaatsen, namen, telefoonnummers en andere adresgegevens, situatieschets enz. Is deze hier niet toe in staat door het ongeluk, dan moet er z.s.m. een contactpersoon naar de plaats van het ongeval om deze taak op zich te nemen. Neem zeer regelmatig contact op met het kantoor en houd de lijn open plus een extra tweede nummer. De achterblijvers kunnen niet zonder informatie. Die kunnen alleen maar afwachten in spanning. Houd hier rekening mee! Geef aan of er mensen van kantoor ter plaatse gewenst zijn. Geef ook aan of de begeleiding ter plaatse capabel is, of ze niet te vermoeid zijn of misschien in shock! Blijf hier alert op en durf dit aan te geven! Zorg voor een goede opvang van de slachtoffers en ook voor de betrokken vakantiegangers en vrijwilligers die niet gewond zijn. Zorg ervoor dat slachtoffers z.s.m. medische hulp krijgen en dat de hulpverleners de juiste informatie over het slachtoffer verkrijgen zoals medicijngebruik, allergieën enz. Houd de bagage van alle betrokken personen in de gaten en zorg dat deze op de juiste plekken terecht komt, bijv. naar huis, naar het ziekenhuis of naar kantoor. Als het nodig is wordt het betrokken voertuig in beslag genomen voor een technisch onderzoek. Zorg er in dat geval voor dat geld en/of andere bescheiden niet in het voertuig achter blijven. Na het technisch onderzoek wordt het voertuig vrijgegeven. De eigenaar cq. verzekering kan dan het voertuig vervoeren naar de plaats van bestemming. 11
Het kantoor overweegt of de reis voortgezet kan worden of niet. Een moeilijke beslissing die afhankelijk is van de situatie: hoe ernstig is het, wie zijn er bij betrokken, wat vinden de vakantiegangers zelf, wat vindt het thuisfront, wat vinden de vrijwilligers en wat vindt het kantoor? Geef als vrijwilliger goed en eerlijk aan hoe je hier in staat. Geef als begeleiding nooit een reactie aan de pers (TV of krant). Geef altijd aan dat je geen mededelingen kunt doen en verwijs mensen door naar het kantoor! Wees alert op een goede nazorg. Vraag hulp bij Wielewaal, huisarts of Slachtofferhulp Nederland. Het kunnen aangrijpende gebeurtenissen zijn! Evalueer goed hoe je als team gehandeld hebt en waar het beter/anders kon. Als je je best hebt gedaan en naar behoren hebt gehandeld volgens de bestaande protocollen, maak jezelf dan geen verwijten! 12
5 Inzet eigen auto s Sommige groepen gebruiken naast het busje ook auto s van vrijwilligers. Dit kan handig zijn voor het halen van boodschappen of het vervoer van vakantiegangers of vrijwilligers tijdens een excursie. Vanaf 2007 is het vervoer met eigen auto s opgenomen in de verzekering van Stichting Wielewaal. Wanneer je gebruik maakt van eigen auto s, ben je verplicht dit protocol te volgen.. 5.1 Welke eisen worden gesteld? De eigenaar van de auto heeft een inzittendenverzekering. Bij een inzittendenverzekering is een bepaald aantal zitplaatsen verzekerd. Dit kan verschillen per verzekering. Er mogen niet meer passagiers vervoerd worden dan het aantal verzekerde zitplaatsen Chauffeurs hebben ruime rijervaring (minimaal 2 jaar) Drankgebruik tijdens én vanaf 8 uur vóór het rijden is strikt verboden De RAP beslist of een persoon goed genoeg rijdt om de eigen auto in te zetten 5.2 Wat is verzekerd? Bij schade is het eigen risico voor de eigenaar van de auto Het verlies aan no claim korting is niet te verhalen op Stichting Wielewaal Schade groter dan het eigen risico valt onder de verzekering van Wielewaal Letselschade die niet onder de inzittendenverzekering van de eigenaar valt, wordt gedekt door de verzekering van Wielewaal 5.3 Wat moet je doen? Gebruik voor het registeren van de kilometers het formulier Inzet eigen auto s van Wielewaal. Dit formulier is beschikbaar via de website. Van iedere auto noteer je het kenteken en PER DAG het aantal gereden kilometers (of een gerichte schatting). Wielewaal kan de auto s alleen verzekeren als alle verreden kilometers genoteerd worden. Wanneer je de verreden kilometers niet noteert, mag je GEEN eigen auto s inzetten tijdens je vakantie. Voor de inzet van eigen auto s kunnen benzinekosten vergoed worden. Vrijwilligers tanken dan hun auto af aan het begin van de vakantie en aan het eind van de vakantie. Het bonnetje van de verbruikte benzine kunnen 13
ze vervolgens declareren bij de budgethouder en kan van het vakantiebudget betaald worden. Wanneer een vrijwilliger geen vergoeding wil hebben, moeten wel de verreden kilometers genoteerd worden op het formulier i.v.m. de verzekering. Bij schade neemt de RAP direct contact op met de vakantiebegeleider vanuit kantoor. Dit systeem lijkt misschien omslachtig, maar het is de enige manier waarop Wielewaal kan zorgen dat ook inzittenden van eigen auto s tijdens een vakantie verzekerd zijn. Alvast bedankt voor je medewerking! 14
6 Poolchauffeurs Voor buitenlandse bestemmingen met minibusjes worden poolchauffeurs ingezet. Poolchauffeurs zijn vrijwilligers die de groep naar de vakantiebestemming rijden en weer ophalen. Wielewaal vindt het niet verantwoord om vrijwilligers na een vermoeiende week zelf terug te laten rijden van een buitenlandse bestemming. Bij Nederlandse vakanties is het ook mogelijk om te vragen het busje terug te laten rijden door een poolchauffeur. Vraag dit tijdig op kantoor aan, zodat er voldoende tijd is om het te regelen. Poolchauffeurs zijn vrijwilligers die zich een dag beschikbaar stellen om materiaal of vakantiegroepen te vervoeren. Zorg er als groep voor dat zij zich welkom voelen, bijvoorbeeld te zorgen voor een kopje koffie bij aankomst, eten en drinken onderweg, een gezellig praatje, etc. Maak afspraken over rustmomenten onderweg als de chauffeur hier behoefte aan heeft. Op deze manier blijft het voor de poolchauffeurs ook een leuke dag.. 15
16.