7de Jaargang April 2008 Het aanscherpen van de veiligheidsattitude blijft een topprioriteit voor Umicore Preventie van rugklachten: een belangrijke factor in de verlaging van absenteïsme Zet uw trainingstraject kracht bij met multimediatoepassingen
EDITORIAAL Beste lezer, Een nieuw jaar.een nieuw begin. De ideale kans om eens na te denken over de dingen die we anders, beter kunnen doen dan het afgelopen jaar: op privé-gebied, op professioneel vlak en natuurlijk ook wat betreft veiligheid. Onderzoeken wijzen uit dat onoplettendheid op de werkvloer de belangrijkste oorzaak van arbeidsongevallen is. Hoog tijd dus om hieraan de nodige aandacht te besteden! In dit magazine geven we u graag een overzicht van de middelen die Vandeputte Safety aanreikt om uw medewerkers aandachtig te maken voor onveilige situaties en hun attitude te wijzigen dat ze ook anderen zullen motiveren om op een veilige manier te werken. Voor vaak voorkomende werkomstandigheden werkte onze business unit Samurai@Work praktische trainingen uit. Een voorbeeld hiervan is de workshop Heffen en tillen. Vaak is de doelstelling van het opleidingstraject om medewerkers zelf risico s te leren opmerken en inschatten. Umicore Hoboken ging deze uitdaging aan en startte samen met Samurai@ Work een coachingtraject. Graag laten we Mia Lambert, Training Manager bij Umicore, haar ervaringen op het vlak van sensibilisering verder toelichten. Daarnaast biedt Vandeputte Safety u ook in 2008 weer kant-en-klare sensibiliseringscampagnes aan, die u kan gebruiken om het effect van uw motivatietrainingen te versterken, zodat veiligheid het ganse jaar een aandachtspunt blijft. Ik wens u, uw medewerkers, vrienden en familie graag een veilig en voorspoedig 2008! SPOTLIGHT >> p. 3 Rugklachten zijn een belangrijke oorzaak van afwezigheid op het werk. We lichten graag toe hoe u door simpele dingen dit soort klachten drastisch kunt verminderen. ONSITE >> p. 4-5 Materiaaltechnologiegroep Umicore zette het aanscherpen van de veiligheidsattitude bovenaan de opleidingsagenda. Het stimuleren van de uitwisseling van ervaringen is de sleutel tot succes van het traject. Mia Lambert legt uit waarom. INNOVATIES >> p. 6 Repetitive Strain Injury (RSI) is goed op weg om de ernstigste beroepsziekte van deze tijd te worden. Preventie is dus een noodzaak. Daarom heeft Vandeputte Safety drie gamma s geselecteerd die u toelaten ergonomie te integreren in al uw werkprocessen. SERVICE >> p. 7 In het bedrijfsleven wordt steeds vaker gebruik gemaakt van moderne presentatietechnieken en ondersteunend beeldmateriaal. Ook voor uw preventiebeleid kan dit een meerwaarde betekenen. We zetten de mogelijkheden op een rijtje. Dirk Vandeputte Afgevaardigd bestuurder Vandeputte Safety Colofon Safety Management Magazine is een uitgave van Vandeputte Safety en verschijnt driemaal per jaar. www.vandeputtesafety.com I 2 Hoofdredacteur: Nadine De Peuter Binnensteenweg 160 I B-2530 Boechout T. +32 (0)3 460 04 60 I F. +32 (0)3 460 03 33 nadine.de.peuter@vdp.com Redactie: Nadine De Peuter, Jimmy Wuyts, Kathleen Wellens Gert Voet, Wim Luyckx Verantwoordelijke uitgever: Jimmy Wuyts Binnensteenweg 160 I B-2530 Boechout Vormgeving en productie: Cprojects & Advertising, Merksem
SPOTLIGHT Rugklachten één van de voornaamste klachten bij medisch onderzoek Rugpijn en rugklachten geven zelden aanleiding tot een arbeidsongeval, maar veroorzaken wel afwezigheid op het werk. De oorzaak is vaak een gebrek aan kennis of het inconsistent toepassen van de de juiste tiltechnieken. Het ter beschikking stellen van aangepaste hulpmiddelen en de werksituatie ergonomisch verbeteren, kan al heel wat ongemakken vermijden. Daarnaast is het belangrijk om mensen efficiënte en doeltreffende verplaatsingstechnieken aan te leren zodat de inspanning verlegd wordt naar de beenspieren en de rug gespaard blijft. Let wel, tiltechnieken zijn geen wondermiddel: iedereen moet de eigen mogelijkheden en beperkingen van draagkracht en vaardigheid zelf kunnen inschatten. Hoe ontstaan rugklachten? De rug is het best vergelijkbaar met een hefboom waarvan het evenwichtspunt ongeveer in het midden van de rug te vinden is. Dit betekent dat de rugspieren al een aanzienlijke inspanning moeten leveren om het lichaam weer recht te zetten, nadat de romp voorover werd gebogen. Wanneer men dan tegelijkertijd ook nog eens een doos probeert op te tillen, wordt de benodigde kracht vaak vertienvoudigd en hebben we te maken met een overbelasting van de rug. Kortom, of het nu gaat om het tillen van zware dozen of simpelweg het oprapen van een balpen: wie ie geen gebruik maakt van de juiste tiltechnieken, krijgt vroeg of laat ongetwijfeld te maken met rugklachten. De basiswetten van heffen en tillen Door bij het tillen onderstaande elementaire technieken te respecteren, kunnen we de belasting van de rug zo klein mogelijk maken. - Til rustig, hou de last zo dicht mogelijk bij het lichaam. - Buig door de knieën om een voorovergebogen romp te vermijden. - Vermijd draaien en zijwaarts buigen van de romp. - Til met twee handen; maak gebruik van uw lichaamsgewicht en neem de kortste afstand. - Zorg voor een goede stabiliteit: draag goed schoeisel. Sensibilisatie en attitude Ook sensibilisatie is een belangrijke hoeksteen. Kennis van de technieken is immers maar het begin. De uitdaging is om ze consequent toe te passen. Het aanwenden van til- en heftechnieken moet een natuurlijke reflex worden. Onze partner Samurai@Work kan zorgen voor de nodige begeleiding in dit traject.. Door een combinatie van opleidingen en workshops, waarbij de werknemers in herkenbare situaties aandacht moeten hebben voor ergonomie, creërt men een optimaal klimaat om een attitudeverandering te faciliteren. Wanneer een medewerker ondanks deze preventieve maatregelen toch last heeft van rugklachten, kan een rugsteungordel ingezet worden. Meer informatie over dit soort gordels kan u terugvinden op op www.vandeputtesafety.com. www.vandeputtesafety.com I 3
ONSITE Iedereen heeft ervaring met de klassieke technische veiligheidstrainingen, maar Hoe motiveert u uw medewerkers om écht veiliger te werken? Het aantal ongevallen op de werkvloer is de laatste jaren drastisch gedaald. De belangrijkste oorzaken hiervoor zijn de stijgende kwaliteit van de beschikbare pbm s en de gewijzigde mentaliteit van bedrijven ten opzichte van veiligheid: bescherming wordt niet langer gezien als een luxe, maar als een noodzaak. Uiteraard kunnen we dit alleen maar toejuichen, maar om het aantal arbeidsongevallen nog verder omlaag te krijgen, moeten we net rekening houden met deze veranderingen. Onderzoeken wijzen immers uit dat onoplettendheid op de werkvloer momenteel de belangrijkste oorzaak van werkongevallen is. Hoog tijd dus om hieraan de nodige aandacht te besteden! Training Manager Mia Lambert, licht toe hoe Umicore werkt aan het bewustzijn van haar medewerkers. Hoe kwamen jullie ertoe om op een andere manier naar preventie te gaan kijken? Veiligheid is al heel wat jaren een cruciaal aandachtspunt bij Umicore Hoboken. Vandaar ook de verschillende veiligheidstechnische trainingen die in de loop der tijd voor onze medewerkers werden opgezet. Mede dankzij dit opleidingstraject was het aantal ongevallen op de werkvloer drastisch afgenomen, maar sinds kort werd er opnieuw een stagnatie vastgesteld. Umicore wilde niet alleen de oorzaak hiervan achterhalen, maar er tegelijkertijd iets aan doen. De preventiedienst sloeg de handen in elkaar met de dienst opleiding en contacteerde Samurai@Work, gespecialiseerd aanbieder van diensten op het vlak van veiligheid en welzijn. Al snel bleek dat de oorzaken van arbeidsongevallen ondergebracht konden worden in drie categorieën: technisch, organisatorisch en/of het resultaat van menselijk gedrag of attitude. Samen met Samurai@Work besloten we om ons bij dit project voornamelijk op het aanscherpen van de veiligheidsattitude bij de mensen op de werkvloer te richten. De sleutel tot succes lag hier in het coachen van de eerstelijnsleidinggevenden, bij Umicore ook wel brigadiers genoemd, die vervolgens hun ervaringen zouden delen met hun collega s. Een attitude wijzig je uiteraard niet zomaar. Hoe ga je te werk bij het beïnvloeden van menselijk gedrag? De aanpak van Samurai@Work bestond uit vier stappen: in eerste instantie werd een intake gehouden, met een grondige observatie van de bestaande werkomstandigheden en individuele gesprekken met de brigadiers in de pilootgroep. Deze groep werd heterogeen samengesteld: zeven positief kritisch ingestelde medewerkers uit verschillende afdelingen, van uiteenlopende leeftijd en met een verschillende anciënniteit. Het enthousiasme bij de pilootgroep was erg groot, ook tijdens de kick-off fase waarin gedurende twee dagen een basisopleiding werd gegeven en de nodige inzichten en vaardigheden werden aangereikt. De basisopleiding behandelde thema s zoals observatie en identificatie van gevaren, risicoanalyse en coaching. Vooral dit laatste onderdeel kreeg de nodige aandacht, waarbij dieper ingegaan werd op het geven van positieve en van corrigerende feedback. Vervolgens werd overgestapt naar de eigenlijke coaching. Er werd telkens gestart met een nulmeting waarbij het instapniveau van de deelnemers werd ingeschaald. In een tijdsspanne van ca. zeven weken kreeg elke brigadier tijdens vier individuele sessies een praktijk- www.vandeputtesafety.com I 4
ONSITE Enkele reacties van de Umicore medewerkers: gerichte begeleiding in het leren toepassen op de vloer van de modules die tijdens de basisopleiding aan bod gekomen waren. Als laatste onderdeel stond een meting van het uitstap niveau op het programma. De resultaten van de metingen werden nadien aan de brigadiers meegedeeld tijdens een zogenaamde terugkomdag. Op diezelfde dag ontvingen de deelnemers ook het certificaat van veiligheidscoach en een leuk aandenken aan het doorgelopen trainingstraject. Onveilig gedrag wordt vaak genegeerd door collega s. Hoe maakte Umicore dit topic bespreekbaar? De mensen van Samurai@Work die de brigadiers ontmoetten op hun werkplek, stelden tijdens de persoonlijke interviews vrij snel een aantal gevoeligheden vast. Bij de brigadiers was er aanvankelijk inderdaad een zekere schroom om hun collega-arbeiders aan te spreken over eventueel onveilig gedrag. Bovendien bleek corrigerend coachen naar de hogere hiërarchische lijn in de praktijk evenmin evident. De flexibele aanpak van Samurai@Work bleek die drempels echter al vrij snel uit te schakelen. Ook op het zogenaamde sandwicheffect, waarbij de brigadiers zich gevangen zouden kunnen voelen tussen mogelijke reacties van arbeiders en meestergasten, hadden de trainers een doeltreffend antwoord. Een gedetailleerde briefing van het voltallig management was hierbij een eerste stap. Gedurende het hele project kregen onze brigadiers én de Samurai@Work mensen de volledige steun van het management. Een essentiële factor in het welslagen van dergelijk veiligheidsproject. Dat geldt trouwens evenzeer voor de toekomst. Samen met een blijvende ondersteuning moet een actieve communicatie ervoor zorgen dat ook de tweede potentiële valkuil wordt vermeden, met name het verwateren van het veiligheidsengagement. De aanpak van Samurai@Work werkt..! Dit is geen toneeltje, dit is de praktijk... Wat mij vooral aanspreekt is de eenvoud in de benadering van Samurai@Work; het maakt het op die manier ook meteen bruikbaar en toepasbaar op de vloer... Het is uniek om een opleiding te krijgen die daarna ook nog een gevolgd wordt door een persoonlijke begeleiding en waarbij de vooruitgang die men op alle onderdelen boekt ook nog eens wordt gemeten... Welke factoren zijn doorslaggevend voor een succesvol coachingstraject? Vaak krijgt de materie veiligheid en preventie het etiket saai opgekleefd. Daarom wilden we doelbewust afwijken van de technischtheoretische informatietoevloed eigen aan traditionele opleidingen. We merkten al snel dat Samurai@Work stond voor een individuele benadering van mensen op hun vertrouwde werkplek. Een aanpak die ook bij Umicore Hoboken 100% is aangeslagen, want de motivatie van de pilootgroep is bijzonder groot. Dat werd vooral duidelijk tijdens de terugkomdag. De brigadiers kregen er hun individuele meetresultaten ter inzage. Op basis daarvan werd hen gevraagd even stil te staan bij wat ze geleerd hadden en welke actiepunten nog verdere aandacht verdienden. Bij alle deelnemers leeft het besef dat er nog veel te leren blijft, maar dat de attitudes die tijdens de opleiding worden aangeleerd, ook in een breder kader buiten de werksituatie kunnen gebruikt worden. Bedrijfsprofiel Umicore is een internationale materiaaltechnologiegroep. Zijn activiteiten zijn voornamelijk geconcentreerd rond vier bedrijfssectoren: Nieuwe Materialen, Edelmetaalproducten en Katalysatoren, Edelmetaaldiensten en Speciale Zinkproducten. De opleiding veiligheidsattitudes heeft een persoonlijke en direct toepasbare invulling waarbij het hoe belangrijker is dan het wat. Dit traject bevestigt dan ook de stelling dat de positieve aanpak de sleutel tot succes is. Een pilootgroep is één ding, maar hoe zet je dit om in een algemeen project? Umicore legt zich toe op toepassingsgebieden waarvan het bedrijf weet dat zijn knowhow inzakemateriaalkennis, scheikunde en metallurgie een verschil kan maken, of dat nu is in producten voor alledaags gebruik of in toepassingen die aan de spits staan van nieuwe, technologische ontwikkelingen. De Umicore Groep beschikt over industriële installaties op alle continenten en verleent diensten aan een wereldwijd klantenbestand. De Groep boekte in 2006 een omzet van 8,2 miljard en heeft op dit ogenblik ongeveer 14.000 mensen in dienst. Na het geslaagd afsluiten van het pilootproject gaf het management groen licht om te starten met de training en begeleiding van alle brigadiers en meestergasten. Er zal gedurende twee jaar gewerkt worden in periodes van ca. vijf weken, waarbij telkens nieuwe, kleine groepen gevormd worden. Iedere deelnemer doorloopt gedurende die vijf weken de tweedaagse basisopleiding, gevolgd door vier individuele begeleidingen van twee uur in het coachen van veiligheidsgedrag. www.vandeputtesafety.com I 5
INNOVATIES Ergonomie: een gezonde geest in een gezond lichaam! Dat er de laatste jaren meer en meer over ergonomie gesproken wordt, heeft natuurlijk ook zijn redenen. Repetitive Strain Injury (RSI) is immers goed op weg om de ernstigste beroepsziekte van deze tijd te worden. In Europa staat RSI reeds op de 3de plaats van gemelde beroepsziekten. Een belangrijke oorzaak van absenteïsme op het werk dus! Eén van de voornaamste aanleidingen tot RSI is een verkeerde werkhouding. Om een goede werkhouding te garanderen biedt Vandeputte Safety naast praktijkgerichte tips en oplossingen ook hulpmiddelen aan op drie gebieden. Werkplaatsergonomie Een eerste oplossing waarbij wij u kunnen helpen is het aanpassen van de procedures, inrichting en organisatie van de werkplek zodat de medewerkers op een makkelijke manier hun job kunnen uitvoeren. Dit kan bijvoorbeeld leiden tot het herinrichten van een werkpost zodat de arbeider minder heen en weer moet lopen, beter bij zijn gereedschap kan, Producten als ergomatten en een step-in-shoe covermachine kunnen dergelijke problemen helpen vermijden. Lichaamsergonomie Wanneer aan de organisatiekant alles op punt staat, kan de werkgever een aantal hulpmiddelen aanreiken die onze houding corrigeren of de impact van vaak voorkomende bewegingen verminderen. In een kantooromgeving is het ter beschikking stellen van een voetenplank, een polssteun, beeldschermbril en/of een documentenhouder vaak voldoende. Oplossingen als polssteunen, rugsteungordels, elleboogsteunen, kniesteunen en trillingshandschoenen zijn dan weer terug te vinden in productieafdelingen. Training en begeleiding Ergonomie wordt helaas nog al te vaak ervaren als een overbodige luxe. Daarom is het essentieel om mensen te motiveren. Je kan immers de beste ergonomische hulpmiddelen ter beschikking stellen, zolang ze niet gebruikt worden, is niemand ermee geholpen. Sensibilisering is in dit geval vaak de beste motivatie. Informeer uw medewerkers dus zeker over de gevolgen van een slechte houding en repetitieve bewegingen. Een tenniselleboog of sms-duim kent iedereen, maar dat het langdurig uitvoeren van foute repetitieve bewegingen ook kan leiden tot vervorming van het bottenstelsel of reuma weten, is de meeste mensen onbekend. Een overzicht van alle beschikbare ergonomieoplossingen kan u terugvinden op www.vandeputtesafety.com. www.vandeputtesafety.com I 6
SERVICE Bedrijven besteden steeds meer aandacht aan het uitstralen van een professioneel imago. Dit realiseren ze onder meer door het gebruik van nieuwe presentatietechnieken, professioneel en ondersteunend beeldmateriaal, interactieve op maat gemaakte programma s,... Deze technieken kunnen voor alle afdelingen binnen het bedrijf een aanzienlijke meerwaarde betekenen, zo ook voor de preventiedienst. Daarom biedt Vandeputte Safety in samenwerking met Samurai@Work haar klanten de mogelijkheid om hun opleidingstraject te versterken door een multimediale opvolging en ondersteuning. Multimediatoepassingen als ondersteuning van uw trainings- en coachingstraject Opfrissingen en introducties met behulp van veiligheidsfilms of -presentaties. Een opleiding of coachingsessie is een ervaring voor elke deelnemer, maar het is niet altijd even makkelijk om dit achteraf op een consistente wijze over te brengen op collega s. Het effect van uw boodschap wordt voornamelijk bepaald door gebruik te maken van de emoties en de verbeelding van werknemer. Een perfecte manier om hierop een antwoord te bieden is gebruik te maken van de multimedia materiaal. 1 beeld is sterker dan 1000 woorden. Beeldmateriaal is objectief, kan achteraf herbekeken worden en creëert daardoor ook een grote meerwaarde wanneer het gaat om leren en bijsturen. Beelden zeggen immers veel meer dan woorden en de combinatie van beeld en gesproken tekst zorgt er voor dat mensen sneller dingen aanleren en veel langer onthouden. Het gebruik van multimedia in uw preventiebeleid kan niet alleen stimulerend, maar ook tijds- en kostenbesparend werken. Een videofilm is immers compact: alle nuttige info kan gebundeld worden tot een montage van 10 à 15 minuten. Wanneer men alleen gebruik maakt van beelden om het verhaal duidelijk te maken, hoeft er bovendien geen vertaalbureau ingeschakeld te worden. Ook de aanpasbaarheid van een film aan de wijzigende omstandigheden binnen uw bedrijf betekent op lange termijn een aanzienlijke besparing. Versterking van een opleidingstraject. Beelden zijn objectief, kunnen achteraf herbekeken worden en creëren daardoor ook een grote meerwaarde wanneer het gaat om leren en bijsturen. Zo kan er bijvoorbeeld beeldmateriaal gemaakt worden tijdens een evacuatieoefening. Na de oefening krijgen de deelnemers dan een korte montage te zien, waardoor ze hun handelingen kunnen herbekijken en evalueren. Op deze manier kunnen de werknemers leren van de aanpak van hun collega s en krijgen ze een duidelijker inzicht in de eigen reacties. Beoordelen van veiligheidskennis via films. Wenst u uw werknemers een test te laten afleggen vooraleer ze aan de slag mogen in de productieomgeving? Dan bieden we u de mogelijkheid om een film te maken die de mogelijke risico s binnen het bedrijf visueel toont en daarna een aantal vragen stelt met betrekking tot de te nemen maatregelen. Via één druk op de knop krijgt u een volledig overzicht van de kandidaten en hun competenties. Nieuwe medewerkers aanwerven wordt op deze manier veel eenvoudiger. Wenst u meer informatie over de multimediale toepassingen die Samurai@Work u kan bieden? Contacteer uw Vandeputte Safety Expert of stuur een mailtje naar steven.de.decker@samuraiatwork.be. www.vandeputtesafety.com I 7
Warm aanbevolen! Vraag deze HANDige brochure nu aan via VANDEPUTTE SAFETY BELGIË Vlaanderen Dynamicalaan 9 B-2610 Wilrijk T. 0032 (0)3 820 98 60 F. 0032 (0)3 820 98 61 www.vandeputtesafety.com VANDEPUTTE SAFETY BELGIË Wallonië Rue de Namur 101 B-6041 Gosselies T. 0032 (0)71 25 87 25 F. 0032 (0)71 25 87 20 Luxemburg T. 00352 268 13 063 www.vandeputtesafety.com VANDEPUTTE SAFETY NEDERLAND Postbus 33 NL-4900 AA Oosterhout T. 0031 (0)162 48 64 70 F. 0031 (0)162 42 70 50 www.vandeputtesafety.com VANDEPUTTE SAFETY FRANKRIJK Orlytech Bât. 518 4, allée du Commandant Mouchotte Paray vieille Poste F-91781 Wissous Cedex T. 0033 (0)1 70 03 36 40 F. 0033 (0)1 70 03 36 39 www.vandeputtesafety.com