Conseil supérieur de la Justice Hoge Raad voor de Justitie HOGE RAAD VOOR DE JUSTITIE JAARVERSLAG 2006

Conseil supérieur de la Justice Hoge Raad voor de Justitie HOGE RAAD VOOR DE JUSTITIE JAARVERSLAG 2006 Goedgekeurd door de algemene vergadering op 30 mei 2007

INHOUDSTAFEL DEEL 1 : INSTITUTIONELE ASPECTEN... 1 1. De fundamentele doelstellingen...1 2. Organisatiestructuur...2 2.1. Samenstelling van de Hoge Raad voor de Justitie...2 2.2. De werking van de Hoge Raad voor de Justitie...3 2.2.1. De algemene vergadering...3 2.2.2. De taalcolleges...4 2.2.3. Het Bureau...4 2.2.4. De administratieve cel...4 2.2.5. De deontologische cel...5 3. Mensen en middelen...5 3.1. Mensen...5 3.2. Middelen...6 4. Externe communicatie...6 5. Externe samenwerking en overleg...7 6. Internationale relaties...8 DEEL 2:OVERZICHT VAN DE ACTIVITEITEN 2006... 10 1. De uitbouw van een humanresourcesbeleid voor de magistratuur - Verslag van de Verenigde benoemings- en aanwijzingscommissie...10 1.1. Inleiding... 10 1.2. De uitbouw van een humanresourcesbeleid voor de magistratuur... 10 1.2.1. Examens... 10 1.2.1.1. Inleiding... 10 1.2.1.2. Organisatorische modaliteiten...11 1.2.1.3. Programma s...11 1.2.1.3.1. Examen inzake beroepsbekwaamheid...11 1.2.1.3.2. Vergelijkend toelatingsexamen tot de gerechtelijke stage... 12 1.2.1.3.3. Mondeling evaluatie-examen...14 A) Commentaar...14 1.2.2. Voordrachten voor benoeming en aanwijzing...16 1.2.2.1. Algemene statistieken... 16 1.2.2.2. Franstalige benoemings- en aanwijzingscommissie... 25 1.2.2.2.1. Cijfergegevens... 25 A) Beslissing van de commissie om geen kandidaat voor te dragen... 27 B) Beslissing van de Koning om de voordracht van een kandidaat te weigeren... 28 i

1.2.2.2.2. Commentaar... 28 1.2.2.3. Nederlandstalige benoemings- en aanwijzingscommissie... 30 1.2.2.3.1. Cijfergegevens... 31 A) De beslissing van de commissie geen kandidaat voor te dragen... 33 B) Beslissing van de Koning de voordracht te weigeren.. 34 1.2.2.3.2. Commentaar... 35 1.2.2.4. Verenigde benoemings- en aanwijzingscommissie... 37 1.2.2.4.1. Cijfergegevens... 37 A) Beslissing van de commissie om geen kandidaat voor te dragen... 38 B) Beslissing van de Koning om de voordracht van een kandidaat te weigeren... 38 1.2.2.4.2. Commentaar... 39 1.2.2.5. Beroepen bij de Raad van State... 39 1.2.2.5.1. Franstalige benoemings- en aanwijzingscommissie... 39 1.2.2.5.2. Nederlandstalige benoemings- en aanwijzingscommissie... 40 1.2.2.6. Algemene commentaar op de benoemingen en aanwijzingen... 41 1.3. De opleiding... 44 1.3.1. De uitoefening van de bevoegdheid Instelling van de subcommissie opleiding... 44 1.3.2. Activiteiten van de subcommissie opleiding... 45 1.3.2.1. Permanente vorming van de magistraten en gerechtelijke stage... 45 1.3.2.2. Stages in het buitenland voor magistraten... 49 1.3.3. Problematiek van de conceptie en de uitvoering van een coherent opleidingsbeleid voor magistraten : naar een Instituut voor gerechtelijke opleiding... 50 1.3.4. Het Europees Netwerk voor Justitiële Opleiding... 51 1.3.4.1. Algemene voorstelling... 51 1.4. Belangrijkste Activiteiten...52 1.4.1. Het uitwisselingsprogramma voor gerechtelijke overheden 2006 (PEAJ)... 52 1.4.2. Voorbereiding van het uitwisselingsprogramma voor gerechtelijke overheden 2007 (PEAJ)... 54 1.4.3. De catalogus van het EJTN... 54 1.4.4. Strategisch plan (2007-2013)... 56 1.4.5. Standaard opleidingsprogramma tot de gerechtelijke samenwerking in strafzaken... 56 2. Het verstrekken van adviezen en voorstellen tot verbetering van de algemene werking van de rechterlijke orde... 57 ii

2.1. Stand van zaken... 57 2.2. Samenvatting van de verstrekte adviezen en gevolg...61 2.2.1. Advies over de wetsvoorstellen inzake de verhaalbaarheid : terugbetaling van kosten en erelonen van advocaten... 61 2.2.2. Advies op het voorontwerp van wet tot wijziging van de mandaten van de korpschefs... 62 2.2.3. Advies over twee wetsvoorstellen betreffende de klachtenprocedure m.b.t. de rechterlijke orde... 64 2.2.4. Advies over het voorontwerp van wet tot wijziging van de bepalingen van het Gerechtelijk Wetboek betreffende de toegang tot de magistratuur... 65 2.2.5. Ambtshalve advies over de plaatsvervangende rechters... 66 2.2.6. Ambtshalve advies over de bepalingen inzake het mandaat en de evaluatie van de korpschefs vervat in het wetsontwerp tot wijziging van diverse bepalingen van het Gerechtelijk Wetboek betreffende de evaluatie van de magistraten en de mandaten van korpschef, en tot wijziging van de wet van 15 juni 1935 op het gebruik der talen in gerechtszaken... 68 2.2.7. Ambtshalve advies over de Oprichtingsnota van het Themisplan bijgevoegd aan het wetsontwerp tot instelling van de Commissie voor de Modernisering van de Rechterlijke Orde en de Algemene Raad van de partners van de Rechterlijke Orde... 68 2.2.8. Ambtshalve advies over de bepalingen inzake de evaluatie van magistraten vervat in het wetsontwerp tot wijziging van diverse bepalingen van het Gerechtelijk Wetboek betreffende de evaluatie van de magistraten en de mandaten van korpschef, en tot wijziging van de wet van 15 juni 1935 op het gebruik der talen in gerechtszaken... 69 2.2.9. Advies over het voorontwerp van wet inzake de gerechtelijke opleiding en tot oprichting van het Instituut voor gerechtelijke opleiding... 69 2.2.10. Advies over het voorontwerp van wet tot wijziging van het Gerechtelijk Wetboek met het oog op het bestrijden van de gerechtelijke achterstand... 70 2.2.11. Advies over het voorontwerp van wet inzake de openbaarheid van bestuur... 71 2.2.12. Ambtshalve advies over het voorontwerp van wet tot herziening van de loopbanen en de bezoldiging van de personeelsleden van de rechterlijke organisatie van het niveau A, de griffiers en de secretarissen... 71 2.3. Nota... 72 3. Het extern toezicht op de werking van de rechterlijke orde... 73 3.1. Klachtbehandeling... 73 3.1.1. Concreet verloop van de klachtenbehandeling...74 3.1.1.1. Ontvangst van een klacht... 74 3.1.1.2. Ontvankelijkheidsonderzoek...74 3.1.1.3. Bevoegdheidsonderzoek...75 3.1.1.4. Onderzoek van de klacht... 77 iii

3.1.1.5. Beoordeling en aanbeveling... 77 3.1.2. Analyse van de klachtendossiers in 2006... 79 3.1.2.1. Terminologische verduidelijkingen... 79 3.1.2.2. Algemeen overzicht van de klachtendossiers... 81 3.1.2.3. Nieuwe dossiers in 2006... 81 3.1.2.4. Nieuwe dossiers per kalenderjaar: evolutie 2000-2006... 82 3.1.2.5. Dossiers die in 2006 werden afgesloten... 82 3.1.2.6. Dossiers afgesloten per kalenderjaar : evolutie 2000-2006... 83 3.1.2.7. Dossiers afgesloten in 2006 per jaar van indiening...84 3.1.2.8. Behandelingsduur van de in 2006 afgesloten dossiers... 85 3.1.2.9. Waarover handelden de klachten waarvan de dossiers in 2006 werden afgesloten?... 86 3.1.2.10. Materies van de in 2006 afgesloten dossiers... 89 3.1.2.11. De eindbeslissingen... 90 3.1.2.11.1. Onontvankelijkheid als eindbeslissing... 91 3.1.2.11.2. Onbevoegdheid als eindbeslissing...91 3.1.2.11.3. Beslissing tot afsluiting van het dossier wegens bevoegdheid... 94 3.1.2.11.4. Andere redenen van afsluiting...96 3.1.3. Bespreking van de gegronde klachten... 96 3.1.3.1. Nederlandstalige Advies- en onderzoekscommissie (AOC)... 96 3.1.3.1.1. Klachten betreffende traagheid in de rechtsgang... 97 3.1.3.1.2. Klachten lachten betreffende het verloop van de procedure... 102 3.1.3.1.3. Klachten betreffende omgang en communicatie met justitie... 103 3.1.3.2. Andere klachten... 107 3.1.3.2.1. Kritiek op de wetgeving... 107 3.1.3.2.2. Dossiers met klachten die om verschillende redenen gegrond werden verklaard... 108 3.1.3.3. Franstalige advies- en onderzoekscommissie (commission d avis et d enquête - cae)... 110 3.1.3.3.1. Klachten betreffende het traag verloop van de rechtsgang... 110 3.1.3.3.2. Klachten betreffende omgang en communicatie met justitie... 115 3.1.3.3.3. Klacht betreffende een advocaat, stafhouder, notaris, gerechtsdeurwaarder... 116 3.1.3.4. Andere klachten... 117 3.1.3.4.1. Klachten betreffende kritiek op de wetgeving... 118 3.1.3.4.2. Klachten betreffende het verloop van de procedure... 119 iv

3.1.3.4.3. Dossiers met klachten die om verschillende redenen gegrond werden verklaard... 120 3.1.4. Aanbevelingen... 121 3.1.4.1. Aanbeveling inzake de overschrijding van de termijn van beraad... 121 3.1.4.1.1. Situatieschets... 121 3.1.4.1.2. Aanbeveling... 121 3.1.4.2. Aanbeveling over de vergoedingen voor de gerechtsdeskundigen... 122 3.1.4.2.1. Situatieschets... 122 3.1.4.2.2. Aanbeveling... 123 3.1.4.2.3. Huidige stand van zaken... 123 3.1.4.3. Aanbeveling over de dienstverlening van de griffies van de rechtbanken van koophandel inzake de openbaarmaking van akten van vzw s... 123 3.1.4.3.1. Situatieschets... 123 3.1.4.3.2. Aanbeveling... 124 3.1.4.3.3. Huidige stand van zaken... 125 3.1.5. Naar een gefaseerde klachtenbehandeling met een centrale registratie... 125 3.2. Andere toezichtsmiddellen... 131 3.2.1. Verslag over de algemene werking van de rechterlijke orde... 131 3.2.2. Algemeen toezicht op en bevordering van het gebruik van de middelen van interne controle binnen de rechterlijke orde... 132 3.2.3. Het onderzoek naar de werking van de rechterlijke orde... 132 3.2.4. De doorlichting van de werking van de rechterlijke orde... 132 4. Het Meerjarenplan 2005-2008 van de Hoge Raad voor de Justitie... 134 4.1. Programma Relatie tussen de burger/de maatschappij en justitie verbeteren... 134 4.1.1. Eerste doelstelling : Bevorderen van de dialoog tussen de burger/de maatschappij en justitie... 134 4.1.1.1. Projecten Structureren van de (regionale) dialoog van justitie met de burgermaatschappij... 134 4.1.2. Tweede doelstelling : de jeugd vertrouwd maken met justitie... 135 4.1.2.1. Project Kennismaken met justitie op school... 135 4.2. Programma Verbetering werking rechterlijke organisatie... 136 4.2.1. Eerste doelstelling : een visie voor de rechterlijke organisatie ontwikkelen... 136 4.2.1.1. Project Visie rechterlijke organisatie... 136 4.2.2. Tweede doelstelling : verbetering werkprocessen rechterlijke organisatie... 137 4.2.2.1. Project Interne auditing van de rechterlijke organisatie... 137 4.2.2.2. Project Oprichting van een auditdienst... 138 v

4.2.2.3. Project Interne klachtenbehandeling rechterlijke organisatie... 139 4.2.3. Derde doelstelling : verbetering personeelsbeleid rechterlijke organisatie... 139 4.2.3.1. Project Reflectie op lange termijn inzake de werving, de benoeming, de vorming en de loopbaan van de magistraten... 139 4.2.3.2. Project Selectie van magistraten (vóór de benoeming)... 140 4.2.3.3. Project Selectie van kandidaten voor vacante betrekkingen (benoeming en aanwijzing)... 140 CONCLUSIES... 141 vi

DEEL 1 : INSTITUTIONELE ASPECTEN 1. DE FUNDAMENTELE DOELSTELLINGEN Artikel 151 van de Grondwet vermeldt de belangrijkste opdrachten van de Hoge Raad voor de Justitie (HRJ) : - de voordracht van de kandidaten voor een benoeming tot rechter of ambtenaar van het openbaar ministerie; - de voordracht van de kandidaten voor een aanwijzing tot korpschef; - de toegang tot het ambt van rechter of van ambtenaar van het openbaar ministerie; - de vorming van de rechters en de ambtenaren van het openbaar ministerie; - het opstellen van standaardprofielen voor de aanwijzing van de korpschefs; - het geven van adviezen en voorstellen inzake de algemene werking en de organisatie van de rechterlijke orde; - het algemeen toezicht op en de bevordering van het gebruik van de interne controlemiddelen; - de behandeling van klachten met betrekking tot de werking van de rechterlijke orde en het instellen van een onderzoek naar de werking van de rechterlijke orde. De artikelen 259bis-1 en volgende van het Gerechtelijk Wetboek bepalen de draagwijdte van de opdrachten van de Hoge Raad. Deze opdrachten kunnen in drie grote categorieën worden ondergebracht: - de opdrachten met betrekking tot de loopbaan van de magistraten : de toegang tot de magistratuur via examens of vergelijkende examens ; de benoeming tot een ambt van magistraat van de zetel of van het parket via de voordracht van een kandidaat aan de minister van Justitie ; de aanwijzing tot een mandaat als korpschef via de voordracht van een kandidaat aan de minister van Justitie ; de opleiding van de magistraten door het samenstellen van opleidingsprogramma s 1. - de opdrachten met betrekking tot de externe controle op de werking van de rechterlijke orde: de behandeling van de klachten met betrekking tot de werking van de rechterlijke orde ; toezicht op en bevordering van de aanwending van de middelen van interne controle via een jaarverslag ; de werking van de rechtscolleges en de korpsen via onderzoek van de werkingsverslagen, en het opmaken van een syntheseverslag ; doorlichting en bijzonder onderzoek - op verzoek of ambtshalve - met betrekking tot de werking van de rechterlijke orde. - de adviserende opdracht ten aanzien van de wetgevende en de uitvoerende macht : adviezen over voorontwerpen van wet, wetsontwerpen of -voorstellen betreffende de werking van de rechterlijke orde, op verzoek of ambtshalve; aanbevelingen en voorstellen door de Hoge Raad betreffende alles wat de werking van de rechterlijke orde aanbelangt. 1 Krachtens de wet van 31 januari 2007 inzake de gerechtelijke opleiding en tot oprichting van het Instituut voor gerechtelijke opleiding zal de HRJ de richtlijnen voor de opleiding van de magistraten vastleggen, en zal het Instituut voor gerechtelijke opleiding instaan voor de opleidingsprogramma s. 1

Voorliggend verslag maakt de synthese van de werkzaamheden van de Hoge Raad en zijn verschillende organen gedurende het jaar 2006 en binnen het bestek van de hierboven vermelde opdrachten. In de eerste plaats is het de bedoeling de lezer een totaaloverzicht te bieden van de activiteiten van de Hoge Raad. Het is evenwel niet onbelangrijk op te merken dat een deel van de output, zoals de adviezen en aanbevelingen, de verslagen over de werking van de rechtscolleges en korpsen, of nog de externe controle op het gebruik van de middelen van interne controle niet langer in dit jaarlijks verslag zijn opgenomen, omdat de volledige tekst ervan kan worden geraadpleegd via de website van de Hoge Raad op het volgende internetadres : www.hrj.be. Het is natuurlijk steeds mogelijk bij de Hoge Raad een uitprint aan te vragen. 2. ORGANISATIESTRUCTUUR 2.1. SAMENSTELLING VAN DE HOGE RAAD VOOR DE JUSTITIE De Hoge Raad voor de Justitie telt 44 leden die een mandaat van 4 jaar uitoefenen: 22 magistraten worden verkozen door hun collega s en 22 niet-magistraten worden verkozen door de Senaat met een meerderheid van twee derde van de stemmen. De leden zijn onderverdeeld in twee taalcolleges, waarin telkens 22 leden zitten : 11 magistraten en 11 niet-magistraten. Voor alle organen van de Hoge Raad geldt taalpariteit en beroepspariteit. Binnen elk college zijn twee commissies ingericht : - een benoemings- en aanwijzingscommissie (BAC), samengesteld uit 14 leden ; - een advies- en onderzoekscommissie (AOC), samengesteld uit 8 leden. Deze commissies komen ook samen in verenigde commissie : - de Verenigde benoemings- en aanwijzingscommissie (VBAC), samengesteld uit 28 leden ; - de Verenigde advies- en onderzoekscommissie (VAOC), samengesteld uit 16 leden. Het voorzitterschap van de Hoge Raad wordt beurtelings waargenomen door één van de vier leden van het Bureau, die elk commissievoorzitter zijn voor de hele duur van hun mandaat. Edith Van den Broeck nam het voorzitterschap van de Raad waar tot 31 augustus 2006, waarna Jacques Hamaide, haar opvolgde voor een nieuw jaar. 2

Algemene vergadering 44 leden taal- en beroepspariteit verkozen magistraten en door de Senaat benoemde niet-magistraten Bureau Xavier De Riemaecker Edith Van den Broeck Jacques Hamaide Geert Vervaeke paritair samengesteld uit 4 permanente leden 2 Nederlandstaligen en 2 Franstaligen 2 magistraten en 2 nietmagistraten Voorzitterschap ieder bureaulid neemt gedurende 1 jaar het voorzitterschap waar september 2004 : Xavier De Riemaecker september 2005 : Edith Van den Broeck september 2006 : Jacques Hamaide september 2007 : Geert Vervaeke Verenigde advies- en onderzoekscommissie 2004-2005 : Xavier De Riemaecker 2006-2007 : Geert Vervaeke 16 leden taal- en beroepspariteit Verenigde benoemings- en aanwijzingscommissie 2004-2005 : Jacques Hamaide 2006-2007 : Edith Van den Broeck 28 leden taal- en beroepspariteit Franstalige AOC Xavier De Riemaecker 8 leden beroepspariteit Nederlandstalige AOC Geert Vervaeke 8 leden beroepspariteit Franstalige BAC Jacques Hamaide 14 leden beroepspariteit Nederlandstalige BAC Edith Van den Broeck 14 leden beroepspariteit 2.2. DE WERKING VAN DE HOGE RAAD VOOR DE JUSTITIE 2.2.1. De algemene vergadering Tijdens 2006 is de algemene vergadering negen keer samengekomen. De volgende documenten werden besproken en goedgekeurd: - de adviezen voorbereid en aangenomen door de Verenigde advies- en onderzoekscommissie ; - de richtlijnen en programma s voor de gerechtelijke stage en voor de permanente opleiding van de magistraten ; - de programma s van het examen inzake beroepsbekwaamheid, van het vergelijkend toelatingsexamen tot de gerechtelijke stage, en van het mondelinge evaluatie-examen ; - het jaarverslag 2005 van de Hoge Raad ; - het Meerjarenplan van de Hoge Raad voor de Justitie. Geregeld worden haar door het Bureau verschillende punten voorgelegd die betrekking hebben op het humanresourcesbeleid van de Hoge Raad. Voorts heeft de algemene vergadering de rekeningen over het boekjaar 2005 en de begroting voor het jaar 2007 goedgekeurd. 3

Daarnaast dient te worden vermeld dat de voorzitters van de verenigde commissies regelmatig verslag hebben uitgebracht over hun commissie, zodat alle leden geïnformeerd werden over de activiteiten van de commissies waarvan ze geen deel uitmaken. 2.2.2. De taalcolleges Het Franse en het Nederlandse taalcollege van de Hoge Raad zijn meermaals samengekomen, meer bepaald om de leden in staat te stellen hun standpunten uit te wisselen over de Hoge Raad, alsook om de bezoeken aan de justitiële actoren van de verschillende gerechtelijke arrondissementen voor te bereiden. Leden van het Franse taalcollege hebben de arrondissementen Nijvel, Luik, Namen, Hoei, Bergen, Brussel en Charleroi bezocht. Leden van het Nederlandse taalcollege hebben de arrondissementen Brussel, Ieper, Veurne en Oudenaarde bezocht. De overige arrondissementen worden in 2007 bezocht. Door deze bezoeken kan men de justitiële actoren in hun werkomgeving ontmoeten, met name alle magistraten van de rechtbanken, parketten en auditoraten, de referendarissen en parketjuristen, de personeelsleden van de griffies en de parketsecretariaten, evenals de advocaten, om hun ideeën, voorstellen en prioriteiten en meer bepaald degene die ze door de Hoge Raad onderzocht en gesteund willen, te kennen. In 2007 wordt een volledige balans van die bezoeken opgemaakt nadat de leden van de HRJ alle gerechtelijke arrondissementen van het land bezocht zullen hebben. 2.2.3. Het Bureau Het Bureau is het uitvoerend orgaan van de Hoge Raad. Het is paritair samengesteld uit twee Franstalige en twee Nederlandstalige leden, telkens één magistraat en één nietmagistraat. Tijdens het jaar 2006 is het Bureau van de Hoge Raad achtentwintig keer bijeengekomen. Het Bureau coördineert de verschillende geplande activiteiten en bespreekt de werkzaamheden van het personeel. Tijdens zijn vergaderingen coördineert het Bureau de public relations en de externe vertegenwoordiging van de Hoge Raad. Ook de uitvoering van de beslissingen van de interne organen kan dan worden opgevolgd. 2.2.4. De administratieve cel De administratieve cel (artikel 22 van het huishoudelijk reglement) is bevoegd om het Bureau bij te staan in alle administratieve en/of logistieke aangelegenheden. Ter herinnering, de algemene vergadering heeft beslist, vanuit de bezorgdheid voor een doelmatig beheer van de personele en materiële middelen van de Hoge Raad, om de administratieve cel een mandaat te verlenen voor alle beslissingen daarover, onder voorbehoud van bekrachtiging zonder debat door de algemene vergadering. In 2006 is de administratieve cel zes keer bijeengekomen voor de behandeling van agendapunten over het humanresourcesbeleid en de voorbereiding van de begroting en de rekeningen. De jury s die binnen deze cel werden samengesteld, zijn eveneens overgegaan tot de selectiegesprekken met de kandidaten in het kader van de aanwervingen van administratieve personeelsleden. 4

De commissarissen der rekeningen oefenden hun toezicht ex post op de regelmatigheid van de uitgaven uit. Daartoe voerden zij een grondig nazicht uit van de boekhoudkundige stukken die betrekking hebben op de rekeningen van het jaar 2005. Zij hebben hun conformiteitsverslag gerapporteerd aan de algemene vergadering van 31 mei 2006. 2.2.5. De deontologische cel De deontologische cel is belast met het onderzoek van de eventuele tekortkomingen aan de deontologische verplichtingen in hoofde van de leden van de Hoge Raad voor de Justitie. De cel maakt na zijn onderzoek een verslag op voor de algemene vergadering. Tijdens het jaar 2006 werd de deontologische cel met geen enkele zaak gelast. 3. MENSEN EN MIDDELEN 3.1. MENSEN In de loop van 2006 heeft de Hoge Raad zijn personeelsbestand aangevuld om met name tegemoet te komen aan de noden inzake administratieve ondersteuning van de verschillende commissies. Een momentopname van de administratieve structuur op 31 december 2006 levert volgend resultaat op : Leidinggevende ambtenaren - de heer Marc Bertrand, administrateur (F) - de heer Jean-Marie Siscot, administrateur (N) Secretariaat van de benoemings- en aanwijzingscommissies - 2 auditeurs (1 N en 1 F) - 5 administratief assistenten (2 F en 3 N) Secretariaat van de advies- en onderzoekscommissies (met inbegrip van de auditcel) - 2 opdrachthouders (1 N en 1 F) - 4 adjunct-auditeurs (3 N en 1 F) - 1 administratief deskundige (F) - 4 administratief assistenten (2 F en 2 N) Cel magistratenopleiding (met inbegrip van de internationale aangelegenheden) - 2 auditeurs (2 N) - 4 adjunct-auditeurs (2 F en 2 N) - 1 administratief deskundige (N) - 2 administratief assistenten (1 N en 1F) Secretariaat van het Bureau - 3 administratief deskundige (3 N) - 1 administratief assistent (1 F) Algemene diensten 1. Secretariaat van de administrateurs - 1 administratief assistent (F) 2. Vertaling - 2 adjunct-auditeurs (vertaler) (1 F en 1 N) - 2 adjunct-auditeurs (tolk) (1 F en 1 N) 5

3. Bibliotheek / Webmaster - 1 administratief deskundige bibliothecaris preventieadviseur (F) 4. IT-department - 1 ICT-deskundige (F) - 1 administratief assistent (N) 5. Boekhouding - 1 financieel deskundige (F) 6. Onthaal - 1 administratief assistent (N) 7. Logistiek - 2 administratief medewerkers (1 F en 1 N) - 2 arbeiders voor de schoonmaak (2 F) Verschillende personeelsleden hebben bij het Opleidingsinstituut van de Federale Overheid (OFO) opleidingen gevolgd, onder meer taal- en gespecialiseerde informaticacursussen. 3.2. MIDDELEN De Kamer van volksvertegenwoordigers kende de Hoge Raad voor het begrotingsjaar 2006 een begroting toe van 6 387 696,98 (waarvan 5 393 000,00 ingeschreven in de Begroting van de dotaties). Daarnaast keurde de algemene vergadering van de Hoge Raad de rekeningen van het boekjaar 2005 goed. De uitgaven bedroegen 4 948 737,99. Het Rekenhof heeft de rekeningen 2005 nagezien en kwam in zijn verslag van 18 oktober 2006 tot volgende bevinding : Na kennis te hebben genomen van het verslag van de rekeningcommissarissen van de Hoge Raad voor de Justitie ; de financiële toestand op 31 december te hebben geverifieerd ; steekproefgewijs via gekruiste verificaties de op het begrotingsjaar en/of in de loop van dat jaar vereffende uitgaven te hebben gecontroleerd ; is het Rekenhof van oordeel dat de voorgelegde rekeningen steunen op betrouwbare verantwoordingsstukken en een volledig, juist en getrouw beeld geven van de ontvangsten- en uitgavenverrichtingen alsmede van de thesaurietoestand. Het Rekenhof is van oordeel dat de voorgelegde rekeningen steunen op een passende boekhoudkundige organisatie. 4. EXTERNE COMMUNICATIE 1. In 2006 werd de website van de Hoge Raad verder ontwikkeld. De Hoge Raad blijft de grootste aandacht besteden aan zijn website om dit communicatiemiddel met de burger te versterken. Het aantal bezoekers nam toe in vergelijking met de vorige jaren, met meer bepaald bijzondere interesse voor de infobladzijden over de modaliteiten inzake toegang tot de magistratuur, de procedure voor de indiening en de behandeling van de klachten, de adviezen. In 2006 kreeg de site maandelijks gemiddeld 4147 bezoeken. 6

Dankzij het contactformulier op de site kon worden geantwoord op honderden mails, vragen, opmerkingen, suggesties. Op dit niveau maakt de Hoge Raad er een erezaak van zo snel en zo volledig mogelijk te antwoorden. De website staat ook ten dienste van de beroepsmagistraten en de kandidaat-magistraten, door de publicatie van openstaande functies binnen de magistratuur en de vermelding, de dag zelf of de dag erna, van de naam van de kandidaten die door een van de benoemingscommissies werden voorgedragen voor een functie van magistraat. Deze dienst heeft aanzienlijk veel succes : er werden pieken vastgesteld tot 2435 bezoeken. Op te merken valt ook dat van de personen die toegang wilden hebben tot de magistratuur, er meer dan 1200 via de website informatie vroegen over de organisatie van de verschillende (vergelijkende) examens. Om die inspanningen op het vlak van de communicatie voort te zetten, heeft de Hoge Raad een gespecialiseerd universitair centrum mandaat verleend een advies te geven over de website, met als doel de site nog gebruiksvriendelijker, relevanter en toegankelijker voor iedereen te maken. In de loop van 2007 zullen de resultaten van deze audit worden omgezet in de praktijk. 2. Voorts heeft de Hoge Raad op 18 oktober 2006 een persconferentie georganiseerd om het jaarverslag 2005 voor te stellen. De aanwezige journalisten hebben die gelegenheid benut voor een veel concretere benadering van de werkzaamheden van de Hoge Raad. 3. De Hoge Raad heeft, zoals elk jaar, de overheden van de wetgevende en uitvoerende macht, net zoals alle korpschefs van de rechtscolleges, parketten en auditoraten zijn jaarverslag bezorgd. 4. Er dient nog genoteerd dat de Hoge Raad voor de Justitie tijdens 2006 aanwezig was op de jobbeurzen van respectievelijk de Vrije Universiteit Brussel (20 februari), de Katholieke Universiteit Leuven (21 februari), de Universiteit Antwerpen (27 februari), de Universiteit Gent (1 maart) en de Université catholique de Louvain (29 november). 5. EXTERNE SAMENWERKING EN OVERLEG 1.De arbeidsrelaties met de minister van Justitie en met de leden van haar beleidscel vonden op regelmatige basis plaats. De dossiers die werden besproken hadden onder meer betrekking op de opleiding van de magistraten en meer bepaald de oprichting van een instituut voor de opleiding van de magistraten, de gerechtelijke stage, de verschillende moderniseringsprojecten voor justitie voorbereid door de minister en in het bijzonder het Themisplan. 2. In de loop van 2006 werd eindelijk - de Adviesraad van de magistratuur opgericht. Ter herinnering, de Adviesraad van de magistratuur kreeg een adviesbevoegdheid toegewezen inzake het statuut en de arbeidsvoorwaarden van de magistraten. De Hoge Raad voor de Justitie heeft de nieuwe verantwoordelijken van de Adviesraad uitgenodigd om in gezamenlijk overleg de voorwaarden van een samenwerking te bepalen. Die besprekingen leidden tot de ondertekening van een protocolakkoord in januari 2007, waarin beide Raden zich ertoe verbinden elkaar in te lichten over de ontvangen adviesaanvragen, met dien verstande dat de benadering van de Adviesraad van de magistratuur voor de opmaak van zijn adviezen, overeenkomstig de hem toevertrouwde opdrachten, bepaald is vanuit de invalshoek van de magistraten, met name hun statuut, hun rechten en hun arbeidsvoorwaarden, en dat de benadering van de Hoge Raad voor de Justitie, overeenkomstig de hem toevertrouwde opdrachten, wordt bepaald door de 7

invalshoek van de burgers, met name de weerslag op de werking van justitie, op het imago van justitie en de toegang tot justitie. 3. De Hoge Raad ontmoet op regelmatige basis de overheden van de vertegenwoordigers van de verschillende andere justitiële actoren. In 2006 heeft het Bureau van de Hoge Raad ontmoetingen georganiseerd meer bepaald met de vertegenwoordigers van de Orde van de Franstalige en Duitstalige balies, en van de Orde van Vlaamse Balies. 4. In 2006 heeft de Hoge Raad voor de Justitie twee vertegenwoordigers (de twee magistraat-bureauleden) aangeduid voor het Comité van gebruikers van Phenix. Dat comité moet het beheerscomité elk initiatief voorleggen dat het gebruik van Phenix kan bevorderen. Ter herinnering, Phenix is een informatiesysteem met als doel de interne en externe communicatie voor de werking van justitie, het beheer en de bewaring van gerechtelijke dossiers, de invoering van een nationale rol, de samenstelling van een gegevensbank over de rechtspraak, de opmaak van statistieken en de ondersteuning van het beheer en de administratie van de gerechtelijke instellingen 2. 5. Ook krijgt de HRJ geregeld het bezoek van studenten : in 2006 kwam een klas van het Xavieruscollege te Borgerhout en studenten van de rechtsfaculteit van de VUB en de KULeuven. 6. INTERNATIONALE RELATIES De internationale relaties van de Hoge Raad voor de Justitie namen in de werking van de Hoge Raad voor de Justitie een belangrijke plaats in. 1. De actieve deelname van de Hoge Raad aan de activiteiten van het Europees Netwerk voor Justitiële Opleiding 3 zorgde meer bepaald voor een bevestiging van de Europese dimensie van de opleiding van de magistraten. Verschillende Belgische magistraten konden deelnemen aan het Uitwisselingsprogramma van de justitiële actoren, dat de steun krijgt van de Europese Commissie, door een stage van twee weken in een rechtscollege in een andere lidstaat van de Europese Unie. 2. De Hoge Raad voor de Justitie is ook stichtend lid van het European Network of Councils for the Judiciary, dat de nationale instellingen verenigt van de lidstaten van de Europese Unie, die onafhankelijk zijn van de uitvoerende en wetgevende macht of autonoom, en verantwoordelijk voor de ondersteuning van de rechterlijke orde in zijn opdracht van onafhankelijke rechtsbedeling. De algemene vergadering van 2006 vond plaats in Wroclaw (PL), in de loop van de maand mei. Op die algemene vergadering werden de organen van het netwerk vernieuwd : het voorzitterschap wordt tot in april 2007 uitgeoefend door de hr. Berlinguer uit Italië, en hij wordt opgevolgd door Edith VAN DEN BROECK, Belgisch lid van het Stuurcomité van het netwerk en medestichter van het netwerk. Tijdens deze vergadering werd de Hoge Raad ook belast met de voortzetting van de coördinatie van de werkgroep over het thema Missie en visie, in het perspectief van een concrete benadering van de opmaak van een strategisch plan voor een Raad voor de Justitie. 2 Zie art. 2 van de wet van 10 augustus 2005 tot oprichting van het informatiesysteem Phenix. 3 Zie hierna in het Verslag van de benoemings- en aanwijzingscommissies, p. 10. 8

De volgende algemene vergadering zal plaatsvinden in juni 2007 in Brussel over het thema van de scheiding der machten in de 21e eeuw. Een van de punten die er normaal gezien wordt besproken heeft betrekking op de structuren en de werking van het netwerk, meer bepaald voor het verwerven van de rechtspersoonlijkheid. Heel concrete erkenningsperspectieven en bijgevolg van financiële steun - door de Europese Unie werden bevestigd. 3. In maart 2006 verwelkomde de Hoge Raad zes leden van de Spaanse Consejo General del Poder Judicial in het kader van een bilateraal seminarie. Tijdens dit seminarie konden de Spaanse en Belgische deelnemers met betrekking tot de organisatie, de werking en de opdrachten van de twee Raden, hun ervaringen inzake benoeming van de magistraten, alsook voor wat betreft de klachten van de rechtzoekenden uitwisselen. Het ging om de tweede formele vergadering van dit type. 4. In 2006 werd de Hoge Raad voor de Justitie ten slotte ook zeer geregeld door de Federale Overheidsdienst Justitie betrokken bij uitwisselingsprogramma s met magistraten of justitiële actoren uit andere landen. Zo werden ondermeer buitenlandse delegaties ontvangen uit Burkina Faso (februari), Turkije (juni), Marokko met als delegatieleider de minister van Justitie (september), en Bulgarije (september). 9

DEEL 2 : OVERZICHT VAN DE ACTIVITEITEN 2006 1. DE UITBOUW VAN EEN HUMANRESOURCESBELEID VOOR DE MAGISTRATUUR - VERSLAG VAN DE VERENIGDE BENOEMINGS- EN AANWIJZINGSCOMMISSIE 1.1. INLEIDING De verslagen met betrekking tot de activiteiten van de Nederlandstalige, de Franstalige en de verenigde benoemingscommissie zijn gebundeld in een gemeenschappelijk verslag (met voor elke commissie een onderscheiden afdeling) dat door de verenigde benoemingscommissie werd goedgekeurd vooraleer het aan de algemene vergadering werd voorgelegd. De VBAC, die 28 leden telt (14 van de CND en 14 van de BAC) en volgens de pariteit magistraten/niet-magistraten is samengesteld, is bevoegd om de programma s vast te leggen van het examen inzake beroepsbekwaamheid en het vergelijkend toelatingsexamen tot de gerechtelijke stage, alsook om de richtlijnen en de programma s voor de permanente opleiding van de magistraten en de gerechtelijke stage voor te bereiden. De VBAC is eveneens bevoegd om kandidaten voor te dragen voor een benoeming in het gerechtelijk arrondissement van Brussel als de wet vereist dat de kandidaat wettelijk tweetalig is, en voor de vacante betrekkingen bij het federale parket. Tot 6 september 2006 werd het voorzitterschap van de VBAC waargenomen door de voorzitter van de Franstalige CND. Sinds 6 september wordt voor een termijn van twee jaar het voorzitterschap van de VBAC waargenomen door de voorzitter van de Nederlandstalige BAC. 1.2. DE UITBOUW VAN EEN HUMANRESOURCESBELEID VOOR DE MAGISTRATUUR 1.2.1. Examens 1.2.1.1. Inleiding Tijdens het gerechtelijk jaar 2006-2007 staan de benoemingscommissies in voor de organisatie van drie examens 4 : - het examen inzake beroepsbekwaamheid, - het vergelijkend toelatingsexamen tot de gerechtelijke stage, - het mondeling evaluatie-examen. Deze examens zijn de toegangspoort tot de magistratuur, maar hebben elk een ander doelpubliek : - het vergelijkend toelatingsexamen tot de gerechtelijke stage is gericht op jonge juristen die in principe slechts enkele jaren juridische beroepservaring hebben ; - het examen inzake beroepsbekwaamheid is, gelet op de moeilijkheidsgraad, bedoeld voor de meer ervaren juristen ; - het mondeling evaluatie-examen is gericht op advocaten met minstens 20 jaar balieervaring of minstens 15 jaar balie-ervaring + minstens vijf jaar functie die een gedegen kennis van het recht vereist 5. 4 De organisatie van deze jaarlijkse examens werd aan de benoemingscommissies toegekend door de Grondwet (art. 151, G.W.). 5 Het mondeling evaluatie-examen werd dit jaar voor het eerst georganiseerd. 10

1.2.1.2. Organisatorische modaliteiten De modaliteiten en de voorwaarden voor de organisatie van het examen inzake beroepsbekwaamheid en van het vergelijkend toelatingsexamen tot de gerechtelijke stage werden bepaald door het koninklijk besluit van 21 september 2000 (B.S., 30 september 2000). De wijze en de voorwaarden voor de organisatie van het mondelinge evaluatie-examen zijn vastgelegd in het koninklijk besluit van 19 april 2006 (BS, 12 mei 2006). 1.2.1.3. Programma s De programma s van het examen inzake beroepsbekwaamheid en van het vergelijkend toelatingsexamen tot de gerechtelijke stage voor het gerechtelijk jaar 2006-2007 werden voorbereid door de Verenigde benoemings- en aanwijzingscommissie op 13 mei 2006. Zij werden op 31 mei 2006 goedgekeurd door de algemene vergadering van de Hoge Raad voor de Justitie en bekrachtigd bij ministerieel besluit van 20 juli 2006 om te worden bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 5 september 2006. Het programma voor het mondeling evaluatie-examen werd voorbereid door de Verenigde benoemings- en aanwijzingscommissie op 27 april 2005. De programma s werden op 25 mei 2005 goedgekeurd door de algemene vergadering van de Hoge Raad voor de Justitie en bekrachtigd bij ministerieel besluit van 4 mei 2006 om te worden bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 12 mei 2006. De programma s van de examens kunnen worden geraadpleegd op onze website. 1.2.1.3.1. Examen inzake beroepsbekwaamheid Dit examen is bedoeld voor ervaren juristen. Hoewel de enige inschrijvingsvoorwaarde bestaat in het bezitten van een licentie in de rechten, moeten laureaten van dit examen een beroepservaring van ten minste 5 jaar doen gelden om nuttig te kunnen solliciteren voor een plaats bij het parket, en 10 jaar voor een plaats bij de zetel. Het getuigschrift van beroepsbekwaamheid is 7 jaar geldig nadat het werd behaald (te rekenen vanaf de datum van het proces-verbaal van het examen, cf. artikel 259bis-9, 1, van het Gerechtelijk Wetboek). Het schriftelijk deel van het examen is opgesplitst in twee proeven die op twee verschillende data plaatsvinden. Iedere proef is eliminerend. Tot slot dienen de kandidaten nog te slagen in een mondelinge proef. De examensessie 2006-2007 gaf de volgende resultaten: Sessie Taalrol 2006-2007 Aantal inschrijv. EXAMEN INZAKE BEROEPSBEKWAAMHEID Opkomst (A) 1 e proef schrift. deel Laureaten schriftelijk deel Laureaten na 1 e proef Opkomst 2 e proef Laureaten na 1 e en 2 e proef Laureaten mond. deel (B) Slaagpercentage (B/A) N 244 205 96 95 30 14 6,86 % F 225 175 76 75 28 13 7,43 % 11

Uit een vergelijking tussen de ingeschreven kandidaten en de laureaten van het examen blijken de volgende voorlopige statistische gegevens : FRANSTALIG EXAMEN INZAKE BEROEPSBEKWAAMHEID INGESCHREVEN KANDIDATEN : 225 EFFECTIEVE DEELNEMERS : 175 Mannen: 35,56 % Vrouwen: 64,44 % Gemiddelde leeftijd: 35 jaar Eindresultaat voor de licentie rechten: Voldoening: 34,68 % Onderscheiding: 52,70 % Grote onderscheiding: 9,91 % Grootste onderscheiding: 0,45 % Niet meegedeeld: 2,25 % Van de 225 ingeschreven kandidaten had 75,56% balie-ervaring, 24,44 % niet. GESLAAGDEN : 13 Mannen: 38,46 % Vrouwen: 61,54 % Gemiddelde leeftijd: 36 jaar Eindresultaat voor de licentie rechten: Voldoening: 15,38 % Onderscheiding: 69,23 % Grote onderscheiding: 7,69 % Grootste onderscheiding: 7,69 % De 13 geslaagden hebben balie-ervaring. NEDERLANDSTALIG EXAMEN INZAKE BEROEPSBEKWAAMHEID INGESCHREVEN KANDIDATEN : 244 EFFECTIEVE DEELNEMERS : 205 Mannen : 37,30 % Vrouwen : 62,70 % Gemiddelde leeftijd : 35 jaar Eindresultaat voor de licentie rechten: Voldoening : 57,38 % Onderscheiding : 38,11 % Grote onderscheiding : 4,51 % 77,87 % van de ingeschreven kandidaten had balie-ervaring, 22,13 % niet. GESLAAGDEN : 14 Mannen: 64,29 % Vrouwen : 35,71 % Gemiddelde leeftijd : 36 jaar Eindresultaat voor de licentie rechten: Voldoening: 35,71 % Onderscheiding: 57,14 % Grote onderscheiding: 7,14 % Van de 14 geslaagden heeft 78,57 % balie-ervaring, en 24,43 % niet. 1.2.1.3.2. Vergelijkend toelatingsexamen tot de gerechtelijke stage Dit vergelijkend examen is bedoeld voor jonge juristen met weinig beroepservaring (minimum 1 jaar juridische ervaring) die snel een loopbaan als magistraat willen beginnen. Het vormt een onrechtstreekse toegangspoort tot de magistratuur omdat de laureaten van dit examen eerst nog een stage moeten doorlopen voor ze kunnen solliciteren. De laureaten van dit examen kunnen tot gerechtelijk stagiair worden benoemd uiterlijk 3 jaar na het afsluiten van het examen. Voor het gerechtelijk jaar 2007-2008 zijn er 23 Nederlandstalige en 17 Franstalige plaatsen van gerechtelijk stagiair vacant (indiensttreding op 1 oktober 2007). De examensessie 2006-2007 gaf de volgende resultaten: 12

VERGELIJKEND TOELATINGSEXAMEN TOT DE GERECHTELIJKE STAGE Laureaten Aantal Opkomst Sessie Taalrol Laureaten schriftelijk deel mond. inschrijv. (A) deel (B) 2006-2007 1 e proef schrift. deel Laureaten na 1 e proef Opkomst 2 e proef Laureaten na 1 e en 2 e proef Slaagper -centage (B/A) N 247 191 80 80 33 12 6,24 % F 243 196 70 68 23 16 8,1 % Uit een vergelijking tussen de ingeschreven kandidaten en de laureaten van het examen blijken de volgende statistische gegevens : FRANSTALIG VERGELIJKEND TOELATINGSEXAMEN TOT DE GERECHTELIJKE STAGE INGESCHREVEN KANDIDATEN: 246 EFFECTIEVE DEELNEMERS: 196 Mannen: 28,81 % Vrouwen: 71,19 % Gemiddelde leeftijd: 30 jaar Eindresultaat voor de licentie rechten Voldoening: 31,12 % Onderscheiding: 51,04 % Grote onderscheiding: 15,07 % Grootste onderscheiding: 0,83 % Niet meegedeeld: 1,24 % Van de 243 ingeschreven kandidaten had 70,78% balie-ervaring, 29,22 % niet. GESLAAGDEN: 16 Mannen: 18,75 % Vrouwen: 81,25 % Gemiddelde leeftijd : 28 jaar Eindresultaat voor de licentie rechten Voldoening: 18,75 % Onderscheiding: 50,00 % Grote onderscheiding: 31,25 % Van de 16 geslaagden heeft 56,25 % balieervaring, 43,75 % niet. NEDERLANDSTALIG VERGELIJKEND TOELATINGSEXAMEN TOT DE GERECHTELIJKE STAGE INGESCHREVEN KANDIDATEN : 247 EFFECTIEVE DEELNEMERS : 191 Mannen: 40,24 % Vrouwen: 59,76 % Gemiddelde leeftijd: 29 jaar Eindresultaat voor de licentie rechten: Voldoening: 46,53 % Onderscheiding: 44,90 % Grote onderscheiding: 8,57 % 68,02 % van de ingeschreven kandidaten had balie-ervaring; 31,98 % niet. GESLAAGDEN : 12 Mannen: 75,00 % Vrouwen : 25,00 % Gemiddelde leeftijd : 28 jaar Eindresultaat voor de licentie rechten: Voldoening: 41,67 % Onderscheiding: 50,00 % Grote onderscheiding: 8,33 % Van de 12 geslaagden heeft 58,33 % balieervaring, en 41,67 % niet. 13

1.2.1.3.3. Mondeling evaluatie-examen Uit een vergelijking tussen de ingeschreven kandidaten en de laureaten van het examen blijken de volgende statistische gegevens : FRANSTALIG MONDELING EVALUATIE-EXAMEN Ontvankelijke kandidaturen: 3 Onontvankelijke kandidaturen: 2 Effectieve deelnemers : 3 Mannen: 33,33 % Vrouwen: 66,67 % Gemiddelde leeftijd: 50 jaar Gemiddelde balie-ervaring: 27 jaar Laureaten: 2 Mannen: 50 % Vrouwen: 50 % Gemiddelde leeftijd: 51 jaar Gemiddelde balie-ervaring: 29 jaar NEDERLANDSTALIG MONDELING EVALUATIE-EXAMEN Ontvankelijke kandidaturen: 14 Onontvankelijke kandidaturen: 1 Effectieve deelnemers : 14 Mannen: 92,86 % Vrouwen: 7,14 % Gemiddelde leeftijd: 52 jaar Gemiddelde balie-ervaring: 26 jaar Laureaten: 3 Mannen: 66,66 % Vrouwen: 33,33 % Gemiddelde leeftijd: 50 jaar Gemiddelde balie-ervaring: 25 jaar A) Commentaar a. Sinds de organisatie van de magistratuurexamens door de Hoge Raad vertoonde het aantal ingeschreven kandidaten en het aantal effectieve deelnemers een overwegend stijgende tendens. Sinds 2005 lijkt aan deze stijging voorlopig een einde te zijn gekomen. Toch kan worden vastgesteld dat ook in 2006 het ambt van magistraat nog aantrekkelijk blijkt te zijn voor een voldoende groot aantal kandidaten. b. De Hoge Raad voor de Justitie was ook opnieuw aanwezig op jobbeurzen die aan de universiteiten worden ingericht voor de rechtenstudenten. Tijdens deze jobbeurs werd aan de aanwezigen informatie verstrekt over de door de Hoge Raad voor de Justitie georganiseerde examens. Op deze manier kan men doelgericht en toekomstgericht bij waardevolle elementen, die anders misschien niet of moeilijk te bereiken zijn, de interesse opwekken voor een job binnen de magistratuur of als parketjurist en referendaris. c. Er wordt ook vaak opgemerkt dat het slaagpercentage van de door de Hoge Raad voor de Justitie georganiseerde magistratuurexamens vrij laag ligt. Iedere vorm van selectie d.m.v. een examen is onvermijdelijk afhankelijk van de kandidaten die zich uiteindelijk voor het examen aanbieden. Het kandidatenaanbod is zonder meer bepalend voor het uiteindelijke slaagpercentage van een examen dat gericht is op de selectie van de meest bekwame kandidaten. Gelet op de maatschappelijke relevantie van de taken van een magistraat, dient de lat zo hoog mogelijk te worden gelegd. Het niet slagen in het examen is waarschijnlijk voor een deel te wijten aan het feit dat men onvoorbereid of onvoldoende voorbereid aan het examen deelneemt. Zoals bij ieder examen verhoogt ook bij de toekomstige magistraten de slaagkans wanneer men zich terdege heeft voorbereid. De benoemingscommissies organiseren daarom jaarlijks informatievergaderingen, voorafgaand 14

aan de examens (slechts een honderdtal kandidaten per taalrol gingen in op onze uitnodiging meer dan 500 inschrijvingen per taalrol). De huidige selectiewijze moet kritisch worden onderzocht en herbekeken. De leden van de benoemings- en aanwijzingscommissies zijn zich ervan bewust dat het huidige examensysteem kan worden verbeterd. Zo dient te worden nagegaan of het niet is aangewezen, naast de vereiste juridische basiskwaliteiten, meer aandacht te besteden aan de intellectuele capaciteiten (b.v. analytisch vermogen, juridisch inzicht) en aan de persoonlijkheidskenmerken van de kandidaten (b.v. besluitvaardigheid, stressbestendigheid, communicatieve vaardigheden, beoordelingsvermogen). Binnen de Hoge Raad voor de Justitie is een projectgroep opgericht die begin 2007 is opgestart. d. Het mondeling evaluatie-examen werd dit jaar voor het eerst georganiseerd. Om te kunnen deelnemen moet men hetzij minstens 20 jaar advocaat zijn geweest als voornaamste beroepsactiviteit, hetzij 15 jaar advocaat zijn geweest als voornaamste beroepsactiviteit en ten minste vijf jaar een functie hebben uitgeoefend die een gedegen kennis van het recht vereist. Het mondelinge evaluatie-examen wordt tweemaal per jaar georganiseerd en omvat een onderhoud met drie verhoorgroepen samengesteld binnen de bevoegde benoemings- en aanwijzingscommissie. Elke groep telt drie tot vijf leden. Elke verhoorgroep is gelast met het evalueren van een specifiek domein : a. een groep is gelast met het beoordelen van de motivaties van de kandidaat en zijn opvatting over zijn toekomstige beroepsloopbaan ; b. een groep is gelast met het beoordelen van de kennis van het recht van de kandidaat ; c. een groep wordt gelast met het beoordelen van de vaardigheden van de kandidaat om de functie van magistraat uit te oefenen (communicatie, uitdrukkingsvaardigheid, besluitvaardigheid, collegialiteit, zelfbeheersing, aanpassingsvermogen, openheid van geest en engagement). Voor het onderhoud zoals bedoeld onder punt b) heeft de kandidaat de keuze uit vier materies : - burgerlijk recht, met inbegrip van gerechtelijk recht, - economisch en handelsrecht, met inbegrip van gerechtelijk recht, - strafrecht, met inbegrip van strafprocesrecht, - sociaal recht, met inbegrip van gerechtelijk recht. Tijdens de gesprekken beschikt de kandidaat niet over notities. Hij mag zijn wetboeken gebruiken. Voor de beoordeling van de verschillende kandidaten beschikken de leden van de benoemings- en aanwijzingscommissie per kandidaat ook over een advies van de vertegenwoordiger van de balie waarvan de kandidaat lid is (geweest). Op basis van de prestatie van de kandidaten in de verschillende verhoorgroepen en de informatie die blijkt uit het advies van de balie en het curriculum vitae van de kandidaten. Neemt de benoemings- en aanwijzingscommissie de beslissing of de kandidaat al dan niet kan worden vrijgesteld van het examen inzake beroepsbekwaamheid. De geslaagden zijn van dit examen vrijgesteld gedurende drie jaar te rekenen vanaf de datum van de afgifte van de machtiging. 15

1.2.2. Voordrachten voor benoeming en aanwijzing 1.2.2.1. Algemene statistieken In 2003 werd beslist om statistieken bij te houden over bepaalde kenmerken van de kandidaten voor een benoeming in de magistratuur. Deze statistieken worden hieronder weergegeven in de vorm van tabellen, die een aantal gegevens over de kandidaten opnemen, met name : - professionele herkomst van de kandidaat: magistraat, advocaat, gerechtelijk stagiair of andere (notaris, jurist, ); - onderverdeling per geslacht. Deze informatie betreft de kandidaturen voor alle vacante plaatsen behandeld in 2004. De betrokken ambten werden onderverdeeld in volgende categorieën : - werkende magistraten, - toegevoegde magistraten, - plaatsvervangende magistraten. Het is de bedoeling van de benoemingscommissies om deze gegevens aan te wenden voor verdere analyse. Dit gebeurde ondermeer reeds in het kader van een algemene reflectie over de loopbaan van de magistraten 6. 6 Zie verder in punt 4 over het Meerjarenplan, punt 4.2. Programma verbetering werking rechterlijke organisatie. 16

Kandidaturen die de CND heeft ontvangen voor de plaatsen van werkende magistraten voor de zetel 100,00% 90,00% 80,00% Magistraten Gerechtelijk Stagiair Advocaten Andere 99% 100% 100% 70,00% 60,00% 57% 57% 50,00% 43% 40,00% 30,00% 34% 32% 29% 20,00% 20% 14% 14% 10,00% 1% 0,00% Rechter rechtbank 1e aanleg Rechter rechtbank koophandel Rechter in de arbeidsrechtbank Raadsheer in het hof van beroep Raadsheer in het arbeidshof Raadsheer in het Hof van cassatie 80% 20% 29% 71% 57% 43% 36% 64% 42% 58% 50% 50% Vrouwen Mannen 17

Kandidaturen die de BAC heeft ontvangen voor de plaatsen van werkende magistraten van de zetel 100,00% 90,00% Magistraten Gerechtelijke stagiairs Advocaten 96% 100% 80,00% Andere 70,00% 66% 60,00% 50,00% 40,00% 34% 40% 44% 36% 50% 30,00% 24% 29% 20,00% 10,00% 0,00% Vrederechter Rechter in de rechtbank van eerste aanleg 8% 11% Rechter in de rechtbank van koophandel 9% 4% Raadsheer in het hof van beroep Rechter in de politierechtbank 0% Raadsheer in het hof van Cassatie Vrouwen Mannen 78% 92% 41% 59% 51% 49% 52% 48% 41% 59% 22% 8% 18

Kandidaturen die de CND heeft ontvangen voor de plaatsen van werkende magistraten bij het parket 100,00% Magistraten 100% 100% 90,00% 80,00% 89% Gerechtelijk Stagiair Advocaten Andere 70,00% 60,00% 54% 50,00% 40,00% 30,00% 23% 20,00% 15% 10,00% 9% 8% 2% 0,00% Substituut-procureur des Konings Substituut-arbeidsauditeur Substituut-procureur des Konings gespecialiseerd in fiscale zaken Substituut-procureurgeneraal 100% 77% 77% 75% 23% 23% 25% Vrouwen Mannen 19

Kandidaturen die de BAC heeft ontvangen voor de plaatsen van werkende magistraten bij het parket 100% 100,00% Magistraten 100% 100% 100,00% 90,00% Gerechtelijke stagiairs Advocaten 80,00% Andere 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 11% 16% 0,00% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% Advocaat-generaal bij het Hof van Cassatie Substituut-procureur des Konings Substituutarbeidsauditeur Substituut-procureurgeneraal bij het Hof van beroep 0% Substituut-procureur des Konings (fiscale aangelegenheden) 0% substituut-generaal bij het arbeidshof 80% 73% 75% 100% 100% 60% 20% 27% 40% 25% 0% 0% Vrouwen Mannen 20