Notitie chronisch zieken, gehandicapten en ouderen Werk en Inkomen Gemeente Hoogeveen 15 december 2004
Inhoudsopgave blz. Inleiding 3 Huidig beleid 4 Kostensoorten 4 Hoogte kosten 5 Omvang van de doelgroep 5 Financiën 5 Daadwerkelijk hogere kosten 6 Benadering van de doelgroep 7 Evaluatie en rapportage 8 Notitie chronisch zieken, gehandicapten en ouderen 15 december 2004 (SvH) 2
Inleiding Sinds 1 januari 2004 is de Wet werk en bijstand in werking getreden. Samen met de invoering van deze nieuwe Wet werd er grondig gesneden in de mogelijkheden om categoriale bijstand vorm te geven. Eind 2003 was duidelijk dat voor de mensen van 65 jaar en ouder een categoriale voorziening mogelijk kon blijven, daarnaast bleven voorzieningen als de collectieve ziektekostenregeling en de integrale schuldhulpverlening in stand. Lang is onduidelijk geweest of er uitbreiding in de categoriale regeling kon komen. Halverwege 2004 is door het Rijk een besluit genomen dat er extra middelen beschikbaar komen voor categoriale inkomensondersteuning voor mensen met een chronische ziekte of handicap. Inmiddels is duidelijk dat ook voor de komende jaren gelden beschikbaar zijn voor inkomensondersteuning voor deze groep. De regeling is in het leven geroepen vanwege het feit dat er gesneden is in de vergoedingen vanuit de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) en de Ziekenfondswet (Zfw). Daarbij wordt uitdrukkelijk aangegeven dat in de sfeer van de collectieve ziektekostenverzekering dekking gevonden kan worden voor juist die kosten die niet meer vanuit andere regeling vergoed worden. In het najaar van 2004 is de notitie gemeentelijk armoedebeleid verschenen. In deze notitie is aangegeven dat met betrekking tot de doelgroep chronisch zieken en gehandicapten onderzoek gedaan zal worden naar de bepaling van de doelgroep. Dit onderzoek is door een extern bureau (Kwiz) uitgevoerd. Inmiddels is de rapportage onder de naam inventarisatie doelgroep chronisch zieken en gehandicapten Hoogeveen gereed (zie bijlage). Notitie chronisch zieken, gehandicapten en ouderen 15 december 2004 (SvH) 3
Huidig beleid Voor mensen met een chronische ziekte en/of handicap bestaat de mogelijkheid om bijzondere bijstand voor de extra kosten verband houdend met hun ziekte of handicap aan te vragen. Dit betekent voor de medewerkers van de afdeling altijd een individuele beoordeling. Inherent aan incidentele bijzondere bijstand is dat er bewijsstukken/nota s worden gevraagd. Dit vergt zowel voor de klant als de medewerker veel administratieve handelingen. Voor mensen van 65 jaar en ouder is de oude categoriale regeling voortgezet vanaf 1 januari 2004. Deze mensen ontvangen een bijdrage gelijk aan de hoogte van de langdurigheidstoeslag. Zij kunnen jaarlijks de bijdrage ontvangen. De regeling staat open voor mensen met een inkomen tot 110%. Uitgangspunt van verstrekking van bijzondere bijstand is dat er altijd een individuele toetsing plaats vindt naar de noodzaak van de kosten. Daarbij spelen uitdrukkelijk de persoonlijke omstandigheden van persoon en/of gezin een grote rol. Bijzondere bijstand houdt dan ook feitelijk maatwerk in. Doelgroep: Bij de bepaling van de doelgroep wordt door het Ministerie aangegeven dat uitgegaan kan worden van: Mensen die langdurig thuiszorg ontvangen Mensen die hulpmiddelen voor wonen/werken, vervoer, lopen/rolstoel; autovoorziening ontvangen Mensen die voor 80-100% arbeidsongeschikt zijn. Daarnaast wordt aangegeven dat van mensen ouder dan 65 jaar aangenomen kan worden dat zij tot de doelgroep behoren Kwiz is in haar rapportage dan ook uitgegaan van deze doelgroep. Daarbij is de inkomenspositie van de doelgroep gesteld op 110% van het sociaal minimum. Reden hiervoor is dat dat aansluit bij het huidig beleid. Kostensoorten Mensen die onder de doelgroep van de regeling vallen hebben uiteenlopende extra kosten, te denken valt aan: Extra woonlasten Eigen bijdrage bij (inkomensafhankelijke) voorzieningen Alternatieve geneeswijzen Ziekenvervoer Extra warmtetoeslag Kleding, beddengoed en waskosten Hulp in de huishouding Zelfzorgmedicijnen Tandartskosten Kosten fysiotherapie Psychotherapie. Naast deze redelijk aantoonbare kosten heeft deze doelgroep te maken met de zogenaamde verborgen kosten, te denken valt aan: Hogere telefoon- en portikosten (i.vm. het regelen van zaken die te maken hebben met de beperking of ziekte) Extra kosten in verband met voedingsmiddelen Extra kosten in verband met energieverbruik Extra kledingslijtage Notitie chronisch zieken, gehandicapten en ouderen 15 december 2004 (SvH) 4
Verhoogde (risico)premies Extra kosten in verband met klusjes om huis Bloemetje mantelzorg Lidmaatschapskosten van belangenverenigingen en/of patiëntenorganisaties. Verborgen kosten zijn die kosten die juist voor mensen met een chronische ziekte of handicap vaak hoger liggen. Beperkte mobiliteit en/of verminderde energie noodzaken betrokkenen tot het inroepen van hulp en dienstverlening van familie, buren, vrienden of andere vrijwilligers. Uitdrukkelijk is door het Ministerie aangegeven dat de genoemde kosten als aannemelijk kunnen worden beschouwd. Voor een deel van de verborgen kosten kan op individuele aanvraag bijstand worden verstrekt. Voorgesteld wordt om de verborgen kosten onder de categoriale regeling op te nemen. Dit betekent ook dat geen verrekening hoeft plaats te vinden met een mogelijke belastingteruggave voor gemaakte kosten i.v.m. ziekte/handicap. Hoogte kosten Berekend is dat de totale verborgen (meer) kosten tussen de 150,-- en 250,-- uitkomen (bron SCP). Daarnaast blijft er de mogelijkheid van individuele bijzondere bijstand, indien de kosten aantoonbaar hoger uitvallen. Omvang van de doelgroep: Uit de rapportage van Kwiz is de doelgroep bepaald op 1467 economische eenheden (het totaal van chronisch zieken, gehandicapten en ouderen) met een inkomen tot 110% van het geldend sociaal minimum. Als de regeling uitsluitend toegankelijk zou zijn voor chronisch zieken en gehandicapten gaat het om 1156. Tabel: Doelgroepen Aantal huishoudens* Huishoudens met inkomen op het sociale minimum 1.051 Huishoudens met inkomen tot 110% 1.156 Inkomen op minimum plus 65+ 1.195 Inkomen tot 110% plusl 65+ 1.467 *Zie voor totstandkoming aantaal huishoudens de bijgevoegde rapportage Inventarisatie omvang doelgroep chronisch zieken en gehandicapten Financiën In 2004 is een incidenteel 320.000,-- aan het gemeentefonds toegevoegd voor het regelen van een categoriale voorziening voor chronisch zieken/gehandicapten en ouderen. Vanaf 2005 is structureel een bedrag van 72.000,-- beschikbaar + het geraamde bedrag van 30.000,--. Daarnaast is in de begroting een bedrag van 50.000,-- opgenomen voor een categoriale voorziening voor ouderen. Het incidenteel beschikbaar gestelde budget van 320.000,-- wordt overgeheveld naar 2005. Daarnaast zal bij de voorjaarsnota worden aangegeven het bedrag van 72.000,-- + 30.000,-- ( 102.000,-) te reserveren voor uitgaven chronisch zieken/gehandicapten en ouderen. Over 2004 is het geraamde budget t.b.v. de regeling 65+ niet geheel gebruikt. Het restantbedrag (vermoedelijk) 35.000,-- wordt eveneens overgeheveld naar 2005. Totaal beschikbaar voor 2004 en 2005: 320.000,--+ 102.000,-- + 50.000,-- + 35.000,--= 507.000,-- Notitie chronisch zieken, gehandicapten en ouderen 15 december 2004 (SvH) 5
Hiervan dient een bedrag van 40.000,-- te worden gereserveerd voor uitvoeringskosten. Daarnaast kan rekening worden gehouden met een besparing op de uitgaven bijzondere bijstand voor kosten verband houdend met chronische ziekte, handicap of oudere, omdat een deel van de kosten onder deze aparte regeling ondergebracht worden. Voor de uitvoering van de regeling over 2004 zal in het eerste kwartaal 2005 nog een actie worden verricht. Voor 2005 zal dan in het najaar nogmaals een aanschrijving plaatsvinden. In het najaar 2005 wordt de voorzet gedaan om de regeling vanaf 2006 ook uit te voeren. Een en ander is op dit moment nog niet helder aan te geven in verband met budget. Bij de uitvoering van de regeling is het voor de eenduidigheid en praktische uitvoerbaarheid wenselijk om de huidige doelgroep ouderen onder deze nieuwe regeling te brengen. Dit betekent dat de huidige categoriale voorziening voor deze doelgroep zal vervallen. Daarvoor komt de nieuw in te voeren regeling in de plaats. Verwachte uitgaven voor 2004 en 2005 Beschikbaar is 467.000,-- budget 2004 en budget 2005 Aantal huishoudens met een inkomen tot 110% 1.467. 467.000,-- : 1.467 = 318,-- bij 100% gebruik. Zekerheidshalve gaan we uit van een gebruikerspercentage van 90%. Dit betekent een bijdrage van 1467 x 90% = 1320 467.000 : 1.320 = 353,-- : 2 = 176,-- Voor 2004 dient daarbij rekening gehouden te worden met de reeds uitgevoerde verstrekkingen van de regeling categoriale bijstand 65+. Hierdoor kan de bijdrage gesteld worden op 200,--. Het voorstel is om de regeling over 2004 en 2005 uit te voeren en het laatste kwartaal 2005 te bepalen of de regeling in 2006 ook wordt uitgevoerd. Dit heeft te maken met het op dit moment niet goed in kunnen schatten van de toeloop. Bij de begrotingsbehandeling 2006 zal wel een voorzet genomen worden over het reserveren van budget voor deze doelgroep. Daadwerkelijk hogere kosten Indien mensen aantoonbaar hogere kosten maken, dan de categoriale bijdrage, dan kan men een beroep doen op aanvullende bijzondere bijstand. Daarbij kan worden aangenomen dat de categoriale bijdrage forfaitair wordt verstrekt tot 150,--. Vanaf dit bedrag dient men de kosten aannemelijk te maken middels bewijsstukken. Vermogen en draagkracht Voor de bepaling van het vermogen en draagkracht wordt aangesloten bij het huidig beleid. Dit betekent dat voor de vermogensbepaling aangesloten wordt bij de vrijlatingsregeling zoals op genomen in de Wet werk en bijstand en dat bij de draagkracht wordt aangesloten bij het vermelde in de nota gemeentelijk armoedebeleid t.w.: Draagkracht Wanneer het inkomen boven het sociaal minimum (bijstandsnorm + maximale toeslag) ligt, wordt voor een aanvraag bijzondere bijstand een berekening gemaakt van de draagkracht (eigen bijdrage uit het hogere inkomen dan het sociaal minimum). Het gemeentelijk beleid is op dit moment op de volgende wijze bepaald: Inkomen tot 110% van het sociaal minimum = geen eigen bijdrage Inkomen tussen 110% en 200% van het sociaal minimum = over dit meerdere inkomen 20% eigen bijdrage Inkomen hoger dan 200% van het sociaal minimum = meerdere inkomen wordt voor 100% meegenomen Notitie chronisch zieken, gehandicapten en ouderen 15 december 2004 (SvH) 6
Benadering van de doelgroep Conform het beleid van de afdeling Werk en Inkomen wordt gestreefd naar een zo efficiënt mogelijke uitvoering van de regelgeving. Dit betekent dat voor deze regeling een korte procedure wordt ontwikkeld en men gericht aangeschreven gaat worden via het informatiesysteem Socratis. Uitgangspunt hierbij is dat iedereen die aangeschreven is de bijdrage kan ontvangen (onbekende klanten dienen zich slechts de legitimeren), er worden geen bewijsstukken gevraagd omdat dat voldoende afgedicht is in het systeem. Logisch is dat er een kleine foutmarge is en daar is de Raad in een eerder stadium al akkoord mee gegaan. Naast de aanschrijving via het informatiesysteem zal ook aan de thuiszorgorganisaties worden gevraagd een mailing te richten aan hun klanten. Inmiddels hebben zij hun medewerking daaraan kenbaar gemaakt. Tevens zal de Belastingdienst wordt benaderd voor de bepaling van de doelgroep met een arbeidsongeschiktheidsuitkering. Naast deze regeling blijft het mogelijk dat mensen voor bijzondere uitgaven i.v.m. ziekte of handicap waarvoor zij geen beroep kunnen doen op een voorliggende voorziening (verzekering) bijzondere bijstand kunnen aanvragen. Dit is een individuele aanvraag en wordt dan ook individueel getoetst. Evaluatie en rapportage In 2005 zal een evaluatie volgen: a. met betrekking tot het aantal aanschrijvingen en daadwerkelijke uitbetalingen b. check op foutmarge Socratis systeem c. voorzet voor invulling regeling vanaf 2006 Notitie chronisch zieken, gehandicapten en ouderen 15 december 2004 (SvH) 7