Beter Veiliger Vriendelijker Directieverslag en Jaarrekening 2012 Sint Lucas Andreas Ziekenhuis 27 mei 2013
Naam Stichting Sint Lucas Andreas Ziekenhuis Adres Jan Tooropstraat 164 Postcode & Plaats 1061 AE Amsterdam Telefoon (020) 51 08 911 Identificatienummer Kamer van Koophandel 41215599 E-mailadres rvb@slaz.nl Internetpagina www.slaz.nl 2 Directieverslag en jaarrekening 2012
Inhoudsopgave 1. Voorwoord... 5 2. Algemeen... 6 3. Organisatie... 7 4. Bestuur en toezicht... 8 5. Medezeggenschap...10 6. Kerngegevens...12 7. Bedrijfsvoering en risicomanagement...13 7.1 Planning & control... 13 7.2 Administratieve organisatie en interne controle... 14 7.3 Financiële risico s... 14 8. Financieel beleid...15 8.1 Financiële gang van zaken... 15 8.2 Financiële exploitatie... 16 8.3 Investeringen... 19 8.4 Liquiditeitspositie... 20 9. Sociaal beleid...20 10. Kwaliteit en veiligheid...21 11. Milieubeleid...21 12. Onderwijs, opleidingen en onderzoek...22 13. Toekomstverwachtingen...23 14.1 Geconsolideerde jaarrekening...25 14.1.1 Geconsolideerde balans per 31 december 2012... 26 14.1.2 Geconsolideerde resultatenrekening over 2012... 27 14.1.3 Geconsolideerd kasstroomoverzicht... 28 14.1.4 Grondslagen van waardering en resultaatbepaling... 29 14.1.5 Toelichting op de geconsolideerde balans... 37 14.1.6 Geconsolideerd mutatieoverzicht materiële vaste activa... 48 14.1.7 Specificatie projecten (geconsolideerd)... 58 14.1.8 Overzicht langlopende schulden ultimo 2012... 60 14.1.9 Toelichting op de geconsolideerde resultatenrekening... 62 14.1.10 Enkelvoudige balans per 31 december 2012... 68 14.1.11 Enkelvoudige resultatenrekening over 2012... 69 14.1.12 Toelichting op de enkelvoudige balans... 70 14.1.13 Enkelvoudig mutatieoverzicht materiële vaste activa... 80 14.1.14 Specificatie projecten (enkelvoudig)... 88 14.1.15 Overzicht langlopende schulden ultimo 2012 (enkelvoudig)... 90 14.1.16 Toelichting op de enkelvoudige resultatenrekening... 92 Directieverslag en jaarrekening 2012 3
14.2 Overige gegevens...96 14.2.1 Vaststelling jaarrekening... 96 14.2.2 Resultaatbestemming... 96 14.2.3 Ondertekening door bestuurders en toezichthouders... 96 14.2.4 Gebeurtenissen na balansdatum... 96 14.2.5 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant... 97 15. Bijlage: kwantitatieve gegevens...99 4 Directieverslag en jaarrekening 2012
1. Voorwoord Het zorglandschap zowel in de eerste als in de tweede lijn, in de cure en de care, verandert snel. Deze veranderingen zijn zowel ingegeven door de technologische ontwikkelingen als ook door de financiële druk als gevolg van de noodzaak om de rijksbegroting op orde te krijgen. Het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis (SLAZ) wil in dit veranderd landschap het ziekenhuis zijn en blijven dat, in samenwerking met onze fusiepartner, topzorg met gevoel biedt aan zijn patiënten. Per 1 maart 2013 is het SLAZ bestuurlijk gefuseerd met het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis (OLVG). Door deze fusie kunnen we blijven voldoen aan de kwaliteitseisen en volumenormen, maar vooral de vooraanstaande positie als STZ-ziekenhuis behouden. Het jaar 2012 was het jaar van de voorbereiding van deze bestuurlijke fusie. Na een uitgebreid onderzoek naar de financiële, juridische en kwalitatieve positie van beide huizen, na het verwerven van groen licht van de NMa en van positieve adviezen van alle adviesorganen, bestaan de raden van bestuur van het SLAZ en het OLVG per 1 maart 2013 uit dezelfde vijf personen. De basis voor deze bestuurlijke fusie is de samenwerking tussen de specialismen. Per 1 januari 2012 zijn de vakgroepen chirurgie gefuseerd en per 1 januari 2013 de vakgroepen orthopedie. Sinds 1 januari 2012 wordt alle microbiologische diagnostiek vanuit het OLVG gedaan. Tevens zijn de vakgroepen pathologie eind 2012 gefuseerd en het pathologisch laboratorium is nu gevestigd in het OLVG. In ons ziekenhuis is medio 2012 Diaboss geopend: het kinderdiabetescentrum van SLAZ, OLVG en BovenIJ ziekenhuis. De samenwerking met het Zaans Medisch Centrum ging in 2012 onverminderd voort, vooral op het gebied van de neurologie en intensive care. Heel belangrijk in 2012 was het verwerven van een geaccrediteerd veiligheidsmanagementsysteem, dat naar verwachting in 2013 zal worden uitgebreid tot een NIAZ-accreditatie. Voor de versterking van de STZ-positie was het verwerven van de A-opleidingsbevoegdheid radiologie van belang. Het jaar kon worden afgesloten met een positief resultaat van bijna 3,6 miljoen. Dit is ruim 2 miljoen euro boven de begroting, waardoor het eigen vermogen verder is toegenomen. Door de stapeling van stelselwijzigingen in de financiering van ziekenhuizen, medisch specialisten en zorgverzekeraars, die nog zullen doorwerken in 2013 en 2014, is een solide financiële positie van belang. Extra maatregelen zijn de komende jaren niet uitgesloten. Het hele jaar werd door alle medewerkers hard gewerkt aan het bereiken van goede resultaten, waarvoor het ziekenhuis hen veel dank verschuldigd is. Raad van bestuur Sint Lucas Andreas Ziekenhuis Directieverslag en jaarrekening 2012 5
2. Algemeen De Stichting Sint Lucas Andreas Ziekenhuis (SLAZ) is op 1 januari 1996 ontstaan uit een fusie tussen het Sint Lucas Ziekenhuis en het Andreas Ziekenhuis. Vanaf oktober 2004 is het ziekenhuis gehuisvest op één locatie aan de Jan Tooropstraat in Amsterdam-West. Patiënten zijn vooral afkomstig uit omliggende delen van de gemeenten Amsterdam, Haarlemmermeer en Zaanstad. Binnen de categorie algemene ziekenhuizen onderscheidt het SLAZ zich als topklinisch opleidingsziekenhuis, dat onderdak biedt aan 23 MSRC-erkende specialismen. Er zijn zestien medisch specialistische vervolgopleidingen. Tevens is het SLAZ toegelaten als instelling voor geestelijke gezondheidszorg en beschikt over een PAAZ. Het SLAZ wil topzorg met gevoel bieden: hoogstaande, patiëntgerichte zorg in een multiculturele omgeving. Betrokkenheid en professionaliteit zijn leidend in de manier van werken. Het is de ambitie van het SLAZ om een topklinisch opleidingsziekenhuis met een duurzame positie binnen de regio Amsterdam te blijven, met het volledige pakket aan medisch specialistische basiszorg en een ruim aanbod van complexe (acute) zorg. Speerpunten van het SLAZ in 2012 zijn: - hersenen, stofwisseling en vaten; - acute zorg; - obesitas (incl. bariatrie) en OSAS (slaapapneu); - psyche en soma; - vrouw-kind zorg; - oncologie. In de centrale hal van het SLAZ bevindt zich een 24-uurs poliklinische apotheek. Het ziekenhuis is voor 80% aandeelhouder van deze apotheek (Sint Lucas Andreas Apotheek BV). Verder neemt het SLAZ deel in het Obesitas Centrum Amsterdam BV (70%) en de Farmadam Apotheek BV (20%). Het SLAZ werkt nauw samen met huisartsen, verloskundigen en vele andere zorginstellingen in de omgeving. Een aantal eerstelijns zorgverleners is in ons ziekenhuis gevestigd: het Bevalcentrum West, de Huisartsenpost Amsterdam, het Sportmedisch Adviescentrum en een kindertandartspraktijk. Verder zijn er vestigingen van Albron (horeca), Mathot (medische hulpmiddelen) en tot begin 2013 een Agiswinkel. In het verslagjaar is veel werk verzet om de bestuurlijke fusie met het OLVG per 1 maart 2013 te realiseren. In de zomer van 2012 zijn over en weer onderzoeken uitgevoerd (financiën, juridisch en kwaliteit). Geconcludeerd werd dat er geen beletsels zijn en dat de ziekenhuizen van elkaar kunnen leren. De vereiste goedkeuring van de NMa werd in september verkregen. Doel van de samenwerking is om ook in de toekomst het volledige zorgpakket op topniveau te kunnen blijven bieden. Daarvoor is intensievere samenwerking op het gebied van de complexe zorg nodig. Het SLAZ en het OLVG blijven vooralsnog twee aparte stichtingen met ieder een eigen jaarrekening en eigen medezeggenschapsorganen. 6 Directieverslag en jaarrekening 2012
3. Organisatie Organogram per 31-12-2012: In 2010 is de vorming van resultaatverantwoordelijke bedrijfseenheden afgerond. Deze eenheden worden geleid door een medisch manager en een bedrijfsleider. De bedrijfsleider stuurt meerdere bedrijfseenheden aan en geeft met de medisch managers invulling aan het duaal leiderschap van deze bedrijfseenheden. Ook de paramedische afdelingen vallen onder de verantwoordelijkheid van een bedrijfsleider. Naast bedrijfseenheden zijn er centrale staf- en ondersteunende diensten. Sinds eind 2011 wordt alle microbiologische diagnostiek voor het SLAZ gedaan vanuit het OLVG. In december 2012 is definitief besloten om ook het pathologisch laboratorium in het SLAZ te sluiten. De pathologen en medewerkers zijn overgegaan naar het OLVG, waar nu alle pathologische diagnostiek wordt gedaan. Directieverslag en jaarrekening 2012 7
4. Bestuur en toezicht Sinds 2005 wordt het raad van toezicht model gehanteerd. De samenstelling, taken, bevoegdheden en werkwijze van de raad van toezicht en de raad van bestuur zijn vastgelegd in de statuten en interne reglementen. De raad van bestuur is verantwoordelijk voor de strategieontwikkeling, de bedrijfsvoering en de resultaten van het SLAZ. Op basis van een onderlinge taakverdeling worden verschillende bedrijfsonderdelen en diensten aangestuurd. Met ingang van 1 maart 2013 is het SLAZ gefuseerd met het OLVG. De statuten zijn per die datum aangepast. De raad van bestuur van beide stichtingen bestaat sindsdien uit vijf personen (namelijk de leden van de oude raden van bestuur). Er is een Gemeenschappelijke Raad gevormd bestaande uit de raden van toezicht van beide ziekenhuizen. De bestaande raad van toezicht van het SLAZ blijft verantwoordelijk voor het toezicht op de stichting Sint Lucas Andreas Ziekenhuis. Governancecode en gedragscodes Om op een goede wijze invulling te geven aan bestuur en toezicht hanteert het SLAZ de Zorgbrede Governancecode. Eventuele afwijkingen daarvan worden uitgelegd. Voor medewerkers zijn diverse gedragscodes en regelingen van toepassing: de e-gedragscode (bij gebruik van het EPD en elektronische communicatiemiddelen), het protocol persoonlijke hygiëne, de huisregels en de regelingen individuele klachten, ongewenste gedragingen en melding van een vermoeden van een misstand. In het inkoopproces wordt de Nevi Gedragscode gehanteerd. Bij het aangaan van de arbeidsovereenkomst tekent de medewerker voor de e-gedragscode. De naleving wordt door het management bewaakt. Regelmatig wordt voorlichting gegeven over deze onderwerpen en er wordt gestimuleerd dat men elkaar hierop aanspreekt. Raad van bestuur De raad van bestuur van het SLAZ bestond het hele jaar 2012 uit: - de heer dr. J.Th.M. van der Schoot (voorzitter) - mevrouw drs. G.J.M. van den Maagdenberg (lid) - mevrouw drs. F.J.H. Dings MBA (lid) De nevenfuncties (bestuurlijk/toezichthoudend) per 31 december 2012 zijn opgenomen in DigiMV. Deze zijn beoordeeld door de raad van toezicht, waarbij mogelijke belangenverstrengeling is meegewogen. Met twee vrouwen in de raad van bestuur wordt het streefgetal voor man/vrouwverdeling ruimschoots gehaald. De arbeidsvoorwaarden van de bestuurders zijn vastgesteld conform de richtlijnen van de Vereniging van Bestuurders in de Gezondheidszorg (NVZD). De beloningsgegevens zijn opgenomen in de jaarrekening. Eventuele bezoldiging van nevenfuncties komt ten gunste van het SLAZ. Raad van toezicht De raad van toezicht van het SLAZ bestond het hele jaar 2012 uit: 8 Directieverslag en jaarrekening 2012
- de heer F.H. Schreve (voorzitter) - de heer mr. M. Holtzer (vice-voorzitter) - de heer mr. K.E.J. Dijk - mevrouw prof. dr. C.A.F.M. Bruijnzeel-Koomen - de heer Y. de Haan - de heer drs. D. del Canho De hoofd- en nevenfuncties per 31 december 2012 zijn opgenomen in DigiMV. De heer Holtzer is per 1 januari 2013 afgetreden bij het einde van zijn tweede benoemingstermijn. Het SLAZ is hem veel dank verschuldigd voor zijn bijdrage gedurende acht jaar. Besloten is hem niet te vervangen in verband met de bestuurlijke fusie met het OLVG, om daarmee een gelijk aantal leden van beide raden van toezicht te realiseren. Sindsdien bestaat de raad van toezicht uit een vrouw en vier mannen, waarmee het streefgetal van 30% niet volledig wordt gehaald. Dit zal aandacht krijgen bij de toekomstige samenvoeging van de raden van toezicht van SLAZ en OLVG. De voorzitter en leden van de raad van toezicht ontvangen voor hun werkzaamheden een vergoeding, die is gebaseerd op de normen van de Nederlandse Vereniging van Toezichthouders (NVTZ). De vergoedingen worden jaarlijks vastgesteld en zijn opgenomen in de jaarrekening. Commissies Binnen de raad van toezicht zijn in 2012 drie commissies werkzaam: - de auditcommissie, in 2012 bestaande uit de heer Dijk (voorzitter), de heer Schreve en de heer Del Canho; - de commissie kwaliteit & veiligheid, in 2012 bestaande uit mevrouw Bruijnzeel-Koomen (voorzitter), de heer De Haan en de heer Dijk; - de benoemings- en beloningscommissie, in 2012 bestaande uit de heer Holtzer (voorzitter), de heer Schreve en mevrouw Bruijnzeel-Koomen. De verslagen inclusief conclusies en adviezen worden in de plenaire vergaderingen van de raad van toezicht behandeld. Vergaderingen In 2012 heeft de raad van toezicht achtmaal vergaderd in aanwezigheid van de raad van bestuur. Daarvan waren zeven vergaderingen conform de afgesproken jaarplanning. In oktober vond een extra vergadering plaats in verband met de beoogde bestuurlijke fusie met het OLVG, met aansluitend een informele bijeenkomst van de raden van toezicht en de raden van bestuur van SLAZ en OLVG. Ook in januari en november hebben informele bijeenkomsten plaatsgevonden van de raden van toezicht en de raden van bestuur van SLAZ en OLVG in verband met de beoogde bestuurlijke fusie. Voorafgaand aan de vergaderingen heeft de raad van toezicht onderling overleg, zonder de raad van bestuur. Op een enkele uitzondering na, was de voltallige raad van toezicht bij alle vergaderingen aanwezig. Directieverslag en jaarrekening 2012 9
In 2012 heeft eenmaal een overleg plaatsgevonden met de ondernemingsraad respectievelijk met de cliëntenraad en tweemaal met het medisch stafbestuur. Daarin is onder meer uitgebreid van gedachten gewisseld over de motieven voor en de gevolgen van een bestuurlijke fusie met het OLVG. Om de raad van toezicht op de hoogte te stellen van actuele ontwikkelingen in en rond het ziekenhuis, werd voorafgaand aan elke vergadering een presentatie gehouden door een medisch specialist, een diensthoofd of een bedrijfsleider. Besluiten De raad van toezicht heeft in 2012 onder meer de volgende besluiten genomen: Goedkeuring van de intentieverklaring om een bestuurlijke fusie met het OLVG aan te gaan. Instemming met de aanpak van onderzoeken over en weer in het kader van de beoogde fusie. Instemming met de doelstellingen van de raad van bestuur voor 2012. Vaststelling jaarrekening en maatschappelijk verslag 2011. Voorgenomen besluit om een bestuurlijke fusie aan te gaan met het OLVG en daartoe de statuten te wijzigen. Voorgenomen besluit om over en weer de leden van de raden van bestuur van SLAZ en OLVG te benoemen. Instemming met het jaarplan 2013. Evaluatie raad van bestuur en raad van toezicht Eind 2012 heeft de benoemings- en beloningscommissie, aan de hand van de voor dat jaar geformuleerde doelstellingen, evaluatiegesprekken gevoerd met de leden van de raad van bestuur. Tevens heeft eind 2012 een interne evaluatie van het functioneren van de raad van toezicht plaatsgevonden alsmede van de individuele leden. 5. Medezeggenschap In 2012 zijn diverse advies- en instemmingsaanvragen door de raad van bestuur voorgelegd aan de medezeggenschapsorganen. Zij hebben de aanvragen met grote inzet en betrokkenheid behandeld en waardevolle adviezen gegeven. De medezeggenschapsorganen schrijven elk een eigen jaarverslag. De belangen van het personeel worden behartigd door de ondernemingsraad, bestaande uit zeventien personen. Maandelijks vindt een overlegvergadering met de raad van bestuur plaats. In 2012 heeft de ondernemingsraad onder meer positief geadviseerd over dan wel instemming verleend aan: de bestuurlijke fusie met het OLVG, het samengaan van de afdelingen Pathologie, de oprichting van Diaboss, het rookreglement, het verpleegkundig opleidingsplan en diverse organisatieveranderingen. De medisch specialisten worden in besluitvormingstrajecten betrokken en geïnformeerd via de informele vereniging Medische Staf. De medische staf wordt vertegenwoordigd door een stafbestuur bestaande uit vijf personen. Het medisch stafbestuur en de raad van bestuur vergaderen eens per twee weken gezamenlijk. In 2012 heeft de medische staf onder meer positief advies uitgebracht 10 Directieverslag en jaarrekening 2012
over: de bestuurlijke fusie met het OLVG, het samengaan van de afdelingen Pathologie, de oprichting van Diaboss en de actualisatie van het ziekenhuis rampenopvangplan (ZiROP). De cliëntenraad adviseert de raad van bestuur vanuit het perspectief van de cliënt als gebruiker van het ziekenhuis. De cliëntenraad bestaat uit zeven personen (extern) en vergadert maandelijks, waarbij een lid van de raad van bestuur een gedeelte van de vergadering aanwezig is. In 2012 heeft de cliëntenraad onder meer positief advies uitgebracht over: de bestuurlijke fusie met het OLVG, de herinrichting van rookruimtes en de opheffing van Radio Lucas. Daarnaast heeft de cliëntenraad ongevraagd advies gegeven over onder meer: heupimplantaten, klachtenrapportage, entree bij de parkeergarage en nabellen van patiënten. Directieverslag en jaarrekening 2012 11
6. Kerngegevens Kerngetallen jaarrekening 2012 2012 2011 2010 2009 2008 DBC's (exclusief psychiatrie) Aantal geopende DBC's A-segment 134.007 129.103 127.980 147.870 Aantal geopende DBC's B-segment 43.066 42.017 39.436 19.651 Aantal Geopende DOT's 186.119 Budgetparameters (excl. psychiatrie) Dagbehandelingen licht 15.441 15.204 14.096 12.457 10.860 Dagbehandelingen zwaar 3.659 2.741 2.948 2.896 3.109 Opnames 28.553 27.922 26.420 25.094 24.129 Totaal dagbehandelingen/opnames 47.653 45.867 43.464 40.447 38.098 Verpleegdagen 113.819 120.766 123.973 123.733 128.554 Gemiddelde verpleegduur 4,0 4,3 4,7 4,9 5,3 Eerste polikliniekbezoeken 112.205 112.066 110.097 111.858 114.069 Cytostatica toedieningen 1.631 1.516 1.837 1.485 1.456 Beademingsdagen I.C. 1.485 1.830 1.750 1.435 1.594 Dialyse 14.230 14.924 14.934 14.693 14.711 CAPD/CCPD 8.242 8.792 12.297 10.295 11.484 ICD's 56 59 10 HIV opnamen 67 80 75 47 29 HIV verpleegdagen 503 805 743 474 438 HIV eerste polikliniekbezoeken 393 434 370 282 198 Aantal bedden 551 551 551 551 551 Psychiatrie Verpleegdagen 9.259 8.934 7.806 7.903 9.246 Opnames 278 314 243 250 269 Gemiddelde verpleegduur 33,3 28,5 32,1 31,6 34,4 Deeltijdbehandelingen 2.162 2.742 2.193 2.115 2.197 Nieuwe inschrijvingen 1.098 1.180 1.583 1.552 504 Totaal consulten 7.244 5.293 5.930 5.878 2.872 Aantal behandelpaatsen klinisch 30 30 30 30 30 Aantal behandelpaatsen dagbehandeling 16 16 16 16 16 Exploitatie (x 1.000) Omzet A-segment/Aanvaardbare kosten 1) 43.985 98.844 109.836 99.424 112.215 Inkomsten med. spec. niet in WTG-budget 2.000 1.965 5.705 5.705 5.678 DBC's B-segment 1) 111.444 64.184 55.218 39.785 26.543 Subsidie zorgopleidingen 12.760 11.419 9.723 9.505 8.821 Overige opbrengsten 9.216 8.055 5.671 4.635 5.198 Totaal baten 179.405 184.467 186.153 159.054 158.455 Mutatie t.o.v. voorgaand jaar -2,7% -0,9% 17,0% 0,4% 9,5% Personeelskosten 100.369 100.324 101.511 92.023 90.566 Afschrijvingen 2) 14.516 16.373 26.331 14.530 13.193 Overige bedrijfskosten 55.926 56.455 50.489 46.891 47.835 Financiële baten en lasten 5.007 6.058 5.486 4.648 3.792 Totaal kosten 175.818 179.210 183.817 158.092 155.386 Mutatie t.o.v. voorgaand jaar -1,9% -2,5% 16,3% 1,7% 8,2% Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening 3.587 5.257 2.336 962 3.069 Buitengewone baten en lasten/belastingen -26-2 18 0 453 Resultaat 3.561 5.255 2.354 962 3.522 1) Vanaf 2012 als gevolg van invoering DOT-systematiek niet vergelijkbaar met voorgaande jaren. 2) In 2010 incl. 11,5 miljoen inzake afschrijving resterende boekwaarde immateriële vaste activa 12 Directieverslag en jaarrekening 2012
Kerngetallen jaarrekening 2012 2012 2011 2010 2009 2008 Balans (x 1.000) Vaste activa 114.617 121.475 132.035 149.810 148.312 Vlottende activa 83.419 91.025 58.645 56.191 73.823 Langlopende schulden -99.388-105.298-103.207-88.884-94.181 Kortlopende schulden -58.008-69.931-56.140-88.468-101.162 Subtotaal 40.640 37.271 31.333 28.649 26.792 Voorzieningen -6.283-6.480-5.797-5.471-4.576 Eigen vermogen + belang derden 34.357 30.791 25.536 23.178 22.216 Solvabiliteit (EV/VV) 21,0% 16,9% 15,5% 12,7% 11,1% Vermogensniveau (EV/Totaal baten) 19,2% 16,7% 13,7% 14,6% 14,0% Personeel in loondienst Exclusief stagiaires, vakantiekrachten en medische staf Aantal gemiddeld over het boekjaar (fte) 1.731,0 1.716,2 1.765,5 1.752,1 1.706,2 Medische staf Aantal per 31 december (ongewogen) 126 126 127 124 124 Met de invoering van de DOT-systematiek per 1-1-2012 zijn de definities voor opnames en dagbehandelingen gewijzigd. Voor de bepaling van het FB-schaduwbudget gelden echter nog de definities zoals deze t/m 2011 van toepassing zijn. Ter wille van de vergelijkbaarheid zijn de aantallen 2012 en 2011 berekend conform de t/m 2011 geldende definities. 7. Bedrijfsvoering en risicomanagement 7.1 Planning & control In een grote organisatie vindt de totstandkoming van het (financiële) beleid planmatig plaats. Daartoe formuleert de raad van bestuur in de kaderbrief in de zomerperiode uitgangspunten die bij het opstellen van de interne begroting worden gehanteerd. Op basis van deze uitgangspunten worden door de bedrijfseenheden en diensten jaarplannen en begrotingen ingediend. Deze plannen worden geanalyseerd en verwerkt in het jaarplan en de begroting voor het gehele ziekenhuis. Na goedkeuring van de begroting door de raad van toezicht worden de interne budgetten door de raad van bestuur vastgesteld. De intern vastgestelde budgetten worden maandelijks bewaakt aan de hand van rapportages en analyses, waaronder salaris- en productieoverzichten. Elk kwartaal wordt de volledige exploitatie en balans van het ziekenhuis opgesteld en geanalyseerd. Vanuit het datawarehouse worden rapportages opgesteld en geanalyseerd met betrekking tot productie, kosten en opbrengsten ten behoeve van de organisatorische eenheden. De uitkomsten worden periodiek besproken met het management en de raad van bestuur. Directieverslag en jaarrekening 2012 13
De afdeling Planning & Control heeft tot doel het verder ontwikkelen van stuurinformatie, onder andere met betrekking tot kwaliteits- en prestatie-indicatoren, en het optimaliseren van de Planning & Control Cyclus waardoor decentrale budgetverantwoordelijkheid wordt versterkt. 7.2 Administratieve organisatie en interne controle Ingevolge de kaderregeling Administratieve Organisatie en Interne Controle (AO/IC) dient het ziekenhuis te zorgen voor periodieke rapportages inzake DBC-registratie en facturering. Gedurende het gehele jaar werd voldaan aan de gestelde eisen die zijn opgenomen in de regeling AO/IC, zodat ten behoeve van Zorgverzekeraars Nederland het door de accountant gewaarmerkte verantwoordingsdocument gefactureerde DBC's 2012 kon worden afgegeven. Voor de GGZ-afdelingen Psychiatrie en Ingeborg Douwes Centrum geldt een afwijkende DBCsystematiek. Ook voor deze afdelingen werd voldaan aan de gestelde eisen die zijn opgenomen in de Regeling AO/IC AWBZ-zorgaanbieders en kon het door de accountant gewaarmerkte verantwoordingsdocument DBC GGZ omzet 2012 inzake de waarde van gefactureerde en onderhanden zijnde DBC's bij de NZa worden ingediend. Jaarlijks worden materiële controles op rechtmatigheid van declaraties uitgevoerd door zorgverzekeraars. Deze betreffen o.a. de zogenaamde parallelle DBC's en medische hulpmiddelen (inclusief geneesmiddelen). De terechtheid van de parallelliteit kon regelmatig worden aangetoond. In 2012 is over voorgaande jaren voor 0,8 miljoen (ofwel circa 0,5% van de genormaliseerde omzet) terugbetaald aan verzekeraars naar aanleiding van de materiële controles. Daarbij dient opgemerkt te worden dat controles soms meerdere boekjaren betreffen en dat een deel van het terugbetaalde bedrag weer opnieuw zal zijn gefactureerd voor andere DBC s. Naar aanleiding van materiële controles, maar ook eigen waarnemingen waaronder steekproefcontroles en beoordeling en vergelijking van cijfers, wordt de registratie indien nodig aangepast. 7.3 Financiële risico s Het jaar 2012 wordt gekenmerkt door ingrijpende systeemwijzigingen die per 1 januari 2012 zijn ingevoerd. Door de gelijktijdig doorgevoerde veranderingen in bekostiging, DOT-productstructuur en een nieuwe wijze van contractering met verzekeraars ontstond een complexe situatie met onzekerheden in de uiteindelijke vaststelling van de omzet over het schadelastjaar 2012. De systeemrisico s worden in 2012 en 2013 gedeeltelijk opgevangen door de werking van het transitiemodel, waarbij eenmalig het verschil tussen schaduwbudget en bijbehorende DOT-omzet wordt bepaald. Dit over 2012 berekende transitiebedrag wordt voor 95% ofwel circa 7,5 miljoen verrekend. In 2013 wordt 70% van het transitiebedrag uitgekeerd, maar wordt dat mogelijk over een bijgestelde basis berekend. Ook worden vanaf 2012 gefaseerd (dure) geneesmiddelen overgeheveld van het extramurale budget naar de ziekenhuisbekostiging. De afspraken over het FB-schaduwbudget over 2012 zijn nog gemaakt volgens het regiovertegenwoordigingsmodel met AGIS/Achmea als marktleider en CZ als tweede verzekeraar. Voor de volledige DOT-omzet 2012 zijn met alle verzekeraars afspraken gemaakt op basis van aanneemsommen of omzetplafonds. De vulling geschiedt op basis van afgesloten DOT s met vooraf 14 Directieverslag en jaarrekening 2012
afgesproken tarieven. Na volledige uitfacturering van het schadelastjaar 2012 zal afrekening plaats vinden conform de gemaakte afspraken. Een andere onzekerheid is de bekostiging en waardering van onroerend goed. Vanaf 1 januari 2008 is de zorginstelling verantwoordelijk voor de ontwikkeling, financiering en exploitatie van het vastgoed. De kosten van het vastgoed (huisvestingskosten) zijn vanaf 2012 een integraal onderdeel van de met verzekeraars overeengekomen DOT-prijzen en omzetplafonds c.q. aanneemsommen. Ten slotte kan de overheid het Macro Beheersingsinstrument inzetten als achteraf blijkt dat de zorgkosten het beschikbare macrobudget overschrijden, waardoor alsnog kortingen kunnen worden opgelegd. De genoemde wijzigingen verhogen de financiële onzekerheid. Vanaf 2014 komen deze volledig voor rekening van het ziekenhuis. Om voor de langere termijn eventuele tegenvallers te kunnen opvangen is een buffer nodig in de vorm van voldoende eigen vermogen. In de op te stellen begrotingen wordt daarmee rekening gehouden door een taakstellend exploitatieresultaat op te nemen. In de diverse financiële rapportages, waar onder de in het najaar 2012 opgestelde begroting 2013, wordt in toenemende mate expliciet aandacht geschonken aan mogelijke risico's en kansen en de financiële gevolgen daarvan. In de kwartaalrapportages wordt de ontwikkeling op de benoemde risico's gevolgd. Hierbij kan gedacht worden aan financiering van kapitaal, de beheersing van geldstromen en het te voeren rente- en risicobeleid. Voor een toelichting op het gebruik van financiële instrumenten, risicobeheer en afdekkingsbeleid en de met het houden van financiële instrumenten samenhangende prijs-, krediet-, liquiditeits- en kasstroomrisico s wordt verwezen naar de toelichting op de jaarrekening. 8. Financieel beleid De toelichting in dit hoofdstuk heeft betrekking op de geconsolideerde cijfers, waarin derhalve ook de omzet en kosten van de Sint Lucas Andreas Apotheek BV en het Obesitas Centrum Amsterdam BV zijn opgenomen. Minderheidsdeelnemingen zijn niet geconsolideerd. 8.1 Financiële gang van zaken De bedrijfsvoering en exploitatie over het jaar 2012 werden in grote mate bepaald door de ingevoerde DOT-systematiek, alsmede een aantal andere systeemwijzigingen. De per 1 januari 2012 doorgevoerde wijzigingen betreffen onder meer: invoering van de DOT-systematiek gebruik maken van een landelijke grouper voordat feitelijk gefactureerd kan worden wijzigingen in de definities van opnamen/dagbehandelingen en verwijsinformatie een gewijzigd honoreringsmodel voor specialisten meer risico voor de verzekeraars, waardoor o.a. omzetafspraken op schadelastjaar zijn gemaakt Voor de bepaling van de omzet moeten inschattingen worden gemaakt van de uiteindelijke opbrengst van de nog lopende DBC s. Voor deze berekeningen wordt gebruik gemaakt van de Casemixmodule als Directieverslag en jaarrekening 2012 15
extracomptabel systeem. Ook moet het effect van toekomstige controles worden ingeschat. Voor de bepaling van het transitiebedrag zal de omzet medio 2014 definitief worden vastgesteld, maar voor de jaarrekening 2012 moet een zo goed mogelijke inschatting worden gemaakt in goed overleg met de accountant. Ultimo 2010 werd de resterende boekwaarde van de immateriële vaste activa volledig afgeboekt op grond van de beleidsregel BR/CU-2002 en als nacalculeerbare afschrijving verwerkt in de nacalculatie 2010. Bij de afwikkeling van de nacalculatie 2010 werd deze post door de NZa niet gehonoreerd. Op het bij de NZa ingediende bezwaarschrift is medio 2012 een afwijzende beslissing ontvangen, waarna beroep is aangetekend bij het College van Beroep voor het Bedrijfsleven. Die procedure loopt nog. 8.2 Financiële exploitatie Het resultaat over 2012 komt uit op bijna 3,6 miljoen positief. Dit is 1,7 miljoen lager dan het vergelijkbare resultaat over 2011 (zie opstelling hierna), maar ruim 2 miljoen hoger dan begroot. Het ten opzichte van 2011 lagere resultaat wordt met name veroorzaakt doordat eind 2011 relatief veel DBC s zijn gesloten en gefactureerd, hetgeen een eenmalig positief effect op het resultaat 2011 heeft gehad. Ultimo 2012 bedraagt het eigen vermogen 19,2% van de jaaropbrengst (budgetratio). Ultimo 2011 was dit 16,7%. 8.2.1.1 Samenvatting De exploitatie over 2012 en 2011 is als volgt samen te vatten, waarbij ter wille van de vergelijkbaarheid de omzet A/B-segment voor beide jaren is vermeld conform de t/m 2011 geldende systematiek: exploitatie exploitatie Bedragen x 1.000 2012 2011 mutatie Omzet A-segment/Budget aanvaardbare kosten 101.444 98.844 2.600 Inkomsten med. spec. niet in budget 2.000 1.965 35 DOT's inzake B-segment (oud) 53.985 64.184-10.199 Overige bedrijfsopbrengsten: - subsidie zorgopleidingen 12.760 11.419 1.341 - overige opbrengsten 9.216 8.055 1.161 Personeelskosten -100.369-100.324-45 Afschrijvingen vaste activa *) -14.516-16.373 1.857 Overige bedrijfskosten -55.926-56.455 529 Financiële baten en lasten -5.007-6.058 1.051 Belastingen -26-2 -24 Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening 3.561 5.255-1.694 *) In 2011 is in de post afschrijvingen 1,9 miljoen begrepen inzake afboeking van niet meer aanwezige gebouwdelen. 16 Directieverslag en jaarrekening 2012
Hierna worden de belangrijkste mutaties toegelicht. In paragraaf 14.1.9 van de jaarrekening zijn de genoemde posten nader toegelicht. 8.2.1.2 Omzet A-segment/Budget aanvaardbare kosten Ten opzichte van 2011 is het FB-schaduwbudget, dat de basis is voor de omzet A-segment, per saldo met 2,6 miljoen toegenomen. De toename is voornamelijk het gevolg van een beperkte productiegroei en prijsindexering van loonkosten en materiële kosten. 8.2.1.3 DBC s inzake B-segment (oud) De afname van de omzet in het B-segment wordt onder andere veroorzaakt doordat eind 2011 relatief veel DBC s zijn gesloten en gefactureerd, hetgeen een eenmalig positief effect op omzet 2011 heeft gehad. 8.2.1.4 Overige bedrijfsopbrengsten De stijging betreft voor 1,3 miljoen de toename van de opbrengst subsidie zorgopleidingen door toename van het aantal AIO s (met 3,9 fte tot 72,5 fte), indexeringen en een hogere opbrengst uit het Fonds Ziekenhuisopleidingen. Daarnaast is de omzet van de poliklinische receptuur in de Sint Lucas Andreas Apotheek BV ten opzichte van 2011 1,3 miljoen hoger. 8.2.1.5 Personeelskosten De personeelskosten zijn per saldo met 0,05 miljoen toegenomen, als volgt te specificeren: Bedragen x 1.000 fte bedrag Toename aantal formatieplaatsen, per saldo 14,8 527 CAO-verhoging 1% per 1-7-2011 en 1,5% 1-7-2012 885 Eindejaarsuitkering (CAO verhoging van 7,33% naar 7,83%) 385 Hogere mutatie voorziening PLB uren/vakantiedagen 41 Lagere salariskosten t.b.v. Epic project -606 Voorziening salarissen t.b.v. DOT/VMS/NIAZ 10 Meer ontvangen ziekengeld -527 Anciënniteit/diversen -119 Hogere sociale lasten 225 Hogere kosten personeel niet in loondienst 3,7 242 Lagere kosten waarnemingen specialisten -854 Hogere doorberekende personeelskosten -164 18,5 45 Directieverslag en jaarrekening 2012 17
Gemiddelde personeelsbezetting Ten opzichte van de uitkomst over 2011 is de gemiddelde formatie van het eigen personeel toegenomen met 14,8 formatieplaatsen. De toename is onder meer het gevolg van extra formatie voor de beoogde NIAZ-certificering, herpositionering van de afdeling Marketing & Communicatie en uitbreiding van personeel voor de Sint Lucas Andreas Apotheek B.V. De formatie van de uitzendkrachten is toegenomen met 3,7 plaatsen, met name bij de afdelingen dialyse en ICT. In totaal een toename van 18,5 formatieplaatsen. Salariskosten Uit voorgaande opstelling blijkt dat de salarissen van personeel in loondienst met 0,5 miljoen zijn toegenomen als gevolg van een gemiddeld hogere bezetting. Daarnaast zijn de salarissen gestegen met 1,3 miljoen door onder andere structurele CAO-verhogingen, waarbij naast de salarisverhoging ook het percentage van de eindejaarsuitkering is verhoogd van 7,33% naar 7,83%. Met ingang van 2010 heeft elke medewerker recht op leeftijdsgebonden PLB-uren (persoonlijk levensfase budget) die door de medewerker mogen worden opgespaard. Ultimo 2012 zijn ruim 161.000 uren nog niet opgenomen. In 2012 is de verplichting PLB-uren/verlofuren toegenomen met 1,4 miljoen tot 3,6 miljoen. Sociale lasten en pensioenkosten Doordat de salariskosten zijn toegenomen zijn ook de sociale lasten ten opzichte van 2011 gestegen met 0,2 miljoen. 8.2.1.6 Overige bedrijfskosten De overige bedrijfskosten zijn met 0,5 miljoen afgenomen, als volgt samen te vatten: Hotelmatige kosten kosten van schoonmaak en aanschaf/onderhoud meubilair 236.000 vervoerskosten 51.000 --------- 287.000 Algemene kosten lagere kosten software / randapparatuur: - implementatiekosten Epic - 876.000 - randapparatuur - 160.000 ----------- - 1.036.000 lagere kosten abonnementen/lidmaatschappen - 88.000 lagere advieskosten/kosten rechtsbijstand - 330.000 hogere communicatiekosten 53.000 ------------- - 365.000 18 Directieverslag en jaarrekening 2012
Patiëntgebonden kosten kosten onderzoek door derden t.b.v. bariatrie 572.000 laboratoriumonderzoeken door derden 345.000 kosten onderzoeken door derden pet-scan 75.000 geneesmiddelen patiëntenzorg 1.169.000 geneesmiddelen Sint Lucas Andreas Apotheek BV 1.105.000 lagere kosten t.b.v. pacemakers - 157.000 lagere kosten aanschaf/onderhoud medische apparatuur - 765.000 lager kosten gewrichts- en botprotheses - 420.000 ------------ 1.924.000 Terrein- en gebouwgebonden kosten kosten t.b.v. onderhoud - 1.068.000 Dotatie debiteuren - 300.000 Overige mutaties, per saldo 29.000 ------------- - 529.000 ========= 8.2.1.7 Financiële baten en lasten Er wordt geen gebruik gemaakt van afgeleide financiële instrumenten zoals rentederivaten. De betaalde rente en kosten op langlopende schulden zijn afgenomen met 0,7 miljoen. Dit is het gevolg van een vervroegd afgeloste lening per 1-11-2011, waardoor de kosten met 0,5 miljoen zijn gedaald op jaarbasis. Daarnaast zijn er in 2011 eenmalig kosten betaald aan het waarborgfonds voor het afsluiten van een lening onder borging. De betaalde kortlopende rente is met 0,2 miljoen gedaald. 8.3 Investeringen De specificatie van de in 2012 bestede kosten is als volgt samen te vatten (x 1.000): Materiële vaste activa: gebouwen en installaties 1.833 inventaris en medische apparatuur 3.096 automatisering 2.438 investeringen Sint Lucas Andreas Apotheek BV 4 ------- 7.371 Gebouwen en installaties Betreft voor een belangrijk deel de verbouwing van A7 Leerhuis ( 0,6 miljoen), daarnaast ondermeer het mortuarium, de kapel en het auditorium. Inventaris en medische apparatuur Betreft de SPECT- CT-scan ( 0,8 miljoen), upgrade van de MRI ( 0,4 miljoen), dialysemachines ( 0,5 miljoen), inrichting van het Leerhuis en auditorium ( 0,2 miljoen) en daarnaast o.a. Directieverslag en jaarrekening 2012 19
vervanging en uitbreiding van medische apparatuur op de afdelingen neurologie, MDL, radiologie, KNO en het OK-complex. Automatisering Betreft de investeringskosten t.b.v. migratie naar Windows 7 ( 0,5 miljoen voorbereidingskosten), vervanging netwerkvoorzieningen, pc s en servers ( 1,3 miljoen), en het Epic Ziekenhuis Informatie Systeem en Elektronisch Patiëntendossier ( 0,4 miljoen). 8.4 Liquiditeitspositie De ontwikkeling in de liquiditeitspositie is als volgt weer te geven (x 1.000): 2012 2011 Kasstroom uit operationele activiteiten - 11.925 20.246 Kasstroom uit investeringsactiviteiten - 7.658-5.813 Kasstroom uit financieringsactiviteiten - 5.905 2.090 ----------- ---------- Mutatie geldmiddelen - 25.488 16.523 De verslechtering van de kasstroom uit operationele activiteiten is het gevolg van met verzekeraars verrekende voorschotten over 2011, alsmede het over 2012 te ontvangen transitiebedrag ad 7,5 miljoen. De huidige kredietfaciliteiten ad 31 miljoen zijn naar verwachting voldoende voor de mutaties in 2013. Daarbij is het echter wel van belang dat de vanaf 1-1-2013 geopende DBC s tijdig kunnen worden gefactureerd c.q. bevoorschotting van verzekeraars wordt ontvangen. Voor een nadere specificatie wordt verwezen naar het kasstroomoverzicht in paragraaf 14.1.3. van de jaarrekening. 9. Sociaal beleid Professionaliteit en betrokkenheid zijn de belangrijkste uitgangspunten voor het personeelsbeleid. Hieronder een kleine selectie van de activiteiten in 2012 op het gebied van personeel en organisatie: - In oktober 2012 is een organisatiebreed medewerkertevredenheidsonderzoek uitgevoerd. Dit onderzoek had een hoge respons (65%). De resultaten geven aan dat medewerkers van het SLAZ meer betrokken en tevreden zijn dan in andere STZ ziekenhuizen. Toch zijn er ook verbeteringen mogelijk. Daarvoor worden in 2013 centrale en decentrale plannen ontwikkeld en uitgevoerd. - In 2010 is de managementstructuur van het primaire proces gereorganiseerd. In 2012 heeft een tussenevaluatie plaatsgevonden door middel van een enquête onder de managers. Respondenten gaven aan dat de beoogde doelstellingen van de reorganisatie grotendeels zijn behaald. Op basis van de evaluatie is een aantal vervolgstappen (in 2013) bepaald. - In 2012 is besloten tot de invoering van het Verpleegkundig Opleidingsplan. Daarin wordt bepaald welke scholing verpleegkundigen verplicht moeten volgen in een vierjaarlijkse cyclus. In het 20 Directieverslag en jaarrekening 2012