QMagazine UITGAVE 1 2016 Neem gratis mee! VRAAG EN ANTWOORD SLAAPMIDDELEN VASELINE WINTERTENEN 6 FEITEN & FABELS OVER ROKEN HART- EN VAATZIEKTEN
COLUMN PLUS KORT NIEUWS & IN HUISARTS DE PRAQTIJK De koude wintermaanden zijn weer aangebroken. De dagen zijn korter en het is koud buiten. Veel mensen hebben in deze maanden last van wintertenen. In Vraag & Antwoord leest u wat u hier het beste tegen kunt doen. Daarnaast moet u uw huid goed beschermen tegen de kou. Vaseline op uw huid smeren is hier een goede oplossing voor. Ook wordt er antwoord gegeven op de vraag of slaapmiddelen verslavend zijn. Steeds meer mensen stoppen met roken. Wist u dat twintig minuten nadat u gestopt bent, uw bloeddruk en hartslag al daalt? En dat uw longen na 24 uur al beginnen aan de grote schoonmaak? Het is dus altijd de moeite waard om te stoppen met roken. In Uit de PraQtijk leest u zes feiten en fabels over roken. Onder hart- en vaatziekten verstaan we ziekten van het hart (al dan niet aangeboren) en/of van de bloedvaten. In Ziekte in beeld worden de meest voorkomende symptomen en de oorzaken besproken. De kans dat bij u een hart- of vaatziekte optreedt, kan worden ingeschat met behulp van een risicobepaling. Door het aanpassen van uw leefstijl kunt u hart- en vaatziekten voorkomen of de kans hierop sterk verkleinen. In Ziekte in beeld leest u nog meer manieren om de kans op hart- en vaatziekten zoveel mogelijk te verkleinen. BEGELEIDINGSGESPREK NIEUW GENEESMIDDEL Als u voor het eerst een nieuw medicijn krijgt, of als u een medicijn krijgt dat langer dan 12 maanden geleden voor het laatst is verstrekt, dan geven wij u aan de balie uitleg over uw medicijn. Dit is het Begeleidingsgesprek Nieuw Geneesmiddel. In het Begeleidingsgesprek Nieuw Geneesmiddel wordt met u besproken wat u van uw medicijn kunt verwachten, wat de werking is van het medicijn en wat de mogelijke bijwerkingen zijn. Daarnaast wordt uitgelegd hoe u het medicijn moet gebruiken en of het samengaat met andere medicijnen die u heeft. Ook geven wij u schriftelijke informatie mee, als dat van toepassing is. Sinds 1 januari 2014 wordt het begeleidingsgesprek en het terhandstellen van het medicijn apart in rekening gebracht. Dit wekt de indruk dat het gesprek vrijblijvend zou zijn. Dat is het echter niet. Het begeleidingsgesprek is nodig voor een veilig en goed gebruik van het medicijn. Daarom heeft de Nederlandse Zorgautoriteit besloten om met ingang van 1 januari 2016 het begeleidingsgesprek samen te voegen met de uitgifte van het medicijn. Als u een nieuw medicijn krijgt dan ziet u op uw nota straks één tarief voor de terhandstelling inclusief het begeleidingsgesprek. Heeft u vragen over het begeleidingsgesprek, vraag gerust de assistente van uw huisartsenpraktijk. VERANDERING WETGEVING PLASTIC TASJES Wij gebruiken in Nederland met z n allen heel veel plastic tasjes. We vergeten vaak een eigen tas mee te nemen als we gaan winkelen. Voor het maken van tassen zijn schaarse grondstoffen nodig en komen CO 2 en schadelijke stoffen vrij. Het weggooien van al deze tassen zorgt voor afval dat verwerkt moet worden. Daarbij komen veel tassen in het zwerfafval terecht. Dat is enorm slecht voor het milieu. Het gratis meegeven van een plastic tas is daarom per 1 januari 2016 verboden. Door het vragen van een bedrag voor een plastic tasje wil staatssecretaris Wilma Mansveld de milieuvervuiling terug dringen. Ook wij zullen u om een bijdrage vragen als u gebruik wilt maken van een plastic tas. Daarom adviseren wij u een tas van huis mee te nemen als u uw medicijnen op komt halen. REIZIGERSADVIES IN DE WINTER 2 COLOFON Huisartsen PraQtijkPlus en PraQtijkPlus afdeling Communicatie: Manuela van Werd Anne-Marie Kuiper Quinty Ligtenberg REDACTIE-ADRES Alliance Healthcare Afdeling Communicatie Postbus 210 5201 AE s-hertogenbosch communicatie@alliance-healthcare.nl www.alliance-healthcare.nl www.praqtijkplus.nl FOTOGRAFIE The Brand Floor, Hilversum DRUKWERK Drukkerij Hazenberg, Boxtel VORMGEVING The Brand Floor, Hilversum STRIP Marcel Jurriëns 4 INHOUD 03 KORT NIEUWS: BEGELEIDINGSGESPREK PLASTIC TASJES REIZIGERSADVIES 04 VRAAG EN ANTWOORD: SLAAPMIDDELEN VASELINE WINTERTENEN 05 UIT DE PRAQTIJK: 6 FEITEN & FABELS OVER ROKEN 06 ZIEKTE IN BEELD: HART- EN VAATZIEKTEN 08 STRIP PUZZEL 5 6 Een aanzienlijk deel van de reizigers, waaronder een toenemend aantal ouderen, gaat onbeschermd tegen reizigersziekten op reis. Vaak komt dit door onwetendheid of omdat zij hier niet op geattendeerd zijn. Daarbij associëren reizigers bepaalde landen helemaal niet met een verhoogd risico. Denk hierbij aan EU landen zoals Slovenië, Kroatië, Turkije, Bulgarije, Servië, Roemenië of Macedonië. Omdat het winter is zal hier weinig aandacht voor zijn. Wanneer u dus de zon op gaat zoeken deze winter, ga dan na of uw bestemming een verhoogd risico heeft. Uw apotheekhoudende huisarts kan u hier uitgebreid over adviseren. Bij veel praktijken kunt u hiervoor een afspraak maken. In dit gesprek krijgt u persoonlijk advies over uw reisbestemming en hoe u het beste met uw medicijnen om kunt gaan tijdens de reis. Wilt u meer weten, neem dan gerust contact op met de assistente of kijk op de website van uw apotheekhoudende huisarts. 3
VRAAG ANTWOORD EN PLUS UIT PRAQTIJK DE FEITEN & FABELS OVER ROKEN DE KOUDE WINTERMAANDEN ZIJN WEER AANGEBROKEN! FEIT ALS U STOPT MET ROKEN, KOMT U AAN Veel mensen die stoppen met roken komen aan, maar niet heel veel: gemiddeld blijft het extra gewicht beperkt tot zo n 3 kilo. Hoe het komt, is niet helemaal duidelijk. Een van de oorzaken van de gewichtstoename zou kunnen zijn dat mensen de sigaret vervangen door eten. Probeer u bewust te zijn van het mechanisme: ga op momenten dat u naar een sigaret verlangt niet aan de snoeperij, maar neem iets gezonds of zoek afleiding. FABEL STOPPEN MET ROKEN GEEFT ZO VEEL STRESS DAT DOORROKEN EIGENLIJK GEZONDER IS De negatieve gezondheidseffecten van roken zijn veel extremer dan de negatieve effecten van stress. Bovendien gaat de stress van stoppen met roken voorbij. FEIT ALS U STOPT, KUNT U DAT HET BESTE IN ÉÉN KEER DOEN Langzaam afbouwen, of trucjes als alleen nog s avonds roken of alleen tijdens het tv-kijken, werkt vaak niet: de avond begint steeds eerder en de televisie gaat steeds vaker even aan. Stoppen is stoppen. FABEL STOPPEN MET ROKEN LUKT VRIJWEL NIEMAND Hoe meer ondersteuning bij de stoppoging, hoe groter de kans op succes, blijkt uit onderzoek van de Stichting Volksgezondheid en Roken. Mensen die nicotinevervangers gebruiken, vallen in 80% van de gevallen weer terug. Wie verschillende hulpmiddelen combineert (bijvoorbeeld pleisters én begeleiding door de huisarts), verhoogt de slagingskans tot zo n 30%. SLAAPMIDDELEN Ik sliep al een tijdje slecht, en de huisarts heeft me een slaapmiddel voorgeschreven. Ik heb er een keer een genomen en daarop heb ik heerlijk geslapen. Toch durf ik er niet nog een te nemen, omdat ik bang ben verslaafd te raken. Of loopt het niet zo n vaart? IS VASELINE GOED? Ik smeer altijd een laag vaseline op mijn gezicht als ik s winters ga schaatsen. Maar een vriendin van me zei onlangs dat dat slecht is, omdat vaseline de poriën verstopt, doordat het als het ware de huid helemaal afsluit. Klopt haar verhaal of valt het wel mee met die werking van vaseline? IK HEB WINTERTENEN Elke winter heb ik weer last van wintertenen. Hoe komt dat en wat kan ik eraan doen? FABEL ALS U LANG BENT GESTOPT, KUNT U BEST AF EN TOE EEN SIGARETJE ROKEN Heel riskant. De kans dat u bij het af en toe eentje blijft, is namelijk bijzonder klein. Nicotine is en blijft een verslavende stof. Over het algemeen geldt: één sigaret bestaat niet. En ook af en toe een sigaret roken is ongezond. Slaapproblemen kunnen uw leven flink ontregelen. Gelukkig zijn ze vaak maar tijdelijk van aard. Slaapmedicatie wordt meestal kortdurend voorgeschreven en de bedoeling is dat deze medicijnen niet elke dag gebruikt worden. Een afhankelijkheid van slaapmiddelen kan ontstaan wanneer ze langer dan twee tot vier weken dagelijks worden gebruikt. Slikt u de medicijnen slechts af en toe, dan zal het risico op het ontwikkelen van een afhankelijkheid veel minder groot zijn. Twijfelt u toch over het gebruik van uw slaapmedicatie, overleg dan met uw arts of apotheker. De lucht is in de winter droger dan in andere jaargetijden, vooral als het vriest. Daardoor verliest uw huid meer vocht en kan ze droog en ruw gaan aanvoelen. Vaseline is een vette zalf die niet in de huid trekt, maar op de huid blijft liggen en daar een beschermend laagje vormt. Hierdoor heeft vaseline een beschermend effect op de huid: het zorgt ervoor dat het vocht in de huid blijft en niet verdampt. Vaseline verstopt de poriën niet en is ideaal om de huid te beschermen tegen wind en kou in de winter. s Winters is ook de lucht binnen een stuk droger door de centrale verwarming. Zorg dus dat u ook in huis uw huid goed beschermt. Heel vervelend, wintertenen! Ze zijn een reactie van de huid op kou. De vaatjes in de voeten reageren abnormaal op kou, waardoor de huid gaat gloeien, branden en jeuken. Wintertenen kunnen overal voorkomen, ook in de handen, oren, onderbenen en neus. Meestal gaan de klachten vanzelf weer over, maar het kan behoorlijk lastig zijn. Draag dikke sokken en warme, ruime, goed isolerende schoenen, handschoenen en andere beschermende kleding. Zorg dat sokken en schoenen droog blijven. Draag geen te nauwe of knellende schoenen. Zorg ook in huis voor een warme omgeving. Mijd extreme kou. Het masseren van de gevoelige ledematen kan ook voor verlichting zorgen. FABEL OP LATERE LEEFTIJD STOPPEN MET ROKEN HEEFT GEEN ZIN MEER Het is aangetoond dat stoppen met roken zelfs na uw 65ste gezondheidswinst oplevert. Mannelijke rokers die stoppen als ze 65 zijn, leven 1,4 tot 2,0 jaar langer, vrouwen leven 2,7 tot 3,7 jaar langer. Wie rond zijn of haar zestigste stopt, verlaagt de kans te overlijden aan longkanker: vrouwen met 4,2% en mannen met 6%. STOPPEN HEEFT ALTIJD ZIN, OOK VOOR EEN KORTERE TIJD 4 NA 20 MIN: De bloeddruk en hartslag daalt. NA 24 UUR: Uw longen beginnen aan de grote schoonmaak. U hoest waarschijnlijk slijm op. Alle koolmonoxide is al uit uw lichaam. NA 48 UUR: Alle nicotine is uit uw lichaam. U ruikt en proeft al wat beter. NA 72 UUR U heeft meer energie. Ademen gaat makkelijker. NA 2-12 WEKEN: De longfunctie en bloedsomloop is verbeterd. NA 1 MAAND: Uw conditie is beter geworden en u beweegt gemakkelijker. Als u een rokershoestje had verdwijnt dit. NA 1 JAAR: Uw risico op hart- en vaatziekten is inmiddels gehalveerd. Uw risico op allerlei andere ziekten neemt de komende jaren steeds verder af. NA 5-15 JAAR: Het risico op een beroerte is gelijk aan dat van een niet-roker. NA 10 JAAR: Het verhoogde risico op longkanker is gehalveerd en het risico op andere kankersoorten verminderd. NA 15 JAAR: Het risico op hart- en vaatziekten is gelijk aan dat van een niet-roker. Wij helpen u graag bij het stoppen met roken. Wilt u meer weten, neem dan gerust contact op met de assistente van uw apotheekhoudend huisarts. 5
ZIEKTE BEELD IN OORZAKEN Angina pectoris, hartinfarct, beroerte of TIA en perifeer vaatlijden worden WAT KUNT U ER ZELF AAN DOEN? Door het aanpassen van uw leefstijl kunt u veroorzaakt door artherosclerose oftewel aderverkalking. De bloedvaten slibben hart- en vaatziekten voorkomen of de kans enigszins dicht doordat vetten en cholesterol zich aan de wand hechten. Vervolgens hierop sterk verkleinen. U kunt deze kan er stolselvorming ontstaan. Als een stolsel loslaat en vervolgens verderop in de maatregelen altijd nemen; het effect op bloedsomloop vast komt te zitten, is een afsluiting het gevolg. Het achterliggende uw gezondheid is erg groot. weefsel krijgt geen bloed en zuurstof waardoor schade ontstaat, bijvoorbeeld in de - Stoppen met roken. Roken is absoluut vorm van een hartinfarct of een beroerte. slecht voor de gezondheid en is risico- factor nummer één voor ziekten van het De oorzaak van hartfalen (verminderde pompfunctie van het hart) is gelegen in hart, de bloedvaten en de longen. eerder doorgemaakt hartinfarcten, hoge bloeddruk, lekkende hartkleppen of een - Vermijden van stress of leren omgaan ziekte van de hartspier. met stressvolle situaties. Stress kan bloeddruk verhogend werken. Langdurige EEN AANGEBOREN HARTZIEKTE ONTSTAAT TIJDENS DE ZWANGERSCHAP ALS stress kan leiden tot hartproblemen en HET HART EN DE BLOEDSOMLOOP WORDEN AANGELEGD. HIERBIJ KUNNEN overspannenheid. VERSCHILLENDE FACTOREN EEN ROL SPELEN. - Voldoende bewegen. Tenminste vijf dagen VOORKOMEN VAN HART- EN VAATZIEKTEN De kans dat bij u een hart- of vaatziekte optreedt, kan worden ingeschat met behulp per week dertig minuten flink wandelen, fietsen of bijvoorbeeld tuinieren. - Gezond en gevarieerd eten. Voor alles van een risicobepaling. Er wordt dan een berekening gemaakt aan de hand van geldt: niet teveel! Eet voldoende groenten enkele risicofactoren: bloeddruk, bloedglucosegehalte, cholesterolgehalte, over- en fruit. Wees matig met het gebruik van gewicht, voeding, lichaamsbeweging, leeftijd, geslacht en roken. Een hoge bloeddruk zout. Eet niet teveel verzadigde vetten. of een hoog cholesterolgehalte op zich is geen ziekte. Het kan wel de kans op het Verzadigd vet zit in: room, volle ontstaan van een hart- of vaatziekte vergroten. melkproducten, vet vlees, koekjes, gebak HART- EN VAATZIEKTEN U kunt de kans op het krijgen van een hart- of vaatziekte zelf verkleinen door uw leef- en voedingsgewoonten aan te passen. De huisarts kan op grond van de en snacks. Eet in plaats daarvan onverzadigde vetten. Deze zitten in vette vis, olie en dieetmargarine. risicobepaling besluiten dat het nodig is om een behandeling met geneesmiddelen te - Matig alcoholgebruik. Drink niet meer ONDER HART- EN VAATZIEKTEN VERSTAAN WE ZIEKTEN VAN HET HART (AL DAN NIET AANGEBOREN) EN/OF VAN DE starten. Het doel van deze behandelingen is de risicofactoren zodanig beïnvloeden, dan twee glazen per dag en het liefst niet BLOEDVATEN. HIERONDER VALLEN BIJVOORBEELD ANGINA PECTORIS (PIJN OP DE BORST), HARTINFARCT, BEROERTE OF dat de kans op hart- en vaatziekten vermindert. Hiervoor is het natuurlijk wel elke dag (alcohol verhoogd het choles- TIA, HARTFALEN, PERIFEER VAATLIJDEN (SLECHTE BLOEDSOMLOOP IN DE BENEN) EN AANGEBOREN HARTAFWIJKINGEN. noodzakelijk deze behandeling langdurig te volgen en daarbij ook uw leefstijl aan te terolgehalte van het bloed). passen. Een behandeling met geneesmiddelen alleen is niet afdoende. - Afvallen bij overgewicht. Overgewicht KLACHTEN EN SYMPTOMEN Omdat er veel verschillende hart- en vaatziekten zijn, kunnen WANNEER MOET U EEN ARTS RAADPLEGEN Bij de volgende klachten is het verstandig een arts te GENEESMIDDELEN Voor hart en vaatziekten kan de arts verschillende geneesmiddelen voorschrijven. De kan leiden tot gezondheidsklachten (zoals hart- en vaatziekten, diabetes, hoge bloeddruk, gewichtsproblemen). Afvallen de klachten uiteenlopen. De klachten bij aangeboren raadplegen: meest bekende zijn: middelen tegen hoge bloeddruk, vochtafdrijvende middelen, zorgt voor een duidelijke vermindering hartafwijkingen hangen af van het soort afwijking. Soms zijn - Bij onsamenhangend praten, dubbelzien of blindheid cholesterolverlagers, bloedverdunners, middelen om de hartspier (pompwerking van van deze problemen. Zo kan bijvoorbeeld er weinig of geen klachten. Bij baby s met een hartafwijking aan een oog, hevige duizeligheid of krachtverlies in het hart) te versterken en middelen om de zuurstofvoorziening van het hart te de bloeddruk twee mmhg per kilo geldt dat ze vaak slecht drinken, vermoeid zijn, er bleek of en/of verlamming van een arm of been. verbeteren. gewichtsverlies dalen. blauwachtig uit zien en veel transpireren. - Bij pijn op de borst: een beklemmende, drukkende pijn achter het borstbeen. De pijn trekt in veel gevallen BIJ ALLE GENEESMIDDELEN GELDT DAT INNAME VOLGENS HET Hieronder staan de meest voorkomende hart- en vaatziekten door naar de linkerarm of naar de kaken en soms naar VOORSCHRIFT VAN DE ARTS ERG BELANGRIJK IS. 6 en hun symptomen beschreven. - Angina pectoris: pijn op de borst bij inspanning. - Hartinfarct: pijn op de borst ook in rust, vaak uitstralend naar linkerarm en/of kaak en naar rug of schouderbladen. Soms last van misselijkheid en/of zweten. - Beroerte of TIA: uitvalsverschijnselen, zoals scheve mond, moeilijkheden bij het spreken of krachtverlies in armen of benen. - Hartfalen: vermoeidheid, kortademigheid, vocht vasthouden (bijvoorbeeld in benen), prikkelhoest bij platliggen, verminderde eetlust, slapeloosheid of onrustige slaap, duizeligheid, koude handen en voeten. - Perifeer vaatlijden: pijn in de benen bij het lopen en soms ook in rust. de rug of de schouderbladen. Soms gaan de klachten gepaard met misselijkheid en zweten. - Bij hartritmestoornissen en duizeligheid, neiging tot flauwvallen en bewusteloosheid. Bijkomende klachten zijn: transpireren, een onaangenaam gevoel en misselijkheid. - Bij een bol gevoel in de bovenbuik, een opgezette buik, zwaarder worden terwijl u niet meer dan normaal eet, verminderde eetlust, s nachts vaker moeten plassen terwijl u soms overdag minder plast. - Bij vermoeidheid, kortademigheid, prikkelhoest (vooral bij platliggen), slapeloosheid of onrustige slaap, duizeligheid, opgezette benen en enkels, koude handen en voeten. DE HARTSTICHTING Gezond leven is leuk, lekker en niet al te moeilijk. Met deze positieve benadering wil de Nederlandse Hartstichting een gezonde leefstijl onder de aandacht brengen. Een gezonde leefstijl is: niet roken, voldoende beweging, gevarieerd en niet te vet eten, veel groenten en fruit en genoeg ontspanning. Dit wordt op diverse manieren uitgedragen. De Hartstichting doet dat zelf door het uitvoeren van landelijke campagnes. Ze werkt daarnaast samen met organisaties als de GGD, ziekenhuizen en scholen aan lokale en regionale activiteiten ter bevordering van een gezonde leefstijl. De Hartstichting ontwikkelt voorlichtingsmateriaal op het gebied van leefstijl, risicofactoren en patiënteninformatie en ondersteunt diverse gezondheidsbevorderende initiatieven van uiteenlopende zorginstellingen. Kijk voor meer informatie op www.hartstichting.nl. WILT U MEER WETEN OVER DIT ONDERWERP, UW GEZONDHEID OF DE GENEESMIDDELEN DIE U GEBRUIKT? NEEM DAN GERUST CONTACT OP MET UW APOTHEEKHOUDEND HUISARTS. WIJ ZIJN U GRAAG VAN DIENST. 7
ONTSPANNING Winter I U R T R E B B O L S N L A B W U E E N S A E W L E T R O W R E T N I W I H I H F S N T I G A N M U F C S E T A L L N E R L T N U R R O D A O R O S U U L T A G O U R U 1 T T O P P M A T S F A E S P IJ K E R B R O E K L B E S C H E R M I N G K anorak bescherming hulst iglo kleuren langlaufen outfit plusfour punch slobbertrui sneeuwbal spijkerbroek stamppot stoof storm trainen winterwortel Oplossing: Oplossing: winterdag www.praqtijkplus.nl