Page 1 of 1. Van Verzonden: 02 maart 2012 9:14 Aan: Onde!!!":11Mmatie over derivaten



Vergelijkbare documenten
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 28 februari 2012 Betreft Woningcorporatie Vestia

Voorbeelden zijn opties, renteswaps en termijncontracten. Corporaties gebruiken derivaten om renteschommelingen op hun leningen op te vangen.

Gemeente Amsterdam. Stadsdeel Noord. Beantwoording schriftelijke raadsvragen inzake woningcorporaties

Stuknummer: AM

Collegevoorstel. De achtervangovereenkomst voor de bestaande lening van De Alliantie met BNG-leningnummer FRL aan te gaan.

Woningcorporaties & Renterisicomanagement

Onderwerp Achtervangovereenkomst Woonzorg Nederland verzorgingshuis St Jozeph

RAADSINFORMATIEBRIEF

BROCHURE RENTEDERIVATEN

vrom Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 11 april 2003

FLO/U Lbr. 12/057

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

29453 Woningcorporaties. Brief van de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Voorbereiding voor het gesprek met uw bank over de herbeoordeling van uw rentederivaat

1 9 DEC Wat houdt het verscherpt toezicht precies in? Verkeert Ymere in financiële problemen? Postbus 250

Renteswap. omruilen voor vaste swaprente. Hoe werkt een variabele Euribor-rente? Wat is een renteswap? Zo werkt de renteruil

SCHRIFTELIJKE VRAGEN AAN HET COLLEGE Ex. artikel 43 Reglement van orde van de raad 2011

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag

Rotterdam en de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG). In deze brief zal ik het proces en de overeenkomst toelichten.

Aan de raad AGENDAPUNT 6.9

VOORSTEL AAN HET COLLEGE VAN DIJKGRAAF EN HEEMRADEN

VOORSTEL AAN HET ALGEMEEN BESTUUR

Productinformatie rentemanagement

3 december 2012 Betreft Antwoorden op Kamervragen van de leden Rog en Omtzigt (beiden CDA) van 22 november over derivaten in het onderwijs

Voorstel besluit Toelichting

Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA 's-gravenhage

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag

Treasury producten in KRM dossiers. Yvonne Einig Marc Leclair

Artikel 2 De uitbetaling van het geleende bedrag zal geschieden door overschrijving op rekeningnummer... bij de... ten gunste van geldnemer.

Opgave derivaten INHOUDSOPGAVE HOOFDSTUK 1 ALGEMENE GEGEVENS. HOOFDSTUK 2 DERIVATEN ZONDER BIJSTORTVERPLICHTING 2.1 Overzicht portefeuille

Versie TREASURYSTATUUT Stichting Woontij

Beoordelingskader en vereisten herstructurering derivaten. 1 juli 2017

Raadsvoorstel. Raadsvergadering : Voorstel : Agendapunt :

gemeente Eindhoven Raadsbijlage Voorstel tot het aangaan van een gelimiteerde achteruangovereenkomst

POSITION PAPER INZET RENTEDERIVATEN BIJ KREDIETVERLENING AAN HET MKB

Machtiging voor het aangaan van geldleningen in 2009 en aanpassing mandaat voor kortlopende geldleningen.

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

P&C/T dj/ Leningsovereenkomst BNG Tjerk de Jong

Leningen en kasstromen

De Beleidsregels gebruik financiële derivaten door toegelaten instellingen worden als volgt gewijzigd:

Welke hypotheek past bij mijn persoonlijke en financiële situatie?

Probleemstelling: Berekening benodigde bedrag voor de herfinanciering: Financieringsmemo juni 2015 nr.

ONDERWERP: MAXIMALE GEMEENTELIJKE ACHTERVANG PER CORPORATIE (100% WOZ)


Verkort rapport van bevindingen

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE

Datum 27 november 2009 Betreft Oordeelsbrief Geacht bestuur,

Collegevoorstel. Advies: Wij stellen u voor bijgaand besluit vast te stellen

Inhoud 1. INLEIDING 3 2. DOELSTELLING TREASURYFUNCTIE 3 3. INTERNE ORGANISATIE TREASURY FUNCTIE 5 4. TREASURYPARAGRAAF 5

Bijgaand ontvangt u twee aanvullingen op de stukken voor de vergadering van de regioraad op dinsdag 4 maart 2014:

BEGROTING Paragraaf Financiering

RenteSWAP (ID 8) Team RenteSWAP 8 november 2016

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Gelet op artikel 21 van het Besluit beheer sociale-huursector; Besluit: Art ike l 1

Raadsvoorstel. Bevoegdheid Raad. Vergaderdatum: 24 september 2013 Registratienummer: Agendapunt nummer:

Onderstaande tabel geeft het verloop weer van onze huidige langlopende geldleningen.

10 december 2007 ET/TM /

Investeringskasstroom: Investeringen maatschappelijk nut -25,5 Investeringen economisch nut -83,4 Investeringen grondexploitaties (netto) -0,6

Inhoud. Voorwoord 11. Hoofdstuk 1 Treasury 13

Deutsche Bank. Uw rentederivaat bij. Deutsche Bank

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

GEMEENTE ROERMOND. Aan de commissie Bestuur en IVIiddelen. Commissienotitie (voor l<ennisgeving) Datum: 12 november 2012 Portefeuille: BM

In het statuut worden afspraken over onderwerpen als beheersing van rentekosten en -risico's, financierings- en beleggingsvraagstukken vastgelegd.

Een solide belegging AAA-borgstelling

Sï3. B&W-nota. gemeente Winterswijk. : : 1/7 datum nota : zaaknummer blad. programma werkdoei. : 13: Financiën

Woningcorporaties en gemeenten. Samenwerking in het licht van de Borg April 2014

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 11 september 2018

De I0 tte. Geachte heer Roelvink,

De Commissie beslist met inachtneming van haar reglement en op basis van de volgende stukken:

Treasurystatuut. Stichting Proloog

Blijft de minister met ons van mening dat van deze afwenteling van de kosten als gevolg van het financiële debacle op de huurders van Vestia geen spra

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Postbus EA Den Haag. Datum 15 maart 2010 Betreft Kamervragen Kruidvat

Risicobeheersing en achtervang September / oktober Erik Terheggen

Raadsvoorstel. Raadsvergadering : 11 april 2017 Voorstel : Agendapunt :

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag

Notitie Rente-instrumenten

Raadsinformatiebrief. Onderwerp Situatie Laurentius


INHOUDSOPGAVE. 1. Inleiding 3

RAPPORT 1 Opdracht 4 2 Algemeen 4 3 Resultaat 5 4 Financiële positie 6

14NOV.2014 BANK. Gemeente Heemstede T.a.v. mevrouw L. Zwaan Postbus AJ HEEMSTEDE

Werkveld Datum Instemming/Advies GMR Vastgesteld RvT

Informatieprotocol WSW-Aw

Convenant betreffende een financiële impuls ten behoeve van de Kwaliteitssprong Rotterdam Zuid ( ).

Postbus AA Bezoekadres Stadsplein LZ Bank Nederlandse Gemeenten

Uw Wob-verzoek betreffende Stichting Infofilter Bel-me-niet Register

gemeente AM. O (Z JKop,'ie Nummer Ontvangstbev. sl wesk: onze referentie dir/gh/wl

HAVENSCHAP MOERDIJK. Concept Begroting 2018

MEMO HERZIENING WONINGWET

Datum 1 december 2015 Betreft Kamervragen over het bericht Renteswap kost Zwols Isala-ziekenhuis minstens 25 miljoen euro

Starterslening Hof van Twente

(Utrechtse) derivaten

Denk aan het milieu - dit mailtje printen is niet altijd nodig. Van: Verzonden: Aan: Onderwerp: Bijlagen:

PARAGRAAF 3 FINANCIERING

Advies Renteloze lening Onderwijshuisvesting Openbaar Lichaam Bonaire

Het verzoek aan de rvc is goedkeuring te verlenen aan dit voorgenomen besluit.

Wet van 14 december 2000, houdende nieuwe bepalingen inzake het financieringsbeleid van openbare lichamen (Wet financiering decentrale overheden)

Putoptie. 1Productinformatie!

1. Er mee in te stemmen om de Gemeenschappelijke regeling AQUON 2011 aan te vullen met een nieuw artikel 29a Borgtocht.

Transcriptie:

Page 1 of 1 Onderwerp: FW: informatie over derivaten Bijlagen: Lemon 2011 Waterland 01032012.ppt Van Verzonden: 02 maart 2012 9:14 Aan: Onde!!!":11Mmatie over derivaten Zoals toegezegd stuur ik je hierbij informatie over de derivaten van Wooncompagnie. Voor corporaties vormen rentekosten een belangrijke kostenpost. Om renterisico's af te dekken wordt daarom deels gewerkt met derivaten. Een derivaat dat veel gebruikt wordt door corporaties is een swap. Bij swaps ruil je als het ware rente met een andere partij. Je betaalt vaste rente en ontvángt variabele rente. Met die variabele rente die je ontvangt, betaal je de rente van de originele lening. Dat klinkt misschien Ingewikkeld, maar het werkt in feite simpel: de ontvangen en betaalde variabele rente vallen tegen elkaar weg en je houd één lage, vaste rente overl Rest natuurlijk de vraag: waarom zou een partij jou variabele rente willen betalen, in ruil voor een doorgaans lagere, vaste rente? Dat heeft te maken met vertrouwen en de renterisico's die je wilt of kunt lopen. Wooncompagnie wil die risico's Ilever afdekken. Overigens wordt slechts voor een beperkt deel van de leningportefeuille (minder dan 15%) bij Wooncompagnie gebruik gemaakt van derivaten en dan met name swaps. Nadeel van dit product is dat, als de rente sterk wijzigt, de bank kan eisen dat je met een flink bedrag op tafel komt om de partij waarmee je samenwerkt zekerheid te bieden dat je jouw verplichtingen kan nakomen. Dat kan een corporatie dus plotseling veel geld kosten (zoals in het geval van Vestia). Wooncompagnie heeft echter met de bank afgesproken in zo'n geval niet met een grote som op de proppen te hoeven komen. Dat geeft dus extra zekerheid. Op dit moment is nog niet duidelijk of Wooncompagnie zal worden aangesproken voor Vestia. Wooncompagnie heeft als WSW-deelnemer (Waarborgfonds Sociale Woningbouw) wel een zogeheten obligo verplichting. Voor Wooncompagnie gaat het om een bedrag van circa 20 miljoen. Deze verplichting is voorwaardelijk. Zo lang het risicovermogen van het WSW voldoende is om eventuele betalingsverplichtingen van WSW-deelnemers over te nemen, wordt er geen beroep gedaan op deze obligo verplichting. Wooncompagnie maakt dus maar zeer beperkt gebruik van derivaten. Over de liquiditeit (in welke mate lopende betalingsverplichtingen kunnen worden voldaan) hoeven we ons dus geen zorgen te maken. Bovendien heeft Wooncompagnie ook nog eens kredietovereenkomsten met verschillende banken afgesloten. Mocht er op een bepaald moment onverhoopt extra geld nodig zijn, dan kunnen wij daar een beroep op doen. Mocht er behoefte zijn aan een verdere toelichting dan kan contact worden opgenomen met~111. IIII.IIbconcerncontroller Wooncompagnie, Met vriendelijke groet, Wooncompagnie Postbus 160 1620 AD Hool n Bezookadres: Kraggeveenstraat 5 Purmerend T (0299) 45 56 20 F (0299) 42 66 54 M 06 12 93 73 54 www.wooncompaonie.nikvk 36001723 Alkmaar Aanwezig: maandag-dinsdag-donderdag-vrijdag (7.30-17.00 ute). Denk aan hel milien voordat u deze e-mail print. This email was Virus checked by Astaro Security Gateway. http://www.astaro.com DISCLAIMER: Dit bericht is uitsluitend bestemd voor de geadresseerde. Als u dit bericht onterecht hebt ontvangen wordt u verzocht het te vernietigen Wij adviseren u om bij twijfel over de juistheid of de volledigheid van de e-m Aan dit bericht kunnen geen rechten worden ontleend. Wooncompagnie aanvaardt geen aansprakelijkheid voor de inhoud van dit bericht Aan de inhoud van dit e-mailbericht kunnen geen rechten worden ontleend, tenzij dit expliciet In dit bericht is verwoord. KlIk hier voor informatie over onze digitale dienstverlening en voor onze procialmer. This email was Virus checked by Astaro Security Gateway. http://www.astaro.com 07-03-2012

8. RENTEDERIVATEN Algemeen Ten behoeve van het spreiden en het beperken van renterisico's maakt AWM onder meer gebruik van traditionele instrumenten. Daarbij moet oedacht worden aan het maken van contractuele renteafspraken met geldgevers over bestaande leningen of het afsluiten van leningen met uitgestelde storting. AWM onderkent echter ook cle mogelijkheden van rentederivaten ten behoeve van het spreiden en beperken van renterisico's. Daarom maakt AWM naast traditionele instrumenten ook gebruik van rentederivaten. In dit hoofdstuk worden de kaders ten aanzien van rentederivaten uiteengezet. 4e: 8.2 Uitgangspunten rentederivaten Voor het gebruik van rentederivaten gelden de volgende uitgangspunten: Rentederivaten mogen alleen betrekking hebben op onderliggende hoofdsommen luidend in euro's: Rentederivaten mogen alleen gebruikt worden voor het in de tijd spreiden en beperken van renterisico's, mits voldaan wordt aan de in dit treasurystatuut daarvoor genoemde eisen en geformuleerde kaders; Speculatief handelen in rentederivaten, zoals door middel van het aangaan van 'open posities', zonder dat sprake is van bestaande of toekomstige financieringsbehoeften of renterisico's, is niet toegestaan; (04 Rentederivaten worden alleen afgesloten bij banken met een internationale rating hoger dan single A; Alvorens met een bepaalde bank een renlederivaat aan te gaan zullen de wederzijdse verplichtingen die daaruil voorlkomen geregeld moeten worden in een speciaal daartoe af te sluiten contract s. Vanwege het specialistische karakter van dit soort overeenkomsten zal, voordat een dergelijk contract wordt afgesloten, de visie van een bij voorkeur onafhankelijk extern adviseur worden ingewonnen; In voorstellen voor het afsluiten van rentederivaten dient onder andere het type rentederivaat gemotiveerd te worden; Er moet sprake zijn van een adequate administratie voor rentederivaten; De bijlagen bevatten een limitatief overzicht met de toegestane rentederivaten. Gestructureerde producten mogen alleen worden afgesloten indien hier middels het treasuryjaarplan of een uitzonderingsrapportage mandaat of goedkeuring is gegeven door de Raad van Toezicht; Indien voorzien wordt een bepaald rentederivaat in te zetten zal daarvan melding worden gemaakt in het treasuryjaarplan en worden beschreven onder welke omstandigheden het instrument ingezet zal worden; Rentederivaten waarvoor door middel van het treasuryjaarplan of een uitzonderingsrapportage geen mandaat of goedkeuring is gegeven door de Raad van Toezicht mogen niet worden afgesloten; Besluiten voor het afsluiten van rentederivaten worden genomen door afweging van op basis van aan, indien mogelijk, minimaal twee marktpartijen opgevraagde offertes verkregen alternatieven, te- 4 5 De meest voorkomende soorten contracten zijn: ISDA (International Standard Derivatives Association, Engelstalig) en RFD (=Raamovereenkomst Financiele Derivaten, Nederlandstalig). Treasury statuut AWM Pagina 20

Page 1 of 1 Van: or liffiffil~~ Verzonden: 02 maart 2012 9:14 Aan: ~1 Onderwerp: informatie over derivaten 0111111111010 Zoals toegezegd stuur ik je hierbij informatie over de derivaten van Wooncompagnie. Voor corporaties vormen rentekosten een belangrijke kostenpost. Om renterisico's af te dekken wordt daarom deels gewerkt met derivaten. Een derivaat dat veel gebruikt wordt door corporaties is een swap. Bij swaps ruil je als het ware rente met een andere partij. Je betaalt vaste rente en ontvángt variabele rente. Met die variabele rente die je ontvangt, betaal je de rente van de originele lening. Dat klinkt misschien ingewikkeld, maar het werkt in feite simpel: de ontvangen en betaalde variabele rente vallen tegen elkaar weg en je houd één lage, vaste rente oved Rest natuurlijk de vraag: waarom zou een partij jou vadabele rente willen betalen, in ruil voor een doorgaans lagere, vaste rente? Dat heeft te maken met vertrouwen en de renterisico's die je wilt of kunt lopen. Wooncompagnie wil die risico's liever afdekken. Overigens wordt slechts voor een beperkt deel van de leningportefeuille (minder dan 15%) bij Wooncompagnie gebruik gemaakt van derivaten en dan met name swaps. Nadeel van dit product is dat, als de rente sterk wijzigt, de bank kan eisen dat je met een flink bedrag op tafel komt om de partij waarmee je samenwerkt zekerheid te bieden dat je jouw verplichtingen kan nakomen. Dat kan een corporatie dus plotseling veel geld kosten (zoals in het geval van Vestia). Wooncompagnie heeft echter met de bank afgesproken in zo'n geval niet met een grote som op de proppen te hoeven komen. Dat geeft dus extra zekerheid. Op dit moment is nog niet duidelijk of Wooncompagnie zal worden aangesproken voor Vestia. Wooncompagnie heeft als WSW-deelnemer (Waarborgfonds Sociale Woningbouw) wel een zogeheten obligo verplichting. Voor Wooncompagnie gaat het om een bedrag van circa 20 miljoen. Deze verplichting is voorwaardelijk. Zo lang het risicovermogen van het WSW voldoende is om eventuele betalingsverplichtingen van WSW-deelnemers over te nemen, wordt er geen beroep gedaan op deze obligo verplichting. Wooncompagnie maakt dus maar zeer beperkt gebruik van derivaten. Over de liquiditeit (in welke mate lopende betalingsverplichtingen kunnen worden voldaan) hoeven we ons dus geen zorgen te maken. Bovendien heeft Wooncompagnie ook nog eens kredietovereenkomsten met verschillende banken afgesloten. Mocht er op een bepaald moment onverhoopt extra geld nodig zijn, dan kunnen wij daar een beroep op doen. Mocht er behoefte zijn aan een verdere toelichting dan kan contact worden opgenomen met~ concerncontroller Wooncompagnie, via Met vriendelijke groet, 01111111111111~ Hoofd Woondiensten 1 Wooncompagnie Postbus (60 1620 AD Hoorn Bezoekadres: Kraggeveenstraat 5 Purrnerend T (0299) 45 56 20 F (0299) 42 66 5.1 M 06 12 93 73 54 www.wooncompaonie.rij KvK 36001723 Alkmaar Aanwezig: maandag-dinsdag-donderdag-vrijdaa (7.30-17.00 uur). Denk aan het voordet u deze e-mail print. This email was Virus checked by Astaro Security Gateway. http://www.astaro.com DISCLAIMER: Dit bericht is uitsluitend bestemd voor de geadresseerde. Als u dit bericht onterecht hebt ontvangen wordt u verzocht het te vernietigen Wij adviseren u om bij twijfel over de juistheid of de volledigheid van de e-m Aan dit bericht kunnen geen rechten worden ontleend. Wooncompagnie aanvaardt geen aansprakelijkheid voor de inhoud van dit bericht 07-03-2012

Wat zijn derivaten? - Aedesnet voor corporaties Page 1 of 2 aedesnet.n1 Wat zijn derivaten? 01 februari 2012 In de corporatiesector wordt volop gewerkt met derivaten. Deze instrumenten helpen corporaties ongewenste fluctuaties ln de kapitaalmarktrente en de kasstromen te beheersen. Ze worden wereldwijd door allerlei bedripen gebruikt en zijn volledig aanvaard als zinvol. Een synoniem voor 'derlvaat' is 'afgeleid product'. Die term zegt veel meer. Het gaat om financiële instrumenten dle afgeleid zijn van de handel In een concreet product. Neem een appelteler. HIJ sluit in februari een contract af met een fruithandelaar voor zljn hele oogst. Er zit op dat moment zelfs geen bloesem aan de boom. De overeengekomen prijs voor de oogst zal veel lager zijn dan de teler voor een topoogst krijgt, maar aanzienlijk hoger dan voor een mislukte oogst. Hij doet dit omdat hij niet houdt van onzekerheden. Zo'n contract voorkomt grote financiële tegenvallers. De fruithandelaar op zijn beurt schat in dat hij een goede oogst krijgt voor een prijs die rulm onder de veilingprijs ten tijde van de oogst ligt. Hij calculeert tegenvallers in. De fruithandelaar heeft ook een tweede mogelijkheld. Als de tekenen halverwege het groeiseizoen goed zijn verkoopt hij het recht op de oogst aan een collega. Die moet wel een hogere prijs aan hem betalen, want het risico op een slechte oogst is behoorlijk gedaald. De fruithandelaar verkoopt geen appels maar een contract dat is afgeield van de appelhandel, een derivaat dus. Wat voor risico's worden zoal afgedekt met derivaten? Iedere belangrijke kostenpost die sterk kan fluctueren, komt in aanmerking voor afdekking met derivaten. De kerosineprijs van KLM of de dollarinkomsten van Heineken worden net zo vastgepind als In het appelvoorbeeld. Voor woningcorporaties vormen de rentelasten, met zo'n 30 procent, de beiangrijkste kostenpost. Als de rente stijgt en je hebt een rente die meedeint met de marktrente, dan tikt dat hard aan. Corporaties sluiten daarom vaak swaps af. Daarbij ruil je je eigen variabele rente met een partij met een vergelijkbare rentelast dle vast ls. Dat gaat met gesloten beurzen. Maar als de rente stijgt of daalt, dan komt er een moment waarop het verschil te groot wordt en moet de veriiezende partij schadeloos worden gesteld. De bank die heeft bemiddeld bij de transactie, eist meestal dat zo'n bedrag via zogenoemde margin calls (tussentijds stortingen) wordt voldaan. Ze wiflen voorkomen dat aan het eind van de rit de betalende partij failliet is. Swaption DerIvatendeskundige Hans Schumacher, hoogleraar Ifinanciële) wiskunde in Tilburg, kent nog andere derivaten die worden gebruikt door rentegevoelige bedrijven. 'Je kunt bijvoorbeeld een Swaption afsluiten. Dat Is een soort voorcontract waarin Je overeenkomt in de toekomst een Swap af te sluiten. Als het eenmaal zover is, kan de situatie zo zijn veranderd dat de overeengekomen voorwaarden niet meer kloppen. Dat moet dan met een extra betaling worden rechtgetrokken.' Caps en Floors Er worden door corporaties ook vaak 'Caps' en 'Floors' gebruikt. Met deze derivaten kan de rente binnen een bandbreedte worden vastgelegd. De partijen die deze derivaten uitgeven, betalen bij zodra de rente uit de afgesproken bandbreedte loopt. Dit zijn dure producten, maar ze zijn wel goed voor de nachtrust van het management. Meer feiten, vragen en antwoorden Derivaten kunnen bouwproductie ook opstuwen Ophef rond Vestia Waterschapsbank verstrekt financierinq van 1.7 miliard euro Roel Steenbeek: 'Ymere zou ook hulp verwachten' Gerard Erents en laques Thielen interim-bestuurders Vestia Toezicht Aad van Leek (WOONopMAAT): 'Derivaten lichten van Vestia?' 17 februari) Marc Calon: 'Financieel toezicht onder de loep nemen' MinIster Spies overweeqt onderzoek naar toezicht op corporaties Aedes-voorzitter Calon: 'Niet meer, maar betere reqels' Meer over toezicht binnen de corporatlesector Hoe is het toezicht op corporaties inctericht? http://www.aedesnet.nl/content/artikelen/achtergrond/unknown/dossier-financien/wat... 01-03-2012

Wat zijn derivaten? - Aedesnet voor corporaties Page 2 of Discussie lim Schuyt (de Alliantie): 'Dulmen voor hogere rente (13 februari) Rob van den Broeke(DuaWonen): '1k wil ook een elland' (I 0 februari) Karin van Dreven (WoningstIchtIng Haaq Wonen): 'Niet meer, maar doqrtastender- toezicht' 18 februari) Aad Leek (WOONopMAAT): 'Derivaten lichten van VestiaT (7 februari) Jim Schuyt (de Alliantie): 'Vestia is aan de bar (6 februari) Leon Bobbe (Dodok Wonen): 'Kunnen corporaties npo solidair zurimet elkaar?' (4 februari) Marlen de Lancien (Stadcier erking van ons stelsel door peer review' (4 februari) EigLetiaLg 'e man ILlite s ree): 'Vestla en de nieuwe toezichthouders' (1 februar1) Meer informatie Fi na ncl en Corporatiebranche hap://www.aedesnet.nl/content/artikelerilachtergrond/unknown/dossier-financien/wat.. 01-03-2012

Derivaten kunnen bouwproductie opstuwen - Aedesnet voor corporaties Page 1 of 1 1111111111111.1~~ Van: Verzonden: 22 februari 2012 15:20 Aan: Onderwerp: Emailing: Derivaten kunnen bouwproductie opstuwen - Aedesnet voor corporaties Arrt aedesnet.n1 Derivaten kunnen bouwproductie opstuwen 02 februari 2012 In het bedrijfsleven worden derivaten ingezet om effectiever te kunnen werken. Woningcorporaties moeten van de overheid hun broek zelf ophouden. Dat is een uitvloeisel van de bruteringsoperaties van de jaren '90, waarbij de corporaties werden verzelfstandigd en overheidssubsidies kwamen te vervallen. Lage rente, meer woningen Rentegevoelige bedrijven maken veelvuldig gebruik van rentederivaten. Corporaties werken met rentelasten die gemiddeld een derde van kosten bepalen. Dat maakt het voor de hand liggend dat de corporaties werken met producten als renteswaps. Het is daarbij natuurlijk wel zaak dat de risico's goed worden beheerst. Als dat geregeld is, kunnen corporatles door het gebruik van derivaten meer woningen neerzetten en de wachtlijsten dus korter maken. Rekenvoorbeeld Met een rekenvoorbeeld is dat goed aan te tonen. Voor de duidelijkheid laten we de kosten van de bank even buiten beschouwing. Een corporatie leent 1 miljard euro om nieuwe woningen te bouwen. De looptijd van de lening bedraagt 10 jaar. Het bouwen van een woning kost gemiddeid 150.000 euro. Dat betekent dat de corporatie afgerond in principe 6667 woningen voor dat miljard kan neerzetten. Maar het geld is geleend tegen 3 procent rente oftewel 30 miljoen per jaar. Dat houdt in dat gedurende de looptijd Ieder jaar van dat miljard 200 woningen minder gebouwd kunnen worden. Over 10 jaar gerekend zijn dat er 2000 en die moeten in mindering worden gebracht op die 6667 woningen die je voor een miljard euro kunt neerzetten. Door verstandig afdekken slaagt de corporatie erin om de effectieve rente op die lening terug te brengen tot 2 procent per jaar. Zo ontstaat er meer investeringsruimte en na 10 jaar levert dat 100 miljoen op waarmee afgerond 667 extra woningen gebouwd kunnen worden. Meer feiten, vragen en antwoorden Wat ziin derivaten? Ophef rond Vestia Roel Steenbeek: 'Ymere zou ook hulp verwachten' Gerard Erentse en Moues Thielen interim-bestuurders Vestia Toezicht Marc Calon: 'FinancIeel toezicht onder de loep nemen' Minister Spies overweecit onderzoek naar toezicht OP corporaties Aedes voorzitter Calon: 'Niet meer, maar betere regels' Meer over toezicht binnen de corporatiesector Hoe is het toezicht OP corporaties ingericht? Discussie Jim Schuvt (de Alliantiel: 'Duimen voor hogere rente (13 februari) Rob van den Broeke (QuaWonen): 'Ik wil ook een eiland (10 februari) Karin van Dreven (Wonincistichting Haaq Wonen): 'Niet meer, maar doortastender toezicht' (8 februaril Aad leek (WOONopMAAT):'Derivaten lichten van Vestia? 17 februad) Jim Schuvt (de Alliantiel: 'Vestia is aan de bal' 16 februari) Leon Bobbe (Dudok Wonen): 'Kunnen corporaties nog solidair ziin met elkaar?' (4 februari) Maden de Lantzen (Stadclenoot): 'Versterldno van ons stelsel door peer review' (4 februari) Pieter Breqman (Niiestee): 'Vestia en de nieuwe toezichthouders' (1 februari) Meer informatie Financien 22-02-2012

8. RENTEDERIVATEN 8.1 Algerneen Ten behoeve van het spreiden en het beperken van renterisico's maakt AWM onder meer gebruik van traditionele instrumenten. Daarbij moet gedacht worden aan het maken van contractuele renteafspraken met geldgevers over bestaande leningen of het afsluiten van leningen met uitgestelde storting. AWM onderkent echter ook de mogelijkheden van rentederivaten ten behoeve van het spreiden en beperken van renterisico's. Daarom maakt AWM naast traditionele instrumenten ook gebruik van rentederivaten. In dit hoofdstuk worden de kaders ten aanzien van rentederivaten uiteengezet. 8.2 Uitgangspunten rentederivaten Voor het gebruik van rentederivaten gelden de volgende uitgangspunten: Rentederivaten mogen alleen betrekking hebben op onderliggende hoofdsommen luidend in euro's: Rentederivaten mogen alleen gebruikt worden voor het in de tijd spreiden en beperken van renterisico's, mits voldaan wordt aan de in dit treasurystatuut daarvoor genoemde eisen en geformuleerde kaders; Speculatief handelen in rentederivaten, zoals door middel van het aangaan van 'open posities', zonder dat sprake is van bestaande of toekomstige financieringsbehoeften of renterisico's, is niet toegestaan; Rentederivaten worden alleen afgesloten bij banken met een internationale rating hoger dan single A; Alvorens met een bepaalde bank een rentederivaat aan te gaan zullen de wederzijdse verplichtingen die daaruit voortkomen geregeld moeten worden in een speciaal daartoe af te slulten contract s. Vanwege het specialistische karakter van dit soort overeenkomsten zal, voordat een dergelijk contract wordt afgesloten, de visie van een bij voorkeur onafhankelijk extern advlseur worden Ingewonnen; In voorstellen voor het afsluiten van rentederivaten dient onder andere het type rentederivaat gemotiveerd te worden; Er moet sprake zijn van een adequate administratie voor rentederivaten; De bijlagen bevatten een limitatief overzicht met de toegestane rentederivaten. Gestructureerde producten mogen alleen worden afgesloten indien hier middels het treasuryjaarplan of een uitzonderingsrapportage mandaat of goedkeuring is gegeven door de Raad van Toezicht; Indien voorzien wordt een bepaald rentederivaat in te zetten zal daarvan melding worden gemaakt in het treasuryjaarplan en worden beschreven onder welke omstandigheden het instrument ingezet zal worden; Rentederivaten waarvoor door middel van het treasuryjaarplan of een uitzonderingsrapportage geen mandaat of goedkeuring is gegeven door de Raad van Toezicht mogen niet worden afgesloten; Besluiten voor het afsluiten van rentederivaten worden genomen door afweging van op basis van aan, indien mogelijk, minimaal twee marktpartijen opgevraagde offertes verkregen alternatieven. 4 5 De meest voorkomende soorten contracten zijn: ISDA (International Standard Derivatives Association, Engelstalig) en RFD (=Raamovereenkomst Financiële Derivaten, Nederlandstalig). Treasury statuut AWM Pagina 20

Page 1 of 2 Van: Verzonden: 24 februari 2012 8:58 Aan: Onderwerp: RE: vraag gemeente Waterland Bijlagen: 11111^ 2110_001.pdf Op grond van het treasurystatuut bij AWM (vastgesteld en goedgekeurd in 2010) is het wel toegestaan (zie bijlage), maar we hebben het nog nooit gedaan en zijn het ook niet van plan. Met vriendelijke groet, ii directeur bestuurder ALGEMENE WONIN68OUWVERENIGIN6 1Mik MONNICKEIVDAM Nw Zijds Burgwal 34 1141 TE Monnickendam T : (0299) 65 63 67 (algemeen) T : (0299) 74 40 07 (direct) F : (0299) 65 29 31 E : W: www.awm.n1 h,a Denk aan het milieu voordat u dit e-mail bericht afdrukt! ****************************************************************************** Disclaimer De informatie verzonden met dit emailbericht (en eventuele bijlagen) is uitsluitend bestemd voor de geadresseerde(n) en zij die van de geadresseerde(n) toestemming kregen dit bericht te lezen. Gebruik door anderen dan de geadresseerde(n) is verboden. De informatie in dit emailbericht (en bijlagen) kan vertrouwelijk van aard zijn. Algemene Woningbouwvereniging Monnickendam sluit iedere aansprakelijkheid uit die voortvloeit uit de elektronische verzending, of door vertraging van de ontvangst. Aan de inhoud van het bericht kunnen geen rechten of verplichtingen worden ontleend. Van: ilill~~111~111111~ Verzonden: vrijdag 24 februari 2012 8:32 Aan: 40~1111111~ IMINIMPI~111"Mill~1~~1~.111 11111111,.1111111~~ CC:.~1/111/~ Onderwerp: vraag gemeente Waterland Goedemorgen dames en heren, Vanuit de raad van de gemeente Waterland is de volgende vraag gesteld: het gebruik van derivaten door de binnen Waterland werkzame corporaties en de dekking ervan. 24-02-2012

Page 2 of 2 Indien uw corporatie werkt met derivaten, kunt u mij daar wellicht iets meer over vertellen, zodat ik de raad hierover kan informeren? Vast hartelijk dank voor de te nemen moeite. Met vriendelijke groet, 01111111111~ beleidsmedewerker RO/Volkshuisvesting GemeenteWATERLAN ) tie8w Bezoekadres: Pierebaan 3, 1141 GV Monnickendam Postadres: Postbus 1000, 1140 BA Monnickendam Telefoon: (0299) 658584 klior'..".. Email printen? Denk aan het milieu! Aan de inhoud van dit e-mailbericht kunnen geen rechten worden ontleend, tenzij dit expliciet in dit bericht is verwoord. Klik hier voor informatie over onze digitale dienstverlening en voor onze proclaimer. 24-02-2012

Page 1 of 2 Van: Verzonden: 24 februari 2012 15:29 Aan: 1~;111111 11> Onderwerp: RE: vraag gemeente Waterland Geachte 41111111111111~, IntermarisHoeksteen maakt gebruik van derivaten bij haar rentemanagement. Hiermee verzekeren wij ons tegen rentestijgingen. Bij het gebruik van derivaten zijn er twee belangrijke aandachtspunten: 1. Margin calls (storten van zekerheden bij de bank) De afspraken die wij hebben met de banken zijn zodanig dat wij met onze huidige portefeuille geen risico lopen dat wij zekerheden moeten storten bij de bank. 2. Break clauses (afrekenen van het derivaat) Onder speciale omstandigheden de banken de derivaten opzeggen. Dit is vooral een theoretische mogelijkheid. Mocht dit toch aan de orde zijn dan is IntermarisHoeksteen gezien de betrekkelijk kleine portefeuille aan derivaten prima in staat om dit te financieren, ook als de rente nog een stuk lager komt te liggen dan nu het geval is. Wij vinden het plezierig dat wij dit door uw vraag even naar voren hebben kunnen brengen. Rentederivaten maken onderdeel uit van een verantwoord rentemanagement en wij zorgen er steeds voor dat wij daar op een verstandige manier mee om gaan. Met vriendelijke groet, Directeur Bedrijfsvoering IntermarisHoeksteen 0229-258425 van: r111111~[~1~1111 11 Verzonden: vrijdag 24 februari 2012 8:32 Aan: 11111111111~111111~~~1~~ CC: 111111~, 11~1111 Onderwerp: vraag gemeente Waterland Goedemorgen dames en heren, Vanuit de raad van de gemeente Waterland is de volgende vraag gesteld: het gebruik van derivaten door de binnen Waterland werkzame corporaties en de dekking ervan. Indien uw corporatie werkt met derivaten, kunt u mij daar wellicht iets meer over vertellen, zodat ik de raad hierover kan informeren? Vast hartelijk dank voor de te nemen moeite. Met vriendelijke groet, 111~1111111 29-02-2012

Page 2 of 2 beleidsmedewerker RO/Volkshuisvesting Gemeen tewa T F. R 1. A N D Bezoekadres: Pierebaan 3, 1141 GV Monnickendam Postadres: Postbus 1000, 1140 BA Monnickendam Telefoon: (0299) 658584 klw -"" Email printen? Denk aan het milieu! Aan de inhoud van dit e-mailbericht kunnen geen rechten worden ontleend, tenzij dit expliciet in dit bericht is verwoord. Klik hier voor informatie over onze digitale dienstverlening en voor onze proclaimer. 29-02-2012

Page 1 of 1 11111111.1. Van: Verzonden: 02 maart 2012 9:14 Aan: 111111111 11 Onderwerp: informatie over derivaten Zoals toegezegd stuur ik je hierbij informatie over de derivaten van Wooncompagnie. Voor corporaties vormen rentekosten een belangrijke kostenpost. Om renterisico's af te dekken wordt daarom deels gewerkt met derivaten. Een derivaat dat veel gebruikt wordt door corporaties is een swap. Bij swaps ruil je als het ware rente met een andere partij. Je betaalt vaste rente en ontvángt variabele rente. Met die variabele rente die je ontvangt, betaal je de rente van de originele lening. Dat klinkt misschien Ingewikkeld, maar het werkt in feite simpel: de ontvangen en betaalde variabele rente vallen tegen elkaar weg en je houd één lage, vaste rente over! Rest natuurlijk de vraag: waarom zou een partij jou variabele rente willen betalen, in ruil voor een doorgaans lagere, vaste rente? Dat heeft te maken met vertrouwen en de renterisico's die je wilt of kunt lopen. Wooncompagnie wil die risico's liever afdekken. Overigens wordt slechts voor een beperkt deel van de leningportefeuille (minder dan 15%) bij Wooncompagnie gebruik gemaakt van derivaten en dan met name swaps. Nadeel van dit product is dat, als de rente sterk wijzigt, de bank kan eisen dat je met een flink bedrag op tafel komt om de partij waarmee je samenwerkt zekerheid te bieden dat je jouw verplichtingen kan nakomen. Dat kan een corporatie dus plotseling veel geld kosten (zoals In het geval van Vestia). WooncompagnIe heeft echter met de bank afgesproken in zo'n geval niet met een grote som op de proppen te hoeven komen. Dat geeft dus extra zekerheid. Op dit moment is nog niet duidelijk of Wooncompagnie zal worden aangesproken voor Vestia. Wooncompagnie heeft als WSW-deelnemer (Waarborgfonds Sociale Woningbouw) wel een zogeheten obligo verplichting. Voor Wooncompagnie gaat het om een bedrag van circa 20 miljoen. Deze verplichting is voorwaardelijk. Zo lang het risicovermogen van het WSW voldoende is om eventuele betalingsverplichtingen van WSW-deelnemers over te nemen, wordt er geen beroep gedaan op deze obligo verplichting. Wooncompagnie maakt dus maar zeer beperkt gebruik van derivaten. Over de liquiditeit (in welke mate lopende betalingsverplichtingen kunnen worden voidaan) hoeven we ons dus geen zorgen te maken. Bovendien heeft Wooncompagnie ook nog eens kredietovereenkomsten met verschillende banken afgesloten. Mocht er op een bepaald moment onverhoopt extra geld nodig zijn, dan kunnen wij daar een beroep op doen. Mocht er behoefte zijn aan een verdere toelichting dan kan contact worden opgenomen met~ 1/11115, concerncontroller Wooncompagnie, via Met vriendelijke groet, 41 1111> 41111 1111 1111 Wooncompagnie Postbus 160 1620 AD Hoorn Bezoekadres: Kraggeveenstraat 5 Purrnarend T (0299) 45 56 20 F (0299) 42 66 54 M 06 12 93 73 5-1 www.wocncormaanie.n1kvk 36001723 Alkmaar Aanwezig: maandag-dinsdaa-clonderdaq-nrildag 17.30-17.00 uur). Denk aan het nil,eu yucrdal u duze e-mail print. This email was Virus checked by Astaro Security Gateway. http://www.astaro.com DISCLAIMER: Dit bericht is uitsluitend bestemd voor de geadresseerde. Als u dit bericht onterecht hebt ontvangen wordt u verzocht het te vernietigen Wij adviseren u om bij twijfel over de juistheid of de volledigheid van de e-m Aan dit bericht kunnen geen rechten worden ontleend. Wooncompagnie aanvaardt geen aansprakelijkheid voor de inhoud van dit bericht 07-03-2012

Page 1 of 3 Onderwerp: FW: vraag derivaten Van: Verzonden: 07 maart 2012 11:35 Aan: frall^ Onderwerp: RE: vraag derivaten Goedemorgen Dit betekent dat wij geen enkel risico lopen op dit moment. De brief waar ik het over had heeft de wethouder Wonen in Amstelveen gestuurd naar de Raad. En wij hebben deze brief meegelezen, het is geen brief van ons. Met vriendelijke groet, Relatiemanager Eigen Haard Arlandaweg 88 Postbus 67065 1060 JB AMSTERDAM telefoon: 020 680 10 98 mobiel: 06 21 48 19 56 Email printen? Denk aan het milieu! Van: 1 Verzonden: 05 maart 2012 12:31 Aan: Onderwerp: RE: vraag derivaten Goedemorgen gia Met excuses voor de late reactie, maar hierbij! "Eigen Haard gebruikt nauwelijks derivaten als financiering; in het enkele geval dat wij dit hebben gedaan, is er sprake van een directe koppeling aan een lening. Bij financieringen maken wij gebruik van recht-toerecht-aan bankleningen bij instellingen als de Bank Nederlandse Gemeenten en de Waterschapsbank." lk hoop dat je hiermee uit de voeten kan, succes. Met vriendelijke groet, Relatiemanager Eigen Haard Arlandaweg 88 Postbus 67065 1060 JB AMSTERDAM telefoon: 020 680 10 98 mobiel: 06 21 48 19 56 07-03-2012

Page 2 of 3 Van: 1~11111~1 111~11111~] Verzonden: woensdag 29 februari 2012 10:04 Aan: 111111~11. Onderwerp: vraag derivaten Goedemorgen 11" Heb je mijn vraag nog gezien over het gebruik van derivaten bij Eigen Haard? De raad van de gemeente Waterland zou graag willen weten of Eigen Haard derivaten gebruikt en of er het risico gelopen wordt dat er zekerheden gestort moeten worden bij de bank? Graag hoor ik van je, zodat ik de raad hieromtrent kan informeren. Van de andere corporaties heb ik al antwoord. vast reuze bedankt. Met vriendelijke groet, beleidsmedewerker RO/Volkshuisvesting GemeenteWATER LAN D - Bezoekadres: Pierebaan 3, 1141 GV Monnickendam Postadres: Postbus 1000, 1140 BA Monnickendam Telefoon: (0299) 658584 kop Email printen? Denk aan het milieu! Aan de inhoud van dit e-mailbericht kunnen geen rechten worden ontleend, tenzij dit expliciet in dit bericht is verwoord. Klik hier voor informatie over onze digitale dienstverlening en voor onze proclaimer. De informatie in de e-mailberichten die door of namens Eigen Haard worden verstuurd, is uitsluitend bestemd om te worden gebruikt door de geadresseerde. Indien de ontvanger niet de geadresseerde is, wordt deze verzocht de afzender op de hoogte te stellen door het bericht te retourneren, en vervolgens de tekst en eventuele bijlagen te verwijderen. De ontvanger wordt erop attent gemaakt dat Eigen Haard niet kan instaan voor de juiste en volledige verzending van dit bericht en de tijdige ontvangst ervan. Aan e-mailberichten van Eigen Haard kurmen geen rechten worden ontleend, noch kunnen ze leiden tot enige aansprakelijkheid van Eigen Haard. Aan de inhoud van dit e-mailbericht kunnen geen rechten worden ontleend, tenzij dit expliciet in dit bericht is verwoord. Klik hier voor informatie over onze digitale dienstverlening en voor onze proclaimer. 07-03-2012