Extended ISO 9126: 2001 Een introductie Algemene informatie voor medewerkers van SYSQA B.V.
Organisatie SYSQA B.V. Pagina 2 van 8 Inhoudsopgave 1 INLEIDING... 3 1.1 ALGEMEEN... 3 1.2 VERSIEBEHEER... 3 2 OPBOUW VAN HET MODEL... 4 3 DE KWALITEITSEIGENSCHAPPEN... 5 4 LITERATUURVERWIJZINGEN... 8
Organisatie SYSQA B.V. Pagina 3 van 8 1 Inleiding 1.1 Algemeen De niet-functionele requirements kunnen expliciet gemaakt worden met behulp van de ISO 9126 norm. De eerste versie van ISO 9126, deze norm kwam in 1991 uit, bevatte 21 kwaliteitsattributen. In de praktijk werd dit beoordeeld als niet toereikend. Het Software Engineering Research Centre (SERC) startte daarom het Quint-project, wat het model uitbreidde tot 32 kwaliteitsattributen. In de praktijk wordt deze variant aangeduid als extended ISO 9126 (Van Zeist e.a., 1996). In 2001 is de nieuwe ISO 9126 norm uitgekomen met 27 kwaliteitsattributen. De nieuwe ISO 9126 norm bestaat uit vier delen; het model zelf, externe metrieken (meetvoorschriften voor de kwaliteitsattributen), de interne metrieken en gebruiksgerichte metrieken. In deze paragraaf wordt uitgegaan van deel 1 van de nieuwste ISO-norm, ISO 9126-1:2001. De in deze paragraaf beschreven werkwijze is ook toepasbaar op de oude ISO 9126 norm en op extended ISO 9126. De nieuwe ISO 9126 norm bestaat zoals gezegd uit 27 kwaliteitsattributen, ingedeeld in 6 hoofdgroepen. Hieronder zijn de hoofdgroepen en kwaliteitsattributen, alsmede de vertaling opgenomen. 1.2 Versiebeheer Versie Status Datum Auteur Opmerkingen 0.1 Concept 18-05-2001 H.J.J. Cannegieter Eerste concept 0.2 Concept 13-08-2001 H.J.J. Cannegieter Toevoeging algemene beschrijving model 1.0 Definitief 14-08-2001 H.J.J. Cannegieter Definitief maken 2.0 Definitief 25-03-2008 H.J.J. Cannegieter Aanpassen aan de 2001 norm
Organisatie SYSQA B.V. Pagina 4 van 8 2 Opbouw van het model Hoofdeigenschappen en kwaliteitseigenschappen. Volgens het model zijn er 6 hoofdeigenschappen: functionaliteit, betrouwbaarheid, efficiency, onderhoudbaarheid, portabiliteit en bruikbaarheid. Deze hoofdeigenschappen zijn onderverdeeld in een aantal kwaliteitseigenschappen. Een kwaliteitseigenschap is een kenmerk van een product of proces. Per kwaliteitseigenschap kan, indien van toepassing, een indicator en meetvoorschrift worden opgenomen. Op deze manier kunnen de eisen waaraan het systeem moet voldoen worden opgesteld. Per hoofdeigenschap zijn de volgende kwaliteitseigenschappen opgenomen: Functionaliteit: Compleetheid Juistheid Koppelbaarheid Beveiligbaarheid Naleving functionaliteitseisen Efficiency: Snelheid Middelenbeslag Naleving efficiëntie-eisen Betrouwbaarheid: Bedrijfszekerheid Bestendigheid Herstelbaarheid Naleving betrouwbaarheidseisen Onderhoudbaarheid: Analyseerbaarheid Wijzigbaarheid Stabiliteit Testbaarheid Naleving onderhoudbaarheidseisen Bruikbaarheid: Begrijpelijkheid Leerbaarheid Bedienbaarheid Aantrekkelijkheid Naleving gebruikersvriendelijkheideisen Portabiliteit: Overzetbaarheid Installeerbaarheid Beïnvloedbaarheid Vervangbaarheid Naleving portabiliteitseisen De verschillende kwaliteitseigenschappen worden in hoofdstuk 3 gedefinieerd en uitgewerkt. Indicator De kwaliteitseigenschappen zijn niet direct meetbaar. Om de kwaliteitseigenschap meetbaar te maken hebben ze zogenaamde indicatoren. Een indicator is een maat voor één of meer kwaliteitseigenschappen die aangeeft in welke mate de kwaliteitseigenschap voldoet aan de gestelde eis. In de literatuur wordt ook wel gesproken over metrics. Een indicator dient valide te zijn, dat wil zeggen dient een goede maat voor de kwaliteitseigenschap te zijn (Watts, 1987). Meetvoorschrift Het meetvoorschrift schrijft voor hoe de bepaling van de waarde van de indicator en de interpretatie van de meetgegevens dient plaats te vinden. Een meetvoorschrift dient aan drie eisen te voldoen (Watts, 1987 en Humphrey, 1987): objectief; geen subjectieve of persoonsgebonden invloeden mogen op het meetvoorschrift van toepassing zijn; betrouwbaar; ongeacht het aantal metingen of de omstandigheden van de meting dienen de uitkomsten stabiel en precies te zijn; doelmatig; de meetinspanning mag niet te hoog zijn. Als gevolg hiervan verdienen goedkoop te meten indicatoren de voorkeur. Norm De norm geeft de waarde aan waaraan voldaan moet worden. Als aan de norm wordt voldaan, wordt het gewenste kwaliteitsniveau bereikt, mits de norm door de gebruiker is vastgesteld. De gebruiker dient de norm natuurlijk wel zodanig vast te stellen dat deze haalbaar is. Door de normen te variëren kan een hogere of lagere kwaliteit gerealiseerd worden.
Organisatie SYSQA B.V. Pagina 5 van 8 3 De kwaliteitseigenschappen In deze paragraaf worden de definities van de kwaliteitseigenschappen gegeven. Functionaliteit (Functionality) Het vermogen van het softwareproduct om functionaliteit te leveren die voldoet aan vastgelegde en impliciete behoeften wanneer de software wordt gebruikt onder gespecificeerde condities - Compleetheid (Suitability) Het vermogen van het softwareproduct om een vereiste set van functies te leveren voor gespecificeerde taken en doelstellingen van de gebruiker - Juistheid (Accuracy) Het vermogen van het softwareproduct om het juiste of het overeengekomen resultaat of effect te leveren met de noodzakelijke precisie - Koppelbaarheid (Interoperability) Het vermogen van het softwareproduct om gegevens uit te wisselen met één of meer gespecificeerde systemen - Beveiligbaarheid (Security) Het vermogen van het softwareproduct om informatie en data te beschermen zodat ongeautoriseerde personen of systemen deze niet kunnen lezen of aanpassen en geautoriseerde personen en systemen de toegang niet geweigerd wordt - Naleving functionaliteiteisen (Functionality compliance) Het vermogen van het softwareproduct om te voldoen aan standaarden, conventies of wettelijke voorschriften en aan vergelijkbare bepalingen betreffende functionaliteit Betrouwbaarheid (Reliability) Het vermogen van het softwareproduct om op een gespecificeerd niveau te blijven presteren wanneer het product onder gespecificeerde condities wordt gebruikt - Bedrijfszekerheid (Maturity) Het vermogen van het softwareproduct om storingen als resultaat van softwarefouten te vermijden - Bestendigheid (Fault tolerance) Het vermogen van het softwareproduct om op een gespecificeerd niveau te blijven presteren als softwarefouten optreden of er inbreuk is gemaakt op een van de gespecificeerde koppelingen - Herstelbaarheid (Recoverability) Het vermogen van het softwareproduct om een gespecificeerd prestatieniveau te bereiken en direct aangetaste data te herstellen in het geval van een storing - Naleving betrouwbaarheidseisen (Reliability compliance) Het vermogen van het softwareproduct om te voldoen aan standaarden, conventies of voorschriften met betrekking tot betrouwbaarheid Gebruikersvriendelijkheid (Usability)
Organisatie SYSQA B.V. Pagina 6 van 8 Het vermogen van het softwareproduct om begrepen, geleerd en gebruikt te kunnen worden door, en aantrekkelijk te zijn voor de gebruiker, wanneer dit product gebruikt wordt onder gespecificeerde condities - Begrijpelijkheid (Understandability) Het vermogen van het softwareproduct om de gebruiker te laten begrijpen of de software geschikt is en om te begrijpen hoe het gebruikt kan worden voor bepaalde taken en gebruikscondities - Leerbaarheid (Learnability) Het vermogen van het softwareproduct om de gebruiker in staat te stellen om de toepassingen ervan te leren - Bedienbaarheid (Operability) Het vermogen van het softwareproduct om de gebruiker in staat te stellen om het te bedienen en te besturen - Aantrekkelijkheid (Attractiveness) Het vermogen van het softwareproduct om aantrekkelijk te zijn voor de gebruiker - Naleving gebruikersvriendelijkheideisen (Usability compliance) Het vermogen van het softwareproduct om te voldoen aan standaarden, conventies, stijl-gidsen of voorschriften met betrekking tot gebruiksvriendelijkheid Efficiëntie (Efficiency) Het vermogen van het softwareproduct om de vereiste prestaties te leveren, in verhouding tot de hoeveelheid gebruikte middelen, onder vastgestelde condities - Snelheid (Time behaviour) Het vermogen van het softwareproduct om de vereiste responsie- en verwerkingstijd en de vereiste data-overdrachtssnelheid te leveren wanneer het zijn functies uitvoert onder vastgestelde condities - Middelenbeslag (Resource utilisation) Het vermogen van het softwareproduct om de juiste hoeveelheid en type middelen te gebruiken, wanneer het zijn functies uitvoert onder vastgestelde condities - Naleving efficiëntie-eisen (Efficiency compliance) Het vermogen van het softwareproduct om te voldoen aan standaarden of conventies met betrekking tot efficiëntie Onderhoudbaarheid (Maintainability) Het vermogen van het softwareproduct om gewijzigd te kunnen worden. Wijzigingen kunnen correcties, verbeteringen, aanpassingen van de software aan veranderingen in de omgeving, alsmede wijzigingen in requirements en in de functionele specificaties zijn - Analyseerbaarheid (Analysability) Het vermogen van het softwareproduct om onderzocht te kunnen worden op tekortkomingen of oorzaken van softwarefouten, of om te wijzigen onderdelen te identificeren - Wijzigbaarheid (Changeability) Het vermogen van het softwareproduct om het mogelijk te maken dat een specifieke wijziging geïmplementeerd wordt
Organisatie SYSQA B.V. Pagina 7 van 8 - Stabiliteit (Stability) Het vermogen van het softwareproduct om onvoorziene effecten van softwarewijzigingen te vermijden - Testbaarheid (Testability) Het vermogen van het softwareproduct om het mogelijk te maken dat gewijzigde software gevalideerd wordt - Naleving onderhoudbaarheidseisen (Maintainability compliance) Het vermogen van het softwareproduct om te voldoen aan standaarden of conventies met betrekking tot onderhoudbaarheid Portabiliteit (Portability) Het vermogen van het softwareproduct om overgezet te kunnen worden van één omgeving naar een andere. - Overzetbaarheid (Adaptability) Het vermogen van het softwareproduct om aangepast te kunnen worden aan verschillende gespecificeerde omgevingen zonder acties te ondernemen of middelen te gebruiken anders dan de acties en middelen die voor dit doel en de betreffende software verschaft zijn. - Installeerbaarheid (Installability) Het vermogen van het softwareproduct om geïnstalleerd te kunnen worden in een gespecificeerde omgeving. - Beïnvloedbaarheid (Co-existence) Het vermogen van het softwareproduct om naast andere onafhankelijke software te bestaan in een gemeenschappelijke omgeving waarin gemeenschappelijke middelen gedeeld worden. - Vervangbaarheid (Replaceability) Het vermogen van het softwareproduct om in plaats van een ander specifiek softwareproduct gebruikt te worden voor het zelfde doel en in de zelfde omgeving. - Naleving portabiliteitseisen (Portability compliance) Het vermogen van het softwareproduct om te voldoen aan standaarden of conventies met betrekking tot portabiliteit.
Organisatie SYSQA B.V. Pagina 8 van 8 4 Literatuurverwijzingen Kwaliteit van softwareproducten - B. van Zeist, P. Hendriks, R. Paulussen, J. Trienekens - 9026724306 Kwaliteitszorg in ICT-projecten H.J.J. Cannegieter - 9044003690 ISO International standard 9126-1:2001 Software engineering Product quality Part 1: Quality model