AGIVTrefdag 2011 17 november 2011 ICC Gent Het organiseert in samenwerking met haar vijfde AGIVTrefdag Erkend voor 7 uur door de federale Raad voor Landmeters Schrijf nu in voor hét GISevenement van het jaar Inclusief Geobeurs Deelname is gratis!
Beste lezer, Al voor de vijfde keer organiseert het Agentschap voor Geografische Informatie Vlaanderen (AGIV) haar jaarlijkse trefdag. Jaar na jaar groeiden de deelnemersaantallen om bij de editie van vorig jaar uit te komen bij ongeveer 1.200 ingeschrevenen. We hopen dan ook u dit jaar eveneens in grote getale te mogen verwelkomen in het Gentse ICC, en dit op donderdag 17 november. In 2011 is het AGIV voor de eerste maal niet de enige organisator van de AGIVTrefdag. Dit evenement kreeg een niet onbelangrijke input van FLAGIS, the Flemish Association for Geographic Information Systems. FLAGIS speelde een vooraanstaande rol in het tot stand komen van het samenwerkingsverband GDIVlaanderen, dat als voornaamste doelstelling heeft het verspreiden van geografische data en het optimaliseren van het gebruik van GIS in Vlaanderen. FLAGIS werkte een volledig eigen spoor uit binnen deze AGIV Trefdag. Daardoor wordt de keuze voor u nog moeilijker. Van 20 infosessies in 2010 stijgt het aantal sessies dit jaar immers naar 24. Tijdens deze lustrumeditie kunt u verder van ons verwachten wat u gewoon bent: interessante infosessies gegeven door ervaren en inhoudelijk sterke sprekers. Daarbij hebben we ons opnieuw niet beperkt tot de Vlaamse gewestgrenzen. Buitenlandse sprekers komen onder andere uit Nederland en het Verenigd Koninkrijk, met speciale aandacht voor onze key note speakers, Clare Hadley en Ray Boguslawski. Clare is INSPIRE Delivery Manager bij de Ordnance Survey van GrootBrittannië. Zij staat onder meer aan het hoofd van het INSPIRE Data and Service Sharing Drafting Team en beschikt op die manier over de meest gedetailleerde kennis over het uitwisselen van gegevens en diensten. Ray is directeur van het UK Location Programme en komt toelichten in welke richting het GISbeleid in het Verenigd Koninkrijk wordt gestuurd. Voor de eerste keer hebben we het GRB en het CRAB in één enkel spoor samengebracht. We zijn er immers van overtuigd dat mede dankzij de individuele begeleiding van onze klanten en dankzij de talloze infosessies gedurende het jaar heel wat geïnteresseerden al op de hoogte zijn van de theorie rond beide referentiebestanden. Daarom willen we ons tijdens deze AGIVTrefdag specifiek focussen op een aantal praktische implementaties. Zo komt de Genkse burgemeester Wim Dries uitleggen aan zijn collega s op welke manier GISimplementatie een meerwaarde betekent voor zijn stad. Philippe Smeets van SintGillis Waas komt vertellen hoe het decentrale CRABbeheer in zijn gemeente wordt ingevuld. Een belangrijke doelgroep van het AGIV zijn de landmeters. Aan hen bieden we een specifiek spoor aan waarbij aandacht wordt besteed aan de vernieuwing van het FLEPOSnetwerk, waarbij we u praktische voorbeelden geven uit diverse sectoren. In dat spoor laten we ook een landmeter op rust aan het woord die onder meer zijn ervaringen inzake het AGIV en FLEPOS met u zal delen. In het toekomstspoor ten slotte richten we de blik op aanstaande of recente ontwikkelingen binnen de sector van geografische informatie. Zo ontwikkelde het AGIV een operationele GRBraster service die we u graag voorstellen. Daarnaast richten we de pijlen op een tweetal op stapel staande projecten, met name het Middenschalig Referentiebestand Wegen en de Digitale Bouwaanvraag. We focussen ook op het Generiek Informatieplatform Openbaar Domein. Het thema rond mobile mapping sluit dit traject af. Voor de eerste keer in de geschiedenis van de AGIVTrefdag organiseren we ook een resem workshops. Tijdens de workshops over uiteenlopende onderwerpen kunt u op een interactieve manier kennismaken en oefenen met diverse toepassingen die het AGIV ontwikkelde. U krijgt een computer ter beschikking zodat u zelf de nodige bewerkingen in de vingers krijgt. Ervaren lesgevers staan u met raad en daad bij. U merkt het. Nog meer dan andere jaren heeft deze AGIV Trefdag voor elk wat wils in petto. Ik hoop u dan ook weer massaal te mogen begroeten op wat inmiddels is uitgegroeid tot hét GISevenement van het jaar! Alvast tot 17 november! Armand De Troyer Administrateurgeneraal AGIV 2
GRB/CRABTRAJECT Sessie 1 10.00u 11.00u Algemene inleiding tot het Grootschalig Referentiebestand (GRB) en het Centraal Referentieadressenbestand (CRAB) Inhoud: Het AGIV werkt volop aan de uitbouw van de Geografische DataInfrastructuur (GDI). Het ontwikkelen en uitbaten van authentieke geografische gegevensbronnen vormt hierin een cruciale stap. Terwijl de initiële aanmaak van het Grootschalig Referentiebestand (GRB) op volle kruissnelheid zit, is op 1 juni 2011 het CRABdecreet in werking getreden en werd het Centraal Referentieadressenbestand (CRAB) door de Vlaamse Regering erkend als eerste authentieke geografische gegevensbron. In deze presentatie krijgt u het kader en algemene informatie over beide gegevensbronnen. 10.00u 10.30u: Björn De Vidts (AGIV) Grootschalig Referentiebestand 10.30u 11.00u: Ziggy Vanlishout (AGIV) Centraal Referentieadressenbestand Doelgroep: Professionele en nietprofessionele GDIgebruikers die meer willen weten over het opzet van authentieke geografische gegevensbronnen in het algemeen en het GRB en het CRAB in het bijzonder. Sessie 2 11.15u 12.15u GRBproduct Inhoud: Tijdens deze sessie krijgt u een demonstratie van de GRBproducten GRBgis en GRBcad, net als een simulatie van het inladen en het gebruik van het GRB. Ook een bespreking van de entiteiten komt aan bod. Heijke Rombaut en Liesbet De Wolf (AGIV) Doelgroep: Iedereen die wil weten hoe de GRBproducten eruit zien en deze beter wil leren kennen. Sessie 3 13.30u 14.30u CRAB slim toegepast, GRB nuttig gebruikt Inhoud: Weet u al wat CRAB en GRB voor uw organisatie kunnen betekenen? In het eerste deel van deze presentatie tonen we u enkele spraakmakende CRABtoepassingen uit verschillende sectoren. In het tweede deel van deze sessie laten Jan Smet en Dirk Van Leuven van Telenet u zien hoe u het GRB nuttig kunt gebruiken. De voorbeelden zijn zeer concreet en zullen u ongetwijfeld inspireren om het CRAB en het GRB ook binnen uw organisatie te laten renderen. 13.30u 14.00u: Jan Laporte (AGIV) en Luc De Kock (AGIV) CRAB slim toegepast, GRB nuttig gebruikt 14.00u 14.30u: Jan Smet (Telenet) en Dirk Van Leuven (Telenet) CRAB en GRBtoepassingen bij Telenet Doelgroep: Iedereen die adressen gebruikt, iedereen die basiskaarten gebruikt. Sessie 4 15.00u 16.00u Decentraal beheer van het CRAB in de praktijk Inhoud: Sinds het CRABdecreet in werking getreden is, zijn al een aantal steden en gemeenten van start gegaan met de praktische implementatie van het CRABbeheer binnen de eigen diensten. Tijdens deze sessie geeft Jan Laporte (AGIV) een kort overzicht van de aandachtspunten bij het opstarten van het decentrale beheer van het CRAB. Vervolgens komen Ilse Vanhove (Gemeente Londerzeel) en Philippe Smeets (Gemeente SintGillis Waas) toelichten hoe zij deze taak opgenomen en uitgevoerd hebben. Deze twee praktische verhalen bieden eigen nadrukken, knelpunten en oplossingen. 15.00u 15.10u: Jan Laporte (AGIV) Aandachtspunten bij opstart decentraal beheer van CRAB 15.10u 15.35u: Ilse Vanhove (Londerzeel) Decentraal CRABbeheer in Londerzeel 15.35u 16.00u: Philippe Smeets (SintGillisWaas) Decentraal CRABbeheer in Sint GillisWaas Doelgroep: Steden en gemeenten. 4 5
Traject hergebruik/dienstverlening Sessie 5 10.00u 11.00u Inspired Data Sharing (Engelstalige sessie) Inhoud deelsessie 1: By the time the AGIVTrefdag happens this year, we will have passed the first three INSPIRE legal deadlines those for transposition of the Directive, creation of metadata and publishing of discovery & view services for Annexes I and II. Pressure is on the data providers and publishers to make their existing data accessible and start to plan how they will provide further services and interoperable data in the future. With so much going on in the technical sphere it is easy to forget about Article 17. Article 17 is the other side of the INSPIRE coin the business side which deals with how we share those technically interoperable datasets and services in a way which will actually reap real benefits as envisaged by the Directive. Without it, INSPIRE could end up as a technological answer looking for a question. One reason for Article 17 receiving less urgent attention is that only part of it was further developed as a Regulation with clear implementation dates that part relating to the supply of data and services to the Community bodies the bulk of the Article relates to sharing within and between member states and does not have explicit dates for compliance. The corollary of that, of course, is that it implicitly applies from the date of the Directive being applicable so we should have been doing it since 2009! The presentation will consider what Article 17 is asking for, the Regulation which has come from it which seeks to harmonise conditions of access and use for Community bodies, and how member states might also determine whether their internal sharing arrangements are compliant with the Directive. Inhoud deelsessie 2: Implementing INSPIRE is nonoptional but with an ever increasing demand for value for money, has this overtaken the vision and strategic priorities set out in Place Matters: The Location Strategy for the UK and even the pace of change laid out in the INSPIRE Directive? Is the UK heading in the right direction? These are some questions which UK Location Programme has been reflecting on. We need to understand the wider impact and ensure there is an early delivery of benefits to provide an optimal application of INSPIRE data. The presentation will lay out the wider landscape in the UK and describe the changes in delivering the UK s National Spatial Data Infrastructure, enabling and supporting business change, and assessing the relevance of the current strategy and governance. The wider landscape includes an increasing focus on transparency and public access to all types of data, an important role in data sharing within the government s localism agenda, and the development of a Public Data Corporation. 10.00u 10.30u: Clare Hadley (UK) INSPIRE Data and Service Sharing Drafting Team 10.30u 11.00u: Ray Boguslawski (UK) UK Location Programme Director Doelgroep: Anyone who is involved in the business elements of making data and services available to others. Sessie 6 11.15u 12.15u Hergebruik van geografische informatie in Vlaanderen en Nederland Inhoud: In de eerste deelsessie zal het Departement Diensten van het Algemeen Regeringsbeleid van de Vlaamse overheid het concrete beleidskader rond het hergebruik van geoinformatie, zoals vastgelegd door de stuurgroep GDIVlaanderen, uiteenzetten. Het juridische kader, de mogelijke gebruiksvoorwaarden en vergoedingen, de verplichtingen voor de overheidsinstanties en de potentiële hergebruikers komen aan bod. In de tweede deelsessie zal Sandra Van Wijngaarden (Geonovum) het hebben over hergebruik bij onze noorderburen. De Nederlandse overheid verzamelt (geografische) informatie om haar publieke taken zo goed mogelijk uit te voeren. Deze informatie kan echter ook voor andere en/of commerciële doelen worden hergebruikt. Het beleid gaat steeds meer richting vrije beschikbaarheid zonder beperkende voorwaarden. Maar hoe sluit de praktijk hierbij aan? Wettelijke regelingen zorgen ervoor dat steeds meer datasets nu echt toegankelijk worden. An app a day en de geodata expeditie zijn voorbeelden van initiatieven om overheid en bedrijfsleven wakker te schudden en met de data aan de slag te gaan. Wat zijn de verwachtingen? Zijn er nog barrières te overwinnen of kunnen de vruchten van jarenlange investeringen in een nationale geodata infrastructuur eindelijk worden geplukt? 11.15u 11.45u: Steven Jeanty (Departement Algemeen Regeringsbeleid) Hergebruik van geografische informatie in Vlaanderen 11.45u 12.15u: Sandra Van Wijngaarden (Geonovum NL) Hergebruik van geografische informatie in Nederland: fantasie of werkelijkheid? Doelgroep: Burgers, bedrijven, overheden en andere organisaties. 6 7
Sessie 8 15.00u 16.00u GISdienstverlening naar gemeenten vanuit de VVSG en de intercommunale Leiedal Inhoud: De GISenquête van de VVSG toont aan dat er (te) weinig GIScoördinatoren zijn en dat lokale besturen kampen met een aantal knelpunten om GIS van de grond te krijgen. De cijfers uit de GISenquête werden ook vergeleken met de cijfers uit 2008 en hieruit blijkt een slechts beperkte vooruitgang. Er is dan ook dringend nood aan ondersteuning voor die besturen die nog onvoldoende met GIS vertrouwd zijn. De volgende jaren wordt immers heel wat van de lokale besturen verwacht. Van wie verwacht men hulp en wie doet wat? Sessie 7 13.30u 14.30u In de tweede deelsessie vertelt Filip Meuris hoe in de Kortrijkse regio intensief wordt samengewerkt op GISvlak. GIS is als informatiesysteem essentieel voor de diensten die een lokale overheid aanbiedt. In het domein van GIS is de laatste jaren veel gebeurd zowel op vlak van de beschikbaarheid van data zoals CRAB en GRB (en de verplichtingen), als op vlak van de beschikbare technologie (en de kostprijs ervan) en de bestuurlijke context (Europa is dichter dan men denkt). GIS wordt al lang niet meer enkel gebruikt voor zuiver technische processen binnen een gemeente (zoals stedenbouw en openbare werken) maar wordt steeds meer ingezet voor beleidsvoorbereiding, analyse van ruimtelijke problematieken en zelfs voor elektronische dienstverlening (egovernment). Sommige gemeenten zien deze ontwikkelingen als een uitgelezen opportuniteit om de vele investeringen in het verleden te laten renderen. Anderen zien dit als een additionele horde die te nemen is. Gemeenten volgen uiteenlopende strategieën om hiermee om te gaan. De aanpak binnen de regio Kortrijk is die van een verregaand samenwerken. AGIVdienstverlening voor steden en gemeenten. Praktijkvoorbeeld uit Genk. Inhoud: Het AGIV biedt heel wat diensten en begeleiding aan steden en gemeenten om de Geografische DataInfrastructuur te realiseren. In de eerste deelsessie zetten we alle mogelijkheden op een rijtje. 15.00u 15.30u Heidi Kestens (VVSG) GISdienstverlening naar gemeenten vanuit de VVSG. In de tweede deelsessie komt de landskampioen voetbal aan het woord. De stad Genk toont haar geïntegreerde GISsysteem en de weg die afgelegd werd om te komen tot dit systeem, waarin de voorlopig laatste stap de integratie van het GRB is. Burgemeester Wim Dries bekijkt het vanuit de beleidskant. Welke beslissingen waren er nodig? Welke knopen werden doorgehakt? Wat betekent het GIS voor de beleidsmakers? GIScoördinator Egbert Stulens toont welke weg de gebruikers, samen met hem, afgelegd hebben om te komen tot dit systeem en wat het betekent voor de gebruikers en de "klanten". De Genkenaars tonen zowel de inhoud van het systeem als het traject dat werd afgelegd om het nieuwe GISsysteem te implementeren. 15.30u 16.00u Filip Meuris (Intercommunale Leiedal) Gemeentelijk GIS: samenwerken loont. Ervaring vanuit de praktijk. Doelgroep: Beleidsmakers van lokale besturen (burgemeesters en schepenen), GISambtenaren, intercommunales en provincies. 13.30u 13.50u Luc De Kock (AGIV) AGIVdienstverlening voor steden en gemeenten 13.50u 14.30u Wim Dries (burgemeester stad Genk) en Egbert Stulens (GIScoördinator stad Genk) GIS in Genk. Van een Geografisch naar een Geïntegreerd Informatie Systeem Doelgroep: Beleidsmakers van lokale besturen (burgemeesters en schepenen) en GISambtenaren. 8 9
GDIVlaanderentraject Sessie 9 10.00u 11.00u Zo DOV, Zo MercatorNet, Zo GDIVlaanderen Inhoud: Databank Ondergrond Vlaanderen, uniek loket voor ondergrondgegevens in Vlaanderen, doorloopt het volledige traject om een volwaardig medioknooppunt van de GDIVlaanderen infrastructuur te worden. Op 9 mei 2011 waren zoek en raadpleegdiensten met initiële operationele capaciteit in dienst. Werken zijn aan de gang om volledig INSPIRE compliant te zijn tegen de deadline van 9 november 2011. Tegelijk wordt de ganse DOVinfrastructuur vernieuwd conform de uitgetekende langetermijnvisie. Visie, concept en realisaties worden toegelicht. De positie van DOV in het econtentplusproject GSSoil wordt voorgesteld. Het gegevensaanbod wordt in de kijker gezet. Binnen de Vlaamse overheid en meer bepaald binnen het samenwerkingsverband MercatorNet geldt DOV duidelijk als een voortrekker. Om ook voor MercatorNet tot een GDIconforme aanpak te komen, werden businessanalyses in elk van de beleidsdomeinen uitgevoerd ter onderbouwing van een meerjareninvesteringsprogramma. Conclusies en uitgewerkte aanpak worden voorgesteld, concrete realisaties worden belicht, vanuit de overtuiging dat de aanpak voor MercatorNet, zich spiegelend aan de aanpak voor DOV, richtinggevend zal zijn voor de uitbouw van GDIVlaanderen. 10.00u 10.05u: Marleen Van Damme (LNE) Inleiding 10.05u 10.20u: Wouter Schaubroeck (Geosolutions) Concept en technische architectuur voor DOV 10.20u 10.35u: Ilse Vergauwen (MOW) DOV in de praktijk en in internationale context 10.35u 10.45u: Veerle Van Lerbeirghe (RWO) MercatorNet: realisaties tot op heden 10.45u 10.55u: Caroline Heylen (GIM) Hoe verder met MercatorNet, vertrekkende van consolidatie van de resultaten uit de business analyses voor de beleidsdomeinen LNE, MOW, RWO? 10.55u 11.00u: Marleen Van Damme (LNE) Conclusies Doelgroep: Partners van GDIVlaanderen in het algemeen (MercatorNetgedeelte) en alle belanghebbenden bij bodem en ondergrondmaterie in het bijzonder (DOVgedeelte). Sessie 10 11.15u 12.15u Uitbouw van de Vlaamse Geografische Datainfrastructuur (GDI) Inhoud: Met de goedkeuring van het GDIdecreet in 2009 werd het samenwerkingsverband GISVlaanderen in een nieuw kleedje gestoken. Het kader voor het optimale gebruik van geografische informatie in Vlaanderen werd hierbij versterkt door de toevoeging van de concepten authentieke geografische gegevens, eenmalige aanmaak, meervoudig gebruik en decentraal beheer. Deze concepten werden geconcretiseerd door de elektronische dienstverlening op te tillen tot een gedistribueerd netwerk van geografische diensten, waarbij de verantwoordelijkheid voor het beheer aan het bestuursniveau overgelaten wordt dat dit het meest efficiënt kan uitvoeren. Om het aanbod aan geografische gegevens, metadata en diensten zo transparant mogelijk te maken, wordt een GDIVlaanderen portaal opgezet dat de gebruikers toelaat het beschikbare geoaanbod in de GDIVlaanderen te doorzoeken en te raadplegen. Door de Europese INSPIRE richtlijn, die de realisatie van een Europese geografische datainfrastructuur beoogt, wordt de Vlaamse GDI opgenomen in een Europees netwerk van geografische datainfrastructuren. In deze sessie wordt een stand van zaken gegeven van de verschillende initiatieven die de ambitie van GDIVlaanderen moeten helpen realiseren. Vanuit het Vlaams en Europees wetgevend kader wordt de stap gezet naar de projecten die bijdragen aan de uitbouw van de Vlaamse GDI. De impact op de beheerders van geografische informatie in Vlaanderen wordt toegelicht en de rol van het AGIV als hoofdknooppunt en dienstverlener in het GDI Vlaanderen netwerk wordt besproken. Wat de klantzijde van de GDIVlaanderen betreft, wordt aandacht besteed aan de componenten van de Vlaamse GDI die een brede toegankelijkheid van de geografische gegevens mogelijk maken: de netwerkdiensten (zoek, raadpleeg, download), de toegang tot de data (beveiliging) en het toegangsbeleid (wie, wat en onder welke voorwaarden) en het GDIVlaanderen portaal (generische viewer, catalogus, ). Daarna kijken we voorbij het geodomein en gaan we op zoek naar de meerwaarde van de Vlaamse GDI binnen een ruimer maatschappelijk kader. Geo wordt een integrator die kan ingezet worden in tal van processen die informatie opvragen en gebruiken op basis van locatie. Om af te sluiten, worden mogelijke knelpunten die een succesvol implementatietraject in de weg kunnen staan, overlopen samen met de acties die kunnen genomen worden om deze hindernissen met succes te nemen. Spreker: Joeri Robbrecht (AGIV) Doelgroep: GDIdeelnemers, GDIgebruikers (publieke en private organisaties), Geodienstverleners, beleidsmakers, GeoICT professionals en GISprofessionals. 10 11
8.00u 9.00u Ontvangst met koffie 9.00u 9.45u Verwelkoming + openingsspeech + uitreiking AGIVawards 9.45u 10.00u Verplaatsing naar zalen Uurschema AGIVTrefdag 2011 17 november 2011 De zalen worden toegekend op basis van het aantal inschrijvingen. Een zalenplan met de bijbehorende sessies vindt u in de trefdagtas die u ontvangt bij het aanmelden op de dag zelf. GRB/CRABtraject Traject hergebruik/dienstverlening GDIVlaanderentraject Landmeterstraject Toekomsttraject FLAGIStraject 10.00u 11.00u Sessie 1: Algemene inleiding tot het GRB en het CRAB (Björn De Vidts en Ziggy Vanlishout AGIV) Sessie 5: INSPIRE + toepassingen in het UK 10.00u 10.30u Inspired Data Sharing (Clare Hadley INSPIRE Data and Service Sharing Drafting Team) 10.30u 11.00u UK Location: Implementing a National Spatial Data Infrastructure in a wider policy context (Ray Boguslawski UK Location Programme) Sessie 9: MercatorNet Zo DOV, zo MercatorNet, zo GDIVlaanderen (diverse sprekers) 11.00u 11.15u Verplaatsing naar zalen Sessie 13: Nieuwe FLEPOSstations 10.00u 10.30u Overzicht FLEPOSdienstverlening na vervanging hard en software (Bart Dierickx AGIV) 10.30u 11.00u Berekening nieuwe coördinaten referentiestations (Filip De Doncker NGI) Sessie 17: Recente/toekomstige projecten 10.00u 10.20u GRBraster (Dirk De Baere AGIV) 10.20u 10.35u MagdaGEO (Idris Peiren Agentschap ondernemen) 10.35u 11.00u Naar een Vlaams Middenschalig Referentiebestand Wegen (Liesbeth Rombouts AGIV) Sessie 21: GDIraad een missiepost in de brousse (Jan Van de Steen, Caroline Heylen en Henri Van Oosterwijck FLAGIS) 11.15u 12.15u Sessie 2: GRBproduct (Liesbet De Wolf en Heijke Rombaut AGIV) Sessie 6: Hergebruik van geografische informatie 11.15u 11.45u Hergebruik van geografische informatie in Vlaanderen (Steven Jeanty DAR) 11.45u 12.15u Hergebruik van geografische informatie in Nederland (Sandra Van Wijngaarden Geonovum) Sessie 10: Uitbouw van de Vlaamse Geografische DataInfrastructuur (Joeri Robbrecht AGIV) Sessie 14: FLEPOSgebruikerservaringen 11.15u 11.45u Problematiek van interferentie GNSSsignalen (Wim Aerts ROB) 11.45u 12.15u Ervaringen van gebruikers van GPStoestellen in de landbouw (Marc Goeminne PCLT) Sessie 18: Digitale Bouwaanvraag Het projectteam Digitale Bouwaanvraag, de stad Antwerpen en het AGIV slaan de handen in elkaar (Lieven Raes projectteam DBA, Katrien Geerts Stad Antwerpen en Björn De Vidts AGIV) Sessie 22: Case studies Over geooverheidsdata als katalysator voor het maatschappelijk en economisch leven in Vlaanderen (diverse FLAGISleden) 12.15u 13.30u Lunchpauze 13.30u 14.30u Sessie 3: CRAB en GRB uitgelegd en toegepast 13.30u 14.00u CRAB slim toegepast, GRB nuttig gebruikt (Jan Laporte en Luc De Kock AGIV) 14.00u 14.30u CRAB en GRBtoepassingen bij Telenet (Jan Smet en Dirk Van Leuven Telenet) Sessie 7: AGIVdienstverlening GIS in Genk 13.30u 13.50u AGIVdienstverlening voor steden en gemeenten (Luc De Kock AGIV) 13.50u 14.30u GIS in Genk. Van een Geografisch naar een Geïntegreerd Informatie Systeem (Wim Dries en Egbert Stulens Stad Genk) Sessie 11: GDIprojecten 13.30u 13.45u INSPIRE, een blik op gisteren, vandaag en morgen (Leen De Temmerman AGIV) 13.45u 14.00u Bouwen aan een ecommercedienst (Luc Depredomme AGIV) 14.00u 14.30u Een gebruikers en toegangsbeheersysteem voor GDIVlaanderen (Kris Vandermotten AGIV) Sessie 15: GRBskeletbestekken en integratie in een technisch bestek (Tom Van Herck en Bart Coessens AGIV) Sessie 19: Minder Hinder Zonder omwegen naar meer synergie en minder hinder (Wim Van Huele AGIV) Sessie 23: Geoawareness Een visie op sensibilisering en educatie (Dirk Frigne DFC en Philippe De Maeyer UGent) 14.30u 15.00u Koffiepauze 15.00u 16.00u Sessie 4: Decentraal beheer CRAB 15.00u 15.10u Aandachtspunten bij opstart decentraal beheer van CRAB (Jan Laporte AGIV) 15.10u 15.35u Decentraal CRABbeheer in Londerzeel (Ilse Vanhove Londerzeel) 15.35u 16.00u Decentraal CRABbeheer in SintGillisWaas (Philippe Smeets SintGillisWaas) Sessie 8: GISdienstverlening van Leiedal en VVSG 15.00u 15.30u: GISimplementatie van de VVSG (Heidi Kestens VVSG) 15.30u 16.00u: Gemeentelijk GIS: samenwerken loont. Ervaring vanuit de praktijk (Filip Meuris Intercommunale Leiedal) Sessie 12: Services en Spatialist onderzoek 15.00u 15.30u AGIVservices (Bart Cosyn AGIV) 15.30u 16.00u Eindresultaten Spatialist (Joep Crompvoets Spatialist) Sessie 16: Van meetband tot GNSS (JeanJacques Derwael, landmeter op rust) Sessie 20: Mobile mapping Innovatie en praktijkvoorbeelden 15.00u 15.20u Mobile mapping (Jo Van Valckenborgh en Nele De Wolf AGIV) 15.20u 15.40u (Marc Leysen geovisat) 15.40u 16.00u (Bruno Van Bastelaere Teccon) Sessie 24: Geodata gratis? Het GDIVlaanderenmodel. Een vraaggesprek met Frank Mostaert en Raymond Maes 16.00u 17.30u Afsluitende receptie 12
Workshops Maximaal 20 personen per workshop. Per organisatie maximaal 2 inschrijvingen. Inschrijven voor workshops kan enkel online. 10.00u 11.00u 11.00u 11.15u 11.15u 12.15u 12.15u 13.30u 13.30u 14.30u 14.30u 15.00u 15.00u 16.00u Workshop 1 Toegang en Download Zaal 1 Zaal 2 (Laura D heer en Geraldine Nolf AGIV) Workshop 2 Webservices voor beginners (Bart Coessens en Loes Deventer AGIV) Workshop 3 Toegang & Download (Laura D heer en Geraldine Nolf AGIV) (herhaling van workshop 1) Workshop 4 Webservices voor beginners (Bart Coessens en Loes Deventer AGIV) (herhaling van workshop 2) Verplaatsing naar zalen Lunchpauze Koffiepauze Workshop 5 Loket voor Authentieke Registratie (LARA) (Jan Laporte AGIV) Workshop 6 Loket voor Authentieke Registratie (LARA) (Tom Van Herck AGIV) (herhaling van workshop 5) Workshop 7 Loket voor Authentieke Registratie (LARA) (Ziggy Vanlishout AGIV) (herhaling van workshops 5 en 6) Workshop 8 GRBmeldingssysteem (GRBMS) (Heijke Rombaut AGIV) Sessie 11 13.30u 14.30u Stand van zaken van diverse GDIprojecten Inhoud: Na een korte situering van INSPIRE worden de resultaten van de monitoring van het jaar 2010 overlopen. Over welke datasets gaat het precies? Zijn er INSPIREconforme metadata voorzien? Zijn deze datasets beschikbaar via services? Daarna geven we een overzicht van welke taken ons in de toekomst te wachten staan. Hierbij wordt niet alleen aandacht besteed aan de vooropgestelde deadlines, maar wordt ook aangegeven welke rol het AGIV hierin zal opnemen. In de tweede deelsessie presenteert Luc Depredomme (AGIV) de resultaten van een analyse voor het bouwen van een ecommercedienst, ter vervanging van het bestaande bestelsysteem van AGIV (GIRAF). De ecommercedienst maakt het mogelijk data en diensten te bestellen conform de geldende toegangs en gebruiksvoorwaarden, eventueel tegen een vergoeding. Het klassieke winkelkarretje wordt hierbij ondersteund door een contract en toegangsbeheer. In de derde deelsessie wordt het nieuwe GDIVlaanderen gebruikers en toegangsbeheersysteem toegelicht en gedemonstreerd. Het AGIV heeft een nieuwe, op open standaarden gebaseerde, authenticatie en autorisatieinfrastructuur opgezet. Deze infrastructuur legt de technische basis vast voor het gebruikers en toegangsbeheer binnen de GDIVlaanderen. De beveiligingsinfrastructuur komt tegemoet aan de nood van de GDI Vlaanderen gebruikers om op een uniforme wijze toegang te krijgen tot webtoepassingen en webservices en levert eveneens componenten die het autorisatieproces ondersteunen voor toekomstige ecommerce, contractbeheer en machtigingssystemen (toegang tot privacygevoelige gegevens). De achterliggende principes maken singlesignon (SSO) mogelijk over de grenzen van instellingen en ondernemingen heen. Hierdoor kan een gebruiker (burger, onderneming, ambtenaar) op basis van één account, ongeacht de toegangspoort die hij gebruikt (AGIV account, ACM/IDM account, ), op termijn toegang krijgen tot alle diensten van de Vlaamse overheid die op basis van dezelfde open standaarden beveiligd zijn. 13.30u 13.45u: Leen De Temmerman (AGIV) INSPIRE, een blik op gisteren, vandaag en morgen 13.45u 14.00u: Luc Depredomme (AGIV) Bouwen aan een ecommercedienst 14.00u 14.30u: Kris Vandermotten (AGIV) Een gebruikers en toegangsbeheersysteem voor GDIVlaanderen Doelgroep: Personen die INSPIREdatasets gebruiken of beheren, beleidsmedewerkers, gebruikers van data, GDIVlaanderen knooppuntbeheerders, GDIgebruikers (publieke en private organisaties), geodienstverleners en geoict professionals. Sessie 12 15.00u 16.00u AGIVservices en SPATIALISTeindresultaten Inhoud: In 2009 werd door het AGIV het GDIVlaanderen testbed opgestart met het oog op het bekendmaken van de toekomstige componenten van de GDI. Een belangrijk onderdeel daarvan zijn services die aangesproken kunnen worden door desktoptoepassingen en webtoepassingen. Het testbed heeft ervoor gezorgd dat diverse proefprojecten werden opgezet rond deze services. De resultaten worden kort besproken. In 2011 worden nieuwe services in productie genomen. Deze sessie geeft dan ook een overzicht van de bestaande en de nieuwe services en wat zij te bieden hebben voor de ontwikkelaar en gevorderde GISgebruiker. Er wordt een overzicht gegeven van de algemene architectuur, de gebruikte standaarden en de technische aspecten van de services. De activiteiten van het AGIV omtrent services worden ook kort gekaderd binnen de algemene trends binnen Europa (INSPIRE) en op wereldvlak (ISO/OGC/W3C/ ) omtrent standaardisatie en interoperabiliteit. SPATIALIST is een multidisciplinair onderzoeksproject van de Katholieke Universiteit Leuven en de Vrije Universiteit Brussel. Dit project wil nagaan wat de vereisten zijn voor de verdere ontwikkeling van een succesvolle Geografische Data Infrastructuur in Vlaanderen. Tijdens deze presentatie zullen de belangrijkste onderzoeksresultaten worden gepresenteerd en wordt de impact ervan op de geosector in Vlaanderen nader toegelicht. 15.00u 15.30u: Bart Cosyn (AGIV) AGIVServices 15.30u 16.00u: Joep Crompvoets (Spatialist) Eindresultaten Spatialist Doelgroep: Ontwikkelaars en gevorderde GISgebruikers die services willen hanteren in toepassingen en in bedrijfsprocessen. Iedereen die geïnteresseerd is in de ontwikkeling van de Geografische DataInfrastructuur in Vlaanderen. 16.00u 17.30u Afsluitende receptie 14
Landmeterstraject Sessie 13 10.00u 11.00u Overzicht FLEPOSdienstverlening na vervanging hard en software Inhoud: In 2010 vernieuwde het AGIV haar FLEPOSreferentiestations om haar RTK GPSdienstverlening verder te moderniseren en uit te bouwen. Eén en ander ging gepaard met een volledige herziening van de dienstverlening en het aangaan van nieuwe samenwerkingsverbanden. In deze sessie krijgt u een overzicht van alle mogelijkheden die deze vernieuwde FLEPOSdienstverlening biedt. In het tweede gedeelte van de sessie focussen we op de berekening van de nieuwe coördinaten van alle Belgische RTKreferentiestations. 10.00u 10.30u: Bart Dierickx (AGIV) Overzicht FLEPOSdienstverlening na vervanging hard en software 10.30u 11.00u: Filip De Doncker (NGI) Berekening nieuwe coördinaten referentiestations Doelgroep: Landmeters. Sessie 14 11.15u 12.15u Gebruikers van FLEPOS Inhoud: Sinds mei 2011 ondersteunt FLEPOS naast de klassieke GPSsignalen eveneens de Glonasssignalen, die gebruikmaken van andere frequenties dan de GPSsignalen. Uit metingen blijkt dat vooral het Glonass L2 te lijden heeft onder verstoring, waardoor op dat moment Glonass geen meerwaarde biedt voor RTKmetingen. Het radiospectrum is immers een schaars goed geworden met alle draadloze toepassingen, waardoor het niet uit te sluiten valt dat er interferentie optreedt met GNSSsignalen. In de eerste deelsessie focussen we op mogelijke verstoorders, wat de gevolgen daarvan zijn en hoe dit zou kunnen opgevangen worden. Het gebruik van RTKdata is niet langer exclusief het terrein van de landmeter. Zo heeft ook de Vlaamse landbouwer ontdekt welke voordelen het gebruik van hoogwaardige GNSSapparatuur kan opleveren voor zijn bedrijf. In deze tweede deelsessie focussen we op de nauwkeurigheid van de systemen/beperkingen en de voordelen van het gebruik van GPS in de landbouw. 11.15u 11.45u: Wim Aerts (ROB) Problematiek van interferentie GNSSsignalen 11.45u 12.15u: Marc Goeminne (PCLT) Ervaringen van gebruikers van GPStoestellen in de landbouw Doelgroep: Landmeters. Sessie 15 13.30u 14.30u GRBskeletbestekken en integratie in een technisch bestek Inhoud: GRBskeletbestekken vormen een standaard van technische bepalingen voor landmeetkundige opmetingen in Vlaanderen. Toekomstige asbuiltplannen van belangrijke infrastructuurwerken zullen moeten opgesteld worden volgens deze bepalingen. Deelnemers krijgen een korte theoretische toelichting over de GRBskeletbestekken, het praktische gebruik bij de aanmaak van het GRB en de inzet ervan bij de bijhouding van het GRB. De nodige aandacht zal besteed worden aan de implementatie in lastenboeken wanneer een asbuiltplan moet worden aangeleverd. Tot slot wordt de controle van een binnenkomend asbuiltplan onder de loep genomen. Tom Van Herck en Bart Coessens (AGIV) Doelgroep: Landmeters en iedereen die GRBconforme opmetingen (GRBskeletopdrachten, GRBaanmaakopdrachten, GRBbijhoudingsopdrachten) wil kunnen uitvoeren én opdrachtgevers die de GRBskeletbestekken willen opnemen in hun technische bestekken. Sessie 16 15.00u 16.00u Van meetband tot GNSS Inhoud: Het landmetersberoep heeft de laatste decennia enkele grote omwentelingen meegemaakt. De lustrumeditie van de AGIVTrefdag is dan ook de gelegenheid bij uitstek om hierbij even stil te staan. JeanJacques Derwael is landmeter op rust en heeft heel wat watertjes doorzwommen. Zo verrichtte hij onder meer metingen op Antarctica. Het feit dat hij niet meer beroepsactief is, betekent evenwel geenszins dat hij niet meer op de hoogte zou zijn van de allerlaatste ontwikkelingen. Ook daarvan krijgt u een overzicht in zijn presentatie. Spreker: JeanJacques Derwael (landmeter op rust) Doelgroep: Iedereen die het beroep van landmeter een warm hart toedraagt. 16 17
Toekomsttraject Sessie 17 10.00u 11.00u Recente/toekomstige projecten Inhoud: GRBraster heeft als finaliteit de drempel tot gebruik van het GRB te verlagen. De basis daarvoor is de ontwikkeling van twee, naar cartografische toepassingen gerichte, producten. Enerzijds gaat het om een synchrone, via internet toegankelijke WMSdienst (Web Map Service) die gericht is naar geografische viewtoepassingen die het GRB thematisch of als achtergrond gebruiken. Anderzijds gaat het om een faciliteit om op vraag beelden van hoge resolutie voor printdoeleinden aan te maken. In deze eerste deelpresentatie wordt de stand van zaken van de ontwikkeling en de ontsluiting van deze producten toegelicht. In de tweede deelsessie krijgt u MagdaGEO gepresenteerd, een generiek open geoloket waarmee alle ondernemingen uit de VKBO op kaart worden weergegeven. Door integratie met de bedrijventerreinen en bedrijfspercelen van het Agentschap Ondernemen en andere GDIdatalagen speelt dit loket een belangrijke rol als uitwisselingsplatform van data in het GDIverhaal. Naast de klassieke raadpleegfuncties werden er tal van zoek, selectie en editeerfuncties geïmplementeerd die de gebruiker toelaten om analyses op maat te maken. In de derde deelpresentatie krijgt u een stand van zaken in de aanmaak van het Middenschalig Referentiebestand Wegen. Dat zal één van de authentieke geografische gegevensbronnen zijn die het mogelijk maken om administratieve vereenvoudiging te kunnen doorvoeren bij de Vlaamse overheid. De gegevens zullen eenmalig ingewonnen worden en maximaal worden gebruikt door de andere overheden. Het MRBwegen heeft volgende doelen: het efficiënter beheren van basisweginformatie, het verhogen van de uitwisselbaarheid van basisweginformatie en het verhogen van de samenhang binnen het stelsel van authentieke gegevensbronnen. 10.00u 10.20u: Dirk De Baere (AGIV) GRBraster 10.20u 10.35u: Idris Peiren (Agentschap Ondernemen) MagdaGEO 10.35u 11.00u: Liesbeth Rombouts (AGIV) Naar een Vlaams Middenschalig Referentiebestand Wegen Doelgroep: GISgebruikers, software/applicatieontwikkelaars, GDIleden, lokale besturen en ondernemers. Sessie 18 11.15u 12.15u Het projectteam Digitale Bouwaanvraag, de stad Antwerpen en het AGIV slaan de handen in elkaar Inhoud: Het doorbraakproject Digitale Bouwaanvraag (DBA) kadert in het Vlaanderen In Actieplan (VIA) en beoogt de informatisering van het vergunningsproces. Burger, architect, overheid en bedrijven zullen vanaf begin 2013 in staat zijn om de stedenbouwkundige vergunningsaanvraag elektronisch in te dienen, op te volgen en af te handelen. Tijdens het vergunningsproces worden heel wat geografische informatiebronnen van het AGIV aangesproken. Met een doorgedreven samenwerking tussen CORVE, RWO, stad Antwerpen en het AGIV wil de Vlaamse overheid met één stem spreken naar de lokale overheden, de burger en architect. In deze presentatie verneemt u meer over het project Digitale Bouwaanvraag, de rol van de stad Antwerpen en de bijdrage van het AGIV. Lieven Raes (projectteam DBA), Katrien Geerts (Stad Antwerpen) en Björn De Vidts (AGIV) Doelgroep: Professionele en nietprofessionele GDIgebruikers die meer willen weten over het opzet van het project Digitale Bouwaanvraag en de meerwaarde van een doorgedreven samenwerking op Vlaams en lokaal niveau. Sessie 19 13.30u 14.30u Zonder omwegen naar meer synergie en minder hinder Inhoud: Volgens de voorliggende planning wordt in het eerste kwartaal van 2012 het Generiek Informatie Platform Openbaar Domein (GIPOD) operationeel. Tijdens deze sessie wordt de webtoepassing gedemonstreerd en worden de algemene gebruiksvoorwaarden en de integratiemogelijkheden met andere (bedrijfsspecifieke) toepassingen toegelicht. Spreker: Wim Van Huele (AGIV) Doelgroep: Openbare besturen en nutsmaatschappijen. Sessie 20 15.00u 16.00u Mobile mapping stand van zaken en praktijkvoorbeelden Inhoud: Het AGIV geeft een stand van zaken m.b.t. het gebruik van mobilemappingbeelden binnen GDIVlaanderen. GeoVISAT informeert over de technologie en services van mobilemappingbeelden voor de aanmaak van GRBskeletbestanden, GRBproducten en GRBbijhouding. In haar deelsessie presenteert Teccon onder meer hun project van groeninventarisatie voor SintNiklaas en 3Dmodellering van delen van de stad Gent. 15.00u 15.20u: Jo Van Valckenborgh en Nele De Wolf (AGIV) 15.20u 15.40u: Marc Leysen (geovisat) 15.40u 16.00u: Bruno Van Bastelaere (Teccon) Doelgroep: Lokale en regionale openbare besturen, nutsmaatschappijen en infrastructuursector. 18 19
FLAGIStraject Sessie 21 10.00u 11.00u GDIraad: een missiepost in de brousse? Inhoud: Algemene situering van de GDIraad. Wat zijn de voornaamste behandelde thema s. Hoe zit het met hergebruik van GDIdata en het GRB? Wat staat vermeld in de beleidsnota s? Jan Van de Steen (voorzitter GDIraad Capgemini) Caroline Heylen (GIM) Henri Van Oosterwijck (SIGGIS) Workshops Workshop 1 en 3 Toegang en Download Inhoud: Hoe krijgt u toegang tot de beschikbare data van het AGIV? Welke data is beschikbaar voor uw type van organisatie? Kunt u de data gebruiken in publicaties? Hoe werkt de nieuwe downloadtoepassing? Op al deze vragen krijgt u een antwoord in een korte workshop waarin u zelf met de computer aan de slag mag. Laura D heer en Geraldine Nolf (AGIV) Doelgroep: Deelnemers aan het voormalige samenwerkingsverband GISVlaanderen (nadruk op downloadtoepassing), deelnemers (maar ook nietdeelnemers) aan het nieuwe samenwerkingsverband GDIVlaanderen (nadruk op andere distributiekanalen). Sessie 22 11.15u 12.15u Case studies over geooverheidsdata als katalysator voor het maatschappelijk en economisch leven in Vlaanderen Inhoud: Verschillende FLAGISleden zullen voorbeelden tonen over de manier waarop geografische overheidsdata gebruikt worden binnen een ruimere maatschappelijke context of binnen het bedrijfsleven en hoe ze een specifieke meerwaarde creëren. Diverse FLAGISleden Sessie 23 13.30u 14.30u Geoawareness: een visie op sensibilisering en educatie Inhoud: In deze sessie wordt nader ingegaan op de behoefte tot verdere maatschappelijke sensibilisering van het belang van geodata en hun gebruik. Daarnaast wordt aandacht besteed aan de behoefte aan opleidingen op alle niveaus. Dirk Frigne (DFC) Philippe De Maeyer (UGent) Sessie 24 15.00u 16.00u Geodata gratis? Het GDIVlaanderenmodel Inhoud: Het GDIVlaanderenmodel wordt toegelicht, net als het GRBmodel. Eén en ander gebeurt aan de hand van een vraaggesprek met Frank Mostaert (voorzitter van de GDI Vlaanderen stuurgroep) en Raymond Maes (voorzitter GRBraad) Een vraaggesprek met Frank Mostaert en Raymond Maes Workshop 2 en 4 Webservices voor beginners Inhoud: Webservices ontsluiten online informatie over uiteenlopende thema s. Het AGIV stelt op dit moment al verschillende soorten webservices ter beschikking. Zo publiceren raadpleegdiensten (WMS) kaarten via het internet en biedt de CRABwebservice (SOAP) toegang tot de relationele informatie uit het Centraal Referentieadressenbestand (CRAB). Via deze interactieve workshop wil het AGIV geïnteresseerden laten proeven van hoe webservices kunnen aangesproken worden door verschillende gebruikstoepassingen. Bart Coessens en Loes Deventer (AGIV) Doelgroep: GISverantwoordelijken en coördinatoren die een eerste kennismaking met webservices niet uit de weg gaan. Workshop 5, 6 en 7 Loket voor Authentieke Registratie Inhoud: Het Loket voor Authentieke Registratie (LARA) is een gratis webapplicatie die het AGIV aanbiedt aan steden en gemeenten. Tijdens deze workshop worden de verschillende mogelijkheden (adressen bevragen, bewerken en melden) van het loket toegelicht en kan je die zelf uitproberen. Jan Laporte (workshop 5), Tom Van Herck (workshop 6) en Ziggy Vanlishout (workshop 7)(AGIV) Doelgroep: Steden en gemeenten. 20 21
Workshop 8 GRBMeldingssysteem Inhoud: GRBafwijkingen kunnen gemeld worden via het online meldingssysteem of door het opladen van een afwijkingenbestand. Tijdens deze workshop krijgt u een antwoord op de vraag Wat zijn GRBafwijkingen?. Tevens gaat u zelf aan de slag met het online meldingssysteem en krijgt u een demonstratie van het aanmaken en opladen van een afwijkingenbestand. Spreker: Heijke Rombaut (AGIV) Doelgroep: Iedereen die instaat voor het melden van GRBafwijkingen. Het aantal plaatsen per workshop is evenwel beperkt tot 20. Snel inschrijven is dan ook de boodschap. Per organisatie worden maximaal twee deelnemers toegelaten. Routebeschrijving: Het ICC is het best te bereiken via het openbare vervoer. Het congrescentrum ligt immers op wandelafstand van het station GentSintPieters (zie plannetje hieronder). Een meer uitgebreide routebeschrijving is te vinden op www.iccghent.com. Parkeren: Komt u toch met de wagen, hou er dan rekening mee dat parkeren in de ondergrondse garage van het ICC niet mogelijk is. Ook de parkeergelegenheid in de omliggende straten is beperkt. De dichtstbijzijnde ondergrondse parking (ongeveer 10 minuten wandelen) is die van het SintPietersplein. Een dagticket kost er 2,50 euro. De parking op het SintPietersplein is evenwel snel volzet. Een eventueel alternatief is parkeren aan Flanders Expo en daarna de tram (elke zeven minuten) tot aan het SintPietersstation nemen. Het ICC ligt op wandelafstand van het SintPietersstation (zie plannetje hieronder). Inschrijven voor de workshops kan enkel online via: www.agiv.be/gis/infosessies Praktische informatie Waar: ICC Gent Citadelpark 9000 Gent Wanneer: 17 november 2011 9.00u 16.00u Prijs: Gratis Inschrijven: Inschrijven voor de AGIVTrefdag 2011 kan elektronisch en via fax vanaf 1 september. Via de link op www.agiv.be vindt u de elektronische inschrijvingsmodule of het faxblad. Uw inschrijving moet ons ten laatste op 3 november bereikt hebben. Opgelet: Voor de workshops kunt u enkel elektronisch inschrijven. ICC Gent Landmeters: De infosessies van het AGIV worden door de Federale Raad voor Landmeters erkend voor de effectieve uren. Dat impliceert dat deze AGIVTrefdag voor 7 uren wordt erkend. U ontvangt een attest na afloop van de laatste sessie. Opgelet: de attesten zijn enkel op de dag zelf te verkrijgen! 23
V.U.: Armand De Troyer AGIV Gebr. Van Eyckstraat 16, BE9000 Gent Agentschap voor Geografische Informatie Vlaanderen Gebroeders Van Eyckstraat 16 BE9000 Gent T +32 9 261 52 00 F +32 9 261 52 99 info@agiv.be www.agiv.be 26