Het land van Kwien educatief pakket 2 de - 3 de graad
COLOFON Dit is een educatief pakket bij de musical Het land van Kwien van De Notenboom vzw De Notenboom Tervuursesteenweg 84 2800 Mechelen 0479 68 92 92 info@denotenboom.net www.denotenboom.net Dit pakket werd gerealiseerd voor vormen vzw door Mieke Verwaest Verantwoordelijke uitgever vormen vzw Expertisecentrum voor mensenrechten- en kinderrechteneducatie Patriottenstraat 27 2600 Antwerpen Tel. 03 293 82 15 fax 02 611 75 18 E-mail mensenrechteneducatie@vormen.org www.vormen.org ISBN 2010 vormen vzw De Vlaamse Gemeenschap kan niet verantwoordelijk worden gesteld voor de inhoud van dit pakket. 1 Het land van Kwien: educatief pakket 2 de -3 de graad LO
Inhoudstafel 1. Inleiding ----------------------------------------------------------------------------------- 3 1.1. KINDERRECHTEN IN HET LAND VAN KWIEN... 3 1.2. DE IK-JIJ-WIJ BENADERING VAN KINDERRECHTEN... 3 1.3. KINDERPARTICIPATIE IN DE REALISATIE VAN HET PROJECT... 3 1.4. DE RECHTEN VAN KINDEREN OP EEN RIJTJE... 5 2. Kennismaking met kinderrechten -------------------------------------------------------- 6 2.1. KINDERRECHTEN ZELF ERVAREN... 6 2.2. KENNISMAKEN MET DE RECHTEN VAN KINDEREN... 8 2.2.1. Kinderrechten wat zijn dat? ----------------------------------------------------------------------------- 8 2.2.2. Word expert in een kinderrecht! ----------------------------------------------------------------------- 8 2.2.3. Van nodig of leuk? tot kinderrechten in de krant ----------------------------------------------------- 8 2.2.4. Woordspelletjes: woordraadsel, rebus, woordzoeker ------------------------------------------------- 8 2.3. CREATIEVE OPDRACHTEN ROND KINDERRECHTEN... 8 2.3.1. Kinderrechten bekendmaken via posters --------------------------------------------------------------- 8 2.3.2. Rechten uitbeelden -------------------------------------------------------------------------------------- 8 2.3.3. Rechten spelen ------------------------------------------------------------------------------------------- 8 2.3.4. Zelf kinderrechtenfoto s maken ---------------------------------------------------------------------- 8 2.3.5. Knutsel- en tekenopdrachten ---------------------------------------------------------------------------- 9 2.5. KLASSIKALE ACTIVITEITEN/ GROEPSWERK... 9 2.5.1. Kinderrechtenverhaal voorlezen ------------------------------------------------------------------------ 9 2.5.2. Powerpointpresentatie maken -------------------------------------------------------------------------- 9 2.5.3. Memory -------------------------------------------------------------------------------------------------- 9 2.5.4. Kwartetspel kinderrechten ------------------------------------------------------------------------------ 9 2.5.5. Computergame kinderrechten--------------------------------------------------------------------------- 9 2.5.6. Zelf een actie opzetten ---------------------------------------------------------------------------------- 9 3.1. KINDERRECHTEN IN HET LAND VAN KWIEN... 10 3.1.1. Kennismaking met het verhaal ------------------------------------------------------------------------- 10 3.1.2. Kinderrechten in het land van Kwien ------------------------------------------------------------------- 10 3.2. PARTICIPATIEMOGELIJKHEDEN AAN MUSICAL... 12 3.2.1. Muziek en dans ----------------------------------------------------------------------------------------- 12 3.2.2. Knutselen ------------------------------------------------------------------------------------------------ 12 3.2.3. Participatie in algemene organisatie ------------------------------------------------------------------ 12 4. Naverwerking musical ------------------------------------------------------------------- 13 4.1. KLASGESPREK... 13 4.2. HOEKENWERK... 13 4.3. KLASSIKALE ACTIVITEITEN/ GROEPSWERK... 14 4.3.1. Kleding maken van afvalmaterialen ------------------------------------------------------------------- 14 4.3.2. Een weinig-water-dag --------------------------------------------------------------------------------- 14 4.3.3. Zelf kinderrechtenspel maken -------------------------------------------------------------------------- 14 4.3.4. Een eigen kinderrechtenlied schrijven ------------------------------------------------------------------ 14 5. Kinderrechten als rode draad doorheen het schooljaar. ------------------------------- 15 5.1. MAAK EEN KINDERRECHTENHOEK IN DE KLAS... 15 5.2. KINDERRECHTENMUUR... 15 5.3. KINDERRECHTENTOUW... 15 6. Achtergrondinformatie bij de verschillende kinderrechten ---------------------------- 16 2 Het land van Kwien: educatief pakket 2 de -3 de graad LO
1. Inleiding 1.1. Kinderrechten in Het land van Kwien Het land van Kwien is een musical die het verhaal vertelt van Kwien, een bijenkoningin die met harde hand regeert over een land dat bevolkt wordt door een allegaartje van insecten. Een weerspiegeling van onze hedendaagse maatschappij waarin één en ander al te vaak misloopt door toedoen van mensen die het niet zo nauw nemen met de rechten van anderen. Met dit educatieve pakket bij de musical willen wij alle kinderen, van 9 tot 12 jaar, die betrokken zijn bij dit project kennis laten maken met de universele rechten van de mens en meer specifiek met de kinderrechten zoals ze in 1989 werden opgenomen in het Internationale Verdrag inzake de rechten van het Kind (IVRK). Het IVRK is een universeel aanvaard geheel van minimale regels die iedereen moet respecteren en bewaken. Het is een zeer belangrijke mijlpaal in de geschiedenis van de rechten van kinderen. De Algemene Vergadering van de VN keurde in 1989 dit verdrag goed. Het is van kracht sinds 1990 en momenteel geratificeerd door praktisch alle landen. Elke staat die het verdrag ratificeert, verplicht zichzelf om de rechten in de praktijk te brengen en indien nodig zijn wetgeving aan te passen. Alleen de Verenigde Staten en Somalië hebben het (nog) niet geratificeerd (juni 2009). Het verdrag omvat in totaal 54 artikels, maar vanuit pedagogisch-didactisch oogpunt werken we in dit pakket met een indeling van de kinderrechten die bondiger en overzichtelijker is. Op de volgende bladzijde geven we een overzicht van de 17 rechten waarbij we telkens verwijzen naar de betrokken artikels van het verdrag. Bij elk recht geven we ook de kinderrechtentekening van VORMEN vzw. 1.2. De ik-jij-wij benadering van kinderrechten Het kinderrechtenverdrag is er gekomen om aan te geven dat kinderen rechten hebben. Kinderen mogen zich daarvan bewust zijn. Ik heb rechten is de eerste fundamentele boodschap die we aan de kinderen mogen en moeten geven. Daarbij is het zo dat kinderrechten aan alle kinderen toebehoren, wie die kinderen ook zijn en waar ze ook leven. Want kinderrechten zijn universeel. Jij hebt rechten is een tweede aspect van een evenwichtige benadering. En omdat kinderrechten universeel zijn en we in een geglobaliseerde wereld leven komt het erop aan dat wij kinderrechten leren zien als rechten van alle kinderen en jongeren. Van kinderen en jongeren in de nabije omgeving én van zij die verder van ons af wonen en/of in welvaart of leefwijze sterk van ons verschillen. Het wij aspect vult dit nog aan: Wij kunnen er iets aan doen. Wij, kinderen en volwassenen, kunnen -ieder voor zich- de rechten van de anderen respecteren. Als de rechten van anderen niet geëerbiedigd worden kunnen wij laten weten dat wij het daarmee niet eens zijn en dat wij het liever anders zouden hebben. We kunnen ook samen iets doen: opkomen voor andere kinderen opdat zij naar school kunnen gaan, opkomen voor kinderen die slecht behandeld worden, enz. 1.3. Kinderparticipatie in de realisatie van het project Een van de rechten van kinderen is het recht op onderwijs, maar kinderen hebben ook rechten IN het onderwijs. Dit wil zeggen dat het verdrag ook op school geldt, dat alle rechten er van toepassing zijn. Het onderwijs moet de kinderrechten respecteren in concrete dagelijkse schoolsituaties. Dit is niet onbelangrijk, gezien jonge kinderen er een groot deel van hun tijd doorbrengen. Op en rond de school komen een heleboel rechten van kinderen aan bod. Naast het recht op onderwijs en informatie krijgen ze er ook te maken met het recht op spel en vrije tijd, op een eigen geloof en cultuur, op samenkomen, op een privé-leven, op veiligheid en bescherming, op zorg, op aangepaste verzorging. en uiteraard ook het recht op een eigen mening en inspraak. 3 Het land van Kwien: educatief pakket 2 de -3 de graad LO
Dit laatste recht vertaalt zich in het belang dat de school hecht en de invulling die ze geeft aan participatie van en door kinderen. Leerlingenparticipatie wordt nog dikwijls gezien als een oefening of voorbereiding voor later. Toch moeten kinderen ook hier hier en nu hun mening kunnen geven en aan de maatschappij kunnen participeren. Een groots opgezet project als het realiseren van een musical leent zich perfect om kinderparticipatie ook binnen de school in de praktijk om te zetten. Uiteraard hangt de graad van participatie sterk samen met de leeftijd en maturiteit van de kinderen. Om de school alvast een eindje op weg te helpen, geven wij in dit pakket enkele concrete tips om alle kinderen, van klein tot groot, waar mogelijk mee in te schakelen in de realisatie van deze musical. 4 Het land van Kwien: educatief pakket 2 de -3 de graad LO
1.4. De rechten van kinderen op een rijtje een eigen mening 12, 13, 14 een gelijke behandeling 2 een eigen geloof en cultuur 14, 17, 30 familie 3, 18, 19, 24, 26, 27 gezonde voeding, water kleding en onderdak Recht om samen te komen met anderen 26, 27 15 aangepaste verzorging bij ziekte en handicap een privé-leven 2, 3, 4, 23 16 veiligheid en bescherming 6(1), 19, 20, 22, 25, 33, 34, 35, 36 bescherming tegen uitbuiting 32, 36 onderwijs en informatie 5, 6(2) 17, 18, 28, 29 40 bescherming tegen opsluiting 11, 37, 40 spel en vrije tijd 31 bescherming tegen oorlog 38, 39 zorg 3, 18, 19, 24, 26, 27 bescherming bij adoptie 21 een naam en nationaliteit 7,8 5 Het land van Kwien: educatief pakket 2 de -3 de graad LO
2. Kennismaking met kinderrechten 2.1. Kinderrechten zelf ervaren Aan de hand van een aantal verschillende situaties en/of wijzigingen in bepaalde situatie kunnen kinderen de kinderrechten aan de lijve ondervinden. Hieronder vind je enkele mogelijke voorbeelden. De keuze die je maakt is afhankelijk van de groep en de leeftijd waarmee je werkt. Situatie 1: recht op gelijke behandeling Voorbeeld 1 Maak van je klas een restaurant met gezellige zitplaatsen, mooi gedekte tafels,... Iedereen mag allerlei lekkers meebrengen (eten en drinken) dat op tafels klaargezet wordt. Voorzie zelf ook enkele flessen water. Deel de klas in verschillende groep: Groep 1: deze kinderen mogen in de beste zetels zitten en krijgen de gelegenheid om te proeven van al het lekkers. Groep 2: deze kinderen mogen wel in het restaurant zitten, maar mogen enkel hun eigen boterhammen opeten en water drinken. Groep 3: deze kinderen krijgen niets en kunnen enkel door aan de anderen te vragen aan eten en drinken geraken. Na een tijdje bespreek je de situatie met de hele groep: Wat gebeurde er? Hoe voelden de verschillende groepen zich bij deze situatie? Waarom vond je dat wel/niet eerlijk? Hebben zij dat in werkelijkheid al eens meegemaakt? Worden er in de klas kinderen soms anders behandeld dan anderen? Waarom is dat niet leuk? Denk je dat zoiets in het echt zou kunnen gebeuren? Bij ons? Elders in de wereld? Hoe komt dat? Voorbeeld 2 Je kiest een uiterlijk verschil, bv. kinderen met bruine ogen, met schoenmaat 26, met een rode trui.. Deze kinderen mogen altijd iets meer dan de anderen: tijdens het kringgesprek, in het spel, krijgen eerst een drankje,.. Na een tijdje bespreek je de situatie met de hele groep: Wat gebeurde er? Hoe voelde iedereen zich bij deze situatie? Waarom vond je dat wel/niet eerlijk? Heb je dat in werkelijkheid al eens meegemaakt? Worden er in de klas kinderen soms anders behandeld dan anderen? Waarom is dat niet leuk? Denk je dat zoiets in het echt zou kunnen gebeuren? Bij ons? Elders in de wereld? Hoe komt dat? Situatie 2: recht op een eigen mening Tijdens het kringgesprek worden enkele kinderen nooit aan het woord gelaten, terwijl anderen net heel vaak hun verhaal mogen doen. Na een tijdje bespreek je de situatie met de hele groep: Wat gebeurde er? Hoe voelde iedereen zich bij deze situatie? Waarom vond je dat wel/niet eerlijk? 6 Het land van Kwien: educatief pakket 2 de -3 de graad LO
Waarom was het wel/niet erg om je verhaal niet kwijt te kunnen? Mogen jullie altijd en overal zeggen wat jullie willen? Laten jullie anderen altijd zeggen wat ze willen? Situatie 3: recht op voedsel/water/onderdak Tijdens de drankpauze krijgen de leerlingen geen drankje en mogen ze hun tussendoortje niet opeten. Na een tijdje bespreek je de situatie met de hele groep: Wat gebeurde er? Hoe voelde iedereen zich bij deze situatie? Waarom? Hebben jullie drank/voedsel nodig? Waarom? Denk je dat iedereen altijd voldoende te drinken heeft? Situatie 4: recht op aangepaste verzorging Stippel een parcours uit in de klas/op de speelplaats en laat de kinderen dit parcours op verschillende manieren afleggen: in normale omstandigheden, geblinddoekt, op krukken, met één arm in een verband,.. Bespreek daarna met de hele groep: Wat hebben we gedaan? Hoe voelde het aan om geblinddoekt, op krukken.. te lopen? Waarom? Zijn er mensen die dit dagdagelijks meemaken? Hoe lossen zij dit op? Wat kunnen wij doen om deze mensen te helpen? Situatie 5: recht op spel en vrije tijd Tijdens de speeltijd mogen de kinderen niet gaan spelen, ze moeten binnen blijven en verder werken waaraan ze bezig zijn. Na een tijdje bespreek je de situatie met de hele groep: Wat gebeurde er? Hoe voelde iedereen zich bij deze situatie? Waarom vond je dat lastig? Waarom willen de kinderen graag spelen? Moet iedereen kunnen spelen? Waarom?. Waarmee spelen zij graag? Hebben alle kinderen in de wereld speelgoed? Kunnen alle kinderen in de wereld spelen? Situatie 6: recht op een naam en een nationaliteit Tijdens een afgebakende periode van de dag worden de kinderen niet met hun naam aangesproken, maar op alle andere mogelijke manier: bv. Jij met je rode trui/ groene schoenen/ zwarte haar/, Hey jij daar, Hey, dingske, Hey kleintje,.. Na een tijdje bespreek je de situatie met de hele groep: Wat gebeurde er? Hoe voelde iedereen zich bij deze situatie? Vond je dat leuk? Waarom wel/niet? Waarom wil je graag met je naam aangesproken worden? Wie heeft je naam gegeven? Waarom? Uiteraard kan je zelf ook nog andere situaties bedenken, die in jouw klas handig in te passen zijn en waarmee bepaalde kinderrechten of schendingen van kinderrechten ervaren kunnen worden NOOT: Voor een overzicht en extra achtergronden bij de verschillende rechten zie bijlage 7 Het land van Kwien: educatief pakket 2 de -3 de graad LO
2.2. Kennismaken met de rechten van kinderen Hier onder vind je enkele methodieken om de kinderen kennis te laten maken met de verschillende kinderrechten. 2.2.1. Kinderrechten wat zijn dat? Aan de hand van de kinderrechtentekeningen van VORMEN voer je een klasgesprek over de rechten van kinderen, welke invloed deze rechten hebben op hun eigen leven en dat van anderen.(fiche 1+ bijlagen 1-2) 2.2.2. Word expert in een kinderrecht! Met deze werkvorm kan je de kinderen uitgebreider met de kinderrechten laten kennismaken. Je kan deze methodiek naar goeddunken gebruiken in lees- of luisteroefeningen, zoekopdrachten...om diverse vaardigheden te oefenen, zoals lezen, schrijven, spreken, luisteren, betekenissen opzoeken, creatief denken, beeldend werken, zelfstandig werken, plannen, hoofd- en bijzaken onderscheiden... Je kan deze werkvorm dus zonder problemen verwerken in de lessen WO, taal, muzische opvoeding, godsdienst en zedenleer...(fiche 2 + bijlagen 1-2-3-4-5) 2.2.3. Van nodig of leuk? tot kinderrechten in de krant Aan de hand van deze werkvorm maken de kinderen kennis met de verschillende kinderrechten. Ze leren het onderscheid begrijpen tussen wat men graag heeft (wens) en wat men nodig heeft (essentiële behoefte) en komen tot de vaststelling dat kinderrechten noodzakelijk zijn, dat men niet zonder kan, wil men een menswaardig bestaan leiden.(fiche 3+ bijlagen 2-6-7-8) 2.2.4. Woordspelletjes: woordraadsel, rebus, woordzoeker Aan de hand van een woordraadsel en/of rebus testen de kinderen op een prettige manier hun kennis over kinderrechten. Deze woordspelletjes kunnen als rustige opdracht in de klas gedaan worden, eventueel per twee of ze kunnen als huistaak opgegeven worden.(bijlage 9) 2.3. Creatieve opdrachten rond kinderrechten 2.3.1. Kinderrechten bekendmaken via posters Via een artistieke activiteit worden de kinderen aangemoedigd om hun rechten te begrijpen en te promoten. (fiche 4 + bijlage 4 + 1.4. De rechten van kinderen op een rijtje) 2.3.2. Rechten uitbeelden De ideeën van kinderen over rechten en plichten worden verder ontwikkeld via het uitbeelden van deze rechten. (fiche 5+ bijlage 4) 2.3.3. Rechten spelen Via dramatische werkvormen worden de verschillende rechten verder onderzocht. (fiche 6) 2.3.4. Zelf kinderrechtenfoto s maken. De kinderen kunnen zelf bepaalde kinderrechten in beeld brengen: een zelf bedachte opstelling, een bestaande plaats of opstelling waarop een kinderrecht van toepassing is, en maken hier een foto van. (fiche 7+ bijlage 4+ zie 1.4. De rechten van kinderen op een rijtje) 8 Het land van Kwien: educatief pakket 2 de -3 de graad LO
2.3.5. Knutsel- en tekenopdrachten Kinderrechtentekeningen inkleuren of beplakken met verschillende materialen.(bijlage 11) Zelf een tekening maken bij één van de kinderrechten. Zelf een kinderrecht uitwerken in klei, papier maché, papier,.. Experimenteren met spelmateriaal: zelf speelgoed knutselen met dozen, doeken, gordijnen, blikken doosjes, Achteraf kunnen de foto s- tekeningen ophangen op zichtbare plaatsen in de school waar een bepaald recht van toepassing is. 2.5. Klassikale activiteiten/ groepswerk 2.5.1. Kinderrechtenverhaal voorlezen In opdracht van VORMEN schreven 4 auteurs 13 nieuwe leesteksten, waarin kinderrechten impliciet ter sprake komen. Deze werden gebundeld in een aparte uitgave onder de titel Recht of echt?. De bundel is gratis te downloaden van www.vormen.org. Je vindt er diverse tekstsoorten: kortverhalen wisselen af met gedichten, dagboekfragmenten, een briefwisseling, een dialoog, een sprookje. De verhalen uit Recht of echt? kunnen op heel veel verschillende manieren in de klas gebruikt worden.(fiche 8) 2.5.2. Powerpointpresentatie maken Een powerpointpresentatie maken over een mensen- en/of kinderrechtenorganisatie, bv. Amnesty International, het Kinderrechtencommissariaat, Kinder-en Jongerentelefoon, Kinderrechtswinkels, Child Focus, Unicef, Plan International. Nadien kunnen de organisatie aan de hand van de presentaties aan de klas worden voorgesteld. (fiche 9) 2.5.3. Memory Zelf een memory-spel maken van kinderrechtenkaartjes (bijlage 1) 2.5.4. Kwartetspel kinderrechten. Op www.vormen.org kan je een volledig kinderrechtenkwartet, inclusief spelregels, downloaden. TIP: Plastificeer de kaartjes, zo gaan ze langer mee. 2.5.5. Computergame kinderrechten www.ikenjijenzij.be is een interactief computerspel om kinderrechten op een eenvoudige en boeiende manier te benaderen in de 2 de en3de graad lager onderwijs, met tekst-, foto- en beeldmateriaal ter illustratie van de (schendingen van) kinderrechten in de hele wereld. 2.5.6. Zelf een actie opzetten De kinderen kunnen zelf een actie opzetten in verband met mensen- of kinderrechten hier of in het zuiden. Enkele mogelijke acties: speelgoed inzamelen voor een weeshuis, driekoningen zingen voor de slachtoffers van een natuurramp, wereldwinkeltje in de school door lln van de 3 de graad, pestprobleem aanpakken, zwemmarathon voor een waterproject in het zuiden, carwash organiseren voor een goed doel, stoepkrijtactie (mobiele school) 9 Het land van Kwien: educatief pakket 2 de -3 de graad LO
3. Voorbereiding op musical 3.1. Kinderrechten in Het land van Kwien 3.1.1. Kennismaking met het verhaal Vertel het verhaal Het land van Kwien aan de hand van de tekeningen van de insecten. (bijlage 12 en 13) Laat de kinderen daarna zelf het verhaal reconstrueren aan de hand van dezelfde tekeningen. Probeer door het stellen van extra vragen de link te leggen met de verschillende kinderrechten die in het verhaal gelegd kunnen worden (zie 3.1.2. de met * aangeduide passages komen niet echt naar voren in het verhaal op zich, maar enkel in de musical zelf.) 3.1.2. Kinderrechten in het land van Kwien Insecten Kinderrechten in het verhaal Kinderrechten in t echt Mieren recht op bescherming tegen uitbuiting recht op onderwijs en informatie Bijen recht op bescherming tegen uitbuiting recht op een eigen mening en inspraak recht op veiligheid en bescherming Tor recht op spel en vrije tijd Duizendpoot recht op kleding, voedsel en onderdak De mieren in het verhaal van Kwien hebben niet zo n fijn leventje. Ze moeten keihard werken om aan alle grillen van kwien te voldoen. Ook de kinderen worden mee ingeschakeld om het vele zware werk te doen in op dracht van Kwien. Daardoor kunnen zij niet naar school. Ook de bijen in het land van Kwien zijn het slachtoffer van uitbuiting. Ze moeten keihard werken om zoveel mogelijk honing te verzamelen, maar ze kunnen zelf niet van het resultaat genieten.*en als ze hun mening daarover durven zeggen of protesteren tegen deze toestanden, worden ze zwaar aangepakt door de helpers van Kwien, de spinnen. *Tor is een hele harde werker. Maar af en toe neemt hij een welverdiende pauze. Hij wil namelijk ook van het leven genieten. Net als iedereen heeft hij af en toe behoefte aan ontspanning en vrije tijd. De duizendpoot uit ons verhaal wacht tevergeefs op zijn herstelde schoenen. Kwien vindt het veel belangrijker om zelf haar zoveelste paar te laten maken. Dat duizendpoot daardoor zelfs niet één paar goede schoenen heeft, Ook in onze samenleving worden mensen nog steeds uitgebuit door anderen. Ze moeten vele uren per dag keihard werken, bovendien in hele slechte omstandigheden. Vaak moeten ook kinderen mee uit werken gaan om in het onderhoud van de familie te voorzien. Ze kunnen daardoor niet naar school. Het is een taak van de regering van deze landen om mensen en kinderen daarvoor te beschermen. Spijtig genoeg zijn er nog heel wat landen op de wereld waar mensen niet voor hun mening mogen uitkomen. Als ze dat wel doen lopen ze gevaar om opgesloten of zelfs gedood te worden. Alle mensen hebben recht op vrije tijd. Je kan enkel maar een goed leven hebben als je af en toe eens kan ontspannen. Ook kinderen en jongeren hebben af en toe nood aan vrije tijd om allen of samen met anderen te spelen en zich te ontspannen. Ook als ze op school zitten. Niet alle mensen in de wereld beschikken over voldoende voedsel, kleding en onderdak, omdat de rijkdom in de wereld niet eerlijk verdeeld is. Als we iets aan die situatie kunnen veranderen zouden alle mensen voldoende voedsel kunnen 10 Het land van Kwien: educatief pakket 2 de -3 de graad LO
Spinnen recht op veiligheid en bescherming recht op bescherming tegen opsluiting Lieveheersbeestjes recht op een eigen mening en inspraak Coloradokevers recht op vrije tijd recht op een eigen geloof en cultuur Sprinkhanen Rups- vlinder recht op een gelijke behandeling kan haar niks schelen. Maar iedereen heeft kleding nodig, samen met voedsel en onderdak is dat één van de basisbehoeften van een mens. De persoonlijke lijfwacht van Kwien meent het niet altijd even goed. Ze houden ervan om mensen zonder reden te arresteren en gevangen te nemen als Kwien hen dat vraagt.* *De enigen die af en toe nog iets kritisch durven vertellen over Kwien zijn enkele van de lieveheersbeestjes. Deze journalisten proberen de andere dieren erop te wijzen dat wat Kwien doet helemaal niet zo netjes is. Maar daar steken de spinnen een stokje voor. Iedereen heeft van tijd tot tijd behoefte aan ontspanning. Sommigen houden van boeken lezen, anderen van muziek. In het land van Kwien zorgen de coloradokevers voor een streepje muziek op zijn tijd. In het land van de sprinkhanen gaat het niet zo goed. Er is niet voldoende water en daardoor kunnen ze niet overleven. Daarom gaan ze op zoek naar een ander land waar ze kunnen leven. Vooraleer Kwiens huishoudster een vlinder werd, was ze een rups, een lelijke rups volgens Kwien. En Kwien houdt niet van lelijke dieren, ze scheldt haar uit en wil dat ze uit haar zicht verdwijnt. krijgen en een dak boven hun hoofd kunnen maken. In een heleboel landen bij ons gebeurt het ook nog vaak dat mensen zonder enige reden in de gevangenis worden gegooid, bijvoorbeeld als ze het niet eens zijn met de regering van hun land. Ook kinderen worden soms zonder reden opgesloten. Maar niemand mag zonder wettelijke redenen van zijn vrijheid beroofd worden en kinderen al helemaal niet. Heel vaak zijn het de journalisten in een land die proberen de mensen wakker te schudden als er zaken gebeuren die niet kunnen of mogen, maar dat wordt hen niet altijd in dank afgenomen en in sommige landen worden zij daarvoor gestraft, gevangen gezet of zelfs gedood Alle mensen hebben het recht om te genieten van cultuur, dat wil zeggen van muziek, literatuur, schilderijen, tentoonstellingen,.. Ook kinderen hebben hier behoefte aan. Ook bij ons hebben heel wat landen zwaar te lijden onder de droogte. Landen die het wel goed hebben moeten proberen om de inwoners van deze landen te helpen. En als mensen om één of andere reden echt geen kansen hebben om te overleven in hun eigen land, bijvoorbeeld omdat ze gevaar lopen, dan moeten andere landen voor hen zorgen en hen asiel verlenen. Ook ons land vangt zo elk jaar een heleboel mensen op. Alle mensen hebben recht op een gelijke behandeling. Of mensen nu mooi of lelijk, dik of dun, zwart of blank, homo of hetero, jongen of meisje zijn, dat maakt niets uit. Iedereen heeft het recht om op dezelfde manier behandeld te worden. Niemand mag gediscrimineerd worden omdat hij anders is dan de anderen. 11 Het land van Kwien: educatief pakket 2 de -3 de graad LO
3.2. Participatiemogelijkheden aan musical 3.2.1. Muziek en dans De kinderen maken kennis met de liedjes van Het land van Kwien door de CD regelmatig te beluisteren bv. tijdens knutselactiviteiten op de achtergrond, tijdens de middagpauze,. De klas kiest een favoriet nummer of je kan zelf per klas een nummer voorstellen: Bespreek de tekst klassikaal Steek samen met de kinderen een dans in elkaar voor de voorstelling Steek samen met de kinderen een dans in elkaar en leer hem aan de kleinsten: kleuters kinderen 1 ste graad Tip: Bekijk samen met kinderen delen uit de film Microcosmos (enkele minuten) om inspiratie op te doen in verband met de manier waarop de verschillende insecten zich voortbewegen. Op www.youtube.com (www.youtube.com/watch?v=bseglutkd8&feature=related) vind je verschillende fragmenten: deel 1: einde: ontwikkeling van pop tot vlinder deel 2: lieveheersbeestjes, spinnen, sprinkhanen deel 4: kevers (begin) deel 3: rups, mieren, bijen 3.2.2. Knutselen Kostuums bespreken + eventueel maken: Bespreek met de kinderen hoe de kostuums van de verschillende insecten eruit zouden kunnen uitzien: kleding- grime- hoofddeksels- schoenen. Bedenk samen hoe je op een eenvoudige manier deze kleren (hoeden..) kan maken. Decor bespreken + knutselen Bespreek met de kinderen hoe het decor eruit zouden kunnen uitzien en maak met verschillende groepen (in samenspraak met kleuters en 1 ste graad) verschillende decorstukken. Enkele mogelijkheden: schilderijen voor de muren van het kasteel van Kwien (fiche 10) schoenen knutselen (fiche 11) spiegels maken (fiche 12) kroon maken voor Kwien (fiche 13) 3.2.3. Participatie in algemene organisatie Schakel waar mogelijk de leerlingen van de 3 de graad in bij de praktische organisatie van het hele gebeuren in: Afspraken ivm zaal- techniek-.. Schrijven en versturen van brieven aan ouders in verband met hulpvraag; brieven in verband met eerste bekendmaking,.. Algemene promotie: Inkomkaarten ontwerpen Flyers ontwerpen (eventueel i.s.m. met kleuters en 1 ste graad) + verspreiden Affiches ontwerpen (eventueel i.s.m. met kleuters en 1 ste graad) + verspreiden Advertentie in plaatselijk dagblad- schoolkrant-.. Bestellingen kaarten opvolgen 12 Het land van Kwien: educatief pakket 2 de -3 de graad LO
4. Naverwerking musical 4.1. Klasgesprek Tekeningen bespreken: Aan de hand van de tekeningen van de insecten die voorkomen in Het land van Kwien kan je een klasgesprek houden om de link tussen het verhaal en de verschillende kinderrechten te leggen (Bijlage 13): - Wat zie je op de foto? - Wat moest(en)/mocht(en) hij/ zij (niet) doen? - Hoe voelden ze zich? - Waarom? - Wat ging er fout? - Welke kinderrechtentekening gaat over hetzelfde onderwerp? - Heb jij zoiets al eens meegemaakt? - Heb jij dat al eens gezien? Gelezen? Gehoord? Hier bij ons? Verder weg? 4.2. Hoekenwerk Zet een hoekenwerk op rond de verschillende insecten en bijhorende kinderrechten. Hang bij elke hoek zowel de betreffende insectentekening als het bijhorende kinderrecht. Mogelijke opdrachten: spel kevers Kinderen mogen zelf muziek(instrumenten) maken (fiche 14) Kinderen mogen een spel maken en spelen (fiche 15) een eigen mening lieveheersbeestje Kinderen kunnen de CD met de liedjes uit de musical beluisteren + eventueel het boekje met de insectenfoto s bekijken (uitgegeven bij de Notenboom vzw). voedsel - bijen Ons Restaurant De kinderen stellen een menu samen, richten een restaurant in, zorgen voor de aankleding van het restaurant: menu s/ tafelkleden, gaan zelf aan de slag in de keuken, zorgen voor de bediening,.. gelijke behandeling rups/vlinder Tekening van vlinder inkleuren en/of plakken met allerlei materialen (Bijlage 14) onderdak sprinkhanen Kinderen teken verschillende soorten huizen waarin mensen kunnen wonen: hut, wolkenkrabber, iglo, bakstenen huis, een eigen fantasiehuis. 13 Het land van Kwien: educatief pakket 2 de -3 de graad LO
Kinderen maken een huis in klei: hut, wolkenkrabber,iglo... Kinderen tekenen hun droomhuis (Welke kamers wil je zeker hebben? Welke leuke fantasietjes wil je graag in je huis? bv. een schuif- af om naar beneneden te gaan? Een boot om in te slapen? Wil je graag een tuin? Met een speelbos?) Zelf een woning knutselen met kartonnen dozen, blokken, stokken, dekens 4.3. Klassikale activiteiten/ groepswerk 4.3.1. Kleding maken van afvalmaterialen ( kleding duizendpoot) Kinderen ontwerpen zelf kleren van afvalmateriaal: plastic zakken, overschotten van stoffen, eventueel binnen een bepaald thema bepalen: muziek, natuur, Ze kunnen daarna een modeshow opzetten met één of meerdere klassen, voor andere klassen/ouders,.. 4.3.2. Een weinig-water-dag ( water/ onderdak sprinkhanen) Probeer met de klas een hele dag rond te komen met 10 liter water 4.3.3. Zelf kinderrechtenspel maken De kinderen ontwikkelen zelf een spel rond kinderrechten (cfr. Ganzenbord). Nadat een aantal klassikale afspraken gemaakt werden, kan de verdere uitwerking in verschillende groepen gebeuren. Een voorstel: Groep 1: een spelbord ontwerpen en uitwerken, gebruik makend van de insectentekeningen Groep 2: opdrachten bedenken bij de verschillende tekeningen. Enkele voorbeelden: de mier: Ondanks je harde werk, word je niet beloond.ga 3 stappen terug. de duizendpoot: Je hebt geen enkel paar goede schoenen meer. Je moet 1 beurt overslaan de bijen:jullie hebben geluk: Kwien is ziek en heeft geen honger meer. Jullie mogen zelf wat honing eten. Ga 2 stappen vooruit. Groep 3: verschillende pionnen ontwerpen en uitwerken die iets te maken hebben met één of meerdere kinderrechten: Enkele voorbeelden: Sleutel: recht op privacy boekentas: recht op onderwijs 4.3.4. Een eigen kinderrechtenlied schrijven Kinderen schrijven een eigen kinderrechtenlied op de melodie van een liedje uit Het land van Kwien. Zij kiezen klassikaal of in groep hun favoriete lied uit Het land van Kwien en schrijven hierop een eigen tekst over één of meerdere kinderrechten. 14 Het land van Kwien: educatief pakket 2 de -3 de graad LO
5. Kinderrechten als rode draad doorheen het schooljaar. Je kan kinderrechten als een permanent thema doorheen het hele schooljaar aanbieden. Hier vind je enkele concrete manieren om dat aan te pakken. 5.1. Maak een kinderrechtenhoek in de klas Hang de poster met de kinderrechten op in een bepaalde hoek in de klas en laat leerlingen daar allerlei activiteiten rond kinderrechten doen tijdens keuzemomenten: spelletjes spelen naar keuze: kinderrechtenmemory (bijlage 1) kinderrechtenkwartet (zie www.vormen.org) Kinderrechtentekeningen natekenen- overtekenen- inkleuren- beplakken (bijlage11) CD met liedjes van Het land van Kwien beluisteren en het boekje met weetjes (de Notenboom) bekijken. 5.2. Kinderrechtenmuur Reserveer 1 muur paneel- hoek in de klas voor de kinderrechten. Hang hier alle tekeningen, knutselwerkjes, krantenartikels, tijdschriften,..op die met de rechten van kinderen te maken hebben. Op regelmatige tijdstippen kan je dan naar de verschillende kinderrechten verwijzen. 5.3. Kinderrechtentouw Hang de kinderrechtentekeningen op aan een touw in de klas. Verwijs op regelmatige tijdstippen naar de link tussen besproken thema s - onderwerpen en de verschillende kinderrechten. 15 Het land van Kwien: educatief pakket 2 de -3 de graad LO
6. Achtergrondinformatie bij de verschillende kinderrechten. een eigen mening en op inspraak Elk kind heeft recht op een eigen mening. Volwassenen moeten over alles wat jongeren aangaat hun mening vragen en er rekening mee houden. een eigen geloof en cultuur Elk kind heeft het recht om informatie op te zoeken over zijn cultuur en zijn godsdienst. Hij mag zijn eigen culturele gewoontes hebben en zijn eigen taal spreken. gezonde voeding, water, kleding en onderdak Gezonde voeding, water, kleding en onderdak zijn nodig om goed te kunnen opgroeien. Als ouders daar niet voor kunnen zorgen, moet de overheid een handje toesteken. Recht om samen te komen met anderen Kinderen hebben het recht om bij elkaar te zijn, zich bij een vereniging aan te sluiten of zelf een club op te richten. Ze moeten wel rekening houden met de wet en met de rechten van anderen. veiligheid en bescherming Kinderen moeten veilig kunnen opgroeien en beschermd worden tegen bv. mishandeling en drugs. Kinderen die geen gezin meer hebben moeten door de staat in een veilige omgeving ondergebracht worden. onderwijs en informatie Elk kind heeft het recht om dingen bij te leren in de school. Basisonderwijs moet gratis zijn. Kinderen moeten ook toegang hebben tot informatie die voor hen belangrijk is. spel en vrije tijd Elk kind heeft het recht om zich te ontspannen en zich met leuke dingen bezig te houden. zorg Kinderen hebben recht op een goede opvoeding en verzorging. Het zijn in de eerste plaats de ouders die daarvoor zorgen. Als het nodig is, krijgen ze hierbij de hulp van de overheid. een naam en een nationaliteit Als een kind geboren wordt, heeft het recht op een naam en een nationaliteit zodat het in zijn/haar eigen land kan genieten van onderwijs, gezondheidszorg,.. een gelijke behandeling Elk kind moet op dezelfde manier behandeld worden. Kinderen mogen niet anders behandeld worden omwille van hun godsdienst, hun huidskleur, Recht om bij de eigen familie te zijn Elk kind heeft het recht om bij zijn ouders of andere familie te leven, ook in een ander land. Jongeren mogen niet tegen hun wil bij hun ouders weggehaald worden, tenzij in hun eigen belang. Na een scheiding heeft een jongere recht op contact met beide ouders. aangepaste verzorging bij ziekte en handicap Elk kind met een handicap heeft recht op een zo goed mogelijk leven, met een aangepaste verzorging (bv. speciale school) om zo zelfstandig mogelijk te kunnen leven. een privé-leven Elk kind mag bepaalde dingen voor zichzelf houden waarmee niemand zich zonder goede redenen mag bemoeien. 16 Het land van Kwien: educatief pakket 2 de -3 de graad LO
bescherming tegen uitbuiting Kinderen die werken moeten beschermd worden tegen uitbuiting. Zij mogen geen gevaarlijk of ongezond werk doen. Heel jonge kinderen mogen helemaal niet tewerkgesteld worden. bescherming tegen onwettige opsluiting Een kind mag enkel worden opgesloten als er geen andere oplossing is. Als één van de ouders een jongere ontvoert, moet de staat optreden. bescherming tegen oorlog Kinderen mogen niet in een leger vechten of betrokken worden bij een oorlog. Jongeren die slachtoffer zijn van oorlog of geweld moeten op de juiste manier opgevangen worden. bescherming bij adoptie Als een kind geadopteerd wordt, moet dat in zijn/haar eigen belang zijn. Voor uitgebreide achtergrondinformatie bij de 17 kinderrechten zie www.vormen.org Verdrag inzake de Rechten van het Kind - vereenvoudigde versie 17 Het land van Kwien: educatief pakket 2 de -3 de graad LO