Families onder druk Huiselijk geweld binnen Marokkaanse en Turkse gezinnen Drs. Ibrahim Yerden Probleemstelling Hoe gaan Marokkaanse en Turkse gezinsleden, zowel slachtoffers als plegers om met huiselijk geweld? Hoe interpreteren zijzelf dit geweld? Welke factoren spelen hierbij een rol?
Onderzoekspopulatie Diepte-interviews met 134 respondenten 67 van Marokkaanse afkomst 67 van Turkse afkomst Er wordt onderscheid gemaakt tussen: Plegers en slachtoffers Gehuwde mannen en vrouwen (ouders) Ongehuwde mannen/jongens en vrouwen/meisjes (kinderen) Huiselijk geweld Definitie: Elke sociale interactie ten gevolge waarvan tégen de wil van de ander inbreuk wordt gemaakt op haar of zijn fysieke en/of psychische integriteit en/of pijn of letsel wordt toegebracht. Vormen van huiselijk geweld zijn: Fysiek Psychisch Seksueel
Perspectief van het onderzoek Onderzoek gedaan vanuit perspectief: De machtsverhoudingen tussen gezinsleden in een veranderende maatschappelijke context Plegers kunnen ook slachtoffer zijn Slachtoffers kunnen pleger worden Onderzoeksresultaten Onze bevindingen aan de hand van : De geconstateerde machtsbronnen Hun culturele context Relatie tussen dader en slachtoffer De rol en mogelijkheden van hulpverlening Conclusie en aanbevelingen
Onderzoeksresultaten (1) Machtsbronnen Plegers en slachtoffers hebben verschillende machtsbronnen tot hun beschikking: Grootste machtsbron van mannen = Fysiek geweld Het middel van vrouwen = Psychisch geweld Andere machtsbronnen = Traditie Sociaal netwerk en Financieel bezit Vrouwen gesteund door Nederlandse wetgeving en instellingen Onderzoeksresultaten (2) Cultuur Cultuur kan niet: Geweld verklaren Cultuur kan wel: Onderliggende processen verklaren Cultuur verwijst naar gedeelde waarden en normen Culturele notities die van belang waren in het onderzoek: De verhoudingen tussen de gezinsleden niet gelijkwaardig De islam speelt nauwelijks een rol als culturele factor Géén opmerkelijke verschillen gevonden in de beweegredenen en kenmerken van het geweld
Onderzoeksresultaten (3) Gezinrelaties: Geweld tussen partners Mannen als plegers, vrouwen als slachtoffers Merendeel Mannen: een man mag zo nodig lichamelijk geweld tegen zijn vrouw gebruiken Mannen noemen als goede redenen: De vrouw hoort haar man te gehoorzamen Zij hoort zich te houden aan de 'kuisheidsregels Zij moet loyaal zijn aan haar schoonfamilie Mannen: slaan als effectieve middel om vrouw te corrigeren Volgens klein aantal gehuwde mannen mag een man geen lichamelijk geweld gebruiken Onderzoeksresultaten (4) Gezinrelaties: Geweld tussen partners Mening van vrouwen: Merendeel vrouwen: man mag géén lichamelijk geweld plegen Een klein aantal vrouwen noemt als goede reden voor geweld: overtreding van de kuisheidsregels door de vrouw
Onderzoeksresultaten (4) Gezinrelaties: Geweld tussen partners Huiselijk geweld in de praktijk: Vrouwen blijken gewelddadig gedrag van hun echtgenoot vaak te accepteren De vrouwen voelen zich economisch en emotioneel afhankelijk van hun man Jongere generatie vrouwen beter bewust van haar rechten en mogelijkheden Jongere getrouwde vrouwen zetten eigen machtsmiddelen in om geweld te stoppen Onderzoeksresultaten (5) Gezinrelaties: Geweld tussen partners Machtsmiddelen van vrouwen: Hun eigen sociale netwerk strategisch inzetten Jongere vrouwen claimen ook toegang tot de financiële middelen van het gezin Als één van de laatste middelen dreigen met aangifte van huiselijk geweld bij de politie Het uiterste middel is echtscheiding
Onderzoeksresultaten (6) Gezinrelaties: Geweld tussen partners Reactie van mannen: Mannen ervaren het mondige gedrag van hun vrouw vaak als een bedreiging Zijn trots en eer zijn gebaseerd op zijn traditionele rol als gezinshoofd Heeft niet geleerd om op een gelijkwaardige manier met zijn vrouw te communiceren Grote taak: een andere invulling vinden voor zijn rol in het gezin Onderzoeksresultaten (7) Gezinrelaties: Geweld tussen partners Mannen als slachtoffer, vrouwen als pleger: Als zij afhankelijke positie innemen ten opzichte van hun vrouw Vormen van geweld door vrouwen: Psychisch geweld: Dreigen met terugsturen naar land van herkomst en doen van aangifte Fysieke geweld: Bijten, slaan, schoppen, krabben of inzetten van mannelijke familieleden Mannen verkeren in een geïsoleerde positie
Onderzoeksresultaten (8) Gezinrelaties: Geweld van Ouders tegen kinderen Merendeel van ouders gebruikt geweld als middel voor opvoeding. Concrete aanleidingen: Ruzies tussen kinderen Overtreding van kuisheidsregels Weigeren van de voorgestelde huwelijkskandidaat Slecht gedrag op school Het gebruik van internet (met name de webcam) Crimineel gedrag Vernederlandsing Een autoritaire houding van ouders tegen kinderen Onderzoeksresultaten (9) Gezinrelaties: Geweld van Ouders tegen kinderen Ouders maken onderscheid tussen de opvoeding van jonge en oudere kinderen. Verschillende ouders noemen een leeftijdsgrens bij een kind huiselijk geweld gebruikt mag of kan worden: ongeveer 12 tot 14 jaar Tegen oudere kinderen: traditie als machtsmiddel
Onderzoeksresultaten (10) Gezinrelaties: Geweld van Ouders tegen kinderen Geweld door Moeders of Vaders? Moeders gebruiken meer fysiek en psychisch geweld Vaders hebben een meer afstandelijke rol Bij ingrijpen vader is geweld heftiger In Nederland geboren kinderen hebben zich de waarden en normen van hun ouders en van de school eigen gemaakt Merendeel kinderen accepteren corrigerende tik Onderzoeksresultaten (11) Gezinrelaties: Geweld van Ouders tegen kinderen Omgang met conflicten en huiselijk geweld door jongeren: Flexibel omgaan met gedragscodes Zoveel mogelijk conflicten met hun ouders te vermijden Bij conflicten gaan jongeren verschillend mee om: Sommige tonen begrip voor het geweld Sommige keuren het geweld af maar leggen zich daarbij neer Merendeel jongeren: ouders hebben goede bedoelingen en zien het als opvoedingsmethode
Onderzoeksresultaten (12) Gezinrelaties: Geweld van Kinderen tegen Ouders Huiselijk geweld tegen ouders is ondenkbaar Flexibel omgaan met gedragscodes Zoveel mogelijk conflicten met hun ouders te vermijden Migratie: Kinderen hebben een kennisvoorsprong, ouders zijn afhankelijk Sommige jongeren gebruiken deze machtspositie in de vorm van geweld Onderzoeksresultaten (13) Gezinrelaties: Geweld van Kinderen tegen Ouders Ouderdom Ouderdomsverschijnselen maken ouders sterk afhankelijk Vader als slachtoffers denken gefaald te hebben bij opvoeding Praten met anderen is verraad van het gezin
Onderzoeksresultaten (14) Gezinrelaties: Geweld tussen broers en zussen Aanleiding geweld: de dagelijkse interactie en conflicten Leeftijdsverschil Fysiek overwicht Lichamelijk geweld Psychische geweld Zij beschouwen het als 'behorend bij ruzie'. Onderzoeksresultaten (15) Gezinrelaties: Geweld tussen broers en zussen Corrigeren van gedrag door geweld Seksegebonden gedrag speelt rol in de relatie tussen (adolescente) broer en zussen. Communicatie: onderling wordt er niet gepraat over geweld
Onderzoeksresultaten (16) Huiselijk geweld en hulpverlening Onderscheid tussen informele en professionele hulp Zowel plegers als slachtoffers van huiselijk geweld doen geen beroep op hulp van buiten het gezin Conflicten en geweld zijn gezinsaangelegenheden Informele hulp: eerst beroep op informele netwerk Onderzoeksresultaten (17) Huiselijk geweld en hulpverlening De professionele hulpverlening heeft voor Marokkanen en Turken twee gezichten: Slachtoffers en plegers leeft de opvatting: instellingen hebben negatief beeld over het Marokkaanse en Turkse gezinsleven Slachtoffers zien de professionele hulpverlening als een laatste redmiddel Volgens respondenten heeft de Politie ook geen beeld over het Marokkaanse en Turkse gezinsleven. Politie denkt te zwart-wit
Conclusie (1) Marokkaanse en Turkse gezinnen staan onder druk Huiselijk geweld beschouwd als corrigerend middel tussen echtparen en opvoedingsmaatregel ten opzichte van kinderen. Het emancipatieproces van vrouwen kan leiden tot conflicten binnen de huwelijkse relatie De zeggenschap van ouders over kinderen is verminderd Hierdoor kunnen gezinnen in verwarring raken Conclusie (2) De opvoeding door de staat begint al heel jong, traditionele opvattingen binnen de Marokkaanse en Turkse gemeenschap over opvoeding en gezin komen hierdoor onder druk te staan Het aanpassingsproces aan de Nederlandse samenleving gaat onvermijdelijk gepaard met spanningen en conflicten binnen deze gezinnen De hulpverlening is onvoldoende afgestemd op de veranderende relaties in Marokkaanse en Turkse gezinnen.
Discussie Hoever kunnen overheid en instellingen gaan bij hun inmenging in de onderlinge verhoudingen binnen het gezin? Verwarring en wantrouwen bij ouders is groot Ik pleit voor meer ondersteuning, en minder snel grijpen naar strafmaatregelen Stichting HOB bedankt De VSB fonds en de Ministerie van Justitie voor hun bijdrage aan het onderzoek en de conferentie.