Rijksakademie Verslag 2010 www.rijksakademie.nl
Inhoudsopgave 1 Terugblikken en vooruitdenken Bericht van de Raad van Toezicht p. 01 Bestuursverslag p. 02 2 Profiel p. 05 3 Impressies per kwartaal p. 11 4 Facts & Figures p. 35 5 Financiën p. 41 6 Organisatie p. 45 7 Stichting Trustfonds Rijksakademie p. 49 8 Presentie (oud-) residents en p. 61 winnaars Prix de Rome, een greep 2009 2010 Rijksakademie van beeldende kunsten
Bericht van de Raad van Toezicht 1 Bericht van de Raad van Toezicht Bij de Wet werd in 1870 de Rijks-Akademie van Beeldende Kunsten opgericht; de Stichting Rijksakademie werd in 1999 verzelfstandigd uit de Rijksdienst Aan de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, de heer drs. H. Zijlstra. Hierbij bieden wij het door directie c.q. bestuur opgestelde jaarverslag van de Rijksakademie van beeldende kunsten aan. We hebben dit verslag besproken en goedgekeurd. De directie is belast met het bestuur van de Stichting. De Raad van Toezicht houdt toezicht op het beleid van de directie en op de algemene gang van zaken. Zij werkt op basis van de Code Cultural Governance en is in het verslagjaar vijf keer bijeen gekomen. De Raad werkt met een financiële auditcommissie die jaarlijks tweemaal bijeen komt. Sinds 1999 werd de accountantscontrole uitgevoerd door Price WaterhouseCoopers N.V. Gezien de lengte van deze samenwerking is door de Raad van Toezicht voorgesteld het accountantskantoor te evalueren en andere partijen te benaderen. Na offreren door verschillende kantoren, waaronder PWC, is met KPMG Accountants N.V. tot een overeenkomst gekomen. In het verlengde hiervan heeft KPMG de Jaarrekening 2010 gecontroleerd en van een goedkeurende controleverklaring voorzien. In 2010 is mevrouw Liesbeth In 't Hout afgetreden als lid van de Raad van Toezicht op grond van de vastgestelde benoemingstermijnen en is mevrouw ir. Marlies Rohmer toegetreden tot de Raad van Toezicht. Voorafgaand aan deze toetreding is een profiel samengesteld om zodoende tot een evenwichtige samenstelling te komen van de Raad van Toezicht. Het Ministerie van OCW heeft met deze benoeming ingestemd. In mei 2010 heeft de algemeen directeur, prof.drs. Janwillem Schrofer, van de Rijksakademie de pensioengerechtigde leeftijd bereikt. Directielid (sinds 2000) drs. Els van Odijk is hem per 1 mei opgevolgd als statutair directeur van de Rijksakademie. Hierover is contact gelegd met het Ministerie van OCW. De in opdracht van de Raad van Toezicht uitgevoerde Internationale Visitatie, maar ook het OCW-onderzoek naar de postacademische instellingen, hebben in 2010 hun beslag gekregen. Uitkomsten en inzichten uit de Internationale Visitatie geven de Raad (en de directie) handvatten om zich verder te beraden op het toekomstige beleid. Mogelijk kan de gevolgde procedure van deze visitatie een voorbeeld zijn voor andere (culturele) instellingen. De visitatiecommissie heeft onder meer het besturingsmodel getoetst en heeft zich positief uitgesproken over de toepassing van dit model (directeur en Raad van Toezicht). De Raad is tevreden over de uitkomsten van respectievelijk de Internationale Visitatie, die zich concentreerde op de drie kerntaken van de Rijksakademie en het OCWonderzoek dat zich concentreerde op de Artist Residency. De onderkenning van de grote internationale reputatie van de Rijksakademie, de hoge kwaliteit van residents, begeleiders en medewerkers evenals de gebleken uitstekende output stemt tot vreugde. Wel heeft de Raad haar zorg uitgesproken over de rapportage van Andersson Ellfers Felix in een brief aan het Ministerie van OCW, november 2010. Een van de onderwerpen was onvoldoende transparant en consistent op cijfermatig vlak. De monumentstatus van het gebouw Kavallerie-Kazerne, tezamen met het gebouwarrangement, de interdepartementaal tot stand gekomen gebruiksvergoeding, leidt tot een onevenredig groot beslag op de financiële huishouding. Separate zichtbaarheid van gebruiksvergoeding en exploitatie vergroot transparantie. De Rijksakademie heeft in verslagjaar 2010 op uitstekende wijze inhoud gegeven aan haar kerntaken: de Artist Residency, de Prix de Rome voor architectuur en beeldende kunst en de zorg voor de Collecties. Ook de monumentale status van het gebouw waarin zij is gehuisvest, is ondersteunend aan de kerntaken ingezet. De Rijksakademie toonde ondernemerschap door onder andere de organisatie van een benefietveiling kunstenaars voor kunstenaars en door goede resultaten bij het Trustfonds Rijksakademie. De verhouding tussen eigen inkomsten en structurele subsidie van de overheid is circa 19%-81%. Het verslagjaar 2010 werd afgesloten met een tekort op de normale bedrijfsvoering van 34.500. Dit bedrag is ten laste gebracht van het Eigen Vermogen. De Raad onderstreept met kracht het belang van de Rijksakademie voor de ontwikkeling van kunstenaars en kunstenaarschap op het hoogste niveau. Als post-academische instelling, gesubsidieerd vanuit de basisinfrastructuur, geeft de Rijksakademie op hoog kwalitatief niveau inhoud aan de internationale positionering van Nederland en de Nederlandse kunstenaar in Nederland en daarbuiten. De Raad vraagt aandacht van de staatssecretaris voor de bijzondere positie en status van het in 1870 opgerichte instituut en de grote internationale reputatie die de laatste jaren zeker niet minder is geworden. prof.dr. Louise J. Gunning-Schepers namens de Raad van Toezicht op de Rijksakademie, april 2011 Samenstelling Raad van Toezicht ultimo 2010 vanaf termijn tot prof.dr. Louise J. Gunning - Schepers 2008 2012 drs. Rob H. Defares 2009 2013 Liesbeth In t Hout (tot eind 2010) 2000 n.v.t. ir. Marlies Rohmer (vanaf november 2010) 2010 2014 drs. Karel J.J. Schampers (in 2010 herbenoemd) 2005 2014 drs. Willem Sijthoff 2007 2011
Rijksakademie van beeldende kunsten 2 Bestuursverslag 2010 Terugblikken en vooruitdenken De missie ontwikkeling van individuele kunstenaars, en van kunstenaarschap met als doel professionalisering en excellentie krijgt gestalte in de drie kerntaken van de Stichting Rijksakademie: de Artist Residency, de Prix de Rome voor architectuur en beeldende kunst en de Collecties. Kunstenaars en kunstenaarschap De Artist Residency concentreert zich op de ontwikkeling van kunstenaars en op versnelling, verdieping en verbreding van het kunstenaarschap. Er wordt gewerkt aan onderzoek, productie, presentatie en netwerkontwikkeling. Alumni blijven via het genootschap betrokken bij de Rijksakademie. Het aantal aanmeldingen voor een residency lijkt zich in 2010 met ruim 1700 te consolideren. 28 kunstenaars zijn geselecteerd voor de residency 2011. Er is een belangrijke slag gemaakt in verdere automatisering en professionalisering van de aanmeldingsprocedure. De atelierbezetting in 2010 kwam op 53 plaatsen. Naast reguliere residents maakten de genomineerde architecten voor de Prix de Rome gebruik van ateliers en werkplaatsen en waren er vijf residents werkzaam op projectbasis. Twee van hen werkten in het spanningsveld tussen kunst en wetenschap, terwijl de andere drie afkomstig waren uit Silent Zones, gebieden in Afrika, Azië en Latijns-Amerika, die ondervertegenwoordigd zijn in de Rijksakademie en in de kunstwereld in het algemeen. De internationale groep van advisors, die niet alleen bij de selectie betrokken is, maar ook inhoud geeft aan artistieke dialoog en kritisch debat, is in 2010 aangevuld met enkele nieuwe advisors. De werkplaatsen zijn intensief en interdisciplinair gebruikt voor onderzoek en experiment, voor productie en documentatie. Verworven kennis en kunde wordt gekoesterd, nieuwe ontwikkelingen worden pro-actief opgepakt en ingezet. De meer dan 200 jaar oude Prix de Rome, van oorsprong een staatsprijs, richt zich op het traceren van talent en signaleren van trends in de beeldende kunst en architectuur in een internationale context. In 2010 was er de Prix de Rome architectuur. De tentoonstelling in ARCAM en de uitreiking van de prijzen op 8 juni in de Hermitage door oud-staatssecretaris voor Europese Zaken Frans Timmermans kregen veel publiek en publiciteit. In de tweede helft van 2010 is de jury voor de Prix de Rome 2011 beeldende kunst bij elkaar gekomen en zijn de eerste stappen in het jureringsproces gezet. Er werd in 2010 samengewerkt met SNS REAAL Fonds, Stichting Gieskes-Strijbis Fonds, Inbo en KPN als begunstigers. Daarnaast met presentatiepartners ARCAM en SMART Project Space, Mediapartners AVRO's Kunstuur, Kunstbeeld, NAi Uitgevers en educatiepartner IMC Weekendschool. Geschiedenis wordt in ere gehouden, op actualiteit geanticipeerd en vooruitgelopen. De Collecties houden zich bezig met het verzamelen en delen van kennis over kunst(enaars) en kunstenaarschap via bibliotheek, kunstenaarsdocumentatie en kunstcollecties. De bibliotheek had in 2010 naast gebruik voor studie en onderzoek, meer dan 4000 uitleningen. De kunstcollectie organiseerde kunstschouwen voor in- en extern publiek. Er waren bruiklenen en restauraties. De historische collecties zijn verder gedigitaliseerd. Het samenstellen van een kerncollectie binnen de historische collecties heeft meer vorm gekregen. Vanuit de kunstenaarsdocumentatie is gewerkt aan de nieuwe in 2011 te lanceren website. De geschiedenis wordt vastgehouden om kennis en historisch besef niet te verliezen. Het heden wordt vastgelegd, het is de geschiedenis van morgen. Publiek De Rijksakademie is zich bewust van het belang van een publiek draagvlak. In het verlengde hiervan worden activiteiten ontwikkeld die zich niet alleen richten op een gespecialiseerd, maar ook op een breder publiek. De Collecties en de Artist Residency hebben in 2010 enkele publiek toegankelijke boekpresentaties en tweegesprekken georganiseerd. In 2011 worden deze goed bezochte avonden voortgezet. De bijzondere kunstcollecties zijn onder andere gebruikt bij educatieve projecten onder meer in samenwerking met NTR/Teleac. Bij de Prix de Rome zijn ontwikkelingen om met social media meer jongeren te betrekken bij beeldende kunst en architectuur. In 2011 wordt hier tijdens de Prix de Rome beeldende kunst verder op ingezet. Tijdens RijksakademieOPEN is met name de Artist Residency prominent zichtbaar. Zo n 7000 bezoekers bezochten de 55 opengestelde ateliers, de documentatieruimte en de overige presentaties. De internationale bekendheid van de Rijksakademie is groot. Meer aandacht voor betrekken, delen en communiceren in Amsterdam en Nederland is de inzet van morgen. De huisvesting van de Rijksakademie, de voormalige Kavallerie-Kazerne, trekt een eigen publiek. Het monumentale gebouw, doorsneden met hedendaagse architectuur, is onder andere opengesteld tijdens de Open Monumentendag. De verbouwing van de Cantina, in 2010 vrijwel afgerond, leidt tot een grotere capaciteit en meer gebruiksmogelijkheden.
Bestuursverslag 2010 - Terugblikken en vooruitdenken 3 Een bijzonder publiek moment was de kunstveiling in juni bij Sotheby s. De benefietveiling waar werk van kunstenaars verbonden met de Rijksakademie is geveild, bracht 1 miljoen euro op. Een nieuw fonds is opgericht van kunstenaars voor kunstenaars waaruit Rijksakademieresidents vanaf 2012 ondersteund zullen worden. De veiling luidde ook het afscheid in van algemeen directeur Janwillem Schrofer die in mei de pensioengerechtigde leeftijd bereikte. Terugblikken en vooruitdenken In 2010 heeft een Internationale Visitatie plaatsgevonden in opdracht van de Raad van Toezicht. Tevens was er een evaluatie van post-academische instituten door bureau Andersson Elffers Felix, in opdracht van het Ministerie van OCW. De Visitatie werd uitgevoerd door een internationale commissie onder voorzitterschap van prof. dr. W.P. Blockmans en focuste zich op de werking van de drie kerntaken van de Rijksakademie (Residency, Prix de Rome en Collecties), haar internationale reputatie, de uitdagingen voor de toekomst, organisatie en bestuur. De evaluatie in opdracht van het Ministerie richtte zich vooral op de vergelijking met de andere post-academische instituten op het terrein van de beeldende kunst in Nederland. Zij concentreerde zich voor wat betreft de Rijksakademie op de Artist Residency. Beide evaluaties waren positief over het artistieke niveau, de (inter)nationale betekenis en de werking van de Rijksakademie. Het belang van vergroting van publiek draagvlak, het delen van kennis en het ontwikkelen van partnerships met relevante partijen komt in de rapportages aan de orde. De opmerkingen sluiten goed aan bij al ingezette ontwikkelingen die in 2011 en verder zullen worden doorgezet. Financiën 2010 2010 was het tweede jaar van de Cultuurplanperiode 2009-2012. In 2009 werd als punt van aandacht genoemd het repareren van het evenwicht tussen publieke en private middelen. 2010 karakteriseert zich door de inzet op verbreding van financieel draagvlak. De Rijksakademie werkt aan het betrekken van meerdere financiële stakeholders, ook om publiek draagvlak voelbaar en zichtbaar te maken. Het Trustfonds Rijksakademie speelt hierbij een belangrijke rol. Mede door de goede resultaten van het Trustfonds konden de niet toegekende loon- en prijsbijstelling en de verlaagde bijdrage van het Ministerie van Buitenlandse Zaken/Ontwikkelingssamenwerking worden opgevangen. In 2010 is een nieuwe pijler ontwikkeld, een fonds van kunstenaars voor kunstenaars het Artists Endowment Fund. De opbrengsten uit de benefietveiling zijn daar ondergebracht. Subsidie van OCW blijft echter doorslaggevend voor de ontwikkeling van toptalent en excellentie op het hoogste niveau. De bijzondere monumentstatus en de interdepartementaal tot stand gekomen gebruiksvergoeding van het gebouw de Kavallerie-Kazerne zorgt voor een fiks beslag op de financiële huishouding (29% van de totale beheer- en activiteitenlasten). Daar staat tegenover dat het gebouw een van de bijzondere aspecten van het totale palet van de Rijksakademie vormt. In december 2010 heeft de Staatssecretaris een brief aan de Tweede Kamer verzonden waarin een ingrijpende wijziging van de uitgangspunten voor het Cultuurbeleid wordt aangekondigd. Wat de consequenties zijn, is nog onduidelijk. In ieder geval is duidelijk dat voor het einde van het jaar 2011 een aanvraag voor de komende subsidieperiode moet worden ingediend waarbij voldoende verwerving van eigen inkomsten voorwaardenstellend wordt. Cijfers De verhouding tussen eigen inkomsten en structurele subsidie van de overheid is sinds een paar jaar ca. 19%-81%. De belangrijkste eigen inkomsten zijn de verworven middelen via Stichting Trustfonds Rijksakademie en Ministerie van BuZa/OS. Het Ministerie van OCW subsidieerde in 2010 de activiteitenexploitatie met 3.389.000; de subsidie voor de huurvergoeding Kavallerie- Kazerne bedroeg 1.966.000 (deze laatste betreft de interdepartementale vergoeding van Ministerie van OCW naar Ministerie van BZK/ Rijksgebouwendienst). De eigen verworven middelen bedragen in totaal in 2010 1.219.000. Lager dan in 2009 vanwege een verminderde toekenning van het Ministerie van BuZa/OS (deze gelden dienen ter ondersteuning en stimulering van resident artists afkomstig uit de Silent Zones, landen die onvoldoende zichtbaar zijn). Het totaal aan beheer- en activiteitenlasten 2010 6.629.000 is ten opzichte van 2009 met ca. 40.000 gedaald, onder andere vanwege lagere beheerslasten personeel door pensionering algemeen directeur en lagere lasten energie, verzekeringen en ICT. Het saldo uit gewone bedrijfsuitoefening 2010 bedraagt 34.500 (negatief) ten opzichte van 2009 165.500 (negatief). Per december 2010 telt het Rijksakademiepersoneel 34,68 fte; het ziekteverzuim inclusief langdurig zieken was 3,7 %. De ondernemingsraad vergaderde vijf keer, waarbij visitatie en evaluatie belangrijke onderwerpen op de agenda vormden.
Rijksakademie van beeldende kunsten 4 Besturing De Stichting Rijksakademie werkt op basis van het Raad van Toezicht-model. De directie is belast met het bestuur van de Stichting. De Raad van Toezicht houdt toezicht op het beleid van de directie en op de algemene gang van zaken in de instelling. Er wordt voldaan aan de Code Cultural Governance. De Raad werkt met een financiële auditcommissie die tweemaal per jaar bij elkaar komt. De financiële auditcommissie heeft in 2010 voorgesteld van accountantskantoor te wisselen. Vanaf 1999 is gewerkt met Price WaterhouseCoopers N.V. Evaluatie van accountants na een dergelijk lange periode is belangrijk. Na offreren door verschillende kantoren, waaronder PWC, is met KPMG Accountants N.V. tot overeenstemming gekomen. In het verlengde hiervan heeft KPMG de Jaarrekening 2010 gecontroleerd en van een goedkeurende controleverklaring voorzien. De Rijksakademie is aangemerkt als een Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI). De Raad van Toezicht is in het verslagjaar vijf keer bijeengekomen. Janwillem Schrofer bereikte in mei 2010 de persioengerechtigde leeftijd. Per 1 mei is Els van Odijk, directielid sinds 2000, Janwillem Schrofer opgevolgd als statutair directeur van de Rijksakademie. Uitkomsten van de Internationale Visitatie met betrekking tot organisatie, bestuur en visie op langere termijn speelden een rol bij het vooralsnog uitstellen van de beslissing omtrent een een- of tweehoofdige directie. In januari 2011 heeft de Raad besloten tot een eenhoofdige directie. Het jaarverslag 2010 bestaat uit het bestuursverslag en het hoofdstuk financiën (formele deel), daarnaast is er het activiteitenoverzicht per kwartaal, het verslag van de Stichting Trustfonds Rijksakademie en loopbaanmonitoring van alumni over 2010. Dank aan de medewerkers, maar ook residents en advisors van de Rijksakademie voor alles wat in 2010 kon worden gerealiseerd. drs. Els M.W.A. van Odijk directeur
Verslag 2010 5 Rijksakademie Profiel
Rijksakademie van beeldende kunsten 6 Rijksakademie van beeldende kunsten De Rijksakademie van beeldende kunsten in Amsterdam is een kunstenaarsinstituut voor nationaal en internationaal toptalent. De missie van de Rijksakademie is het faciliteren van ontwikkeling van individuele kunstenaars, en van kunstenaarschap, met als doel professionalisering en excellentie. Dit krijgt vorm in de drie kerntaken: de Rijksakademie Residency, de oudste nationale kunst- en architectuurprijs Prix de Rome en de kunstcollecties, bibliotheek en kunstenaarsdocumentatie. Rijksakademie residency De Rijksakademie residency is een plek van onderzoek en productie voor getalenteerde, professionele kunstenaars uit de hele wereld. Er is geen programma, overheersende stijlopvatting of ideologie. De Rijksakademie biedt mensen en mogelijkheden. Praktische voorzieningen als een atelier, woonruimte, stipendium en een bescheiden werkbudget zijn de basis. Concentratie op het werk, experiment, reflectie en discussie staan centraal met ondersteuning op artistiek, technisch en theoretisch vlak door internationaal actieve kunstenaars, theoretici en tentoonstellingsmakers. Technische specialisten beheren professioneel uitgeruste werkplaatsen waar kunstenaars kunnen werken en experimenteren met traditionele en eigentijdse materialen en technieken. Resident artists werken met alle belangrijke hedendaagse technieken in de beeldende kunst: schilderen, tekenen, fotografie, druktechniek, beeldhouwen, video, film, geluid en nieuwe media. Ook zijn er verbanden mogelijk met bijvoorbeeld architectuur, muziek, dans, literatuur en cinematografie. Gedurende het jaar worden naast atelierbezoeken, discussies, lezingen en seminars, thema s nader belicht. Uitgaande van de actualiteit en van individuele behoeften van de residents is in 2010 onder andere aandacht besteed aan de ontwikkeling van kunstenaarschap, aspecten van het schrijven over werk, het maken en verspreiden van kunstenaarspublicaties, de presentatie van werk en verschillende posities ten opzichte van de kunstmarkt. Residents In 2010 kwam de atelierbezetting op 53 plaatsen. Voor het overgrote deel betreft dat de volledige residencies van twaalf maanden. Daarnaast zijn er kunstenaars die worden uitgenodigd om kortere perioden aan de Rijksakademie te werken voor bijzondere projecten. Ook de shortlist-kandidaten van de Prix de Rome werken een kortere periode. Als onderdeel van de prijs mogen zij nieuw werk maken in de Rijksakademie. 23 kunstenaars voor een volledige residency zijn in januari een eerste werkperiode begonnen en 27 kunstenaars stroomden door naar het tweede residencyjaar. De gemiddelde leeftijd lag in 2010 op 30 jaar. De meesten van hen hebben na een (kunst-)opleiding drie tot vijf jaar professionele ervaring met tentoonstellingen, opdrachten of werk in het onderwijs. Ongeveer de helft van de kunstenaarspopulatie komt uit Nederland. Gastresidencies voor bijzondere projecten zijn op het gebied van kunst en wetenschap of technologie en voor kunstenaars uit landen die onvoldoende zichtbaar zijn, de zogenaamde Silent Zones
Rijksakademie van beeldende kunsten 7 (landen in Afrika, Azië en Latijns Amerika). In 2010 hadden Raviv Ganchrow (Verenigde Staten), Tom Gidley (Verenigd Koninkrijk), Peterson Kamwhati Waweru (Kenia), David Osbaldeston (Verenigd Koninkrijk) en Jimmy Ogonga (Kenia) een gastresidency. Ten slotte werkten in 2010 de genomineerde architecten van de Prix de Rome architectuur voor een aantal maanden in een Rijksakademie-atelier. Advisors Residents gaan in dialoog met elkaar en met advisors. Dit is een groep van circa 30 internationaal gerenommeerde en actieve kunstenaars, critici, tentoonstellingsmakers en theoretici, die gedurende het jaar de Rijksakademie met enige regelmaat bezoeken. Contacten tussen de resident artists en advisors vinden vooral plaats in de vorm van individuele atelierbezoeken, op uitnodiging van de kunstenaar. Ook zijn er discussies, seminars, excursies en workshops over actuele gemeenschappelijke thema s die voortkomen uit eigen werk of fascinaties daarbuiten. Twee maal per jaar, in 2010 op 30 maart en op 14 september, komen de regelmatig aanwezige advisors bij elkaar om te spreken over de resident artists, hun ontwikkelingen en hoe zo goed mogelijk om te gaan met de begeleiding van de individuele kunstenaars. De samenstelling van de groep advisors toont een grote verscheidenheid in kunstopvatting, generatie, nationaliteit en positie in de kunstwereld. Jaarlijks wordt er vernieuwd binnen de advisors-groep. Het profiel is gebaseerd op veranderingen in het veld, wensen en verwachtingen van de residents en aanbevelingen van advisors en residents. In 2010 is met name gezocht naar vrouwelijke kunstenaars en advisors uit culturen die nog onvoldoende worden gerepresenteerd binnen de Rijksakademie (Arabische wereld, Afrikaanse landen, postcommunistische landen en Azië). Selectie Werving van kunstenaars vindt plaats via het internet, het netwerk van alumni en advisors, Nederlandse en buitenlandse ambassadeposten en via partners in het buitenland, zoals ondersteunende fondsen en overheden. Doelgroep voor de werving zijn kunstenaars met een afgeronde opleiding en drie tot vijf jaar zelfstandige professionele ervaring. Aantoonbare artistieke kwaliteit, een relevante ontwikkelvraagstelling, ontwikkelingsmogelijkheden en het moment in de carrière zijn doorslaggevend. Het aantal aanmeldingen voor een residency aan de Rijksakademie is de afgelopen jaren sterk gestegen maar lijkt zich te consolideren tussen de 1700 en de 2000 aanmeldingen. In 2010 zijn uit ruim 1700 aanmeldingen 28 kunstenaars geselecteerd voor de residency 2011. Opvallend is de lichte toename van aanmeldingen uit Nederland evenals het steeds beter samenvallen van de kwaliteit van de aanmeldingen met de gewenste doelgroep. De selectie is opgedeeld in een Nederlands en een buitenlands traject en kent verschillende fasen. Na diverse selectierondes in april en mei wordt een aantal kandidaten uitgenodigd voor een interview op de Rijksakademie. In juli is bekend welke kunstenaars zijn geselecteerd voor de residency van het daaropvolgende jaar. In 2010 is de aanmeldingsprocedure technisch geprofessionaliseerd en gebruiksvriendelijker gemaakt. Rijksakademie Genootschap Ieder jaar beëindigen rond de 27 kunstenaars hun residency en verlaten de Rijksakademie met vele nieuwe vriendschappen en professionele relaties. De ruim 900 oud-residents, advisors, alumni, genomineerden en juryleden van de Prix de Rome vormen een wereldwijd netwerk: het Rijksakademie Genootschap. Zij treden op als ambassadeur van de Rijksakademie in het mondiale kunstcircuit van kunstenaars, critici, curatoren, fondsen, galeristen en overheden over de hele wereld. De Rijksakademie hecht groot belang aan het continueren van de dialoog die gestart is tijdens de residency. Via bureau Alumni wordt een nieuwsbrief verspreid en worden activiteiten georganiseerd. Zo zijn er alumnibijeenkomsten in het buitenland van kunstenaars uit het genootschap, vaak in samenwerking met culturele afdelingen van de ambassades, in 2010 bijvoorbeeld in Londen. Een vijftal oud-residents is in 2010 uitgenodigd om in het kader van de Xra-lezingen te vertellen over hun beroepspraktijk. Het genootschap wordt actief betrokken bij activiteiten en het leggen van contacten, bijvoorbeeld bij het inhoudelijk en praktisch voorbereiden van de jaarlijkse voorjaarsexcursie, in 2010 naar Cairo. Kunstenaars uit de zogenaamde Silent Zones die bij terugkomst in eigen land, de opgedane kennis, ervaring en netwerk willen inzetten door het opzetten van een kunstenaarsplatform krijgen ondersteuning als een dergelijk initiatief zich voordoet. Vanuit het RAIN Artists Initiatives Network - kunstenaarsinitiatieven in Afrika, Azië en Latijns-Amerika, opgericht door alumni van de Rijksakademie zijn in 2010 verschillende bezoeken aan de Rijksakademie afgelegd. Kunst en Wetenschap De Rijksakademie biedt een platform voor grensverleggende initiatieven en samenwerkingsverbanden op het gebied van kunst en wetenschap. Kunstenaars ontwikkelen projecten in dialoog met specialisten uit uiteenlopende wetenschappelijke disciplines. De opening van het academische jaar met presentaties van professor dr. Joop Hartog
Rijksakademie van beeldende kunsten 8 (hoogleraar Economie UvA), Tijs Goldschmidt (bioloog, schrijver, Darwin-specialist) en Marieke Sanders (verzamelaar) over excellentie en selectie bracht kunst en wetenschap rondom dit onderwerp bij elkaar. Gedurende het jaar is met Tijs Goldschmidt op dit spoor verder gegaan door hem uit te nodigen als advisor. Joop Hartog heeft een aanvraag ingediend bij het NWO voor een wetenschappelijk onderzoek naar selectie en excellentie met als casus het selectieproces van de Rijksakademie. Gastresident Raviv Ganchrow, sonoloog en kunstenaar, werkte onder andere in samenwerking met de onderzoeksgroep akoestiek van de TU Delft aan onderzoek naar de relatie tussen geluid en ruimte en ontwikkelde ruimtelijke geluidsinstallaties en zeer geavanceerde speakers in de Rijksakademie. De Rijksakademie is jaarlijks aanwezig bij de installatie van de nieuwe leden van De Jonge Akademie van het KNAW. Deze interdisciplinair denkende jonge wetenschappers bezoeken op hun beurt jaarlijks de RijksakademieOPEN en worden in contact gebracht met residents. Kunst & Technologie In de professioneel uitgeruste werkplaatsen wordt gewerkt en geëxperimenteerd met traditionele en eigentijdse materialen en technieken. De technische werkplaatsen bieden nagenoeg alle relevante mogelijkheden voor de productie van hedendaagse kunst. Vragen van residents worden door de interdisciplinaire manier van werken en de samenwerking tussen de werkplaatsen op een vaak grensoverschrijdende manier uitgewerkt. Voor de residents worden workshops georganiseerd zodat zij zo snel mogelijk aan de slag kunnen. Er zijn vier clusters technische werkplaatsen: beeld en geluid (fotografie, film, video, geluid, elektronica), grafiek (diepdruk, hoogdruk, vlakdruk, zeefdruk, kunstenaarspublicaties), chemie (verf, kunststoffen, keramiek, glas), constructie (metaal, hout, fijnmechanica). De werkplaatsen werken samen met onderzoeksinstituten en bedrijven en onderhouden een goed (inter)nationaal netwerk per vakdiscipline. Technische en innovatieve ontwikkelingen worden gevolgd onder andere door het bezoeken van vakbeurzen, seminars en uitwisselingsprojecten. Zo is in 2010 onderzoek gedaan naar digitale mogelijkheden op het gebied van 3D-scannen en printen en laser cutten. In 2011 zullen de eerste aanschaffingen op dit gebied plaatsvinden. In 2010 kon het verflaboratorium een kwalitatieve stap voorwaarts maken door een meerjarige sponsorovereenkomst met Old Holland Classic Colours, een Nederlandse verffabrikant die topkwaliteit verf en schildersmateriaal levert. Deze sponsorovereenkomst zal op termijn ook positieve mogelijkheden bieden voor het Rijksakademie Genootschap (alumni). In 2010 is verder, naast updates en vervangingen op het gebied van digitale media, geïnvesteerd in apparatuur om kunstenaarspublicaties in te kunnen binden. Prix de Rome De Prix de Rome, van oorsprong een staatsprijs, is de oudste en meest genereuze prijs voor kunstenaars en architecten in Nederland. De prijs is door koning Lodewijk XIV ingesteld in Frankrijk en bestaat ruim 200 jaar in Nederland. De Prix de Rome: het traceren van talent en signaleren van trends in de beeldende kunst en architectuur in een internationale context, krijgt inhoud door eenmaal per twee jaar de Prix de Rome beeldende kunst te organiseren en eenmaal per vier jaar de Prix de Rome architectuur. De prijs bestaat niet alleen uit een geldbedrag, maar ook uit een werkperiode van drie à vier maanden in de Rijksakademie. Sinds 2005 is de Prix de Rome ingericht als een netwerkorganisatie. In 2010 werd samengewerkt met SNS REAAL Fonds, Stichting Gieskes- Strijbis Fonds, Inbo en KPN als begunstigers. Presentatiepartners zijn ARCAM en SMART Project Space. Mediapartners zijn AVRO's Kunstuur en Kunstbeeld, NAi Uitgevers en educatiepartner IMC Weekendschool. In de eerste helft van 2010 werkten de genomineerde architecten van de Prix de Rome architectuur in de Rijksakademie aan nieuw werk (zie ook hoofdstuk Facts & Figures). Het werk is op de tentoonstelling in ARCAM, Amsterdam, op 16 mei 2010 door de jury beoordeeld. De prijzen zijn op 8 juni uitgereikt in de Hermitage Amsterdam door (ere-)juryvoorzitter Aaron Betsky en oud-staatssecretaris voor Europese Zaken Frans Timmermans. De overhandiging van de publicatie, de uitreiking van de erepenningen en het werk van de genomineerden heeft veel aandacht gekregen van de vakpers en de landelijke dagbladen. In de tweede helft van 2010 is de Prix de Rome beeldende kunst 2011 van start gegaan met de nieuwe directeur van de Rijksakademie, Els van Odijk, als secretaris Prix de Rome. Mede door financiële ondersteuning van partner Stichting Gieskes-Strijbis Fonds is een eerste aanzet gegeven tot publieksontwikkeling met inzet van social media. Doel is het vergroten van de betrokkenheid bij hedendaagse kunst en in het bijzonder bij de Prix de Rome. De generatie van 15-30 jaar is doelgroep. Een projectleider is aangetrokken die samen met stagiaires, vrijwilligers en freelancers
Rijksakademie van beeldende kunsten 9 een gelaagd programma ontwikkelt. Tijdens de jurybijeenkomst op 10 december werd een eerste bijeenkomst georganiseerd voor een groep van 35 jongeren - studenten, bloggers en 'blikopeners' met als gemeenschappelijk kenmerk een actieve status binnen de social media - die net als de officiële jury een shortlist samenstelden. Hiermee werden de eerste stappen op Facebook en Twitter gezet. Collecties Het doel van de collecties is het verzamelen en delen van kennis over kunst(enaars) en kunstenaarschap via bibliotheek, kunstenaarsdocumentatie en kunstcollecties. Bibliotheek De bibliotheek is openbaar toegankelijk. Er zijn boeken, tijdschriften en audiovisueel materiaal met betrekking tot kunstgeschiedenis, kunstkritiek, kunsttheorie, kunstenaarsteksten, schilder- en beeldhouwkunst, grafiek, performance, fotografie, videokunst en architectuur. Ook zijn er kleine basiscollecties met betrekking tot letteren en sociale- en natuurwetenschappen. De bibliotheekcollectie omvat meer dan 38.000 banden, 75 lopende tijdschriftabonnementen en circa 1600 videotapes, dvd s en cd-roms. Naast vakmatige en specialistische uitbreiding van de boekencollectie worden aankopen op verzoek van de kunstenaars gedaan. In 2010 is gestart met de digitale ontsluiting van artikelen en teksten van kunstenaars. Deze zijn via de online-catalogus binnen de Rijksakademie te raadplegen. De videocollectie is in 2010 verder overgezet van band op dvd. Gedurende het jaar was de bibliotheek 178 dagen geopend en door meer dan 3000 mensen bezocht. De bibliotheek is aangesloten bij AdamNet, (Amsterdamse netwerk van bibliotheken) en lid van het OKBN (Overleg Kunsthistorische Bibliotheken Nederland). Kunstenaarsdocumentatie In samenwerking met de residents documenteert de Rijksakademie werk en werkproces tijdens de residency. Inmiddels omvat het archief ruim 900 (digitale) dossiers met informatie in woord en beeld. De foto s, video s, publicaties, recensies en artikelen geven de internationale ontwikkelingen in de beeldende kunst weer. De documentatie is toegankelijk voor iedereen die belangstelling heeft voor het werk van bij de Rijksakademie en de Prix de Rome betrokken kunstenaars. In 2010 is begonnen met het documenteren, gericht op het onderzoeks- en productieproces tijdens de residency en het verbinden van kunstenaarpagina s aan de Rijksakademiewebsite. Meer aandacht wordt besteed aan het adviseren van residents bij het documenteren van het eigen werk en het maken van een website. Kunstcollecties De unieke kunstcollectie van de Rijksakademie is een van de weinige goed bewaard gebleven en relatief omvangrijke (kunst)academische verzamelingen in Nederland. Een deel is in varianten van bruikleen ondergebracht bij diverse musea en andere instellingen (Rijksmuseum / Rijks-prentenkabinet, Allard Pierson Museum, Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (voormalig ICN), Amsterdams Historisch Museum). De kunstcollecties bestaan uit een collectie antiquarische boeken, circa 9000, die op afspraak te bezoeken zijn. Verder zijn er collecties prenten en tekeningen, gipsafgietsels en gipsmodellen, circa 7476 exemplaren. Tenslotte is er een hedendaagse collectie kunstwerken (544 objecten) die jaarlijks wordt aangevuld met nieuw werk. Het grootste deel van de collecties maakt deel uit van de Collectie Nederland en wordt door de Erfgoedinspectie gecontroleerd op registratie, beheer en behoud. Op dit moment wordt gewerkt aan een grotere focus binnen de collectie prenten, tekeningen, modellen en gipsen die de Rijksakademie in huis heeft. Het is de bedoeling - met het oog op beheersbaarheid en toegankelijkheid - een kerncollectie samen te stellen die de betekenis en de ensemblewaarde van deze bijzondere collecties toont. In 2011 zullen de contouren van de kerncollectie zichtbaar zijn. De collecties worden regelmatig bezocht door specialisten uit het kunstenveld, door onderzoekers en andere geïnteresseerden. Daarnaast zijn ook scholieren, studenten, sponsors en vanzelfsprekend geïnteresseerde residents en advisors meer en meer te gast in de kunstcollecties. Rijksakademie breed Publieke activiteiten en samenwerking Er is een actieve wisselwerking tussen de Rijksakademie en haar omgeving. In toenemende mate worden publieke activiteiten georganiseerd, in samenwerking met externe partijen. Zo is in 2010 samengewerkt met De Hallen in Haarlem, de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen (KNAW) en de Hermitage in Amsterdam. Deze activiteiten zijn terug te vinden in de kwartaalverslagen. Naast de meer kleinschalige lezingen, presentaties en boekpresentaties heeft de RijksakademieOPEN 2010, eind november, een groot en breed publiek getrokken. Met zo n 7000 bezoekers en een goede pers was het een geslaagde gebeurtenis. In de kwartaaloverzichten wordt hier uitgebreid op in gegaan.
10 Rijksakademie van beeldende kunsten Veiling bij Sotheby s Op 1 juni 2010 is bij Sotheby s in Amsterdam een kunstveiling georganiseerd. Op initiatief van enkele (oud-)advisors en juryleden van de Prix de Rome is een fonds kunstenaars voor kunstenaars opgericht: het Artists Endowment Fund. Kunstenaars verbonden aan de Rijksakademie doneren werk; de opbrengsten van het werk komen ten goede aan het fonds. De inkomsten uit vermogen worden aangewend voor onderzoek en productie door resident artists aan de Rijksakademie. Het fonds vormt - naast de staat en het mecenaat - de derde financiële peiler van de Rijksakademie. Naast een uitgebreide publicatie (in samenwerking met de kunstenaarsdocumentatie), goede pers en bijzondere bijeenkomsten heeft de veiling één miljoen euro opgebracht. De veiling luidde ook de verschillende afscheidsmomenten in van algemeen directeur Janwillem Schrofer die in mei de pensioengerechtigde leeftijd bereikte. Hij speelde een grote rol in de totstandkoming van het fonds en de realisering van de veiling. Internationale Visitatie In opdracht van de Raad van Toezicht op de Rijksakademie heeft in 2010 een internationale visitatie plaatsgevonden met als opdracht een deskundig oordeel te verstrekken over het functioneren van de Rijksakademie als verzelfstandigd instituut over de afgelopen tien jaar, de internationale reputatie en over beleid, bestuur en organisatie op de middenlange en lange termijn. In 2009 hebben directie en managementteam van de Rijksakademie een eerste voorzet gegeven door te werken aan een zelfevaluatie. Een externe secretaris heeft zorg gedragen voor het schrijven van de rapportage. Een lid van de Raad van Toezicht op de Rijksakademie vormde samen met een vertegenwoordiger van de KNAW en de VRM de begeleidingscommissie. Begin 2010 is de zelfevaluatie, een uitgebreide nulmeting, afgerond en toegezonden aan de visitatiecommissie. Halverwege 2010, op 15 en 16 juni, heeft het internationale visitatiebezoek plaatsgevonden. De rapportage van de internationale visitatiecommissie is in december 2010 ontvangen. Namens de Raad van Toezicht op de Rijksakademie is deze onder meer toegezonden aan de staatssecretaris van Cultuur en aan de Raad voor Cultuur. Belangrijke bevinding van de commissie was de vaststelling van de grote internationale reputatie van de Rijksakademie en de hoge kwaliteit van advisors, residents en alumni. Wel is de Rijksakademie geadviseerd een structureler communicatiebeleid en meer publieke presentie in Amsterdam te realiseren. Onderzoek OCW naar postacademische instellingen Gedurende het jaar 2010 is voluit meegewerkt aan het onderzoek door Andersson Elffers Felix naar inkadering van de postacademische instellingen. Dit onderzoek, in opdracht van het Ministerie van OCW en op verzoek van de Raad voor Cultuur (onder andere advies 2005-2008), dient als bouwsteen voor de ontwikkeling van de visie van de Raad voor Cultuur op de postacademische instellingen. De Rijksakademie wordt in het in november uitgebrachte rapport omschreven als een kwalitatief op hoog internationaal niveau werkende instelling met een grote internationale reputatie. Het gebouwarrangement van de Rijksakademie, het huren van de monumentale Kavallerie-Kazerne, eigendom van de Rijksgebouwendienst, wordt in het rapport niet duidelijk inzichtelijk gemaakt en leidt tot onhelderheid bij de analyse van exploitatie, baten en lasten. Facilities Naast algemeen beheer en onderhoud is in 2010 speciaal aandacht geschonken aan meer efficiency op het terrein van ICT, vervanging van de telefooncentrale, besparingen op energie en samenbrengen van verzekeringen om tot een betere onderhandelingspositie te komen. In opdracht van de Rijksgebouwendienst is door architect Koen van Velsen in 2008 een plan gemaakt om de Cantina te verbouwen. Naast hoognodige aanpassingen in het kader van ARBO- en hygiënenormen wordt de capaciteit van de Cantina uitgebreid. De verbouwing die in februari van 2010 van start ging zou oorspronkelijk in oktober zijn afgerond. De Cantina zal, na een aantal tegenslagen in de bouw, in maart 2011 in gebruik worden genomen. Tijdens de bouwperiode is in hal West een tijdelijke voorziening gemaakt. Start onderzoek Renovatie Kavallerie-Kazerne. De Kavallerie-Kazerne, eigendom van de Rijksgebouwendienst, is in 1992 gerenoveerd voor gebruik door de Rijksakademie. Het gebouw dient in de komende periode gereed gemaakt te worden voor de volgende 20 jaar, gebruik makend van de actuele inzichten voor wat betreft onderhoud, duurzaamheid, veiligheid en functionele eisen. Om dit te realiseren is in samenwerking met Bureau Rijksbouwmeester onderzoek naar mogelijkheden gedaan. De uitkomsten zijn in 2010 gebruikt als basis voor het vervolgtraject renovatie Kavallerie-Kazerne. Op basis van deze documenten zal de Rijksgebouwendienst begin 2011 een Definitiedocument ontwikkelen, van waaruit verder gewerkt kan worden.
Rijksakademie Impressies per kwartaal 11 Verslag 2010
12 Rijksakademie van beeldende kunsten Eerste kwartaal Rijksakademie Residency Opening residency jaar 2010 Op 21 januari opent de Rijksakademie Residency 2010 met presentaties van Professor Joop Hartog (hoogleraar Human Capital; Universiteit van Amsterdam), Tijs Goldschmidt (evolutiebioloog en schrijver) en Marieke Sanders (kunstverzamelaar). Onderwerp van de bijeenkomst is selection & excellence. Rijksakademie presenteert zich in Townhouse, Cairo foto: Roy Taylor/ RABK Excursie Egypte In 2010 is de bestemming voor een kennismakingsreis Cairo en de Egyptische woestijn. Lezingen van de Egyptische kunstenaar Hala Elkoussy (RA 05/06), Egyptische curator Mai Abu Al Dahab, kunsthistoricus en Egyptoloog Huub Pragt en hoogleraar moderne islamitische filosofie Nasr Abu Zayd (universiteit van humanistiek Utrecht) zijn georganiseerd ter voorbereiding op de reis. Naast de onderlinge kennismaking van residents, advisors en enkele medewerkers, is de reis bedoeld om contacten te leggen en uitwisseling te bevorderen met Egyptische kunstenaars en andere professionals. In Cairo worden presentaties gegeven door de kunstenaars van de Rijksakademie in o.a. Contemporary Image Collective (CIC), in Townhouse en tijdens een ontvangstreceptie op de Nederlandse ambassade. Presentatie van werk Bij de start van het residencyjaar, presenteren de kunstenaars hun werk aan elkaar, aan medewerkers en advisors als startpunt voor inhoudelijke discussie en uitwisseling. In maart is er de interne RijksakademieOPEN, resident artists openen de deur van het atelier voor de interne gemeenschap, waardoor dialoog en samenwerking wordt gestimuleerd. Lezingen en atelierbezoeken In het eerste kwartaal zijn er lezingen van David Claerbout, Sue Williams, Hermann Pitz, John Welchman en Carol Lu. De kunstenaars spreken overwegend over eigen werk en onderzoek met uitzondering van Hermann Pitz die specifieke boeken of onderwerpen die hem als kunstenaar fascineren aan de orde stelt. Twee theoretici spreken respectievelijk over fysionomie in de kunstgeschiedenis en ontwikkelingen in hedendaagse kunst in China. Naast lezingen leggen genoemde advisors ook atelierbezoeken af. Gastresident Tom Gidley geeft een lezing over zijn werk. Performances, presentaties en films Presentatie van werk in een van de projectruimten: residents Yang Jian, Daniel Barroca, Lev Ilizirov ('Beginning with the garbage of Melanie') en Rebecca Digne. Filmvertoning 'The Falls' (Peter Greenaway) met introductie door advisor Ansuya Blom. Performance van advisor Sigurdur Gudmundsson: 'the silent and talking sculpture'. Filmvertoning en discussie door advisor Roy Villevoye: 'Video message' (2009) en 'Pressure' (2009). Advisors Hermann Pitz and Paul Perry doen samen met een aantal residents een studiotour rondom de vraag 'What s sculpture in your work'. Lezing, filmvertoning en discussie door advisor Gerardo Mosquera. Hij toont een video in wording: 'The Sky Within my House. Contemporary Art in 16 Patios in Cordoba', een project waarvan hij de curator was. In het eerste kwartaal komen naast bovengenoemde advisors en gasten ook enkele advisors voor een of twee dagen voor individuele atelierbezoeken. Doing contemporary art Voor het tweede jaar verzorgt de Rijksakademie het onderdeel artistic practice van het masters-programma van de faculteit Kunstgeschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. Hoofd Ateliers Martijntje Hallmann geeft een lezing over de kunstenaarspraktijk. De masterstudenten van de UvA krijgen een rondleiding en aansluitend opdracht om in groepjes van twee of drie een kunstenaar te interviewen. 25 masterstudenten nemen deel aan het programma, elf residents worden geïnterviewd in het kader van artistic practice. Internationale netwerken/ netwerkbijeenkomsten Directeur Els van Odijk geeft een delegatie van de Geneva University of Art & Design een uitgebreide introductie en rondleiding binnen de Rijksakademie.
Pagina 15 Resident Matthew Lutz-Kinoy bezig met experimentele zeefdrukken foto: Willem Moeselaar/RABK 13 Pagina 17 Leerlingen Hermitage Academie op atelierbezoek bij Josje Peters foto: Tinie Kerseboom/RABK Verslag 2010 Pagina 17 Cursisten MfAC in de kunstenaarsdocumentatie foto: Mariken van Lammeren
14 Pagina 19 Selectiecommissie aan het werk foto: Roy Taylor Rijksakademie van beeldende kunsten Pagina 20 Gastresident Kamwathi Waweru in de grafiekwerkplaats foto: Willem Moeselaar / RABK Pagina 21 Olv Klijn wint de Prix de Rome 2010 Architectuur foto: Daniël Nicolas
Selectie De deadline voor aanmelding voor de residencyperiode 2011 is 1 februari met 1722 aanmeldingen. 339 uit Nederland en 1383 van buiten Nederland. Rijksakademie Genootschap Xra-Lezingen Otobong Nkanga (RA 02/03) uit Nigeria en op dit moment wonend in Antwerpen, vertelt over de wijze waarop ze haar observaties en sensaties vertaalt in uiteenlopende media zoals fotografie, video, tekeningen, beelden en performances. Zij geeft aansluitend een live performance. Lisa Oppenheim (RA 04/05) is in verband met een tentoonstelling over uit New York. Zij vertelt tijdens de Xra-lezing over haar opvattingen over representatie en reproductie. Alicia Framis (RA 95/96) uit Spanje, geeft een lezing over haar wijze van samenwerken, regie houden, plannen en financieren. Directe aanleiding voor haar lezing vormde het omvangrijke interdisciplinaire Moon-life project dat de grenzen van de kunst overstijgt. De eerste concept store, onderdeel van het Moon-life project is eind 2010 in Shanghai geopend. RAIN Artists Initiatives Network Centre Soleil d Afrique (Bamako, Mali) is een van de eerste kunstenaarsplatforms van het RAIN Netwerk. Begin 2010 opent de tentoonstelling 'Station Gare Mali', georganiseerd door Centre Soleil, in Den Haag, bij Hivos (Humanistisch Instituut voor Ontwikkelingssamenwerking). Edith Rijnja, Alumni Projects, houdt een inleiding over de oprichting van Centre Soleil d Afrique door Hama Goro (RA 95/96) en over de verdere ontwikkeling van het kunstenaarsplatform. Guy Wouete Lotchouang (RA 09/10) bezocht begin 2010 Kameroen. Wouete presenteerde zijn werk en gaf een lezing over de Rijksakademie. Aanleiding hiervoor was de uitreiking van de Prins Claus Fonds prijs aan Doual Art (Kameroen) door de Nederlandse ambassadeur. het Nederlands Fotomuseum om foto's te printen. De elektronicawerkplaats speelt een rol in veel kunstenaarsprojecten. Zo is in de eerste maanden van 2010 onder andere gewerkt aan de vervaardiging van programmeerbare timers om luchtpompen te besturen voor Jian Yang, die werkte aan een opblaasbaar huis. Ten behoeve van de productie van werken voor de veiling Global Contemporary, Artists for Artists bij Sotheby s Amsterdam in juni is gewerkt aan motorbesturingen voor grote carrousels van alumnus Stephen Wilks (RA 94/95). Grafiek (diepdruk, hoogdruk, zeefdruk, vlakdruk) Sinds enkele jaren is er toenemende belangstelling voor grafiek, mede door uitgebreidere digitale mogelijkheden en meer aandacht voor het maken van kunstenaarspublicaties. Ook hier wordt samengewerkt en worden experimenten uitgevoerd in samenwerking met andere technische werkplaatsen van de Rijksakademie. Zo is samen met de afdeling fotografie gewerkt met flexo-platen om een digitale connectie te maken met hoogdruk- en diepdruktechniek. In het verlengde hiervan is ook met monotype/etsen/lino geëxperimenteerd. In samenwerking met fotografie en keramiek is gewerkt aan de ontwikkeling van vierkleuren keramische transfers in zeefdruk. Resident Matthew Lutz-Kinoy bezig met experimentele zeefdrukken foto: Gertjan Forrer / RABK 15 Eerste kwartaal Kunst & Technologie Beeld en geluid (fotografie, film, video, geluid, digitale media, elektronica) In het eerste kwartaal worden ter introductie van de technische mogelijkheden voor residents verschillende workshops gegeven, onder andere studiolicht, digitale beeldbewerking en interactieve elektronica. De fotografiewerkplaats wordt intensief gebruikt door de residents, maar soms ook door alumni en advisors. De aanwezige expertise en hoge kwaliteit van werken leiden ertoe dat zij graag terugkomen naar de Rijksakademie. Incidenteel worden externe verzoeken gehonoreerd, bijvoorbeeld van Resident Matthew Lutz-Kinoy maakt een serie experimentele zeefdrukken zonder gebruik te maken van traditionele films. Hij belicht de ramen met behulp van zand en UV-licht. Zo ontstaat een zeer gedetailleerd en schilderachtig drukbaar patroon. Als drager gebruikt hij vooral afvalkarton. Chemie (verf, kunststoffen, keramiek, glas) De keramiekwerkplaats wordt door verschillende residents voor uiteenlopende onderzoeken gebruikt. Resident Pim Blokker boetseert een beeld van ledematen (benen), Rebecca Stephany onderzoekt de effecten van het toevoegen van pigmenten aan klei en Koinuma Yoshiyuki maakt
16 majolica beelden. Resident Leï Saito werkt aan het boetseren en gieten van keramische borden, bestek en etenswaren. Pieter Kemink, technisch specialist keramiek, verzorgt in samenwerking met Martijntje Hallmann, hoofd Ateliers, twee lezingen voor een groep keramiekstudenten van de Rietveldacademie. Terrestrial Ball, Kianoosh Motallebi foto: Willem Vermaase Rijksakademie van beeldende kunsten Emre Hüner aan het werk in het verflab foto: Roy Taylor/ RABK Resident Emre Hüner werkt aan de realisatie van een driedimensionaal model van een vliegtuig. Een afbeelding van een oud vliegtuig dient als voorbeeld. In de houtwerkplaats wordt het vliegtuig met mdf gebouwd; het verflaboratorium spuit het oppervlak glad met een vullende laag waarna er wordt geplamuurd en geschuurd. Het vliegtuig wordt in een hoogglanzende paarse kleur afgewerkt en in elkaar gelijmd. Naast het algemene gebruik vindt er in het verflaboratorium voortdurend experiment en onderzoek plaats naar nieuwe materialen en toepassingen. Koinuma Yoshiyuki concentreert zich op een gegoten oppervlak van zijn tweedimensionale werk. Dina Danish onderzoekt mogelijkheden om verkleuring van papier te conserveren. Gedurende de eerste maanden van 2010 wordt ook door verschillende alumni gebruik gemaakt van het verflaboratorium, vaak om werk voor de veiling bij Sotheby s te maken. Onder andere Praneet Soi (RA 02/03), Aïsha Khalid (RA 01/02) en Nathaniel Mellors (RA 07/08). Constructie (metaal, hout, fijnmechanica) De houtwerkplaats is in de eerste maanden van 2010 gebruikt door residents en ook door enkele alumni, onder andere Germaine Kruip (RA 00/01), Alicia Framis (RA 95/96), Sanghee Song (RA 06/07) en Alon Levin (RA 05/06). De metaalwerkplaats wordt intensief gebruikt. Workshops metaal en lassen worden aan het begin van het jaar georganiseerd. Daarnaast zijn er veel grotere en interdisciplinaire projecten. Kianoosh Motallebi is bezig met de ontwikkeling van instrumenten en apparatuur voor zijn project Terrestrial Ball, een object dat alle elementen van het periodiek systeem bevat. Hij ontwerpt en bouwt een manipulator met beschermgas-atmosfeer en diverse hulpmiddelen voor het verwarmen, bewerken en samenvoegen van de elementen en het meten van het hele proces (onder andere de temperatuur). Vervolgens wordt een container van titaan en glas gebouwd, waar het object veilig bewaard en getoond kan worden. Motallebi werkt gedurende vrijwel heel 2010 intensief samen met technisch begeleider Stephan Kuderna in de metaalwerkplaats aan voorbereiding en productie van dit object. Prix de Rome Olv Klijn in zijn atelier tijdens een presentatie met sponsor Inbo foto: Martijntje van Schooten/RABK Werkperiode Prix de Rome 2010 architectuur De Prix de Rome architectuur wordt eenmaal in de vier jaar uitgeschreven. Na de voorronden in 2009, beginnen in januari 2010 de shortlist-kandidaten aan hun eindopdracht voor de Prix de Rome architectuur 2010. Thijs van Bijsterveldt & Oana Rades, Olv Klijn, Johan Selbing & Anouk Vogel en Jeroen Spee & Jeroen Steenvoorden krijgen de beschikking over een eigen atelier op de Rijksakademie en maken gebruik van de technische werkplaatsen. De genomineerden ontvangen een stipendium en een werkbudget. De eindrondeopdracht is gebaseerd op de voorrondeopdracht: de jury vraagt de shortlisters het gebied August Allebéplein in Overtoomse Veld (Amsterdam) verder