School voor NLP Basisopleiding familieopstellingen Mentor: Micky Masset en Indra Torsten Preiss Oplossende en verhelderende zinnen, als hulpmiddel om conflicten op te lossen. Lisbeth De Nyn Jaargang : 2006
Oplossende en verhelderende zinnen, als hulpmiddel om conflicten op te lossen 2 Inhoudstafel Inhoudstafel 2 Inleiding ( op de speelplaats) 3 1. Wat voel ik? Dat bedoel ik! 4 2. Bevrijdende zinnen 5 3. Waarheid 6 4. Vertrouwen 7 5. Water, water, water. De rest komt later 8 6. Tijd is goud waard 9 7. Geweldloze emotionele communicatie 11 8. Slot: Een praktijkvoorbeeld 12
Oplossende en verhelderende zinnen, als hulpmiddel om conflicten op te lossen 3 Inleiding Op de speelplaats: Noa, wil je Ian eens zeggen: Ian, jij hebt mij gestampt, dat doet pijn en het maakt me verschrikkelijk boos. En ik heb nu heel veel zin om terug te slaan. Ik: Klopt dat Noa? Noa: Ja juf. Ik: zeg het hem maar Noa. Noa herhaalde zijn zin. Ik voelde mij onverwachts midden in een opstelling en probeerde in te voelen wat de andere leerling dwars zat. Deze gaf ik ook een zin om uit te spreken tegenover Noa. Er werden nog wat zinnen heen en weer uitgesproken met telkens de nodige correctie indien deze niet klopte voor de desbetreffende leerling. De ruzie loste op zodat beide leerlingen zonder ergernis konden verder spelen. Dit was mijn eerste mini opstelling op school.
Oplossende en verhelderende zinnen, als hulpmiddel om conflicten op te lossen 4 1. Wat voel ik? Dat bedoel ik! Halverwege de opleiding las ik het boek Uw BREIN als MEDICIJN. Hierin werd mijn aandacht getrokken door 2 hoofdstukken. Emotionele communicatie waarbij men de lezer een techniek aanreikt om op een geweldloze manier, zonder te vernederen of aanvallend te zijn de waarheid, daar waar het echt om gaat, op een heldere manier te verwoorden. Deze zinnen zijn verhelderend zowel voor diegene die ze uitzendt als voor diegene voor wie de boodschap bedoeld is. Het andere hoofdstuk Luisteren met je hart brengt een techniek waarbij bepaalde vragen zo worden gesteld, dat diegene die gehoord wordt, geholpen wordt gemakkelijker bij de gevoelens te komen waar hij of zij mee worstelt. Door op die bepaalde vragen te antwoorden hoort hij/zij zichzelf uitspraken formuleren die verhelderende of oplossende zinnen kunnen zijn, omdat ze duidelijkheid scheppen en leiden tot een opgeluchte reactie.
Oplossende en verhelderende zinnen, als hulpmiddel om conflicten op te lossen 5 2. Bevrijdende zinnen Bij het lezen van deze hoofdstukken uit het geciteerde boek vond ik veel gelijkenis bij de oplossende en verhelderende zinnen zoals ze bij familieopstellingen worden gebruikt. Ik noem ze graag bevrijdende zinnen. Omdat ze de perso(o)n(en) voor wie de uitspraak bedoeld is bevrijdt van een ingehouden lading. Hij of zij voelt ja, hier gaat het om, dat was wat ik voelde, wat ik bedoelde, wat me dwars zat, ik wist alleen niet hoe ik er uiting moest aan geven, op welke manier ik het kon verwoorden. De positieve uitwerking hiervan is duidelijk merkbaar in de ontspannen, opgeluchte of bevestigende reactie van deze personen. De schrijver van hoger vermeld boek: dr. David Servan-Schreiber spreekt zijn verwondering uit over het feit dat zulke technieken niet aangeleerd worden in scholen of bij andere gelegenheden. Ook ik ben hier over verwonderd. Het is vast niet vanzelfsprekend om ze toe te passen, zeker niet op momenten dat je onverwachts wordt geconfronteerd met problemen, ergernissen, situaties die emotioneel geladen zijn. We zijn er gewoon niet genoeg in geoefend denk ik. Oefenen, oefenen, oefenen, tot het een deel van onszelf is geworden. Dat lijkt me een goede ingesteldheid om deze kunst onder de knie te krijgen. En zo gebeurde het dat ik me onverwachts tussen ruziemakende kinderen midden in een opstelling voelde. De zin die ik Noa vroeg te herhalen kwam als vanzelf in me op, alsof het de gewoonste manier was waarop ik kinderen help hun gevoelens tegenover elkaar uit te spreken. Door het oefenen in de oefengroep met verhelderende en oplossende zinnen vloeide deze interventie met Noa vanzelf te voorschijn. Wat duidelijkheid schiep en de beladen situatie ontspande wat bevrijdend werkte. Zowel voor de betrokken leerlingen als voor mezelf! Zo ontdekte ik voor mezelf en voor de kinderen een manier om ons te oefenen in het gebruik van bevrijdende zinnen. Ik verwonderde me dat het zo eenvoudig was.
Oplossende en verhelderende zinnen, als hulpmiddel om conflicten op te lossen 6 3. De waarheid Hierbij moet gezegd dat het uitnodigen om een zin te zeggen niet wil zeggen dat het om de meest correcte zin gaat. De begeleider voelt de zin in en vraagt om hem uit te spreken. Diegene die de zin uitzendt zowel als diegene die de zin ontvangt voelen of deze klopt. De zin wordt als het ware opgelaten als een tekst- en testballon. Indien deze zin de lading niet dekt, zullen de personen voor wie hij bestemd is er meestal zelf in slagen om een verbeterde versie te geven. Men komt dus steeds dichter bij de waarheid, waardoor onjuistheden worden ontkracht. Ik zag de kinderen even bedenkelijk kijken toen ik vroeg om een bepaalde zin uit te spreken, en was zelf ook verwonderd over deze ingeving. Maar omdat de zin klopte en dit bevestigd werd, was het voor de leerlingen als vanzelfsprekend om deze uit te spreken. De zin voelde juist, het was de waarheid en dat geeft rust en tevredenheid.
Oplossende en verhelderende zinnen, als hulpmiddel om conflicten op te lossen 7 4. Vertrouwen Sinds die eerste keer tracht ik steeds ruziemakende kinderen hun probleem aan te pakken op deze manier. Het gaf me een bevredigend gevoel te merken dat kinderen zichzelf en de leerkracht ernstig nemen als er tijd wordt genomen om naar hun ongemak te luisteren. Als er wordt getracht het conflict samen met hen op te lossen.. De manier hoe ik het doe ontleende ik aan de technieken die in familieopstellingen worden gebruikt. Bij het begin van het gesprek vraag ik de kinderen om alle communicatie via mij te laten verlopen. Ik geef hen om de beurt een zin om lucht te geven aan wat hun dwars zit, om zo stoom af te laten. Dit houdt in dat ze eerst de kans krijgen om hun ongenoegen om de beurt in geuren en kleuren te vertellen, terwijl de tegenpartij luistert. Dit is vaak het aller moeilijkst want ze moeten er vertrouwen in krijgen dat het waar is dat iedereen zijn kans krijgt om zijn versie van de feiten te geven. Dat ik niet oordeel of veroordeel, maar gewoon luister naar hun verhaal. De meeste kinderen gaan compleet uit hun dak en reageren onmiddellijk als ze horen dat de andere een verdraaide versie geeft van de feiten. Maar kinderen die reeds meermaals bij mij hebben gestaan om onenigheden op deze manier aan te pakken, hebben hierin vertrouwen en weten hoe het in zijn werk gaat. Ze kunnen rustiger hun beurt afwachten bij het idee dat ieder aan de beurt komt en dat de juf het wel in goede banen leidt.
Oplossende en verhelderende zinnen, als hulpmiddel om conflicten op te lossen 8 5. Water, water, water de rest komt later. Waarmee ik bedoel dat het oplossen van deze kleinere en grotere branden op alles voorrang zouden moeten krijgen, willen de leerlingen voor de rest van de dag goed kunnen functioneren. Deze aanpak houdt in dat er bewust tijd voor de betrokken kinderen moet vrij gemaakt worden, voor ze weer naar de speelplaats of naar hun klas gaan. Indien dit niet mogelijk is vraag ik hen bij de eerst volgende speeltijd langs te komen zodat ze weten dat er nog tijd wordt gemaakt om naar hun probleem te kijken. Het liefst laat ik er geen tijd over gaan want indien het ongemak niet is uitgesproken blijven ze beladen met hun frustraties. En dat zal de juf van het volgende lesuur ondervinden. Het kind zelf zal wellicht niet optimaal functioneren, want het staat in vuur en vlam omdat het zich pas onheus behandeld heeft gevoeld. Het is trouwens zeker dat de negatieve spiraal die zich opbouwde tijdens die ene speeltijd wordt verder gezet tijdens de volgende speeltijd. Een aangename omgang met de conflictgroep/leerling zal voor de. rest van de dag niet meer mogelijk zijn vooraleer is uitgesproken wat nodig is.
Oplossende en verhelderende zinnen, als hulpmiddel om conflicten op te lossen 9 6. Tijd voor het juiste woord op het juiste moment is goud waard Soms lijkt het alsof je ten koste van de lestijd, je het niet kunt permitteren om tijd te besteden aan het oplossen van een conflict. Want de stof moet gegeven, andere kinderen staan te wachten terwijl deze kinderen nu tijd nodig hebben. Of midden in de les doet zich een conflict voor en moet je de les stoppen om dit eerst op te lossen. Dit gebeurde reeds enkele keren, wat ik ervaarde als een mooie gelegenheid om in het bijzijn van heel de klasgroep zonder er uitleg bij te geven te demonstreren hoe het anders kan. Het voordeel hiervan is dat de andere leerlingen dan toeschouwer zijn en het hele proces volgen. Ze zien en horen hoe er naar een ontknoping wordt gewerkt. Ze horen de medeleerlingen zinnen zeggen die tevens ook hun zinnen zouden kunnen zijn op andere momenten. Het geeft hen een goed gevoel te zien hoe er in de chaos van het conflict stilaan duidelijkheid, orde, ontspanning en rust komt. De spanning in het lokaal ontlaadt zich. Men voelt en kijkt met respect naar de leerling die kan zeggen: het spijt me dat ik u heb pijn gedaan, ik had zo niet moeten reageren. Ik was zo boos toen je die woorden zei dat ik mij niet kon inhouden. Naargelang de nood aan afkoeling kan het conflict uitspreken wachten tot de volgende speeltijd, en lost het zich inderdaad soms vanzelf op. Dan komen de kinderen spontaan vertellen; juf het is in orde hoor we hebben het al bijgelegd. Vaak hebben ze dan geen zin in tijdverspilling bij de juf tijdens de speeltijd. Ze praten het dan liever zelf uit en dat gaat vaak zeer snel. Waarschijnlijk gaat dit meestal niet om hoog dringende frustraties die meer aandacht nodig hebben. Als we van in den beginne, van toen het in onze mogelijkheden lag, zouden geleerd hebben te verwoorden wat we voelden, dan zou er heel wat minder emotioneel, mentaal of fysiek geweld zijn.
Oplossende en verhelderende zinnen, als hulpmiddel om conflicten op te lossen 10 Het gouden woord is het bevrijdende woord op het juiste moment op de juiste plaats. Geen tijd verspild aan misverstanden, foute veronderstellingen of het onderdrukken van emoties die de boel zou kunnen doen ontploffen.
Oplossende en verhelderende zinnen, als hulpmiddel om conflicten op te lossen 11 7. Geweldloze emotionele communicatie Dr. David Servan-Schreiber beschrijft de inhoud van de 2 betreffende hoofdstukken als het opvoeden in geweldloze emotionele communicatie of assertieve communicatie. Ik vind het een zeer correcte omschrijving. Dit is toch ook wat gebeurd tijdens het opstellingswerk: Het gebruiken van oplossende en verhelderende zinnen om duidelijkheid te scheppen, de waarheid te achterhalen op een geweldloze manier, met respect en zonder te oordelen? Ik heb met plezier het voorbije schooljaar mogen ondervinden hoe het toepassen van deze technieken op de manier zoals het bij familieopstellingen gebeurd ontwapenend werkt. Wat een comfort voor de leerkracht die dit ontdekt!
Oplossende en verhelderende zinnen, als hulpmiddel om conflicten op te lossen 12 8. Slot Nog even een praktijkvoorbeeld: Ik draai me even om, om muziek op te zetten, de kinderen staan allen klaar met een springtouw..gestommel achter mijn rug. 2 Leerlingen lopen wild achter elkaar tussen de anderen door. Tom: Juf, Jasper slaat mij met het touw. Ik: Jasper, jij slaat Tom met het touw? Elis: Dat is niet waar. Tom: Juf. het is wel waar. Kijk hij deed het zo. ( Ik hou ze tijdig in bedwang.) Ik vraag Tom en Jasper om recht tegenover elkaar te gaan staan met een tussenruimte die voor hen passend is. Ik: Sam wil je deze zin eens herhalen, en zeggen tegen Jasper: Jasper, je slaat mij met het touw en dat vind ik niet prettig. Het doet pijn, ik zou graag hebben dat je dat NOOIT meer doet. Dat het onmiddellijk stopt. Tom: spreekt de zin uit. Jasper: (antwoord spontaan) Ok ik zal het niet meer doen. IK: Jasper zou je tegen Tom willen zeggen: Tom het spijt me dat ik je heb pijn gedaan, ik zal daar nu mee stoppen. Jasper: herhaallt de zin. Tom: Ok Jasper. Ik: Jongens, is het echt in orde? Is er nog iets dat je moet zeggen tegen elkaar om de dag verder ongestoord te laten verlopen tussen jullie? Tom en Jasper: geven blijk van iets opgeruimd te hebben en geven elkaar spontaan een hand. De les is verder gezet zonder nog 1 probleem.
Oplossende en verhelderende zinnen, als hulpmiddel om conflicten op te lossen 13 Ik had deze leerlingen ook een tijdje kunnen verwijderen uit de les door ze te laten opzij zitten, elk aan de andere kant van de zaal. Of gewoon mijn ongenoegen laten blijken door te zeggen: jongens dit moet onmiddellijk stoppen. Heel waarschijnlijk hadden ze er dan elk bij gezeten met hun uit de hand gelopen frustratie, bijna ontploft omdat ze met wat zitten dat niet kon of mocht gezegd worden of gewoon op de vuist gegaan. Kinderen gaan vaak terecht rebelleren omdat ze zich onterecht behandeld of beschuldigd voelen. Maar als er sprake is van een geweldloze emotionele communicatie - kunnen ze meestal heel wat opmerkingen incasseren als ze terecht zijn. - geven ze hun fouten gemakkelijker toe als ze daar niet op veroordeeld worden. - hebben ze minder problemen met een onaangename boodschap als deze gegrond is. - kunnen ze vanuit het diepst van hun hart het spijt me zeggen. - ontwapenen ze zichzelf en de ander. - Leren we hen opkomen voor zichzelf met het( gouden) woord als wapen.