Duurzaam en brandveilig

Duurzaam en brandveilig 100.000 m 3 unieke, brandveilige archiefruimte Regelgeving maakt sprinklers interessanter ABN AMRO: de rente op duurzaam bouwen MAGAZINE VAN ALTEBRA

2

VOORWOORD Deze eerste editie van, het magazine van Altebra, staat in het teken van milieu en duurzaam bouwen, waarvan brandveiligheid een belangrijk onderdeel is. Gelukkig gaat de wereld om ons heen steeds bewuster om met brandveiligheid, al wordt dat helaas mede veroorzaakt door heftige branden uit het recente verleden. Brandbeveiliging is een investering. Allereerst een investering in een duurzaam gebouw, dat veiligheid biedt voor mensen en continuïteit voor uw organisatie. En tegelijkertijd een investering die mogelijkheden biedt om het maximale uit de functionaliteit van uw gebouw te halen. Daarbij heeft investeren in een sprinklerinstallatie vaak de voorkeur, want die beschermt niet alleen mensen, maar vermindert ook significant de milieu- en maatschappelijke schade. In deze uitgave belichten we brandveiligheid van vele kanten. Van de kant van onze klant Gerry Hulshoff bijvoorbeeld, die het gloednieuwe Hulshoff Archief liet bouwen. En de ervaringen van Van den Ban Autobanden en hun architect Eric Mathot bij de bouw van een nieuw distributiecentrum voor autobanden. Het belang van brandveiligheid voor projectontwikkelaars en beleggers komt ter sprake in de interviews met Harry van den Boogaard, directeur van HABRU Projecten en projectontwikkelaar Michel Mulders van Built to Build. Annemarie van Doorn, Vice-president Special Projects ABN AMRO, gaat in op aspecten van duurzaamheid en verantwoord bouwen. En brandveiligheidsexpert Henk Dommerhold laat er geen misverstanden over bestaan: Waar je sprinklerbeveiliging kunt inzetten, moet je dat doen! Over een ding zijn zij het allemaal eens: Brandveiligheid is een kwaliteit die geëist wordt. Het wat en hoe van deze kwaliteit is natuurlijk het terrein van ons team van Altebra Sprinklertechniek. Veel leesplezier! Karel de Cock Directeur 3

4

INHOUD 6 Directeur Gerry Hulshoff haalde de specialisten van Altebra in huis. Het resultaat: Hulshoff Archiefbeheer, een archiefruimte geheel volgens de duurzaamheidseisen en de Archiefwet. 12 16 Jan van Tiggelen en Eric Mathot over brandveiligheid en co-makerschap bij Van den Ban Autobanden. 8Altebra Sprinklertechniek: veilig en duurzaam investeren in de continuïteit van uw bedrijf, met oog voor mens, milieu én budget. 13 Annemarie van Doorn, ABN AMRO en Dutch Green Building Council over duurzaam zaken doen. 18 Built to Build, Michel Mulders De luxe van zekerheid, vrijheid en kwaliteit. 20 Service: zeker van een goed werkende installatie. 22 24 Een sprinklerinstallatie is kwaliteit die geëist wordt. Harry van den Boogaard, HABRU Projecten over de rol van Altebra vanaf de ontwerpfase. Henk Dommerhold van Brandexpert over sprinklertechniek: Waar je sprinklerbeveiliging kunt inzetten, moet je dat doen. 5

Als je een specialist in huis haalt, verwacht je specialistische kennis 6

Hulshoff heeft hier 100.000 m 3 archiefruimte gebouwd die volledig voldoet aan de eisen van de Archiefwet. Daarmee zijn we uniek in Nederland. I n het gloednieuwe archiefgebouw van Hulshoff in Amsterdam-Noord schudt Gerry Hulshoff de wet- en regelgeving losjes uit zijn mouw. Hij is de vierde generatie in het familiebedrijf dat bijna een eeuw geleden begon met verhuizingen in de Amsterdamse Jordaan. Op verzoek van de Erfgoedinspecteur ben ik drie jaar geleden gaan meedenken, samen met onze branche, over aanpassingen in de Archiefwet. We waren toen ook net de bouw van dit pand aan het voorbereiden en hebben het volledig aangepast aan de nieuwste wetgeving. Bedrijfszekerheid Opgeslagen archieven moeten zo min mogelijk gevaar lopen, is een heel korte samenvatting van de Archiefwet, die geldt voor overheidsarchieven en verschillende sectoren van het bedrijfsleven. En dat is natuurlijk ook de verwachting van klanten die hun archivering in handen geven van Hulshoff. Veiligheid is vanzelfsprekend topprioriteit, zegt Gerry Hulshoff. Voor een overheidsarchief is er bovendien specifieke regelgeving op het gebied van luchtvochtigheid, ongedierte, verpakking, temperatuur, toegang, brand en inbraak en wateroverlast. Dat was de basis voor de ontwikkeling van het programma van eisen, waar we alle De sprinklerinstallatie vereenvoudigt ons vluchtplan partijen vanaf het begin bij hebben betrokken. Niet alleen als uitvoerders, maar vooral ook als adviseurs. Advies Gerry Hulshoff: We werkten in een bouwteam om tijd en kosten te sparen. Dan wil je alle informatie zo snel mogelijk op tafel hebben. Via aanbevelingen zijn we in contact gekomen met Altebra. Wat moet de inbreng zijn van zo n partij? Meedenken, vakkennis, een professionele benadering, goede afstemming. Als je een specialist in huis haalt, verwacht je specialistische kennis. De Archiefwet stelt een sprinklerinstallatie verplicht, maar stelt ook specifieke eisen aan die installatie. Die hebben weer gevolgen voor de bouw en de inrichting, waarvoor Altebra nauw met andere leveranciers moest samenwerken. Speciale oplossingen In een archief mogen geen watervoerende leidingen lopen. Er is dus een zogenaamd droogleiding sprinklersysteem geïnstalleerd. Bij een brandalarm wordt eerst de lucht uit de leidingen geperst, legt Gerry Hulshoff uit. Pas daarna komt het water. Maar alleen als het echt moet, en daarvoor is er een extra beveiliging: dubbele leidingen. Pas als op beide leidingen het glas van een sprinkler is gebroken, komt er water. Bij de bouw van de 14 meter hoge archiefstellingen moest men er rekening mee houden dat de sprinklerinstallatie er doorheen loopt. En eventueel bluswater moet snel weg kunnen, daarom zijn roosters in plaats van vaste bodemplaten aangebracht. Gerry Hulshoff (l) Directeur Hulshoff Archiefbeheer Tussen die stellingen werken twee ploegen van vijf medewerkers. Gerry Hulshoff: Met 10.000 opvragingen per week, leggen zij behoorlijke afstanden af in het archief. Dat vraagt een uitgebreid vluchtplan, dat kon worden vereenvoudigd dankzij de sprinklerinstallatie. Duurzaamheid Veiligheid en gezondheid van de medewerkers vormen evenzeer deel van de duurzaamheidsdoelstellingen van Hulshoff als kwaliteit en milieu. Het nieuwe archief is CO2-neutraal, vertelt Gerry Hulshoff. Met een eigen energievoorziening door zonnepanelen en klimaatbeheersing door middel van warmte-/koude-opslag in de bodem. En het is volledig geïsoleerd, met hoge waarden; niet alleen voor de warmte-/koude-opslag, maar ook voor het luchtbehandelingssysteem dat een archief nodig heeft. Al met al, vat Gerry Hulshoff samen: We lopen voorop met dit archief, dat volledig beantwoordt aan duurzaamheidseisen en de Archiefwet. 7

Altebra Sprinklertechniek Brandveilig ondernemen Jaarlijks komen er in Nederland ruim driehonderd branden voor die onbeheersbaar zijn. Als we zelf geen maatregelen nemen, dan worden dit er meer en meer. Want de brandweercorpsen moeten - door overheidsbezuinigingen - met minder personeel toe, maar worden met meer taken belast. En denk ook eens aan de infrastructuur en de verkeersproblematiek, die het de brandweerlieden moeilijk maken om snel ter plaatse te zijn. Brandveiligheid is niet alleen maar een eis van overheidswege, of van de verzekeringsmaatschappij. Het is een noodzaak voor ondernemers, die sociaal-maatschappelijk willen ondernemen en dus duurzaam willen bouwen of renoveren. Brandveiligheid levert winst op voor mens, milieu en economie. De meest betrouwbare oplossing Een sprinklerinstallatie is de betrouwbaarste brandbeveiliging. Architect Benjamin Wyatt paste al in 1812 s werelds eerste handmatige sprinkler toe in zijn ontwerp voor het Theatre Royal, Drury Lane in Londen. Een automatische sprinklerinstallatie detecteert, signaleert en blust de brand. In de meeste gevallen met slechts één sprinkler, nog voordat de brandweer arriveert. Het resultaat: uw mensen zijn veilig, geen noemenswaardige schade aan uw gebouw, inventaris en voorraad èn de bedrijfsactiviteiten kunnen gewoon doorgaan. Hoe eerder hoe beter Het is voor u van belang dat de juiste kennis, ervaring en innovatiekracht al in de initiële bouwfase worden ingebracht. Dat levert u op alle fronten het meeste rendement op. Uit ervaring weten wij dat in vele gevallen een aanzienlijke kostenbesparing kan worden gerealiseerd. Zo kunnen bijvoorbeeld de gebruiksmogelijkheden en flexibiliteit van uw gebouw worden verhoogd. En de architect kan vrijer ontwerpen zonder de veiligheid aan te tasten. Meer voordelen dan veiligheid alleen: besparingen Door de bouwkundige besparingen kan uw budget met een sprinklerinstallatie zelfs voordeliger uitpakken. Door het toepassen van een sprinklerinstallatie kunt u aanzienlijk besparen op de bouwkundige maatregelen, zoals het brandwerend afwerken van de constructie. Bovendien zijn er minder of geen brandmuren nodig. Hierdoor kunnen grotere ruimtes (brandcompartimenten) tot circa 33.000 m 2 worden gerealiseerd. Ook mogen de vluchtwegen verder uit elkaar worden gesitueerd of zelfs vervallen, omdat door de sprinklerinstallatie de vluchtafstand maximaal mag worden verlengd. In sommige gevallen zelfs verdubbeld. Het risico op een alles vernietigende brand is minimaal. Immers, een sprinklerinstallatie is de meest betrouwbare oplossing. Dit kan voor u betekenen dat u kunt voldoen aan de acceptatie-eisen van de verzekeraar of minder verzekeringspremie gaat betalen. 8

Sprinklerbeveiliging: de moeite waard! Een investering in de toekomst: continuïteit Ondanks het feit dat de verzekeringsmaatschappij uw brandschade dekt, bent u daar maar ten dele bij gebaat. Misschien zijn er mensen gewond geraakt, of erger. Maar er is ook de enorme vervolgschade voor u en uw klanten. Een sprinklerinstallatie is de beste waarborg voor de continuïteit van uw bedrijfsactiviteiten! goed rendement Een groter, vrij vloeroppervlak en meer hoogte kan enorm veel betekenen voor de bedrijfsactiviteiten en logistieke processen. Overeenkomstig het Bouwbesluit moet een opslaghal/distributiecentrum met een vloeroppervlak van 27.000 m 2 worden onderverdeeld in 27 hokjes (brandcompartimenten) van 1.000 m 2. Door toepassing van een sprinklerinstallatie kunnen de brandmuren komen te vervallen en kunt u één grote ruime creëren van 27.000 m 2. Of u nu verhuurt of verkoopt, een generieke bouw met maximale ruimte is voor veel marktpartijen aantrekkelijk. duurzaam en milieuvriendelijk Een sprinklerinstallatie heeft de levensduur van een gebouw (dertig jaar is geen uitzondering) en is een uiterst milieuvriendelijke oplossing tegen brand. Niet alleen is de installatie honderd procent recycleerbaar, ook zorgt de sprinkler er voor dat de brand klein in omvang blijft, zodat er minder rookvorming en minder vervuild bluswater wordt veroorzaakt. In geval van brand wordt met een sprinklerinstallatie ook de schade aan het milieu aanzienlijk verminderd. veiligheid voor mensen waarborg voor bedrijfscontinuïteit grotere ruimtes - veelzijdig gebruik meer ontwerpvrijheden besparing op bouwkosten lagere verzekeringspremie minder brand- en waterschade minder (vervuild) bluswater en -opvang minder rookvorming kleinere CO 2 -footprint duurzaam en recycleerbaar minimale onderhoudskosten hogere verkoopwaarde 9

10

Partner in brandveiligheid Het team van ALTEBRA - afkorting van ALles TEgen BRAnd - is sinds 1990 in België en sinds 2003 in Nederland actief. Karel de Cock, directeur van Altebra in Nederland en België, geeft leiding aan een team van tachtig onafhankelijke, erkende en gecertificeerde specialisten. Specialisten die vanaf ontwerp tot oplevering met een klantgerichte, integrale en duurzame aanpak diverse sprinklerinstallaties implementeren. Gecombineerd met de levering van kwalitatief hoogstaande brandmeld- en ontruimingsinstallaties en - desgewenst - alle bijkomende bouwkundige en installatietechnische voorzieningen, verzekert dit de veiligheid en continuïteit van iedere organisatie. Modern machinepark De knowhow, topmaterialen (volgens alle geldende voorschriften), punctualiteit en precisie van onze moderne fabriek in België staan u ter beschikking. Door de inzet van een unieke lasrobot wordt volautomatisch de hoogste kwaliteit geproduceerd en kunnen we korte doorlooptijden garanderen. Snel en flexibel en volgens planning, wordt de sprinklerinstallatie voorgefabriceerd aan u geleverd. Daarnaast kunt u ervoor kiezen om het leidingsysteem van uw sprinklerinstallatie van een poedercoating te voorzien in plaats van de normaal toegepaste menie. Deze hoogwaardige, milieuvriendelijke afwerking heeft een langere levensduur en vereist minder onderhoud. Nog een voordeel is dat we in iedere gewenste kleur kunnen coaten, zodat u de kleur krijgt die precies in uw interieur past. Voor elke branche een gecertificeerde installatie Nieuwbouw of bestaande bouw, Altebra heeft de afgelopen twintig jaar in West-Europa een groot aantal verschillende installaties in een verscheidenheid aan branches toegepast. In bedrijven met (hoogbouw)magazijnen, productiebedrijven, kantoren en winkels, in de chemische en voedingsindustrie. Ook voor moeilijke omgevingen deinzen wij niet terug. Altebra voert haar werkzaamheden conform alle veiligheids- en kwaliteitsvoorschriften uit. Bij de oplevering van uw project zorgen wij - samen met de erkende instantie - voor de inspectie en certificering van uw installatie. Het certificaat is voor u het schriftelijke bewijs dat u voldoet aan de geldende regelgeving. Brand! Ziet u het ook als een film aan u voorbij trekken? Een kleine bedrijfsbrand en alles staat onder water. Het lijkt een boze droom... Maar Sprinklers worden alleen bij de vuurhaard geactiveerd. 60 procent van alle branden wordt met één sprinkler geblust. De hoeveelheid bluswater is dus gering. En de brand- en waterschade beperkt zich tot enige vierkante meters. Uw organisatie kan gewoon verder met de dagelijkse werkzaamheden. 11

De regelgeving maakt Over de rand van je eigen doos kijken is winst De Nederlandse regelgeving voor brandbeveiliging is redelijk eenduidig voor pallets en dozen. Maar niet voor nieuwe autobanden, en zeker niet voor 24.000 m 2 banden. De kunst is dan de balans te vinden tussen eisen van de vergunningverstrekkers en belangen van de ondernemer. Jan van Tiggelen Manager Logistics & Facilities Van den Ban Autobanden, Hellevoetsluis Brandende autobanden is een schrikbeeld. Er valt niets aan te blussen, het kan lang doorgaan en de vervuiling is enorm. Maar het is nauwelijks bekend dat nieuwe autobanden bijna niet in brand te krijgen zijn. Onze regelgeving is gebaseerd op Amerikaanse proeven met verbranding van oude autobanden. Doordat die zijn versleten en beschadigd en ook nog worden geshredderd, branden ze iets makkelijker. Risico s en regelgeving zijn dus niet eenduidig en dat kan tot verschillende interpretaties leiden. Lees verder op pagina 14 12

sprinklers interessanter De installateur als c0-maker, dat biedt kansen Alle bouwpartijen zelf selecteren en aansturen heeft ons partners opgeleverd met wie we direct konden praten en afstemmen. Dan kun je snel schakelen en overzicht houden, in de bouw, maar ook in de exploitatie. De bouw van het nieuwe distributiecentrum van Van den Ban was een doos om een productieproces: het logistieke systeem. Meestal wordt er andersom gedacht: eerst het gebouw, dan de gebruiker. Hier zat Altebra al aan tafel toen we nog bezig waren met het logistieke systeem. We konden dus vanaf het begin elk risicomoment bespreken. Kwaliteit Jan van Tiggelen en ik hebben samen de bouwdirectie gevoerd. Dat is behoorlijk arbeidsintensief, maar heeft ook veel voordelen. Lees verder op pagina 15 Eric Mathot, Architect Van Dop + Mathot architecten en raadgevend ingenieurs, Schiedam 13

Vervolg van pagina 12 Mensen, waarde en milieu Bij de bouw van ons nieuwe distributiecentrum was het vertrekpunt: Van den Ban wil een veilig centrum, voor de medewerkers, voor de omgeving, voor de waarde van gebouwen en voorraad, en: voor ons logistieke systeem, nu het modernste ter wereld. We hadden een ontwerp met compartimentering, en daar waren zelfs al vergunningen voor. Maar op basis van het Bouwbesluit en milieuregels zijn de eisen steeds verzwaard en moest er ook een sprinklerinstallatie komen. Door de zware regelgeving en het ontbreken van eenduidigheid, hebben we nu elke vorm van brandbeveiliging in huis, van sprinklers, brandslangen en schuimblussers tot rook-/warmteafvoer. En, uit milieuoogpunt, een afgeschermde opvangmogelijkheid voor bluswater. Winst in ruimte In het eerste ontwerp zou het centrum 24 compartimenten hebben gekregen van 1000 m 2, voor ons bedrijf het wettelijk maximum zonder sprinklers. Logistiek zijn we een stuk blijer met de 8 compartimenten die we nu hebben. Zonder sprinklers zouden we ook zo n 1,5 meter lager hebben gebouwd. Maar nu heeft het centrum meer ruimte en uitstraling, daar zijn we heel tevreden mee. De regelgeving maakt sprinklers interessanter. Het is een investering, maar dat zijn 24 compartimenten met branddeuren ook. Ons logistieke systeem is maatwerk, ontwikkeld door Vanderlande, ook producent van bagage-afhandelingssystemen op grote luchthavens wereldwijd. Het is toegesneden op de sortering van onverpakte goederen, concreet: autobanden die allemaal rond en zwart zijn en moeilijk uit elkaar te houden. Nu weten we van opslag en orderverzameling tot laden en afleveren welke band waar is. Winst in werken Het logistieke systeem is het hart van het distributiecentrum en was dus leidend in de bouw. Alle partijen moesten er rekening mee houden en oplossingen bedenken. Voor de sprinklers, bijvoorbeeld, en voor het lichtplan. Dat betekende dat ze verder moesten denken dan hun eigen wereld. Over de rand van je eigen doos kijken, daar is veel winst te behalen. 14

Vervolg van pagina 13 In een verticale bouwkolom gaat nogal eens informatie verloren. Net als bij het spelletje waarbij je in een kring iets rondfluistert: aan het eind komt er iets heel anders uit. In plaats van met de hoofdaannemer die onderaannemers inhuurt, waren we nu in gesprek met alle betrokken partijen. Ze worden dan meer partners, met wie je vervolgens in de exploitatie ook verder kunt. Elke partij kent z n eigen systeem, maar op terreinen waar ze elkaar tegenkomen gaan dingen gebeuren. Bij problemen wijzen partijen al gauw naar elkaar. Wie moet het oplossen, hoe kan dat het best? Dat is een extra belasting. Die heb ik er graag voor over, maar dan wil ik ook iemand die een beslissing durft te nemen en met wie ik alle te nemen stappen kan overleggen. Daar huur je een techneut voor in; die is niet voor niets techneut: hij kent zijn vakgebied en wil kwaliteit leveren. Co-makerschap We hebben Altebra uit een tender onder drie partijen geselecteerd voor de brandbeveiliging. De doorslag gaf niet het waterdichte boekje, want dat bestaat toch niet. Natuurlijk hebben we naar prijs-/prestatieverhouding gekeken, maar vervolgens vooral naar de rol die de installateur ook als adviseur kan innemen. Het bouwproces hier vereiste co-makerschap, letterlijk: samen maken. De vraag is dan: wat is de betekenis van mijn werk voor de omgeving? Dan heb je het over proactiviteit, bijvoorbeeld regelgeving natrekken, vrijstellingen nagaan. En oplossingsgericht denken: is dit optimaal, wat kan er nog meer, wat zijn alternatieven? Dat biedt kansen, daar kun je je mee onderscheiden. Deskundigheid Als co-maker kan een bedrijf zich ook prima profileren als deskundige. Daar is behoefte aan. Want bij architecten is bijvoorbeeld betrekkelijk weinig kennis over brandbeveiliging en sprinklers. Ook daar is het onderwijs uitgehold door bezuinigingen. Wat een ander kan doen, wordt niet meer onderwezen. Brandveiligheid wordt steeds meer overgelaten aan brandbureaus. Co-makerschap moet wel van alle partijen zijn, ook de opdrachtgever moet er echt voor gaan. Wat dat betreft geldt: goed opdrachtgeverschap verplicht. 15

16 Duurzaamheid doet een beroep op innovatiekracht

Het hoofdkantoor van ABN AMRO was het eerste kantoor op de Zuidas. Als early adopter hebben we meteen ingezet op duurzaamheid. En bij een bank rijst dan natuurlijk de vraag hoe je financiering en duurzaamheid kunt koppelen. V anuit ABN AMRO is Annemarie van Doorn mede-initiator en bestuurslid van de Dutch Green Building Council (DGBC). Het idee werd geboren toen we na een symposium over duurzaamheid zaten na te praten, vertelt ze. Iedereen wil wel iets met duurzaamheid, maar in je uppie doe je niet veel. Je moet samenwerken. Daarvoor moet je het er over eens zijn wat duurzaamheid is. Duurzaamheid meten En dat doet de DGBC: stakeholders bij elkaar brengen en duurzaamheid meetbaar maken. Voor dat laatste zijn criteria ontwikkeld: BREEAM (BRE Environmental Assessment Method, van het Britse Building Research Establishment). De DGBC vertaalt deze criteria naar de Nederlandse situatie. Het eerste keurmerk, BREEAM-NL Nieuwbouw is klaar. En nu worden BREEAM-NL Bestaande Bouw en Annemarie van Doorn Vice-president Special Projects ABN AMRO, Amsterdam Gebruik en BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling uitgewerkt. De keurmerken toetsen duurzaamheid op criteria als locatie, water, energie, klimaatbeheersing, materialen en innovatie. Ook veiligheid is een belangrijk criterium, maar of er specifiek op brandbeveiliging wordt gescoord? Dat zou wel moeten, gezien de impact van brand op mensen, milieu en gebouwen, denkt Annemarie van Doorn. En anders moeten we het overwegen. ICT zat er ook niet bij, terwijl dat een van de grootste energieverslinders is. Daar zijn we nu mee bezig. Duurzaamheid managen In 2030 moet Zuidas Amsterdam een internationale toplocatie voor wonen, werken en leven zijn. Met 60.000 arbeidsplaatsen en 30.000 woningen, met de hoogste BREEAM-scores voor duurzaamheid. Plan Ravel, de nieuw- bouw rond het ABN AMRO-hoofd-kantoor, is een pilotproject van de DGBC. Wat we hier leren wordt gebruikt in de verdere ontwikkeling van de Zuidas, aldus Annemarie van Doorn. We maken nu bijvoorbeeld plannen om de buitenkant van de begane grond te verlevendigen. Die is te gesloten, met veel spiegelglas, dat geeft een doodse sfeer op straat. Er moet meer openheid in, en meer bedrijvigheid. Duurzaamheid heeft veel aspecten: bereikbaarheid, mobiliteit, leefbaarheid, veiligheid, en kosten en efficiëntie. We hebben te maken met grote internationale partijen, stadsdeel Zuid, projectbureau Zuidas, bedrijven en bewoners. Bij wie klop je aan, de ontwikkelaar, de eigenaar, de belegger, de huurder? Je moet intensief samenwerken. Duurzaamheid waarderen Als financier wil je geen slechte projecten, geen rommel, geen onveiligheid, vervolgt Annemarie van Doorn. Het moet hier geen kantorenpark worden dat s avonds naargeestig aandoet, maar een levendig stadscentrum. Duurzaamheid doet een beroep op de innovatiekracht van ondernemingen, het vraagt om nieuwe ideeën en brengt mensen in beweging. Gaan financiers duurzaamheid eisen? Je gaat er in elk geval over nadenken hoe je financiering en duurzaamheid koppelt. Daarom is ABN AMRO betrokken bij de DGBC en het keurmerk. Maar ik kan me voorstellen dat het ook heel concreet wordt: duurzaam bouwen levert korting op de rente op. Want een duurzaam gebouw houdt op termijn meer waarde. Duurzaamheid beleven Maar hoe duurzaam je ook bouwt, de sociale component geeft de doorslag. Duurzaamheid is nog te vaak iets dat bovenin bedrijven leeft. We willen het naar de voorkant brengen. Het publiek en klanten moeten het zien en beleven in producten, huisvesting, een veilige, schone omgeving. We hebben in Nederland zo veel expertise. Hoe zorg je dat partijen elkaar weten te vinden? Daar maakt de DGBC zich sterk voor. We mobiliseren mensen om verantwoordelijkheid te nemen, besluit Annemarie van Doorn. In de beweging van duurzaamheid als kostenpost naar duurzaamheid als investering denk ik dat we op een omslagpunt zitten. Duurzaam bouwen, werken en leven: dat doe je gewoon, je hebt het er voor over, het is de manier waarop je zaken doet. 17

De luxe van zekerheid, vrijheid en kwaliteit De menselijke factor kan een zwakke schakel zijn. In sprinklerbeveiliging is menselijk falen grotendeels geëlimineerd. Het is een keuze voor zekerheid en kwaliteit. B uilt to Build ontwikkelt zijn panden risicodragend en verkoopt ze op voorhand, met huurcontract of huurgarantie, aan beleggers. Het gaat vaak om grote distributiecentra, vanaf 30.000 m 2, voor universeel gebruik. Grote gebouwen met zo weinig mogelijk wanden dus, zegt Michel Mulders. Vanaf 1000 m 2 moet je sprinkleren. En vanaf 10.000 m 2 moet je beter sprinkleren. Bij universeel gebruik, en zeker als je niet weet wie de huurder wordt, is het verstandig uit te gaan van een hoge vuurbelasting. Met behoud van zo veel mogelijk vrijheid in ruimtegebruik. Luxe en vrijheid Reden genoeg om te kiezen voor een zware kwaliteit sprinklerinstallatie. Bovendien biedt Built to Build luxe aan, daar laat Michel Mulders geen misverstanden over bestaan: Al onze distributiecentra hebben een extra hoge vloerbelasting, supervlakke vloeren, veel verlichting en luxe sprinklers. Zware kwaliteit met optimale vrijheid brengt een ESFR (Early Suppression, Fast Response) sprinklerinstallatie, speciaal ontwikkeld om niet te hoeven sprinkleren in stellingen. De installatie draait op twee onafhankelijke motoren, legt Michel Mulders uit. Je hebt een garantie dat hij het altijd doet. Altebra heeft voor Built to Build ESFR-installaties aangelegd in twee distributiecentra van 33.000 en 43.000 m 2 in Roosendaal en Bergen op Zoom. In distributiecentra stelt de brandweer hoge eisen. Michel Mulders: Alles staat daar door elkaar. Voedsel, vooral vlees, brandt enorm omdat er vet in zit. Als de artikelen niet direct brandbaar zijn, printers bijvoorbeeld, is de verpakking het wel. En er wordt opgeslagen in rekken, dus dat trekt goed. Maar met een ESFR-installatie, dat is aangetoond, grijpt een brand bijna nooit om zich heen. Ook een ESFR-installatie is maatwerk en het gebruik is gebonden aan strenge bouwtechnische en logistieke regels. Je kijkt altijd naar het geheel, zegt Michel Mulders, en primair gaat het om mensen. Gebouwen en goederen kun je verzekeren, mensen niet. Ze moeten overzicht hebben, weten waar ze naar toe moeten - op 15.000 m 2 heb je behoorlijk lange looplijnen. Nooduitgangen moeten aangegeven zijn, de deuren moeten werken, en er moet noodverlichting zijn, ook buiten. Optimale zekerheid In dat geheel vindt Michel Mulders sprinklerbeveiliging een mooi systeem. Het werkt zelfstandig. Als je Gebouwen en goederen kun je verzekeren, mensen niet 18

niets doet, werkt het ook. Net als het ATB-systeem in treinen: bij een storing remt de trein. Menselijk falen is grotendeels geëlimineerd. En we weten allemaal dat de menselijke factor vaak de zwakke schakel is. Eén menselijke factor blijft: een sprinklerinstallatie vereist onderhoud - tweewekelijks testen, inspectie, opruimen om de sprinklerkoppen vrij te houden - kortom: bedrijfsdiscipline en kosten. Maar dat, vindt Michel Mulders, hoort er gewoon bij. Een huurder moet niet mopperen. Voor 3.000 m 2 is het misschien wat anders. Maar als je 30.000 m 2 wilt huren, moet je ook de sprinklerinstallatie willen onderhouden. We maken ze in al onze distributiecentra, luxe en gedegen. Dat is meerwaarde. Michel Mulders Built to Build Projectontwikkeling s-hertogenbosch 19

Service Veiligheid zit in ons systeem Brandveiligheid voor medewerkers, gebouw en milieu is afhankelijk van het goed functioneren van de brandveiligheidssystemen. Hierbij gaat het niet alleen om het oplossen van plotseling optredende problemen, maar ook om het proactief onderhouden en beheren van de installaties. Hoe beter u voorbereid bent, des te veiliger het is. Daarom beschikt Altebra over een team van gespecialiseerde en gecertificeerde monteurs. Met hun jarenlange ervaring en staat van dienst kunnen zij uw brandveiligheidssystemen waarborgen. Zij hebben immers, net als u, hetzelfde gevoel voor urgentie als het gaat om veiligheid. U kunt er dus zeker van zijn dat de service adequaat, snel en professioneel wordt aangepakt. Zelfs midden in de nacht. 20

24/7 zeker van een goed werkende installatie Met een service-overeenkomst van Altebra bent u exact op de hoogte van de werkzaamheden, de kwaliteit, de kosten en de planning van onze dienstverlening. U houdt dus heel gemakkelijk overzicht en controle. Bovendien spreekt u uw contactpersoon regelmatig en ontvangt u de benodigde (inspectie)rapportages en certificaten. Kortom: u weet precies op welke service u kunt rekenen. Maar dat is niet alles. Want service gaat verder dan een contract alleen. Daar voelt ons hele team zich verantwoordelijk voor. Dus heeft u vragen? Onze monteurs hebben alle informatie real time en up-to-date. Alle servicewerkzaamheden en inspecties worden door ons gedigitaliseerd aangeleverd, zodat u papierloos, milieuvriendelijk en efficiënt gedocumenteerd bent. Een resultaatgerichte aanpak voor iedere organisatie Altebra heeft ervaring met de meest uiteenlopende bedrijfsactiviteiten. Het spreekt voor zichzelf dat de voorschriften in een bepaalde bedrijfstak, bijvoorbeeld voor producenten van gevaarlijke stoffen, specifiek maatwerk vereisen. Of u nu dienstverlener, distributeur of chemieproducent bent. Onze service en expertise sluiten naadloos aan op uw programma van eisen voor een zorgeloos, operationeel brandveiligheidssysteem. Met de hoogst mogelijke kwaliteitseisen - en de minst mogelijke verstoring van uw bedrijfsactiviteiten - worden de werkzaamheden conform alle wettelijke eisen en regelgeving uitgevoerd. Uiteraard met inachtneming van uw persoonlijke wensen. 21

Harry van den Boogaard directeur, mede-eigenaar HABRU Projecten, Tegelen Sprinklerinstallatie 22

HABRU bouwt distributiecentra met uitstraling en kwaliteit in ontwerp, materialen, afwerking en functionaliteit. Goede brandbeveiliging hoort daar vanzelfsprekend bij. En daarvoor bieden sprinklerinstallaties de beste mogelijkheden op het gebied van efficiëntie en continuïteit. biedt vereiste kwaliteit I n Venlo is bedrijventerrein Trade Port al meer dan vijftien jaar aan het uitgroeien tot Nederlands tweede logistieke knooppunt na Rotterdam. Als één van de grootste ontwikkelaars heeft HABRU Projecten op Trade Port de logistieke complexen Traveller I, II en III gerealiseerd. Traveller IV ligt op de tekentafel, Traveller V is in voorbereiding. Ruimte efficiënt gebruiken Harry van den Boogaard denkt groot, dat is eigen aan zijn werkterrein. De overheid stelt in veel gevallen een sprinklerinstallatie verplicht, tenzij je compartimenten bouwt tot circa 1.400 m 2. Voor ons is dat totaal niet efficiënt, we hebben ruimte nodig. We beginnen op 11.000 m 2 en gaan door tot 40.000 m 2. Daar willen we geen brandwerende wanden in, dus moeten er sprinklers komen. Ook als we de hoogte in gaan, met stellingen, worden daar sprinklers in geplaatst. Als projectontwikkelaar tekent HABRU voor het volledige traject, van grondaankoop, planontwikkeling, ontwerp en bouw tot verhuur en Zijn er sprinklers? is de eerste vraag die je krijgt verkoop. Harry van den Boogaard: Zijn er sprinklers? is de eerste vraag die je krijgt. Van de brandweer vanwege de mensen. Van de huurders vanwege de goederen. En van de beleggers vanwege de gebouwen. Het is een kwaliteit die geëist wordt. Dus komt de brandbeveiliging in de ontwerpfase al aan bod. Altebra heeft in deze fase een adviserende rol en zit meteen aan tafel, met de architect en de brandweer. Continuïteit garanderen Internationale huurders, logistieke dienstverleners en transporteurs weten Trade Port te vinden. Het knooppunt is aangesloten op weg, spoor en water, met goede verbindingen met Duitsland en het verdere Europese achterland. De Europese distributiecentra van concerns als Tommy Hilfiger en Mattel, zijn er gevestigd, en onder meer DSV, Rhenus, Geodus, Penske, UPS en Seacon. Met wat er hier omgaat weet je dat continuïteit gegarandeerd moet zijn, zegt Harry van den Boogaard. Continuïteit voor de huurders, de transporteurs, maar ook de afnemers. Als hier wat fout gaat, krijgen zij hun spullen niet. Maar het gaat om meer dan gebouwen en goederen. Harry van den Boogaard: Er werken heel veel mensen. Ook loodsen en kantoorgebouwen hebben sprinklers. Waar die niet zijn, zijn er brandslanghaspels en blusapparaten. En je hebt vluchtwegen en trappen nodig en duidelijke bewegwijzering: wat is de kortste weg uit een grote hal? Meedenken over veiligheid Brandbeveiliging moet dus een goed geheel zijn en dat vraagt veel overleg en afstemming. Dan ben je blij met korte lijnen, zegt Harry van den Boogaard. Altebra schakelt snel, ze weten wat er mogelijk is en denken mee. Er moeten hier bijvoorbeeld putten worden geslagen voor grondwater, voor het geval de tank van een sprinklerinstallatie leeg raakt. Dat weten we sinds een grote brand in een distributiecentrum in Blerick in 2008. De sprinklerinstallatie leek toen z n werk te hebben gedaan, de schade was beperkt. Maar de brand bleek nog te smeulen en laaide onverwacht weer op. Toen moest het bluswater ineens van ver komen. Dat doen we nu dus anders. 23

Henk Dommerhold Brandexpert, Deventer Ik zoek de optimale invulling van de wettelijke eisen voor brandveiligheid, vanuit een onafhankelijke positie tussen betrokken partijen. Optimaal in gebruik en kosten, met alle gereedschappen die voorhanden zijn. Henk Dommerhold is brandveiligheidsexpert. Na zijn studie werktuigbouwkunde werkte hij vanaf 1990 bij een adviesbureau en een tweetal inspectieinstellingen voor brandbeveiliging. Sinds 2004 is hij zelfstandig adviseur. Hij adviseert Altebra, maar ook architecten, aannemers en de overheid: brandweer en gemeentelijk of provinciaal bestuur. Wanneer is brandbeveiliging deugdelijk? En wat draagt een sprinklerinstallatie daaraan bij? Wettelijk vereist Op basis van wet- en regelgeving en vuurlastberekeningen wordt een Programma van Eisen ofwel: een uitgangspuntendocument vastgesteld, legt Henk Dommerhold uit. Dat wordt geïmplementeerd door de installateur en gecontroleerd door een inspectie-instelling; is alles goed, dan volgt certificering. Die wordt weer gecontroleerd middels periodieke inspecties door partijen als bouwen woningtoezicht, brandweer en verzekeraars. Wie kijkt naar wat? Allereerst is de Sprinklerbeveiliging aandacht gericht op brand voorkomen, zegt Henk Dommerhold. GEWOON 24

Vervolgens op brand bestrijden, mijn expertise, en daarin gaat het om veiligheid van mensen en beperking van de schade. In de eisen en berekeningen daarvoor wordt ook de omgeving meegenomen: bijvoorbeeld de afstand tot naastgelegen panden, de bereikbaarheid voor de brandweer, milieu-effecten en omwonenden. Een sprinklerinstallatie is meestal deel van een groter geheel, in combinaties met brandhaspels, schuimblussers en brandwerende constructies. Volgens het Bouwbesluit zijn ruimtes zonder sprinklerinstallaties beperkt tot 1000 m 2. Wil je daar van afwijken, dan moet je gelijkwaardigheid aantonen. Een sprinklerinstallatie kan het mogelijk maken ruimtes te vergroten, de eisen aan brandwerendheid van (dragende) constructies te verlagen en loopafstanden te verlengen. Persoonlijke veiligheid Sprinklertechniek is, met name onder invloed van verzekeraars, in eerste instantie toegepast in grote industriële gebouwen. Inmiddels staat ook persoonlijke veiligheid hoog op de agenda. Daarvoor heeft een sprinklerinstallatie meerwaarde, aldus Henk Dommerhold. Denk aan hotels, ziekenhuizen, tehuizen of gevangenissen. Het gaat dan om mensen die liggen te slapen of beperkt zijn in hun mobiliteit. In de VS, Engeland en de Scandinavische landen zijn sprinklerinstallaties daarvoor steeds vaker verplicht. In Nederland begint de overheid aan te dringen. complexen? Ook daarin is de mobiliteit van mensen beperkt. En dat is doorgedrongen tot het Bouwbesluit. Henk Dommerhold: Ook voor gebouwen boven de zeventig meter hoog is sprinklerbeveiliging verplicht. Dat betekent dat je gaat werken met pompinstallaties met druktrappen. En dat je in de draagkracht van de constructie rekening houdt met het inbouwen van waterreservoirs. Groener beveiligen Dat brengt hem op duurzaamheid. Een gesprinklerde brand leidt in het Hoe zit dat met hoogbouw? Kantoortorens en hoge appartementen- In de ontwikkeling van sprinkleralgemeen al tot minder bluswater. DOEN! techniek streeft men ernaar nog minder bluswater te gebruiken. Dat wil zeggen: de watervoorraad meer op maat te houden. Sprinklertechniek biedt mogelijkheden de CO 2 -footprint van een gebouw te verkleinen. Nog een voordeel van sprinklerbeveiliging. Zijn er ook grenzen? Ja, zegt Henk Dommerhold, ergens ligt een omslagpunt. Voor ruimtes kleiner dan 3.000 m 2 is een sprinklerinstallatie relatief duur. Met name door de vereiste voorzieningen voor de wateropslag en de pompen. Vanaf 5.000 m 2 tot 6.000 m 2 is een sprinklerinstallatie meestal goedkoper en logistiek efficiënter. Maar er spelen zo veel factoren mee. Neem een afvalverwerker, die heeft veel hoogte nodig om te manoeuvreren. De grens van 13,5 meter vrije hoogte voor sprinklers is dan te krap. Waar je sprinklerbeveiliging kunt inzetten moet je dat doen, denkt Henk Dommerhold. In ruimtegebruik, persoonlijke veiligheid en logistiek zijn er al snel voordelen. Een eventuele brand blijft kleiner, er is minder vervuiling en de schade is beperkter. 25

COLOFON is een informatief magazine over brandveilig bouwen, uitgegeven door Altebra Sprinklertechniek. Editie 2013 Altebra Sprinklertechniek B.V. Dortmundstraat 30, 7418 BH Deventer Postbus 2135, 7420 AC Deventer T +31 (0) 570 69 09 49 F +31 (0) 570 69 09 50 E I info@altebra.nl www.altebra.nl Productie: Altebra Sprinklertechniek Tekst en eindredactie: CODE tekst - Den Haag Fotografie: Dick Brouwers - Arnhem Fotografie Hulshoff Archiefbeheer: Liesbeth Dingemans Sprinkerfoto s pagina 9 en 11: TYCO Buildings Services Products Vormgeving en opmaak: Broad Communications Company Harderwijk Heeft u vragen over de inhoud of wilt u een extra exemplaar ontvangen? Neemt u dan contact met ons op via info@altebra.nl. 26

Buitenlandse vestiging: België Altebra Fire Protection & Sprinklers nv Hasseltkouter 53, Industriezone II B-9500 Ophasselt België Alle rechten voorbehouden. Niets in deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Altebra Sprinklertechniek B.V. te Deventer. 27