Juryrapport HIER Energie Nul Prijs 2013 prijs
De HIER Energie Nul Prijs De HIER Energie Nul Prijs is een jaarlijkse competitie voor Energie Nulprojecten in de grond-, weg- en waterbouw, bijvoorbeeld een station, een sluis of een bedrijventerrein. Nul betekent hier dat de projecten in het gebruik geen energie kosten, omdat de energiebehoefte wordt opgewekt met duurzame energiebronnen die een integraal onderdeel vormen van het project. Energie Nulprojecten leiden tot een reductie van energie, grondstoffen en dus kosten. Ook hebben de projecten een positieve impact op de omgeving. De HIER Energie Nul Prijs wil met deze competitie de duurzame innovatie vergroten in de grond-, weg- en waterbouw. prijs 3
Jury Voor de uitreiking van de HIER Energie Nul Prijs is een jury samengesteld bestaande uit personen die expert zijn op het gebied van innovatie en duurzaamheid in de bouwsector. De juryleden hebben hun eigen brede kennis en expertise in de Grond-, Weg-, en Waterbouw en deze ook ingebracht bij de beoordelingen van de zes genomineerde projecten. Juryvoorzitter Ed Nijpels: Duurzame en innovatieve projecten zijn van essentieel belang voor economische groei en welzijn. Daarom hebben NLingenieurs en het HIER Klimaatbureau samen het initiatief genomen voor de Energie Nul Prijs voor het meest aansprekende Energie Nul project in de infrasector. Hiermee stimuleren wij bedrijven en opdrachtgevers die vooruit durven te kijken, innovatiekracht tonen en breken met traditionele kaders. Als voorzitter van NLingenieurs, de branchevereniging van advies- en ingenieursbureaus, houdt de heer Nijpels zich onder meer bezig met gerelateerde maatschappelijke thema s als mobiliteit en bereikbaarheid, klimaatverandering en veiligheid. De jury bestaat uit: Ed Nijpels, juryvoorzitter Rogier Rijkers, hoofdredacteur Cobouw Arjen van den Ouden, voorzitter jongnlingenieurs Sible Schöne, programmadirecteur HIER Klimaatbureau 4 5
Werkwijze Op dinsdag 18 juni kwam de jury in Utrecht bijeen om genomineerde projecten te beoordelen. De projecten werden beoordeeld aan de hand van de voorwaarden en de criteria die zijn opgesteld door NLingenieurs en het HIER Klimaatbureau. De projecten waren beoordeeld aan de hand van de onderstaande criteria. Voorwaarden waaraan het project moet voldoen: 1. Het betreft een project in de GWW. Daarbij kan worden gedacht aan (onderdelen van) objecten, zoals bruggen, gemalen, sluizen, stuwen, wissels, verlichting, besturingssystemen en dergelijke. 2. Het project is aantoonbaar energiezuiniger dan gelijksoortige projecten 3. De resterende energiebehoefte wordt opgewekt met duurzame energiebronnen die zijn geïntegreerd in het project 4. Het project is in uitvoering of uitgevoerd 5. De oplevering van het project (het contract) heeft niet langer dan 2 jaar geleden plaatsgevonden Beoordelingscriteria Inzendingen die voldoen aan de voorwaarden zullen door de jury op de volgende criteria worden beoordeeld: 1 Originaliteit 2. De wijze waarop duurzame energie in het project is geïntegreerd 3. Voorbeeldwerking en mogelijkheden van repeteerbaarheid 4. Bijdrage aan de klimaatdoelstellingen, bijvoorbeeld de CO 2 -reductie Tijdens het juryberaad zijn de genomineerde projecten uitgebreid besproken en beoordeeld aan de hand van de vier bovenstaande criteria. 6 7
Beoordeling Nominaties Er zijn voor de HIER energie Nul Prijs zes projecten genomineerd. De jury merkt op dat de ingezonden projecten divers, maar zeker van hoogwaardige kwaliteit zijn. Naast de bestaande criteria geeft de jury aan dat er ook gekeken wordt in welke mate Energie Nul wordt benaderd door de projecten. Johan Friso Sluis in Stavoren De provincie Fryslân en Ballast Nedam hebben een toekomstbestendige, groene en open sluis gebouwd, die jaarlijks evenveel elektrische energie opwekt als het verbruikt. De vernieuwende technieken van de sluis zijn ook toepasbaar op andere sluizen. De jury geeft aan dat de sluis de eerste Energie Nul sluis is in Nederland, misschien wel de eerste ter wereld. Het is een no-nonsense project maar daarom niet minder bijzonder. Een buitengewoon voorbeeldproject dat goed repeteerbaar is. De jury spreekt hoge waardering uit voor de integratie van CO 2 -reductiemaatregelen in de bouwfase. Een sluis waar de provincie Friesland trots op mag zijn. Project A15 Milieudefensie en Natuur & Milieu sloegen de handen ineen om op de A15 (van de Maasvlakte naar Arnhem) groene energie lokaal op te wekken en tegelijkertijd elektrisch rijden in een stroomversnelling te brengen. Het doel voor 2015 is om 40.000 automobilisten te laten rijden in 3.500 elektrische deelauto s, die op hun beurt vooruitkomen op lokaal gewonnen groene stroom van 20 windmolens en 20.000 zonnepanelen. Er is al interesse uit het buitenland om het concept bij succes te kopiëren. De jury is vol lof over het ambitieniveau van het project en het out of the box denken van de indieners. De implementatie van crowdsourcing in het financieringsplan, het betrekken van burgers bij activiteiten en het brede partnership zijn noemenswaardig. De snelweg als oplossing en niet als het probleem zo formuleren Milieudefensie en Natuur & Milieu de snelweg treffend. Een voorbeeld van een maatschappelijk relevant initiatief. De jury is echter van mening dat het project zich nog in de ontwikkelfase bevindt en dat nog moet blijken of daadwerkelijke realisatie mogelijk is. Duurzame Verdiepte Ligging Drachtsterweg De Drachtsterweg is één van de toegangswegen tot Leeuwarden, zowel voor boten, fietsen als auto s. Het plan voorziet in de realisatie van een aquaduct, de verdiepte ligging van de weg, twee sloepenroutes, een aantal ongelijkvloerse wegverkeerskruisingen en fiets viaducten. Het energieverbruik wordt geminimaliseerd en de resterende energiebehoefte wordt duurzaam opgewekt. Royal HaskoningDHV, Heijmans, de provincie Fryslân en de gemeente Leeuwarden realiseerden dit plan. Dit project zorgt voor veel CO 2 -reductie en is goed repeteerbaar. Belangrijke criteria die bij de jury zwaar wegen. Ook het hergebruik van materialen en het vervoer over water wordt geprezen. Dit zorgt voor grote CO 2 - reductie.de mate van originaliteit scoort echter minder hoog bij de jury. Recycling Light Openbare verlichting is een belangrijke bron van elektriciteitsverbruik van overheden. Tauw ontwikkelde met Recycling Light openbare verlichting, dat niet gevoed wordt door het elektriciteitsnet én geen gebruik maakt van opslag van energie via accu s. Recycling Light krijgt zijn energie van de koplampen van passerende voertuigen, door het licht van koplampen op te vangen, te bundelen en over lange periode weer uit te stralen richting de achteropkomende weggebruikers. Dit resulteert in een aanzienlijke besparing op energie, materiaal en CO 2 -uitstoot. De jury is van mening dat het hier gaat om een zeer originele creatie en dat Recycling Light als het eenmaal bewezen in de praktijk wereldwijde potentie heeft. Het project heeft nog een steun in de rug nodig om zich op grote schaal uit te rollen. De jury is echter van mening dat techniek van Recycling Light op dit moment nog in de ontwikkelfase zit en dat de techniek zich in de praktijk nog moet bewijzen. Als het project zich succesvol bewezen heeft in de praktijk is dit een van de toekomstige kanshebbers voor de HIER Energie Nul Prijs. Smart Highway Smart Highway is het resultaat van intensieve samenwerking tussen bouwer en ontwikkelaar Heijmans en ontwerper Daan Roosegaarde. Samen willen zij snelwegen duurzaam en interactief maken door slimme verlichting, het opslaan van energie en verkeerstekens die zich aanpassen aan de wegsituatie. Zo verlicht de weg zichzelf met de eerder die dag opgeslagen energie. Ook komt er een priority lane voor elektrische voertuigen, die zichzelf kunnen opladen op deze baan. Net als de Recycling Light scoort de Smart Highway hoog op originaliteit. Het creatieve brein van Roosegaarde en de expertise en kennis van Heijmans zijn samen een gouden combinatie in de traditionele bouwsector. Het project heeft zich echter nog niet bewezen in de praktijk: het is nog niet geïntegreerd in een regulier GWW-project. 8 9
Winnaar: N329, de weg van de Toekomst De N329, aan de oostzijde van het Brabantse Oss moet de weg van de toekomst worden. Er is door de provincie Noord-Brabant en de gemeente Oss fors ingezet op energiebesparing, zoals het gebruik van led-verlichting en het dimmen van de verlichting. Het energiegebruik van de weg is daardoor gehalveerd. Alle resterende energie, die nodig is voor bijvoorbeeld verkeerslichten en benzinepompen, wordt met zonne-energie opgewekt. Volgens de jury hebben opdrachtgevers en de markt met dit project aangetoond dat zij samen innovatiekracht tonen en breken met traditionele kaders. Het resultaat van de succesvolle samenwerking tussen overheden en ingenieursbureaus mag er zijn. Het direct betrekken van alle betrokkenen zorgde voor draagvlak en snelheid. De weg wekt energie op door zonnepanelen, asfaltcollectoren en had als vertrekpunt een zo n laag mogelijke energiebehoefte. Ook over het ontwerp, de aanbesteding en de uitvoering is uitvoerig nagedacht zo min mogelijk het klimaat en milieu te belasten. De co-creatie van het project kan bijdragen aan nieuwe innovatieve projecten. Volgens de jury zijn alle elementen meegenomen om Energie Nul te bereiken. Op grond van bovenstaande overwegingen heeft de jury besloten dat het project N329, de weg van de toekomst de winnaar is van de HIER Energie Nul Prijs. Het project A15 verdient een eervolle vermelding vanwege originaliteit, het vernieuwende karakter en het brede partnership. Naar aanleiding van de ingediende projecten recycling Light en Smart Highway overweegt de jury haar criteria in de toekomst te verbreden en een aanmoedigingsprijs voor innovatieprojecten in te stellen. prijs 10 11