Raadsvoorstel Nr. Agendapunt Raadsvergadering 2 maart 2009 Commissie(s) ruimtelijke ordening c.a. Ingediend door Fractie ChristenUnie-SGP Op 14 januari 2009 Organisatieonderdeel Portefeuillehouder Onderwerp: onderzoek naar een glasvezelnetwerk in Maarssen Korte inhoud In steeds meer plaatsen in Nederland is een glasvezelnetwerk beschikbaar voor particuliere gebruikers. Dit netwerk maakt het mogelijk om grotere hoeveelheden informatie sneller te verzenden of te ontvangen. Bestaande mogelijkheden hiervoor als telefoon en kabel zullen de toenemende vraag naar grotere capaciteit niet aankunnen. Bovendien kunnen via een glasvezelnetwerk nieuwe diensten ontwikkeld worden, zoals zorg op afstand, telewerken, teleleren, toezicht op afstand, buurtnetwerken en kerk-tv. Uit onderzoek blijkt verder dat een glasvezelnetwerk het sociaal-economisch welzijn bevordert. Voor de realisatie van een glasvezelnetwerk in Maarssen is een duidelijke rol voor de gemeente weggelegd; met name als het gaat om het waarborgen van de keuzevrijheid van consumenten, de toegang tot het net door marktpartijen onder gelijke voorwaarden en het mogelijk maken van nieuwe ontwikkelingen. Er zijn in Nederland een aantal partijen die glasvezelnetwerken aanleggen en exploiteren. De gemeente dient een keuze te maken met welke partij zij in zee wil gaan. In het voorstel worden een aantal voorwaarden geformuleerd waaraan geïnteresseerde marktpartijen bij voorkeur dienen te voldoen. Daarnaast wordt het college opgeroepen om aan de aanleg van een glasvezelnetwerk in Maarssen prioriteit toe te kennen. Aan de gemeenteraad, Inleiding In steeds meer plaatsen in Nederland is een glasvezelnetwerk beschikbaar voor particuliere gebruikers. Een glasvezelverbinding maakt het mogelijk om grotere hoeveelheden informatie sneller te verzenden of te ontvangen. De hoeveelheid informatie die over een telefoon- of coax-kabel verzonden kan worden is de afgelopen jaren gestaag gegroeid, maar de mogelijkheden van deze verbindingen zijn zo'n beetje bereikt. Daar steeds meer diensten elektronisch aangeboden worden neemt de vraag naar verbindingen met een grotere capaciteit toe. Hoewel het grootste gedeelte van het netwerk van aanbieders van telefoon en kabel reeds uit glasvezelverbindingen bestaat, ontbreekt veelal het laatste stukje tot de woning, dat een koperkabel is. Via een glasvezelnetwerk kunnen meerdere diensten zoals telefoon, internet, (digitale) televisie en radio worden aangeboden. Daarnaast ontstaan er nieuwe mogelijkheden; te denken valt aan zorg op afstand, telewerken, teleleren, toezicht op afstand, buurtnetwerken en kerk-tv. 1
Een recent onderzoek van de Technische Universiteit van Eindhoven geeft aan dat het aangesloten zijn op een glasvezelnetwerk een positief effect heeft op het sociaaleconomisch welzijn. Gebruikers van het netwerk hebben onderling meer nieuwe sociale contacten en onderhouden deze via het netwerk. Daarnaast bevordert het netwerk de sociale cohesie door de toegenomen deelname aan lokale internetfora of weblogs en wijk-tv. De onderzoekers zien in de nabije toekomst mogelijkheden voor nieuwe breedbanddiensten in samenwerking met het bedrijfsleven en overheidsinstellingen. Ontwikkelingen in de markt Daar gevestigde telecom en kabelaanbieders veel geld geïnvesteerd hebben in verouderde netwerken, hebben zij er niet direct een belang bij om glasvezel aan te bieden. Het is voor deze bedrijven gunstiger om hun bestaande netwerken langer in de lucht te houden. Zij zullen dus terughoudend zijn bij het toepassen van nieuwe technologie; het accent ligt hier meer op het oprekken van verouderde technologie. Het zijn met name de kabelaars als Ziggo en UPC die alles-in-een pakketten aanbieden met snel internet. UPC biedt Fiber Power aan met snel internet met down en upload snelheden van respectievelijk 60 / 6 Mb/s of 120 / 10 Mb/s. Wanneer de behoefte aan meer dataverkeer verder toeneemt en de bestaande technologie niet aan deze vraag kan voldoen, dan zal de glasvezelmarkt in beweging komen. De kans dat er dan een glasvezelnetwerk komt met gemeentebrede dekking, met gelijke kansen voor alle aanbieders en een vrije keuze voor de consument is klein. Gelet op de omvang van de investering zal er immers niet gauw een tweede aanbieder een glasvezelnetwerk aanleggen. Het risico bestaat dus dat er in Maarssen een soort van monopolie positie kan ontstaan voor de bezitter van het netwerk. Deze marktpartij bepaalt welke gebruikers en welke aanbieders tegen welke voorwaarden toegang verkrijgen tot het glasvezelnetwerk. Het is in het belang van de consument dat er een open infrastructuur komt waarbij elke aanbieder tegen gelijke condities toegang verkrijgt tot het netwerk. Dit voorkomt te hoge prijzen en vergroot de keuzemogelijkheid voor de consument en stimuleert het aanbod van nieuwe diensten door verschillende marktpartijen. Een ander probleem doet zich voor indien de aanleg van een glasvezelnetwerk wordt overgelaten aan de markt, namelijk dat van een mogelijke digitale tweedeling. De marktpartij zal zich in eerste instantie richten op de meer rendabele gebieden met een hoger dataverkeer en waar consumenten wonen, die bereid zijn om nieuwe diensten af te nemen en hier ook voor te betalen. Dit heeft tot gevolg dat bepaalde gebieden van Maarssen gedurende langere tijd verstoken blijven van toegang tot een glasvezelnetwerk en de vraag rijst of dit voor de gemeente aanvaardbaar is. Daarnaast zijn er nog een tweetal praktische problemen. Wanneer er meerdere marktpartijen aan de gang gaan, dan kan dit leiden tot onnodige overlast als gevolg van extra graafwerkzaamheden. De gemeente heeft zeer beperkte mogelijkheden om deze werken te coördineren daar op grond van de Telecomwet telecombedrijven een graafrecht hebben. Verder is er het probleem van de comptabiliteit in geval er meerdere netwerken worden aangelegd. Het is niet gezegd dat deze netwerken aan elkaar gekoppeld kunnen worden en dit hoeft ook niet in het belang van de diverse aanbieders te zijn. Uit het voorgaande kan geconcludeerd worden dat voor de totstandkoming van een glasvezelnetwerk in Maarssen een rol voor de gemeente is weggelegd; juist om de keuzevrijheid van consumenten te waarborgen, marktpartijen onder gelijke voorwaarden toegang te verlenen tot het net en nieuwe ontwikkelingen mogelijk te maken. Aanbieders van een glasvezelnetwerk voor particulieren Er zijn in Nederland al een aantal glasvezelnetwerken beschikbaar voor particulieren en de volgende aanbieders zijn hier actief: 2
GNEM De Glasvezel Netwerk Exploitatie Maatschappij (GNEM) heeft glasvezelnetwerken aangelegd in Arnhem (behalve in de wijk De Laar), Nijmegen, Utrecht, Amersfoort, Bussum, Hilversum, Leiden en Soest. Dit netwerk is tot zover bijna helemaal voltooid, maar het kan zijn dat het aantal gemeentes nog verder wordt uitgebreid. De provider XMS levert de diensten over dit netwerk. Het biedt internetverbindingen van 50 Mbit/s, digitale telefonie (VOIP) en televisie. Ook is het mogelijk om tegen meerprijs 100 Mbit/s af te nemen. In feite is hier sprake van een gesloten netwerk en de aanleg is afhankelijk van de vraag of er voldoende belangstelling is. Naast GNEM zijn andere sponsors of investeerders noodzakelijk. KPN Glasnet KPN Glasnet is medio 2007 begonnen met de aanleg van glasvezel in delen van nieuwbouwwijken in Vleuten, Etten-Leur, Amsterdam en Hoofddorp. In Enschede-Zuid is een glasvezelnetwerk aangelegd door een intensieve samenwerking met de gemeente en de woningcorporaties. Deze corporaties waren de drijvende kracht achter dit project en maakten het mogelijk dat alle huurwoningen in Enschede van glasvezel werden voorzien. Ook koopwoningen kunnen aangesloten worden op Glasnet. Diensten worden aangeboden door de volgende providers: Introweb, Solcon, Unet en KPN. Glashart Dit is een initiatief van Reggefiber dat is opgericht in 2005. Reggefiber heeft als missie om netwerken aan te leggen en te exploiteren en deze op een open basis aan te bieden aan dienstverleners. Het accent ligt op de aanleg van netwerken gevolgd door een langdurige verhuur aan verschillende aanbieders op basis van een open bedrijfsmodel. Op deze wijze worden open netwerken ontsloten voor consumenten met keuzevrijheid als aantrekkelijke optie. Reggefiber is een grote speler op de glasvezelmarkt en het aantal aangesloten woningen zal ca. 300.000 bedragen. In de volgende plaatsen is Reggefiber actief: Bathmen, Dordrecht, Dronten, Elburg, Enschede, Haaksbergen, Holten, Laren (Gelderland), Nijkerk, Nijmegen, Schijndel, Sint- Oedenrode, Son en Breugel, Uden, Veenendaal, Veghel en Zeewolde. Ook hier geldt dat dikwijls pas met de aanleg van een netwerk wordt begonnen indien een minimaal aantal deelnemers zich heeft aangemeld. Locale initiatieven Daarnaast is er in een aantal plaatsen in Nederland een netwerk aangelegd als gevolg van locale initiatieven, al of niet met (financiële) steun van de overheid. Zo is er bijvoorbeeld in Vleuterweide een bewonersinitiatief gestart om een glasvezelnetwerk aan te leggen. Er moeten 1.000 belangstellenden zijn om dit mogelijk te maken; dit aantal is bereikt. Het netwerk wordt aangelegd door Reggefiber en XMS wordt de provider. In Brabant zijn een aantal gemeenten aangesloten op het plaatselijke Ons Net. In Nuenen is enige jaren geleden een project uitgevoerd waarbij met subsidie van de overheid het eerste glasvezelnetwerk is gerealiseerd. De verschillende meewerkende bedrijven vallen onder een coöperatie met de naam: OnsNet Nuenen. Ca. 80% van de woningen heeft een glasvezelverbinding. In 2009 zal naar verwachting Deventer de eerste stad in Nederland zijn die geheel verglaasd is. Na een proefproject van 1.100 woningen in diverse wijken heeft de eigenaar van het toekomstige netwerk, Y-3net (een samenwerking tussen de wbv Rentree en Reggefiber), besloten om heel Deventer te verglazen. De provider is Concept-ict en later zal het een open netwerk worden. Ook de grote steden als Amsterdam en Rotterdam hebben plannen in uitvoering om de gehele stad van een glasvezelnetwerk te voorzien. Jointventue KPN-Reggefiber: Reggefiber FttH 3
In mei 2008 hebben KPN en Reggefiber een overeenkomst getekend waarmee KPN een minderheidsbelang neemt in de FttH 1 activiteiten van Reggefiber. In het samenwerkingsverband Reggefiber FttH zullen de wederzijdse FttH activiteiten gebundeld worden. KPN zal in Reggefiber FttH een minderheidsbelang nemen van 41%, Reggefiber zal een belang hebben van 59%. De voorgenomen samenwerking van KPN en Reggefiber is afhankelijk van goedkeuring van de mededingingsautoriteiten. Op 19 december j.l. heeft de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) onder voorwaarden groen licht gegeven aan de op te richten joint venture. De voorwaarden houden in dat andere telecombedrijven op nondiscriminatoire wijze toegang tot het netwerk van de joint venture krijgen. Ook wordt de huur voor de toegang tot de (aan te leggen) glasvezelnetwerken vastgelegd op maximaal EUR 14,50 tot 17,50 (afhankelijk van het gebied) per maand per aansluiting (met een jaarlijkse inflatiecorrectie). Met Fiber-to-the-Home hebben huishoudens een directe verbinding op glasvezel, waarmee bandbreedtes tot meer dan 100 Mb/s kunnen worden aangeboden en daarmee nieuwe diensten in telefonie, breedband, HDTV en video. Conform de filosofie van beide partijen zullen de door Reggefiber FttH beheerde netwerken toegankelijk zijn voor andere dienstenaanbieders dan KPN. Vooruitlopend op de samenwerking zijn KPN en Reggefiber recentelijk een gezamenlijk FttH initiatief in Almere gestart waar 70.000 huishoudens worden aangesloten op glasvezel. De activiteiten in Almere zullen onderdeel uitmaken van de gezamenlijke onderneming. Binnen 2,5 jaar wordt het overgrote deel van de bestaande stad op het glasvezelnetwerk Almeernet aangesloten. Reggefiber legt het netwerk aan en draagt de kosten hiervan volledig. KPN zal in eerste instantie haar diensten voor gebruik van internet, radio, tv en telefoon aanbieden. Ontwikkelingen in Maarssen Alle woningen van Portaal zijn aangesloten op een glasvezelnetwerk. Dit is een zogenaamd gesloten netwerk en Xtramediaservices (XMS) is de enige leverancier van diensten. Voor ca. 50 per maand wordt een pakket van internet, telefoon, radio en televisie aangeboden. Ook afzonderlijke onderdelen uit het pakket zijn verkrijgbaar. De provincie Utrecht is begin 2008 gestart met de provinciale vraagbundeling Wij-Zijn-Breed. Het doel is de realisatie van een provinciedekkend glasvezelnetwerk voor bedrijven en instellingen. De provincie meent dat de aanleg van een glasvezelnetwerk cruciaal is voor de toekomst van de regio. Via het netwerk kunnen zakelijke gebruikers flinke besparingen realiseren en talloze product- en procesinnovaties doorvoeren. De provincie heeft een overeenkomst gesloten met vijf aanbieders van glasvezel en door een postcode check kan een offerte opgevraagd worden bij deze aanbieders. Ook Maarssense instellingen en bedrijven kunnen gebruik maken van het initiatief van de provincie Utrecht. De rol voor de gemeente Daar de provincie zich in samenwerking met de gemeente al richt op de realisatie van een glasvezelnetwerk voor bedrijven en instellingen, zullen we ons in dit kader beperken tot een glasvezelnetwerk voor de inwoners. Bij voorkeur dient dit netwerk aan de volgende voorwaarden te voldoen: - een gemeentebrede dekking: elk huishouden wordt op het netwerk aangesloten; - een open netwerk, waarbij elke aanbieder tegen gelijke condities toegang krijgt tot het netwerk; - een aanbod van internet, (digitale) televisie en telefoon of combinaties hiervan tegen marktconforme prijzen; 1 FttH: fiber to the home: het laatste stukje glasvezel tot de woning 4
- de mogelijkheid tot ontwikkeling van nieuwe diensten; - een minimale up en download snelheid 50 Mb/s; - de gemeente draagt niet bij aan de financiering van het netwerk, maar zorgt voor begeleiding en promotie van het project. Wanneer we deze voorwaarden toetsen aan de aanbieders van glasvezelnetwerken, dan lijkt de jointventure Reggefiber FttH een aantrekkelijke kandidaat. Immers Reggefiber investeert bij voorkeur in de aanleg en explotatie van open glasvezelnetwerken en KPN is in staat om een breed gamma van diensten aan te bieden. Het feit dat het om een open netwerk gaat betekent dat ook andere dienstverleners hun producten kunnen aanbieden. Het voorbeeld van de gemeente Almere verdient dus navolging. Dit zonder andere mogelijk geïnteresseerde aanbieders uit te sluiten. Onderzoekers verwachten dat er een concurrentie tussen gemeenten zal ontstaan voor de aanleg van een glasvezelnetwerk omdat de aanleg van glasvezel wordt geremd door een gebrek aan goed personeel en vooral een gebrek aan capaciteit voor de aanleg. Om die reden dient er dus prioriteit gegeven te worden aan het initiatief om Maarssen te verglazen. Voorstel Wij stellen u voor het college te verzoeken om: 1. prioriteit te geven aan het onderzoek voor de aanleg van een glasvezelnetwerk voor particulieren in de gemeente; 2. hiervoor contact op te nemen met geïnteresseerde marktpartijen; 3. het netwerk dient bij voorkeur te voldoen aan de volgende voorwaarden: - een gemeentebrede dekking: elk huishouden wordt op het netwerk aangesloten; - een open netwerk, waarbij elke aanbieder tegen gelijke condities toegang krijgt tot het netwerk; - een aanbod van internet, (digitale) televisie en telefoon of combinaties hiervan tegen marktconforme prijzen; - de mogelijkheid tot ontwikkeling van nieuwe diensten; - een minimale up en download snelheid 50 Mb/s; - de gemeente draagt niet bij aan de financiering van het netwerk, maar zorgt voor begeleiding en promotie van het project. 4. de raad periodiek te informeren over de voortgang van het project. Het ontwerpbesluit bieden wij u hierbij ter vaststelling aan. De fractie ChristenUnie-SGP J.W. Boogerd Fractievoorzitter ChristenUnie-SGP 5
Raadsbesluit De raad van de gemeente Maarssen; gelezen het voorstel van de fractie ChristenUnie-SGP d.d. 14 januari 2009; gehoord de commissie van ruimtelijke ordening en milieu; Het college te verzoeken om: b e s l u i t : 1. prioriteit te geven aan het onderzoek voor de aanleg van een glasvezelnetwerk voor particulieren in de gemeente; 2. hiervoor contact op te nemen met geïnteresseerde marktpartijen; 3. het netwerk dient bij voorkeur te voldoen aan de volgende voorwaarden: - een gemeentebrede dekking: elk huishouden wordt op het netwerk aangesloten; - een open netwerk, waarbij elke aanbieder tegen gelijke condities toegang krijgt tot het netwerk; - een aanbod van internet, (digitale) televisie en telefoon of combinaties hiervan tegen marktconforme prijzen; - de mogelijkheid tot ontwikkeling van nieuwe diensten; - een minimale up en download snelheid 50 Mb/s; - de gemeente draagt niet bij aan de financiering van het netwerk, maar zorgt voor begeleiding en promotie van het project. 4. de raad periodiek te informeren over de voortgang van het onderzoek. Aldus besloten in de openbare raadsvergadering van 2 maart 2009. de griffier, de voorzitter, 6