vnu exhibitions verwacht grote drukte op Energie 2010 De voorbereidingen voor de vakbeurs Energie 2010 verlopen voorspoedig, zo laat beursorganisator vnu Exhibitions weten. Crisis of niet, energie en energiebesparing blijven belangrijke onderwerpen, zo bewijst de kaartverkoop voor de editie van dit jaar. De zesde editie heeft plaats van dinsdag 12 tot en met donderdag 14 oktober in de Brabant-hallen te s-hertogenbosch. Energie 2010 wijst grote en middelgrote energiegebruikers uit de industrie en gebouwde omgeving de weg naar lagere energiekosten. InstalAward voor project op schooldak Het project Wonen in de wolken van het Oranje Nassau College in Zoetermeer is de winnende inzending van de tweejaarlijkse InstalAward. De prijs is begin juni uitgereikt. De award wordt elke twee jaar toegekend aan de vmboschool met het meest innovatieve onderwijsproject in de installatie-, elektrotechniek en instalektro. Tweede werd het project Energiek voor de klas van het Develsteijn College in Zwijndrecht, de derde plek was voor Realistische Leeromgeving van het Elde College in Schijndel. Het winnende project voorziet in een kangaroewoning op het dak van de middelbare school in Zoetermeer waarin mbo- en hbo-leerlingen de installatietechniek voor hun rekening nemen, samen met de scholieren. Zo kunnen zij in de praktijk kennis maken met de installatietechniek. De wedstrijd wordt georganiseerd door Otib. Scholen die zich hard maken voor een vernieuwend lesprogramma op het gebied van installatietechniek, komen in aanmerking voor de prijs. Hoe beter het programma, des te enthousiaster de leerlingen worden over een toekomst in de installatiebranche, is de gedachte van Otib. De genomineerde projecten zijn door een onafhankelijke jury beoordeeld, bestaande uit ondernemers en deskundigen op het gebied van onderwijsmethoden en het gebruik van multimedia. De jury heeft de projecten onder andere beoordeeld op originaliteit, aansluiting met nieuwe ontwikkelingen op het gebied van onderwijs en techniek, aansluiting bij de praktijk en de belevingswereld van de leerling. De winnaar van de InstalAward ontvangt naast een eervolle vermelding een klein stimuleringsbudget voor verdere ontwikkeling van de aanpak. Betere voorlichting kan instroom allochtonen vergroten Technische scholen kampen met teruglopende leerlingaantallen en de technieksector heeft moeite geschikte werknemers te vinden. Vmbo-leerlingen van allochtone afkomst kunnen hierbij wellicht uitkomst bieden, maar vooralsnog lukt het niet goed hen te interesseren voor een baan in de techniek. Dit stelt het onderzoeksbureau Seor, onderdeel van de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Volgens Seor zijn jongeren wel degelijk ben van de sector, maar vaak wel een te interesseren voor een technische belangrijke stem hebben in de beroepskeuze van hun kind. Oorzaken zijn de opleiding, mits ze op school goed worden voorgelicht. Obstakels zijn in veel taalbarrière en andere communicatieproblemen. gevallen de ouders van de jongeren, aangezien die geen duidelijk beeld heb- Het bureau stelt dat betere voorlichting over het toekomstperspectief en salariëring veel helpt. Fundament voor een toekomstige keuze voor techniek kan worden gelegd op de basisschool. Als daar de interesse kan worden gewekt bij de leerlingen, is de kans aanmerkelijk groter dat ze later voor een technisch beroep kiezen. Het gehele rapport Techniek: Exact goed? is te lezen op de website www.techniektalent.nu. 46
opinie Siliciumprijs jaagt prijs zonnepaneel omhoog Stijgende grondstofprijzen maken zonnepanelen dit jaar ongeveer 10 procent duurder, dat meldt de Gazet van Antwerpen. Vooral de flink gestegen prijs voor silicium speelt daarbij een belangrijke rol. Dat blijkt uit een rondvraag bij Belgische installateurs en bij de Belgische sectororganisatie voor zonnepanelen BelPv. De directeur van BelPv wijst erop dat de vraag naar silicium sinds het begin van dit jaar flink is toegenomen. Hij voegt eraan toe dat de bouwactiviteiten in Spanje samen met Duitsland de belangrijkste Europese afzetmarkt voor zonnepanelen opnieuw lijken aan te trekken. Daarnaast wordt ook de vraag vanuit China groter. Daarbovenop speelt ook de zwakke euro een rol, aangezien er op de internationale grondstoffenmarkten in dollars wordt gerekend. Naar verwachting kan door al deze ontwikkelingen een normale gezinsinstallatie ongeveer 1.000 euro duurder uitvallen. Lightrec: strenge aanpak freeriders Stichting Lightrec bindt de strijd aan met zogenoemde freeriders: lamphandelaren die op geen enkele manier spaarlampen en tl-buizen inzamelen, of die wel een toelage voor correcte inzameling vragen maar het geld vervolgens in eigen zak steken. Stichting Lightrec faciliteert in Nederland de inzameling van spaarlampen en tl-verlichting. Deze lampen bevatten giftige stoffen die in het milieu kunnen komen als ze klakkeloos in de vuilcontainer worden gegooid. Freeriders schaden het imago van de inzameling en zorgen daarnaast voor concurrentievervalsing, aldus de stichting. De verlichtingsbranche lijkt het op het laatste punt eens te zijn met Lightrec: 80 procent van de handelaren vindt freeriden niet kunnen. Inmiddels is een meldpunt freeriden geopend, maar uit onderzoek blijkt dat veel handelaren niet graag een collega verlinken, ook niet anoniem. Lightrec bekijkt daarom of in samenspraak met de Vrom-Inspectie een andere methode kan worden gebruikt voor het melden van misstanden. Screenagers Laatst was ik bij een beleidsbijeenkomst van Otib. Tijdens deze bijeenkomst werd een blik op de toekomst geworpen. Welke dingen moet Otib in de toekomst doen, was de vraag. Dat is op zich een moeilijke vraag, omdat in de toekomst kijken steeds moeilijker wordt. Wie had kunnen voorspellen dat er een kredietcrisis zou komen? Wie had verwacht dat er een landencrisis zou komen? Weinigen, denk ik. Toch wordt er van ons verwacht beleid uit te stippelen voor de toekomst. Wat zijn ontwikkelingen die zich laten voorspellen en hoe kunnen we daarmee omgaan? Wat weten we zeker? We weten zeker dat er steeds minder jeugd is om de vergrijzende beroepsbevolking (werknemers) te vervangen. We weten zeker dat het installatiegedeelte in de bouw de komende jaren toeneemt. We weten zeker dat een groot deel van onze medewerkers binnen enkele jaren met pensioen gaat. Hoe snel? Dat weten we niet zeker, omdat de pensioenleeftijd niet een hard gegeven is en werknemers zelf hun pensioendatum kunnen bepalen. Wat weten we nog meer zeker? Dat de huidige jeugd anders is dan toen wij jong waren. Hoe anders? Dat is afhankelijk van de jongeren die je treft en hoe wij vroeger waren. Tijdens de bijeenkomst hoorde ik het woord screenager. Ik dacht: waar gaat dat nou weer over? Het ging over de vraag: hoe interesseer ik in de toekomst jeugd voor een baan in de installatietechniek? Waar wordt die jeugdige door geboeid? Wat wil die jeugdige? Wie is die jeugdige? We kregen een korte omschrijving hiervan. Die jeugdige was iemand die zelf bepaalt wat hij wil doen, die zelf bepaalt hoe hij dat doet en wanneer. Die jeugdige communiceert dat het een lust is. Hij is de hele dag bezig met zijn telefoon, Blackberry, laptop. Hij hoeft geen kennis te hebben, want dat zoekt hij op via internet. En als hij niet weet waar het staat, zoekt hij via google. Hij kan niet hoofdrekenen, want er zit een calculator in zijn mobieltje. Hij weet niet waar Arnhem ligt, want daar heeft hij een routeplanner voor. Is dat die nieuwe werknemer? Ja, ik denk het wel. Als wij dus denken dat wij deze mensen voor ons bedrijf kunnen winnen door een advertentie te plaatsen waarin staat dat hij via een brief moet reageren, en we vervolgens tijdens het sollicitatiegesprek aangeven hoe de hiërarchie van het bedrijf is en we boeken tonen waarin VCA en NEN 1010 worden uitgelegd, ontstaat er volgens mij een probleem. Deze jeugdige komt niet bij ons werken, want die stuurt zijn sollicitatie per e-mail en kijkt op internet voor VCA of NEN 1010. We zullen ons op die toekomst moeten voorbereiden en moeten zorgen dat we de aansluiting met onze toekomstige werknemer houden. Dat kunnen we doen door ons goed te verdiepen in de beweegredenen van een screenager om bij ons te willen werken. ROB BeRnSen, UNETO-VNI 47
Contract koning & hartman Koning & Hartman gaat alle uitbreidingen van en aanpassingen aan Ziggo s breedbandnetwerk in de omgeving Den Haag, Zoetermeer en Leiden uitvoeren. Naast het aansluiten van nieuwbouwwoningen op het Ziggo-netwerk gaat het daarbij ook om het omleggen van kabels bij wegreconstructies. Daarnaast neemt het bedrijf de komende drie jaar tweedelijnstoringen voor zijn rekening in de provincies Utrecht, Noord- en Zuid-Holland. Belangstelling Elux-concept De installatiesector begint enthousiast te raken over het Elux-installatieconcept, aldus het bedrijf. Het concept voorziet in een dubbel uitgevoerd leidingsysteem in woningen, zodat later gemakkelijk aansluitingen kunnen worden toegevoegd. De bedrading voor het lichtnet zit apart van het tweede net, dat naar wens kan worden gebruikt voor ict-toepassingen. Volgens Elux stijgt de vraag naar informatie en cursussen. McAfee aast op Trust Digital McAfee wil het Amerikaanse Trust Digital overnemen, een bedrijf dat mobiele software ontwikkelt, waaronder beveiligingssoftware. Met de overname wil McAfee zijn positie op de markt van mobiele (veiligheids)oplossingen verder versterken en zich verder ontwikkelen op de smartphone-markt en de ondersteuning van verschillende mobiele besturingssystemen, zoals iphone os, Android, Webos, Windows Mobile en Symbian. Investeerder Ledned Ledfabrikant Ledned heeft in het participatiefonds Private Plus Fund een investeerder gevonden waarmee de productontwikkeling en internationale expansie van het bedrijf een extra impuls kan worden gegeven. Private Plus Fund investeert in mkb-ondernemingen voor de financiering van versnelde autonome groei of acquisities. Friesland wil grootste zonnestroomprovincie van Europa worden De provincie Friesland heeft de ambitie hebben zich bij het project aangesloten, uit te groeien tot de grootste zonnestroomprovincie van Europa. Op de samenwerkingsverband voor installa- waaronder afvalverwerker Omrin en het daken van bedrijven, corporaties, boerenbedrijven en particulieren kan min- gevoerd met Kema en Humiq. teurs Dutef. Tevens worden gesprekken stens 50 MW worden opgewekt. Alleen Job Swens, de aanjager van zonnepanelen voor Leeuwarden en omgeving, on- al in Leeuwarden zou een kwart van dit potentieel kunnen worden gerealiseerd, derhandelt met de Rabobank, abn Amro maar vanuit Den Haag komt er echter en Fortis Groenbank. Momenteel biedt weinig steun voor de Friese plannen. Fortis leningen aan tegen een rente van Het management van het bedrijventerrein De Hemrik in Leeuwarden zoekt nu stroom exploiteren. Voor de bank wordt 3,5 procent voor coöperaties die zonne- naar mogelijkheden een project via de het risico verkleind doordat de zonnepanelen ook na een eventueel faillisse- markt te financieren. De initiators willen 40.000 m 2 aan zonnepanelen installeren. Meer dan veertig ondernemingen ment ergens anders kunnen worden ingezet. Zeven windmolens geschrapt na urks protest Demissionair minister Van der Hoeven hebben van het windpark. Het windpark Noordoostpolder telt 38 molens op (Economische Zaken) heeft zeven windturbines van het windpark Noordoostpolder geschrapt, nadat de Tweede en wordt daarmee het grootste wind- het land en 48 molens in het IJsselmeer Kamer in een motie had gevraagd rekening te houden met het beschermde komst 400.000 huishoudens van elekpark van Nederland. Het kan in de toe- dorpsgezicht van Urk. Van der Hoeven triciteit voorzien. De bewoners van het schrijft bovendien in een brief aan de voormalige eiland zijn echter niet te Tweede Kamer dat een regeling is opgesteld waardoor inwoners van Urk plaatselijke visserij en verlies van inkom- spreken over het plan. Zij vrezen voor de kunnen deelnemen in het park. Ze komt sten. Met een windmolenpark overal in daarmee tegemoet aan de kritiek dat de het zicht zouden toeristen weg kunnen Urkers wel de lasten, maar niet de lusten blijven, zo vrezen de inwoners. eu: veiligheidsstandaard voor elektrische auto De Europese Unie werkt aan een veiligheidsstandaard voor elektrische auto s. Critici vinden dat de eu snel moet opschieten, aangezien investeerders hun geld op zak houden als er niet op korte termijn duidelijkheid komt over de inhoud van de nieuwe voorschriften. De nieuwe regelgeving moet bijvoorbeeld het risico op elektrische schokken minimaliseren. Europese regelgeving moet daarnaast voorkomen dat het aantal aanrijdingen toeneemt doordat verkeersdeelnemers de auto s niet horen aankomen. De eerste stap in deze regelgeving is gezet in april, toen er veertig actiepunten bekend zijn gemaakt om de elektro-auto te promoten. In 2011 moet er ook een Europese standaard zijn voor het opladen van auto s. In 2012 volgt vervolgens een veiligheidsstandaard waarbij onder meer wordt gekeken naar de geruisloosheid van elektrische auto s. 48
opinie Bijdrage voor kas met ledverlichting Demissionair minister Verburg draagt 400.000 euro bij aan de ontwikkeling van het Center for Growing Concepts. Dat heeft ze aangekondigd tijdens de opening van Center for Growing Concepts van Philips en Plantlab, begin juni. Plantlab kweekt planten in innovatieve klimaatkamers met ledverlichting. Het doel is een kwekerij ontwikkelen die overal ter wereld toepasbaar is. Het Center for Growing Concepts staat bij de Has in Den Bosch, en is daarmee ook een onderdeel van het hoger onderwijs. Verburg heeft de bijdrage toegekend omdat het volgens haar een goed voorbeeld is van innovatie en van samenwerking tussen bedrijfsleven en scholen. Volgens Plantlab ontstaan binnen enkele jaren overal ter wereld nieuwe, uitgebalanceerde kwekerijen, waar producten met ledverlichting kunnen worden geteeld in volledig geconditioneerde ruimten zonder daglicht en in meerdere teeltlagen. Deze meerlagenkwekerijen hebben het voordeel dat er meer kan worden geproduceerd en de oogsttijd exact kan worden voorspeld. Daarnaast kunnen de producten optimaal worden gestuurd op voedingswaarden, uiterlijk en smaak. Elektrische scooter wint het van normale scooter De prijs van de elektrische scooter nadert de prijs van de normale scooter met verbrandingsmotor en is daarna in gebruik goedkoper. Dat heeft Milieu Centraal bekendgemaakt. De organisatie geeft, niet verwonderlijk, sterk de voorkeur aan de elektrische scooter, aangezien die in de binnensteden niet zorgt voor vervuiling. De elektriciteitscentrale die de batterij oplaadt, zorgt weliswaar voor CO 2 -uitstoot, maar dat gebeurt buiten de stadskernen en wordt na uitstoting snel verdund. De elektrische scooter kost inmiddels bijna net zoveel als de benzinescooter in aanschaf, maar is goedkoper in het gebruik. De nieuwprijzen van een E-scooter liggen tussen de 1.300 en 2.300 euro, een gemiddelde luxe, nieuwe benzinescooter kost met 1.950 euro. In het gebruik is de elektrische scooter bijna vier keer zo voordelig. Op een afstand van 3.000 km per jaar scheelt dat volgens Milieu Centraal meer dan 100 euro. Een elektrische scooter kan zo n 40 80 kilometer rijden voordat de accu leeg is. De E-scooter maakt tijdens het rijden bijna geen geluid. Ooievaars Niet wat je zou denken, mijn nakomelingschap vind ik uiterst compleet. Vanwaar dan mijn belangstelling voor ooievaars? Ik kwam ze tegen in het diepe zuiden van Spanje en Portugal, een gewilde uitwijkplaats voor Nederlandse pensionada s: rustig in een prettig klimaat wachten tot de winter in Nederland zijn biezen pakt. Ogenschijnlijk heeft het onderwerp geen enkele elektrische achtergrond, maar als ontwerper van een distributienet heb je er toch mee te maken. Op het Zuid-Europese platteland vindt de elektriciteitsdistributie nog volop bovengronds plaats. De masten die daarvoor worden gebruikt vormen echter ook een gewilde nestelplaats voor ooievaars. Het distributienet naar schatting 6 of 10 kv heeft daardoor een dubbelfunctie. En hier zijn de belangen tegenstrijdig: enerzijds de betrouwbaarheid van de distributie een ooievaarsnest direct op de bedrading levert bij regen zeker een probleem op anderzijds gaat het ook om het voortbestaan van ooievaars. In Spanje is een eenvoudige oplossing te zien. Kilometers lang zijn op de masten een soort zware BBQ-roosters gemonteerd, ruim boven de spanningvoerende aders. De ooievaars wordt het hierdoor gemakkelijk gemaakt en tegelijkertijd zijn er geen risico s voor de voortgang van de elektriciteitsdistributie. Een mooi voorbeeld van een sparende oplossing. In Zuid- Portugal zijn de masten voorzien van schuine, metalen staven zodat een fraaie landingplaats wordt gefrustreerd. Langs de Guadiana, de grensrivier tussen Portugal en Spanje, zit op de masten zelfs een soort grote windsnelheidsmeters met halve bolletjes. Deze hebben ook nog eens extra spaken, zodat bij een beetje wind een tik in de ooievaarsknieholten een rustige zit onmogelijk maakt. In Faro, in het uiterste zuiden van Portugal, hebben de ooievaars me echt aan het denken gezet. In de oeroude stadskern hebben ze zelfs nesten gebouwd op gsm-antennes en een straalverbindingsschotel. Als ik nog even denk aan de commotie die mijn stukjes over elektrohypersensitiviteit hebben veroorzaakt, kijk ik met verbazing naar die vogels. Hebben ze een speciaal gen waardoor zij geen hinder van straling ervaren? Ze zitten er echt volop in. Het is raadselachtig, maar het schijnt ze niet te storen. Werpt dit een nieuw licht op de risico s van straling? De onrustbarende bijensterfte waarover al veel te doen is geweest blijkt ook al geen stralingsachtergrond te hebben. Wetenschappers in Wageningen hebben een bacterie ontdekt waaraan de bijensterfte nu wordt toegeschreven. Nu steekt ook de opwarming van de aarde anders in elkaar. Is er wel sprake van opwarming? We beleven turbulente tijden, we verliezen alle houvast. Waar moet je nu als milieubewuste ontwerper op aansturen? BOB verheul, R.J.VERHEUL@LIVE.NL 49
agenda Vmbo-scholen werken samen voor meer instroom in techniek Op de campus van het Deltion College in komstig uit alle geledingen van de techniek, zoals de motorvoertuigentechniek, Zwolle heeft eind juni de feestelijke aftrap plaatsgehad van een grootschalig metaal, elektro, procesindustrie en installatiebranche. De zeven zogenoemde samenwerkingsproject tussen dertig vmbo-scholen in de regio IJsseldelta en TechNet-kringen hebben tijdens de feestelijke aftrap van het evenement het technisch bedrijfsleven. Het belangrijkste doel: ervoor zorgen dat meer jongeren kiezen voor een technische oplei- van 45.500 euro om de samenwerking fi- cheques gekregen met een totaalwaarde ding en voor een baan in de techniek. De nancieel te ondersteunen. TechNet is een vmbo-scholen en deelnemende bedrijven project van het landelijke samenwerkingsverband TechniekTalent.nu, waarin worden aan elkaar gekoppeld om samen meer techniekactiviteiten te organiseren de sociale partners van acht verschillende bedrijfstakken uit de technische sec- en zo het techniekonderwijs aantrekkelijker te maken. Het kan daarbij bijvoorbeeld gaan om gastlessen, bedrijfsbezoe- Bèta Techniek. De coördinatie van de tor vertegenwoordigd zijn, en Platform ken, docentenstages en en prijsuitreikingen. De participerende bedrijven zijn af- van het Platform Techniek Zwolse TechNet-kringen ligt in handen Werkt. Studenten Saxion Hogeschool Enschede bouwen damrobot Na een half jaar onderzoeken, programmeren en testen hebben vier vierdejaars ronding van dit project valt samen met tegenstander van het bord halen. De af- studenten van de Saxion Hogeschool de lancering van de nieuwe studieroute een robot gemaakt die zelfstandig Mechatronica, die in september van kan dammen. De robot, Ger genaamd start gaat. Mechatronica is een vierjarige studieroute van Saxion binnen de (afkorting voor gaming and educational robotics), heeft de vorm van een opleidingen Elektrotechniek, Technische grijparm en bestaat uit hardware en natuurkunde en Werktuigbouwkunde. software. Ger houdt de status van het Hiermee speelt Saxion in op de vraag spel bij met zijn ogen, bepaalt wat de vanuit de mechatronica-industrie in volgende zet is met zijn processor en Twente naar breed opgeleide ingenieurs. De hbo-opleidingen stomen toe- maakt de uiteindelijke zet met zijn robotarm. Zijn hersenen berekenen komstige mechatronici klaar voor het de beste strategie voor een potje dammen aan de hand van de positie van Op Youtube staat een demonstratiepar- ontwerpen van systemen en machines. de stenen en de mogelijke zetten van tij van Ger met een van de studenten. de tegenstander. Ger kan na de laatste Ger wint die partij overigens dik. update ook geslagen damstenen van de Theben nieuw lid van knx Nederland Sinds 1 juni is Theben, een Duitse fabrikant van schakelklokken en andere klimaat- en temperatuurregelaars, met eigen mensen in Nederland actief. Voor de fabrikant was dit de directe aanleiding om toe te treden tot knx Nederland, een vereniging van fabrikanten die de internationale domoticastandaard knx in ons land promoot. Theben is al jarenlang lid van de internationale knx Association maar zal nu ook in Nederland bijdragen aan de groei van het protocol en het netwerk van knx Professionals. 7 8 september Elektro Event Gorinchem Evenementenhal, Gorinchem www.evenementenhalgorinchem.nl 7 9 september Bouw relatiedagen Evenementenhal, Gorinchem www.evenementenhalgorinchem.nl 12 14 oktober Bouw relatiedagen Evenementenhal, Hardenberg www.evenementenhalhardenberg.nl Televisietoren in gele lichtbundel voor Tour de France Het Zeeuwse bedrijf Control Light heeft speciaal voor de doorkomst van de Tour de France door de provincie de televisiemast van Goes in een gele gloed gezet. Als de zon onder is, wordt de toren in gele ledverlichting gezet, geleverd door het bedrijf. Het project is uitgevoerd in samenwerking met Sticht Licht. Normaal gesproken is de televisietoren alleen op donderdag, vrijdag en zaterdag verlicht. Evoswitch organiseert seminar met poolavonturier Het CO 2 -neutrale datacentrum EvoSwitch heeft eind juni enkele grote klanten van het bedrijf getrakteerd op een seminar met de Engelse poolavonturier Robert Swan. Poolavonturier Robert Swan (53) reist de wereld over om te wijzen op de gevolgen van de stijging van de temperatuur op aarde. Swan strijdt met zijn organisatie 2041 voor behoud van Antarctica en meer algemeen voor behoud van het milieu in de wereld. Hij heeft zijn organisatie de naam 2041 gegeven omdat in dat jaar het verdrag afloopt dat de ongerepte natuur van Antarctica momenteel nog beschermt. 50