's-hertogenbosch Statistisch jaarboek. Mei 2010, Gemeente 's-hertogenbosch, Afdeling Onderzoek & Statistiek

's-hertogenbosch 2009-2010 Statistisch jaarboek Mei 2010, Gemeente 's-hertogenbosch, Afdeling Onderzoek & Statistiek

Verklaring der tekens. = gegevens ontbreken - = nul 0 (0,0) = het getal is kleiner dan de helft van de gekozen eenheid niets (blank) = een cijfer kan op logische gronden niet voorkomen < = kleiner dan, resp. minder dan > = groter dan, resp. meer dan 500 = 500 en meer 10-19 = 10 tot en met 19 2009/2010 = het gemiddelde over de jaren 2009/2010 2009/'10 = boekjaar, schooljaar enz. beginnend in 2009 en eindigend in 2010 In geval van afronding kan het voorkomen dat de totalen niet geheel overeenstemmen met de som der opgetelde getallen. Met ingang van 1996 zijn de cijfers incl. Rosmalen tenzij anders vermeld. In 1972 heeft een grenscorrectie plaatsgevonden: Empel en Engelen zijn toegevoegd aan 's-hertogenbosch

Inhoudsopgave Vanaf blz. Hoofdstuk 0 Bevolking en bestuur 0.1 Stand van de bevolking 7 0.2 Loop van de bevolking 21 0.3 Geboorte en sterfte 23 0.4 Huwelijken en echtscheidingen 27 0.5 Vestiging en vertrek 29 0.6 Bestuur 40 0.7 Organisatie 45 Hoofdstuk 1 Openbare orde en veiligheid 1.1 Politie 51 1.2 Brandweer 52 Hoofdstuk 2 Verkeer en vervoer 2.1 Verkeer 55 2.2 Parkeren 58 2.3 Verkeersongevallen 60 Hoofdstuk 3 Economische Zaken 3.1 Werkgelegenheid grote steden 65 3.2 Vestigingen en werkzame personen 67 3.3 Detailhandel 75 3.4 Inkomen 77 Hoofdstuk 4 Onderwijs 4.1 Onderwijs 85 4.2 Basisonderwijs 86 4.3 Speciaal onderwijs 89 4.4 Voortgezet onderwijs 89 4.5 Leerlingen MBO en HBO 92 Hoofdstuk 5 Cultuur en recreatie 5.1 Bezoekers aan de stad 95 5.2 Theaters 95 5.3 Musea 96 5.4 Kunstuitleen 96 5.5 Bibliotheek 97 5.6 Stadsarchief 98 5.7 Sport en recreatie 99 3

Inhoudsopgave Vanaf blz. Hoofdstuk 6 Sociale voorzieningen en maatschappelijke dienstverlening 6.1 Uitkeringen 103 6.2 Arbeidsmarkt en Sociale zaken 105 6.3 Uitkeringsgerechtigden 106 6.4 Niet werkende werkzoekenden 108 6.5 Kredietbank 114 6.6 Bureau Sociaal Raadslieden 115 6.7 Kinderopvang 116 Hoofdstuk 7 Volksgezondheid en milieu 7.1 Volksgezondheid 119 7.2 Milieu 121 Hoofdstuk 8 Ruimtelijke ordening en volkshuisvesting 8.1 Woningvoorraad 125 8.2 Bewoners per adres 132 8.3 Woningzoekenden 135 8.4 Bedrijventerreinen 135 8.5 Oppervlakte 136 4

Hoofdstuk 0 Bevolking en bestuur

0.1.1 Ontwikkeling Nederlandse steden naar inwonertal, CBS Inwoners Inwoners Inwoners Inwoners Inwoners *Inwoners Gemeente 1-1-1970 1-1-1980 1-1-1990 1-1-2000 1-1-2009 1-1-2010 1 Amsterdam 831.463 716.919 695.162 730.553 757.861 767.849 2 Rotterdam 686.586 579.194 579.179 592.536 584.107 590.131 3 DenHaag 550.613 456.886 441.506 440.769 482.742 489.375 4 Utrecht 278.966 237.037 230.358 233.652 299.484 306.731 5 Eindhoven 188.631 194.451 191.467 201.701 212.324 214.036 6 Tilburg 152.589 151.799 156.421 193.065 203.482 204.924 7 Almere.. 71.086 142.718 185.937 188.209 8 Groningen 168.843 161.322 167.872 173.154 184.675 187.622 9 Breda 121.209 117.259 123.025 160.556 171.946 173.445 10 Nijmegen 148.790 147.614 144.748 152.170 161.675 162.932 11 Enschede 139.245 143.042 146.010 149.485 155.228 157.321 12 Apeldoorn 123.628 138.164 147.586 153.222 156.045 155.775 13 Haarlem 172.235 158.291 149.269 148.451 148.220 149.516 14 Arnhem 132.531 127.846 130.220 138.126 145.417 147.244 15 Zaanstad 117.100 128.809 130.007 135.738 143.837 145.282 16 Amersfoort 78.189 88.097 99.403 126.088 143.338 144.879 17 Haarlemmermeer 58.966 77.657 95.782 111.101 142.110 142.882 18 's-hertogenbosch 81.574 87.897 91.113 129.051 137.777 139.635 19 Zoetermeer 17.130 63.832 96.292 109.927 120.947 121.580 20 Zwolle 76.167 82.190 94.131 105.786 117.663 118.943 21 Dordrecht 88.699 107.453 109.285 119.793 118.390 118.607 22 Maastricht 93.927 109.285 117.008 122.031 118.355 118.597 23 Leiden 101.221 103.046 110.423 117.143 116.936 117.342 24 Emmen 79.085 89.763 92.807 106.007 109.465 109.510 25 Ede 74.511 82.829 93.377 101.676 107.668 107.832 26 Venlo.. 63.918 64.864 91.467 100.328 27 Westland 99.512 99.744 28 Deventer.. 66.888 83.956 97.698 98.660 29 Delft 83.698 83.939 88.739 96.098 96.534 96.691 30 Sittard-Geleen 95.443 95.213 31 Leeuwarden 88.668 84.815 85.570 88.853 93.601 94.131 32 Alkmaar 52.091 71.245 89.649 92.800 93.457 93.912 33 Heerlen 75.147 71.102 94.046 95.114 89.347 89.267 34 Helmond.. 68.159 80.098 87.700 88.338 35 Hilversum 99.792 92.964 84.608 82.115 84.285 84.573 Noord-Brabant 1.787.783 2.051.195 2.189.481 2.391.123 2.434.744 2.445.358 Nederland 12.957.621 14.091.014 14.892.574 15.860.063 16.486.587 16.577.612 *) voorlopige cijfers Bron: CBS, www.cbs.nl/statline ('s-hertogenbosch, bron gemeente) 7

A 01 Ontwikkeling Nederlandse steden naar inwonertal Amsterdam 1 Rotterdam 2 Den Haag 3 Utrecht 4 Eindhoven 5 Tilburg 6 Almere 7 Groningen 8 Breda 9 Nijmegen 10 Enschede 11 Apeldoorn 12 Haarlem 13 Arnhem 14 Zaanstad 15 Amersfoort 16 Haarlemmermeer 17 's-hertogenbosch 18 Zoetermeer 19 Zwolle 20 Dordrecht 21 Maastricht 22 Leiden 23 Emmen 24 Ede 25 Venlo 26 Westland 27 Deventer 28 Delft 29 Sittard-Geleen 30 Leeuwarden 31 Alkmaar 32 Heerlen 33 Helmond 34 Hilversum 35 0 100.000 200.000 300.000 400.000 500.000 600.000 700.000 800.000 900.000 2000 2010 8

0.1.2 Bevolkingsontwikkeling 's-hertogenbosch, per 1 januari Index Jaar Mannen Vrouwen Totaal 1990 = 100 1900 14.332 16.195 30.527 33,5 1910 16.330 18.598 34.928 38,3 1920 18.246 19.821 38.067 41,8 1930 19.973 22.006 41.979 46,1 1940 23.444 25.378 48.822 53,6 1950 27.822 29.475 57.297 62,9 1960 34.960 35.326 70.286 77,1 1970 40.293 41.281 81.574 89,5 1971 40.324 41.077 81.401 89,3 1972 42.137 43.056 85.193 93,5 1973 41.868 43.046 84.914 93,2 1974 41.714 43.045 84.759 93,0 1975 42.009 43.502 85.511 93,8 1976 42.368 43.816 86.184 94,6 1977 42.574 44.235 86.809 95,3 1978 42.500 44.275 86.775 95,2 1979 42.782 44.627 87.409 95,9 1980 42.991 44.906 87.897 96,5 1981 43.350 45.227 88.577 97,2 1982 43.850 45.846 89.696 98,4 1983 43.683 45.798 89.481 98,2 1984 43.463 45.613 89.076 97,8 1985 43.439 45.798 89.237 97,9 1986 43.315 45.737 89.052 97,7 1987 43.685 46.064 89.749 98,5 1988 43.714 46.287 90.001 98,8 1989 44.067 46.507 90.574 99,4 1990 44.305 46.812 91.117 100,0 1991 44.819 47.237 92.056 101,0 1992 45.393 47.772 93.165 102,2 1993 46.044 48.296 94.340 103,5 1994 46.590 48.868 95.458 104,8 1995 47.072 49.319 96.391 105,8 1996* 61.242 63.803 125.045 137,2 1997 62.062 64.462 126.524 138,9 1998 62.492 64.854 127.346 139,8 1999 62.941 65.039 127.980 140,5 2000 63.470 65.572 129.042 141,6 2001 64.270 66.232 130.502 143,2 2002 64.864 66.800 131.664 144,5 2003 65.229 67.264 132.493 145,4 2004 65.705 67.821 133.526 146,5 2005 65.912 68.093 134.005 147,1 2006 66.264 68.480 134.744 147,9 2007 66.691 68.985 135.676 148,9 2008 67.059 69.440 136.499 148,9 2009 67.715 70.062 137.777 151,2 2010 68.652 70.983 139.635 153,2 * Met ingang van 1996 betreffen de gegevens 's-hertogenbosch en Rosmalen Bron: GBA 9

A 02 Bevolkingsontwikkeling 's-hertogenbosch inwoners x 1.000 140 120 1996 samenvoeging met Rosmalen 100 80 60 40 20 1969 19731977 1981 1985 1989 1993 1997 2001 2005 2009 00-19 20-44 45-64 65 => 10

0.1.3 Inwoners naar leeftijdsgroep en geslacht op 1 januari Mannen 0-4 5-14 15-19 20-24 25-44 45-64 65 - < Totaal 1987 2.747 5.399 3.673 4.407 14.812 8.766 3.881 43.685 1988 2.737 5.275 3.470 4.318 15.163 8.748 4.003 43.714 1989 2.719 5.260 3.346 4.352 15.423 8.806 4.161 44.067 1990 2.805 5.175 3.198 4.318 15.699 8.872 4.238 44.305 1991 2.874 5.134 3.082 4.277 16.133 8.985 4.335 44.820 1992 2.873 5.224 2.906 4.290 16.376 9.330 4.394 45.393 1993 2.990 5.312 2.779 4.163 16.564 9.764 4.472 46.044 1994 2.990 5.371 2.690 4.078 16.904 10.038 4.519 46.590 1995 2.990 5.464 2.645 3.887 17.192 10.282 4.612 47.072 1996 3.942 7.378 3.502 4.563 22.124 13.859 5.874 61.242 1997 4.027 7.420 3.537 4.280 22.513 14.229 6.056 62.062 1998 4.024 7.535 3.601 4.049 22.472 14.608 6.203 62.492 1999 4.053 7.539 3.606 3.982 22.530 14.934 6.297 62.941 2000 4.096 7.591 3.645 3.923 22.571 15.225 6.419 63.470 2001 4.199 7.715 3.643 3.870 22.670 15.612 6.561 64.270 2002 4.242 7.764 3.696 3.921 22.640 15.925 6.676 64.864 2003 4.248 7.838 3.709 4.019 22.301 16.300 6.814 65.229 2004 4.242 7.800 3.782 4.043 22.171 16.717 6.950 65.705 2005 4.101 7.830 3.844 4.073 21.898 17.053 7.113 65.912 2006 4.073 7.879 3.922 4.008 21.620 17.424 7.338 66.264 2007 4.011 7.921 3.881 4.027 21.480 17.804 7.567 66.691 2008 3.929 7.890 3.952 3.980 21.323 18.175 7.810 67.059 2009 3.997 7.857 3.896 4.150 21.216 18.559 8.040 67.715 2010 4.121 7.856 3.902 4.275 21.236 18.967 8.295 68.652 Vrouwen 0-4 5-14 15-19 20-24 25-44 45-64 65 - < Totaal 1987 2.539 5.109 3.618 4.535 14.175 9.576 6.512 46.064 1988 2.547 5.005 3.505 4.498 14.530 9.514 6.688 46.287 1989 2.539 4.922 3.292 4.594 14.791 9.529 6.840 46.507 1990 2.526 4.955 3.034 4.587 15.109 9.521 7.080 46.812 1991 2.574 4.957 2.901 4.538 15.451 9.617 7.198 47.236 1992 2.700 4.983 2.707 4.457 15.817 9.846 7.262 47.772 1993 2.734 5.076 2.618 4.367 16.053 10.030 7.418 48.296 1994 2.824 5.100 2.613 4.131 16.479 10.213 7.508 48.868 1995 2.922 5.124 2.593 3.906 16.817 10.368 7.589 49.319 1996 3.786 6.984 3.491 4.500 21.597 13.991 9.454 63.803 1997 3.793 7.037 3.565 4.323 21.840 14.283 9.621 64.462 1998 3.833 7.091 3.609 4.067 21.911 14.594 9.749 64.854 1999 3.794 7.153 3.554 4.034 21.913 14.800 9.791 65.039 2000 3.772 7.262 3.621 4.030 21.957 15.057 9.873 65.572 2001 3.852 7.298 3.602 4.182 21.901 15.475 9.922 66.232 2002 3.990 7.382 3.542 4.180 21.880 15.786 10.040 66.800 2003 4.024 7.398 3.592 4.169 21.812 16.250 10.019 67.264 2004 4.108 7.359 3.743 4.169 21.690 16.642 10.110 67.821 2005 4.097 7.381 3.631 4.267 21.412 17.020 10.285 68.093 2006 4.019 7.401 3.667 4.202 21.367 17.375 10.449 68.480 2007 3.979 7.407 3.729 4.144 21.253 17.871 10.602 68.985 2008 3.959 7.484 3.726 4.214 21.006 18.272 10.779 69.440 2009 3.916 7.530 3.732 4.334 20.948 18.675 10.927 70.062 2010 4.006 7.523 3.850 4.348 21.013 19.015 11.228 70.983 Vanaf 1996 incl. Rosmalen Bron: GBA 11

0.1.4 Inwoners naar leeftijd en geslacht, 1 januari 2010 Mannen Vrouwen Totaal 0/00 Mannen Vrouwen Totaal 0/00 0 888 867 1.755 12,6 50 1.018 1063 2.081 14,9 1 813 832 1.645 11,8 51 977 1006 1.983 14,2 2 786 788 1.574 11,3 52 970 1013 1.983 14,2 3 825 769 1.594 11,4 53 915 935 1.850 13,2 4 809 750 1.559 11,2 54 900 974 1.874 13,4 0-4 4.121 4.006 8.127 58,2 50-54 4.780 4.991 9.771 70,0 5 771 778 1.549 11,1 55 866 877 1.743 12,5 6 738 806 1.544 11,1 56 875 897 1.772 12,7 7 785 767 1.552 11,1 57 960 915 1.875 13,4 8 800 797 1.597 11,4 58 910 862 1.772 12,7 9 824 786 1.610 11,5 59 869 894 1.763 12,6 5-9 3.918 3.934 7.852 56,2 55-59 4.480 4.445 8.925 63,9 10 837 733 1.570 11,2 60 857 835 1.692 12,1 11 758 714 1.472 10,5 61 894 910 1.804 12,9 12 778 721 1.499 10,7 62 945 913 1.858 13,3 13 804 741 1.545 11,1 63 871 870 1.741 12,5 14 761 680 1.441 10,3 64 715 707 1.422 10,2 10-14 3.938 3.589 7.527 53,9 60-64 4.282 4.235 8.517 61,0 15 765 780 1.545 11,1 65 644 744 1.388 9,9 16 743 738 1.481 10,6 66 624 618 1.242 8,9 17 805 728 1.533 11,0 67 569 600 1.169 8,4 18 806 801 1.607 11,5 68 543 568 1.111 8,0 19 783 803 1.586 11,4 69 544 591 1.135 8,1 15-19 3.902 3.850 7.752 55,5 65-69 2.924 3.121 6.045 43,3 20 819 794 1.613 11,6 70 501 584 1.085 7,8 21 870 846 1.716 12,3 71 458 541 999 7,2 22 842 885 1.727 12,4 72 452 494 946 6,8 23 912 884 1.796 12,9 73 405 507 912 6,5 24 832 939 1.771 12,7 74 412 449 861 6,2 20-24 4.275 4.348 8.623 61,8 70-74 2.228 2.575 4.803 34,4 25 935 1.047 1.982 14,2 75 382 471 853 6,1 26 958 978 1.936 13,9 76 312 512 824 5,9 27 976 995 1.971 14,1 77 339 458 797 5,7 28 1.036 1.095 2.131 15,3 78 317 443 760 5,4 29 1.044 1.087 2.131 15,3 79 286 420 706 5,1 25-29 4.949 5.202 10.151 72,7 75-79 1.636 2.304 3.940 28,2 30 1.084 1.023 2.107 15,1 80 241 388 629 4,5 31 1.029 1.018 2.047 14,7 81 204 376 580 4,2 32 921 948 1.869 13,4 82 196 378 574 4,1 33 958 1.016 1.974 14,1 83 179 284 463 3,3 34 1.017 947 1.964 14,1 84 149 276 425 3,0 30-34 5.009 4.952 9.961 71,3 80-84 969 1.702 2.671 19,1 35 1.031 957 1.988 14,2 85 127 315 442 3,2 36 1.045 1.022 2.067 14,8 86 100 229 329 2,4 37 1.093 1.126 2.219 15,9 87 95 202 297 2,1 38 1.182 1.095 2.277 16,3 88 62 205 267 1,9 39 1.236 1.113 2.349 16,8 89 40 144 184 1,3 35-39 5.587 5.313 10.900 78,1 85-89 424 1.095 1.519 10,9 40 1.206 1.201 2.407 17,2 90 34 102 136 1,0 41 1.123 1.159 2.282 16,3 91 24 79 103 0,7 42 1.185 1.067 2.252 16,1 92 21 74 95 0,7 43 1.057 1.063 2.120 15,2 93 9 50 59 0,4 44 1.120 1.056 2.176 15,6 94 9 41 50 0,4 40-44 5.691 5.546 11.237 80,5 90-94 97 346 443 3,2 45 1.141 1.105 2.246 16,1 95 e.o. 17 85 102 0,7 46 1.070 1.052 2.122 15,2 47 1.103 1.068 2.171 15,5 48 1.050 1.108 2.158 15,5 49 1.061 1.011 2.072 14,8 45-49 5.425 5.344 10.769 77,1 Totaal 68.652 70.983 139.635 100,0 Bron: GBA 12

A 03 Leeftijdsopbouw, 1990 en 2010 2010 1990 95 e.o. 90-94 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 5-9 0-4 60 40 20 0 20 40 60 aantal per 1000 inwoners mannen vrouwen 13

0.1.5 Inwoners naar burgerlijke staat, 1 januari Ongehuwd* Gehuwd Weduwstaat Gescheiden Geregistr. Gescheiden Achtergebl. Totaal partnerschap ger. partn. ger. partn. 1990 42.069 38.366 5.206 5.476 91.117 1991 42.431 38.914 5.237 5.474 92.056 1992 42.782 39.448 5.124 5.811 93.165 1993 43.308 39.948 5.325 5.759 94.340 1994 44.066 40.192 5.338 5.862 95.458 1995 44.765 40.260 5.364 6.002 96.391 1996 57.598 53.592 6.535 7.320 125.045 1997 58.712 53.648 6.585 7.579 126.524 1998 59.252 53.783 6.601 7.710 127.346 1999 59.768 53.832 6.529 7.851 127.980 2000 60.786 53.634 6.553 8.069 129.042 2001 61.842 53.713 6.604 8.343 130.502 2002 62.461 53.710 6.614 8.602 259 15 3 131.664 2003 63.027 53.678 6.649 8.740 295 100 4 132.493 2004 63.613 53.820 6.625 8.901 373 186 8 133.526 2005 64.047 53.458 6.683 9.058 482 269 8 134.005 2006 64.617 53.193 6.713 9.302 546 363 10 134.744 2007 65.458 52.951 6.735 9.473 629 417 13 135.676 2008 66.084 52.719 6.751 9.733 732 463 17 136.499 2009 67.143 52.565 6.788 9.889 844 526 22 137.777 2010 68.516 52.670 6.797 10.142 943 544 23 139.635 *) t/m 2001 Inclusief geregistreerde partnerschappen 0.1.5 a Burgerlijke staat in % van het totaal Ongehuwd* Gehuwd Weduwstaat Gescheiden Geregistr. Gescheiden Achtergebl. Totaal partnerschap ger. partn. ger. partn. 1990 46,2 42,1 5,7 6,0 100,0 1991 46,1 42,3 5,7 5,9 100,0 1992 45,9 42,3 5,5 6,2 100,0 1993 45,9 42,3 5,6 6,1 100,0 1994 46,2 42,1 5,6 6,1 100,0 1995 46,4 41,8 5,6 6,2 100,0 1996 46,1 42,9 5,2 5,9 100,0 1997 46,4 42,4 5,2 6,0 100,0 1998 46,5 42,2 5,2 6,1 100,0 1999 46,7 42,1 5,1 6,1 100,0 2000 47,1 41,6 5,1 6,3 100,0 2001 47,4 41,2 5,1 6,4 100,0 2002 47,5 40,8 5,0 6,5 0,2 0,0 0,0 100,0 2003 47,6 40,5 5,0 6,6 0,2 0,1 0,0 100,0 2004 47,6 40,3 5,0 6,7 0,3 0,1 0,0 100,0 2005 47,8 39,9 5,0 6,8 0,4 0,2 0,0 100,0 2006 48,0 39,5 5,0 6,9 0,4 0,3 0,0 100,0 2007 48,2 39,0 5,0 7,0 0,5 0,3 0,0 100,0 2008 48,4 38,6 4,9 7,1 0,5 0,3 0,0 100,0 2009 48,7 38,2 4,9 7,2 0,6 0,4 0,0 100,0 2010 49,1 37,7 4,9 7,3 0,7 0,4 0,0 100,0 *) t/m 2001 Inclusief geregistreerde partnerschappen Bron: GBA 14

0.1.6 Inwoners naar leeftijdsgroep, geslacht en burgerlijke staat, 1 januari 2010 Mannen Geregistr. Achtergebl. Gescheiden Leeftijd Ongehuwd Gehuwd partnerschap Weduwstaat ger. partn. Gescheiden ger. partn. 0-4 4.121 5-9 3.918 10-14 3.938 15-19 3.902 20-24 4.215 54 2 3 1 25-29 4.350 526 37 1 30 5 30-34 3.360 1.456 68 2 100 23 35-39 2.602 2.526 86 5 325 43 40-44 1.802 3.177 72 22 576 42 45-49 1.314 3.287 53 30 1 694 46 50-54 954 3.013 44 52 1 688 28 55-59 557 3.126 41 82 2 649 23 60-64 332 3.143 31 169 2 585 20 65-69 177 2.258 17 169 2 291 10 70-74 118 1.681 11 224 189 5 75-79 73 1.201 4 254 1 101 2 80-84 35 635 3 245 51 85-89 23 239 1 152 9 90-94 5 38 52 2 95 - > 7 10 Totaal 35.796 26.367 470 1.469 9 4.293 248 Vrouwen Geregistr. Achtergebl. Gescheiden Leeftijd Ongehuwd Gehuwd partnerschap Weduwstaat ger. partn. Gescheiden ger. partn. 0-4 4006 5-9 3934 10-14 3589 15-19 3847 3 20-24 4122 200 14 1 9 2 25-29 3994 1056 52 2 85 13 30-34 2675 1927 78 8 1 226 37 35-39 1877 2817 82 19 465 53 40-44 1376 3257 57 35 2 771 48 45-49 1012 3327 44 78 1 833 49 50-54 722 3151 46 130 893 49 55-59 408 2934 49 219 3 811 21 60-64 257 2788 26 427 6 718 13 65-69 180 1946 17 549 1 421 7 70-74 164 1385 1 749 272 4 75-79 205 924 5 988 182 80-84 187 430 1 988 96 85-89 127 139 1 775 53 90-94 32 17 284 13 95 - > 6 2 76 1 Totaal 32.720 26.303 473 5.328 14 5.849 296 Bron: GBA 15

0.1.7 Inwoners per wijk, 1 januari 2007 2008 2009 2010 01 Binnenstad 11.753 11.869 11.818 11.936 02 Zuidoost 11.847 11.840 11.871 11.821 03 Graafsepoort 13.017 13.108 13.262 13.399 04 Muntel / Vliert 7.059 6.913 6.887 6.847 05 Rosmalen zuid 9.334 9.296 9.301 9.207 06 Rosmalen noord 13.460 13.313 13.235 12.964 07 De Groote Wielen 1.495 2.757 3.917 4.929 08 Empel 5.397 5.422 5.516 6.328 09 Noord 19.220 18.950 19.049 19.365 10 Maaspoort 17.772 17.511 17.435 17.336 11 West 20.082 20.010 19.901 19.898 12 Engelen 5.240 5.510 5.585 5.605 Totale stad 135.676 136.499 137.777 139.635 Bron: GBA 16

0.1.8 Inwoners naar leeftijdsgroep en wijk, 1 januari 2010 0-4 5-14 15-19 20-44 45-64 65 - < Totaal 01 Binnenstad 382 465 330 5.940 3.103 1.716 11.936 02 Zuidoost 459 974 518 3.798 3.082 2.990 11.821 03 Graafsepoort 787 1.472 719 5.105 3.470 1.846 13.399 04 Muntel / Vliert 435 623 391 2.988 1.749 661 6.847 05 Rosmalen zuid 440 1.187 580 2.326 3.133 1.541 9.207 06 Rosmalen noord 574 1.813 1.037 3.548 4.094 1.898 12.964 07 De Groote Wielen 759 693 125 2.714 564 74 4.929 08 Empel 631 1.110 337 2.497 1.293 460 6.328 09 Noord 1.063 2.043 1.210 6.283 5.936 2.830 19.365 10 Maaspoort 1.060 2.365 1.175 5.859 5.329 1.548 17.336 11 West 1.010 1.739 1.063 7.931 4.715 3.440 19.898 12 Engelen 527 895 267 1.883 1.514 519 5.605 Totale stad 8.127 15.379 7.752 50.872 37.982 19.523 139.635 Bron: GBA A 04 Inwoners naar leeftijdsgroep en wijk, 1 januari 2010 0% 20% 40% 60% 80% 100% 01 Binnenstad 02 Zuidoost 03 Graafsepoort 04 Muntel / Vliert 05 Rosmalen zuid 06 Rosmalen noord 07 De Groote Wielen 08 Empel 09 Noord 10 Maaspoort 11 West 12 Engelen 0-19 20-44 45-64 65-< 17

0.1.9 Inwoners naar de meest voorkomende nationaliteiten (niet Nederlands), 1 januari 2007 2008 2009 2010 Marokko 1.062 997 970 908 Turkije 937 886 825 793 Duitsland 307 335 379 394 Polen 151 169 268 283 Groot Brittanië 224 222 242 239 België 189 180 184 188 Spanje 148 141 145 156 Italië 122 127 128 135 Frankrijk 102 104 118 128 China 83 84 93 89 Verenigde Staten 86 81 85 87 India 27 38 56 80 Indonesië 67 65 62 70 Griekenland 59 66 64 69 Overig 2.253 2.431 2.587 2.729 Totaal 5.817 5.926 6.206 6.348 Nationaliteit: het wettelijk onderdaan zijn van een bepaalde staat (staatsburgerschap). 0.1.9 a Inwoners naar etniciteit, 1 januari 2007 2008 2009 2010 Marokko 4.216 4.284 4.391 4.487 Turkije 2.726 2.748 2.759 2.819 Suriname 1.813 1.809 1.832 1.846 Antillen en Aruba 929 934 945 988 Irak 441 460 443 468 Iran 377 390 409 407 China 335 350 379 394 Afghanistan 275 294 302 316 Vietnam 277 287 304 313 Overig niet westerse landen 2.123 2.207 2.381 2.568 Ned. Indië, Indonesië, Ned. Nieuwguine 4.113 4.086 4.059 4.053 Duitsland, Bondsrepubliek Duitsland 2.278 2.271 2.282 2.288 België 970 967 977 986 Joegoslavië 782 788 783 798 Grootbrittanië 576 573 608 612 Polen 380 406 518 546 Sovjet Unie 378 400 446 484 Italië 310 327 326 332 Frankrijk 267 278 294 312 Spanje 254 262 267 274 Ver. Staten van Amerika 216 205 221 230 Overige westerse landen 1.189 1.288 1.330 1.385 Nederlanders 110.451 110.885 111.521 112.729 Totaal 135.676 136.499 137.777 139.635 Een persoon behoort tot de autochtone bevolking als beide ouders geboren zijn in Nederland. Bron: GBA 18

A 05 Inwoners (niet Nederlandse nationaliteit) naar de meest voorkomende nationaliteiten 1 januari 2010 Overig 50% Marokko 15% Turkije 12% Duitsland 6% Frankrijk 2% Italië 2% Spanje 2% Polen 4% Groot Brittanië 4% België 3% A 05a Allochtone inwoners naar etniciteit, 1 januari 2010 westers 45% overig niet westers 13% Marokko 17% Iran 2% Irak 2% Suriname 7% Turkije 10% Nederlandse Antillen 4% 19

0.1.10 Autochtonen, westerse allochtonen en niet-westerse allochtonen per wijk, 1 januari 2010 1e generatie 2e generatie 1e generatie 2e generatie Westerse Westerse Niet-westerse Niet-westerse Autochtonen allochtonen allochtonen allochtonen allochtonen 01 Binnenstad 9761 578 730 563 304 02 Zuidoost 9728 406 555 633 499 03 Graafsepoort 10963 393 611 757 675 04 Muntel / Vliert 5479 250 360 418 340 05 Rosmalen zuid 8249 205 495 123 135 06 Rosmalen noord 11750 293 516 209 196 07 De Groote Wielen 4176 142 302 124 185 08 Empel 5586 125 311 129 177 09 Noord 14038 866 1.151 1.816 1.494 10 Maaspoort 14593 582 1.051 602 508 11 West 13350 966 996 2.461 2.125 12 Engelen 5056 125 291 54 79 Totale stad 112.729 4.931 7.369 7.889 6.717 Autochtonen: Een persoon behoort tot de autochtone bevolkingsgroep indien beide ouders geboren zijn in Nederland. Allochtonen: Personen die woonachtig zijn in Nederland en van wie tenminste één ouder is geboren in het buitenland. Allochtonen die in het buitenland zijn geboren worden gerekend tot de 1e generatie, die in Nederland zijn geboren de 2e generatie. Westerse allochtonen: Allochtonen met als herkomstgroepering Europa (excl. Turkije), Noord-Amerika, Oceanië, Indonesië of Japan. Niet-westerse allochtonen: Allochtonen met als herkomstgroepering Turkije, Marokko, Suriname, de Nederlandse Antillen of Aruba, of een ander land in Azië (m.u.v. Japan en Indonesië), Afrika of Latijns Amerika. (De herkomstgroepering wordt bepaald aan de hand van het geboorteland van de persoon zelf (1e generatie), of van de moeder (2e generatie) tenzij de moeder in Nederland is geboren. In dat geval is gerubriceerd naar het geboorteland van de vader.) Definitie: CBS Bron: GBA 0.1.11 Inwoners naar etniciteit per wijk, 1 januari 2006 2007 2008 2009 2010 01 Binnenstad 2.016 2.043 2.105 2.121 2.175 02 Zuidoost 2.037 2.022 2.035 2.102 2.093 03 Graafsepoort 2.222 2.217 2.218 2.341 2.436 04 Muntel / Vliert 1.405 1.381 1.377 1.378 1.368 05 Rosmalen zuid 961 984 984 964 958 06 Rosmalen noord 1.199 1.177 1.214 1.241 1.214 07 De Groote Wielen 76 216 383 547 753 08 Empel 588 593 595 629 742 09 Noord 5.024 5.077 5.057 5.198 5.327 10 Maaspoort 2.653 2.645 2.610 2.688 2.743 11 West 6.262 6.393 6.501 6.517 6.548 12 Engelen 426 477 535 530 549 Totale stad 24.869 25.225 25.614 26.256 26.906 Bron: GBA 20

0.2.1 Loop van de bevolking Levend Overleden Geboorte- Vestiging Vertrek Vestigings- Stand geboren overschot overschot 31-12 1988 1.117 692 425 4.294 4.103 191 90.574 1989 1.133 818 315 4.608 4.334 274 91.117 1990 1.121 727 394 4.668 4.136 532 92.056 1991 1.221 779 442 4.638 3.990 648 93.165 1992 1.195 786 409 4.673 3.974 699 94.340 1993 1.219 815 404 4.905 4.230 675 95.458 1994 1.322 790 532 4.957 4.551 406 96.391 1995 1.549 1.022 630 7.084 6.419 806 125.045 1996 1.670 1.020 650 6.523 5.822 701 126.524 1997 1.622 1.067 555 6.080 5.772 308 127.346 1998 1.583 1.032 551 6.351 6.252 99 127.980 1999 1.607 1.065 542 6.144 5.633 511 129.042 2000 1.727 994 733 6.207 5.455 752 130.502 2001 1.753 1.024 729 5.842 5.373 469 131.664 2002 1.717 1.119 598 6.267 6.054 213 132.493 2003 1.681 1.061 620 6.261 5.830 431 133.526 2004 1.676 1.003 668 6.057 6.204-147 134.005 2005 1.634 1.000 634 6.459 6.241 218 134.744 2006 1.640 1.031 609 6.723 6.385 338 135.676 2007 1.616 951 665 6.505 6.324 181 136.499 2008 1.651 1.064 587 7.178 6.492 686 137.777 2009 1.768 1.052 716 6.884 5.732 1.152 139.635 0.2.1 a Loop van de bevolking per 1.000 inwoners Levend Overleden Geboorte- Vestiging Vertrek Vestigingsgeboren overschot overschot 1988 12,4 7,7 4,7 47,6 45,4 2,1 1989 12,5 9,0 3,5 50,7 47,7 3,0 1990 12,2 7,9 4,3 51,0 45,2 5,8 1991 13,2 8,4 4,8 50,1 43,1 7,0 1992 12,7 8,4 4,4 49,8 42,4 7,5 1993 12,8 8,6 4,3 51,7 44,6 7,1 1994 13,8 8,2 5,5 51,7 47,4 4,2 1995 12,4 8,2 5,1 56,9 51,5 6,5 1996 13,3 8,1 5,2 51,9 46,3 5,6 1997 12,8 8,4 4,4 47,9 45,5 2,4 1998 12,4 8,1 4,3 49,7 49,0 0,8 1999 12,5 8,3 4,2 47,8 43,8 4,0 2000 13,2 7,6 5,6 47,6 41,8 5,8 2001 13,3 7,8 5,5 44,4 40,8 3,6 2002 13,0 8,4 4,5 47,3 45,7 1,6 2003 12,6 7,9 4,6 46,9 43,7 3,2 2004 12,5 7,5 5,0 45,2 46,3-1,1 2005 12,1 7,4 4,7 47,9 46,3 1,6 2006 12,1 7,6 4,5 49,6 47,1 2,5 2007 11,8 7,0 4,9 47,7 46,3 1,3 2008 12,0 7,7 4,3 52,1 47,1 5,0 2009 12,8 7,6 5,2 50,0 41,6 8,4 Bron: GBA 21

A 06 Loop der bevolking 8.000 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Overleden Levend geboren Vertrek Vestiging 0.2.2 Loop van de bevolking per wijk, 2009 Migratie *) Binnenverhuizingen **) Geboorte Sterfte Vestiging Vertrek Vestiging Vertrek Binnenwijks 01 Binnenstad 114 102 1.287 1.039 705 839 428 02 Zuidoost 110 185 546 415 597 703 248 03 Graafsepoort 174 88 619 467 682 790 267 04 Muntel / Vliert 110 33 557 508 422 585 136 05 Rosmalen zuid 83 102 291 277 293 384 158 06 Rosmalen noord 108 107 290 368 293 434 205 07 De Groote Wielen 175 6 296 136 774 141 81 08 Empel 117 18 266 109 714 159 268 09 Noord 217 174 741 713 1.171 930 453 10 Maaspoort 211 61 521 521 572 817 328 11 West 254 161 1.306 995 801 1.202 824 12 Engelen 95 15 164 184 105 145 94 onbekend Totale stad 1.768 1.052 6.884 5.732 7.129 7.129 3.490 *) Vestiging uit en vertrek naar een andere gemeente of buitenland **) Verhuizingen binnen de gemeente 's-hertogenbosch Bron: GBA 22

0.3.1 Geboorte naar leeftijd van de moeder Jaar < - 20 20-24 25-29 30-34 35-39 40 - < kend leeftijd Totaal onbe- Gem. 1985 43 249 443 248 52 10 1.045 1986 37 272 454 290 72 12 1.137 1987 26 236 462 295 81 15 1.115 1988 50 260 443 275 81 8 1.117 1989 39 255 428 325 69 17 1.133 1990 28 243 419 320 93 18 1.121 1991 29 235 450 377 109 21 1.221 1992 26 216 431 398 110 14 1.195 1993 20 202 453 411 113 20 1.219 1994 26 208 468 455 145 20 1.322 1995 16 158 425 456 154 16 1.225 1996 32 153 570 665 225 25 29,9 1.670 1997 22 148 573 636 224 19 30,0 1.622 1998 21 142 519 633 244 24 30,2 1.583 1999 26 124 503 657 262 33 2 30,4 1.607 2000 38 145 494 743 263 42 2 30,8 1.727 2001 32 172 498 755 261 35 30,2 1.753 2002 17 121 485 765 284 33 12 30,7 1.717 2003 26 172 431 733 287 32 30,5 1.681 2004 19 161 402 748 309 37 30,8 1.676 2005 19 155 402 711 303 44 30,9 1.634 2006 21 144 402 700 328 45 31,0 1.640 2007 9 150 468 613 333 43 1 30,8 1.617 2008 9 120 393 666 418 45 31,5 1.651 2009 15 154 483 682 382 52 31,0 1.768 Bron: GBA A 07 Geboorte naar leeftijd van de moeder 800 1989 2009 700 600 500 400 300 200 100 0 < - 20 20-24 25-29 30-34 35-39 40 - < 23

0.3.2 Geboorte per wijk 2006 2007 2008 2009 01 Binnenstad 111 92 117 114 02 Zuidoost 112 101 86 110 03 Graafsepoort 152 153 164 174 04 Muntel / Vliert 96 109 107 110 05 Rosmalen zuid 89 67 80 83 06 Rosmalen noord 123 101 106 108 07 De Groote Wielen 35 89 138 175 08 Empel 124 101 87 117 09 Noord 202 215 219 217 10 Maaspoort 247 215 230 211 11 West 248 267 215 254 12 Engelen 101 106 102 95 onbekend 1 Totale stad 1.640 1.617 1.651 1.768 Bron: GBA 24

0.3.3 Sterfte naar leeftijd en geslacht, 2009 Leeftijds- Mannen Vrouwen Per 1.000 Totaal groep inwoners 00-04 9 3 2 12 05-09 1 1 0 2 10-14 0 1 0 1 15-19 0 3 0 3 20-24 1 1 0 2 25-29 1 1 0 2 30-34 3 3 1 6 35-39 5 4 1 9 40-44 4 8 1 12 45-49 11 7 2 18 50-54 17 20 4 37 55-59 26 14 4 40 60-64 44 23 8 67 65-69 52 33 15 85 70-74 68 61 27 129 75-79 95 85 46 180 80-84 75 78 58 153 85-89 73 103 126 176 90-94 26 58 206 84 95 - < 6 28 370 34 Totaal 517 535 7,6 1.052 Bron: GBA A 08 Sterfte naar leeftijd en geslacht, 2009 Mannen Vrouwen 95 - < 90-94 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 50-59 30-49 < - 29 0 20 40 60 80 100 120 25

0.3.4 Sterfte per wijk 2005 2006 2007 2008 2009 01 Binnenstad 87 96 108 114 102 02 Zuidoost 180 177 191 203 185 03 Graafsepoort 97 93 77 89 88 04 Muntel / Vliert 43 41 38 42 33 05 Rosmalen zuid 113 121 103 100 102 06 Rosmalen noord 81 100 81 93 107 07 De Groote Wielen 1 1 0 8 6 08 Empel 15 12 16 16 18 09 Noord 156 152 122 144 174 10 Maaspoort 63 62 56 67 61 11 West 148 160 149 171 161 12 Engelen 16 16 10 17 15 Totale stad 1.000 1.031 951 1.064 1.052 Bron: GBA 26

0.4.1 Huwelijken, partnerschappen, echtscheidingen en ontbonden partnerschappen Huwelijken Echtscheidingen Betreft alleen inwoners van 's-hertogenbosch en exclusief geregistreerde partnerschappen 1976 628 1977 587 1978 575 1979 549 1980 576 1981 500 1982 490 1983 456 1984 403 1985 466 253 1986 514 220 1987 567 211 1988 502 214 1989 522 184 1990 635 194 1991 682 205 1992 623 190 1993 566 189 1994 562 212 1995 865 277 1996 875 248 1997 858 263 1998 810 341 1999 859 378 M.i.v. 2000 andere indeling Huwelijk/partnerschap Echtscheiding/ontb. partn. 2000 857 392 2001 834 401 M.i.v. 2002 andere indeling Huwelijken Partnerschap Echtscheidingen Ontb. partnersch. 2002 850 33 347 46 2003 816 46 341 56 2004 685 63 334 50 2005 670 57 388 56 2006 624 59 367 50 2007 745 76 377 34 2008 767 87 365 40 2009 785 80 357 23 Bron: GBA 27

0.4.2 Huwelijken naar leeftijd van de partners, 2009 Partner 1, voornamelijk vrouwen* < - 20 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60 - < Totaal Partner 2, voornamelijk mannen* < - 20 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 20-24 5 33 3 2 0 0 0 0 0 0 43 25-29 1 59 100 25 1 0 0 0 0 1 187 30-34 0 19 82 86 14 2 0 0 0 0 203 35-39 0 4 23 43 50 6 2 1 0 0 129 40-44 0 1 3 14 29 26 5 2 0 1 81 45-49 0 1 2 5 12 10 17 2 2 0 51 50-54 0 1 1 0 1 4 17 8 1 1 34 55-59 0 0 0 1 0 0 5 6 5 0 17 60 - > 0 0 1 0 6 2 1 4 10 15 39 Totaal 6 119 215 176 113 50 47 23 18 18 785 *) Er zitten een aantal homohuwelijken tussen (24) Bron: GBA A 09 Huwelijken naar leeftijd van de partners, 2009 60 - < 55-59 vnl. mannen vnl. vrouwen 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 < - 20 0 50 100 150 200 250 300 28

0.5.1 Vestiging en vertrek naar leeftijdsgroep en geslacht, 2009 Leeftijd Vestiging Vertrek Mannen Vrouwen Totaal Mannen Vrouwen Totaal 00-04 166 134 300 162 132 294 05-09 84 78 162 91 79 170 10-14 76 64 140 70 70 140 15-19 283 433 716 231 330 561 20-24 752 953 1.705 530 676 1.206 25-29 687 646 1.333 464 514 978 30-34 451 334 785 402 300 702 35-39 314 180 494 303 186 489 40-44 206 125 331 215 123 338 45-49 145 97 242 159 79 238 50-54 128 70 198 94 64 158 55-59 76 62 138 76 48 124 60-64 61 47 108 59 37 96 65-69 27 35 62 32 29 61 70-74 16 24 40 15 24 39 75-79 20 25 45 13 23 36 80-84 12 26 38 12 31 43 85-89 7 28 35 14 32 46 90-94 2 7 9 3 9 12 95 - < 1 2 3 0 1 1 Totaal 3.514 3.370 6.884 2.945 2.787 5.732 Bron: GBA 29

0.5.2 Vestiging naar leeftijd 2009 0-4 5-14 15-19 20-24 25-44 45-64 65 - < Totaal 1989 203 277 465 1.284 1.791 375 213 4.608 1990 199 304 497 1.196 1.903 404 165 4.668 1991 192 286 420 1.183 2.014 383 160 4.638 1992 232 272 388 1.169 2.020 446 146 4.673 1993 223 278 379 1.200 2.281 392 152 4.905 1994 225 292 363 1.200 2.350 348 179 4.957 1995 323 479 451 1.495 3.381 631 338 7.098 1996 350 417 411 1.248 3.204 629 264 6.523 1997 317 391 456 1.238 2.902 566 210 6.080 1998 324 345 502 1.448 3.009 541 182 6.351 1999 351 362 561 1.234 2.892 547 197 6.144 2000 336 407 541 1.240 2.931 585 167 6.207 2001 339 371 472 1.190 2.785 519 166 5.842 2002 318 382 552 1.314 2.921 611 169 6.267 2003 306 359 593 1.376 2.733 710 184 6.261 2004 266 302 600 1.378 2.711 592 208 6.057 2005 308 342 569 1.440 2.895 685 220 6.459 2006 367 301 586 1.379 3.083 757 250 6.723 2007 275 340 591 1.448 2.929 706 216 6.505 2008 303 335 606 1.746 3135 854 199 7.178 2009 300 302 716 1705 2943 686 232 6.884 Bron: GBA 0.5.3 Vertrek naar leeftijd 2009 0-4 5-14 15-19 20-24 25-44 45-64 65 - < Totaal 1989 221 309 327 989 1.934 355 199 4.334 1990 214 297 284 937 1.838 357 209 4.136 1991 211 250 305 859 1.853 308 204 3.990 1992 217 239 249 840 1.900 348 181 3.974 1993 258 268 243 849 2.028 397 187 4.230 1994 322 282 236 890 2.212 413 196 4.551 1995 398 426 397 1.213 3.098 564 345 6.441 1996 397 424 318 957 2.933 551 242 5.822 1997 379 315 389 984 2.903 538 264 5.772 1998 396 431 418 1.067 3.032 592 316 6.252 1999 377 382 391 875 2.832 536 240 5.633 2000 373 376 413 858 2.665 531 239 5.455 2001 333 358 374 875 2.674 533 226 5.373 2002 415 402 476 1.024 2.943 553 241 6.054 2003 391 408 455 1.022 2.704 618 232 5.830 2004 471 401 510 1.080 2.870 620 252 6.204 2005 405 391 507 1.141 2.890 662 245 6.241 2006 459 355 538 1.120 2.981 693 239 6.385 2007 419 339 526 1.156 2.908 708 268 6.324 2008 369 390 557 1232 2931 741 272 6.492 2009 294 310 561 1206 2507 616 238 5.732 Bron: GBA 30

A 10 Migratiesaldo naar leeftijdsgroep, 2009 mannen vrouwen 300 250 200 150 100 50 0 00-14 15-19 20-24 25-44 45-64 65 - < -50 31

0.5.4 Vestiging in 's-hertogenbosch naar herkomst Overig Overig Totaal Rosmalen Vlijmen Vught Brabant Nederland binnenland Buitenland 1980 207 88 259 1.298 1.379 3.231 867 1981 232 111 275 1.428 1.540 3.586 690 1982 240 84 278 1.314 1.190 3.106 426 1983 278 104 229 1.371 1.150 3.132 319 1984 217 88 222 1.392 1.207 3.126 377 1985 270 122 291 1.375 1.334 3.392 488 1986 304 111 300 1.683 1.645 4.043 197 1987 286 98 256 1.497 1.590 3.727 444 1988 362 121 214 1.461 1.627 3.785 510 1989 363 123 239 1.614 1.748 4.087 494 1990 323 101 269 1.486 1.801 3.980 615 1991 333 122 223 1.647 1.716 4.041 525 1992 367 103 223 1.651 1.830 4.174 463 1993 471 117 272 1.781 1.686 4.327 578 1994 449 121 328 1.674 1.761 4.333 624 1995 506 141 277 1.827 2.034 4.785 697 St. Michiels- Overig Overig Totaal Totaal gestel Heusden* Vught Brabant Nederland binnenland Buitenland Onbekend vestiging 1996 318 2.436 2.498 5.252 1.103 1997 227 281 374 1.879 2.494 5.255 765 60 6.080 1998 234 256 314 2.012 2.588 5.170 907 40 6.351 1999 255 237 362 1.960 2.459 5.273 793 78 6.144 2000 193 260 257 1.915 2.419 5.044 1.085 78 6.207 2001 232 266 290 1.482 2.495 4.765 998 79 5.842 2002 285 308 371 1.653 2.670 5.287 854 126 6.267 2003 247 289 349 1.747 2.807 5.439 661 161 6.261 2004 236 349 284 1.682 2.589 5.140 695 222 6.057 2005 294 318 337 1.766 2.851 5.566 639 254 6.459 2006 285 324 358 1.992 2.796 5.755 687 281 6.723 2007 281 346 345 1.782 2.747 5.501 708 296 6.505 2008 301 311 374 2.024 2.852 5.862 973 343 7.178 2009 296 344 356 1.880 2.778 5.654 925 305 6.884 *) Vanaf 1997 nieuwe gemeente (Vlijmen, Heusden en Drunen) Bron: GBA 32

0.5.5 Vertrek uit 's-hertogenbosch naar bestemming Overig Overig Totaal Rosmalen Vlijmen Vught Brabant Nederland binnenland Buitenland 1980 424 135 235 1.455 1.307 3.556 386 1981 473 119 292 1.349 1.211 3.444 371 1982 338 225 239 1.531 1.322 3.655 465 1983 411 354 374 1.419 1.137 3.695 518 1984 317 163 292 1.286 1.253 3.311 445 1985 680 200 293 1.368 1.327 3.868 527 1986 565 200 299 1.371 1.414 3.849 428 1987 627 220 308 1.436 1.376 3.967 346 1988 619 175 330 1.387 1.277 3.788 311 1989 497 176 384 1.475 1.443 3.975 339 1990 414 124 318 1.296 1.466 3.618 391 1991 374 104 289 1.286 1.412 3.465 365 1992 427 89 300 1.393 1.301 3.510 325 1993 556 149 349 1.514 1.332 3.900 330 1994 623 137 311 1.615 1.477 4.163 388 1995 598 167 341 1.847 1.669 4.622 336 St. Michiels- Overig Overig Totaal Totaal gestel Heusden* Vught Brabant Nederland binnenland Buitenland Onbekend vertrek 1996 491 2.456 2.214 5.161 527 1997 233 311 343 2.010 2.221 5.118 436 218 5.772 1998 262 407 484 2.053 2.397 5.603 433 216 6.252 1999 334 296 385 1.915 2.113 5.043 431 159 5.633 2000 234 287 343 1.823 2.135 4.822 473 160 5.455 2001 265 288 414 1.407 2.285 4.659 526 188 5.373 2002 242 282 386 1.481 2.537 4.928 545 581 6.054 2003 227 263 412 1.492 2.440 4.834 517 479 5.830 2004 324 304 484 1.574 2.618 5.304 538 362 6.204 2005 276 296 371 1.656 2.470 5.069 626 546 6.241 2006 301 284 443 1.638 2.478 5.144 708 533 6.385 2007 324 308 385 1.711 2.444 5.172 648 504 6.324 2008 356 328 420 1.556 2.459 5.119 745 628 6.492 2009 230 250 379 1.418 2.189 4.466 647 619 5.732 *) Vanaf 1997 nieuwe gemeente (Vlijmen, Heusden en Drunen) Bron: GBA 33

0.5.6 Migratiesaldi Rosmalen/ Overig Overig Totaal 's-hertogen. Heusden Vught Brabant Nederland binnenland Buitenland 1983-133 -250-145 15 13 (563) (199) 1984-100 -75-70 125 (46) (185) (68) 1985-410 -78-2 58 7-476 -39 1986-261 -89 1 331 231 194-231 1987-341 -122-52 160 214-240 98 1988-257 -54-116 158 350-3 199 1989-134 -53-145 125 305 112 155 1990-91 -23-49 236 335 362 224 1991-41 18-66 329 304 576 160 1992-60 14-77 223 529 664 138 1993-85 -32-77 274 354 427 248 1994-174 -16 17 106 284 170 236 1995-92 -26-64 -21 365 163 361 St. Michiels- Overig Overig Totaal gestel Heusden* Vught Brabant Nederland binnenland Buitenland Onbekend 1996-173 90 284 125 576 1997-6 -30 31-131 273 137 171 1998-28 -151-170 -41 191-199 298 1999-79 -59-23 45 346 230 362-81 2000-41 -27-86 92 284 222 612-82 2001-33 -22-124 75 210 106 475-109 2002 43 26-15 172 133 359 309-455 2003 20 26-63 255 367 359 144-318 2004-88 45-200 108-29 -164 157-140 2005 18 22-34 110 381 497 13-292 2006-16 40-85 354 318 611-21 -252 2007-43 38-40 71 303 329 60-208 2008-55 -17-46 468 393 743 228-285 2009 66 94-23 462 589 1188 278-314 *) Vanaf 1997 een nieuwe indeling Bron: GBA A 11 Migratiesaldi naar herkomst / bestemming 2009 Onbekend Buitenland Overig Nederland Overig Brabant Vught Heusden St. Michielsgestel -400-300 -200-100 0 100 200 300 400 500 600 34

0.5.7 Gevestigde personen naar wijk van vestiging* 2006 2007 2008 2009 01 Binnenstad 1.371 1.300 1.399 1.287 02 Zuidoost 438 484 523 546 03 Graafsepoort 512 555 587 619 04 Muntel / Vliert 523 552 633 557 05 Rosmalen zuid 353 319 383 291 06 Rosmalen noord 313 323 352 290 07 De Groote Wielen 310 302 340 296 08 Empel 128 117 128 266 09 Noord 691 635 758 741 10 Maaspoort 591 497 561 521 11 West 1.176 1.122 1.309 1.306 12 Engelen 317 299 205 164 onbekend Totale stad 6.723 6.505 7.178 6.884 *) Personen die zich van buiten 's-hertogenbosch in een wijk van 's-hertogenbosch gevestigd hebben Bron: GBA 0.5.8 Vertrokken personen per wijk* 2006 2007 2008 2009 01 Binnenstad 1.156 1.120 1.179 1.039 02 Zuidoost 449 487 482 415 03 Graafsepoort 523 579 554 467 04 Muntel / Vliert 484 550 492 508 05 Rosmalen zuid 328 332 308 277 06 Rosmalen noord 408 374 379 368 07 De Groote Wielen 19 52 91 136 08 Empel 169 123 160 109 09 Noord 846 788 783 713 10 Maaspoort 687 629 635 521 11 West 1.101 1.096 1.225 995 12 Engelen 215 192 204 184 onbekend 2 Totale stad 6.385 6.324 6.492 5.732 *) Personen die vanuit een wijk in 's-hertogenbosch vertrokken zijn naar ergens buiten 's-hertogenbosch Bron: GBA 35

0.5.9 Migratiesaldi naar wijk 2006 2007 2008 2009 01 Binnenstad 215 180 220 248 02 Zuidoost -11-3 41 131 03 Graafsepoort -11-24 33 152 04 Muntel / Vliert 39 2 141 49 05 Rosmalen zuid 25-13 75 14 06 Rosmalen noord -95-51 -27-78 07 De Groote Wielen 291 250 249 160 08 Empel -41-6 -32 157 09 Noord -155-153 -25 28 10 Maaspoort -96-132 -74 0 11 West 75 26 84 311 12 Engelen 102 107 1-20 onbekend -2 Totale stad 338 181 686 1.152 Bron: GBA A 12 Migratie vertrek vestiging Binnenstad Zuidoost Graafsepoort Muntel / Vliert Rosmalen zuid Rosmalen noord De Groote Wielen Empel Noord Maaspoort West Engelen -1.500-1.000-500 0 500 1.000 1.500 36

0.5.10 Verhuizingen binnen 's-hertogenbosch: Gevestigd in wijk* 2006 2007 2008 2009 01 Binnenstad 1.406 1.245 1.190 1.133 02 Zuidoost 828 942 917 845 03 Graafsepoort 977 1.066 1.241 949 04 Muntel / Vliert 606 601 626 558 05 Rosmalen zuid 516 440 601 451 06 Rosmalen noord 713 637 725 498 07 De Groote Wielen 577 1.000 894 855 08 Empel 279 305 412 982 09 Noord 1.458 1.259 1.428 1.624 10 Maaspoort 954 912 978 900 11 West 1.805 1.625 1.901 1.625 12 Engelen 359 330 273 199 Onbekend 2 Totale stad 10.478 10.364 11.186 10.619 *) Incl. binnenwijkse verhuizingen Bron: GBA 0.5.11 Verhuizingen binnen 's-hertogenbosch: Vertrokken uit wijk 2006 2007 2008 2009 01 Binnenstad 1.484 1.289 1.459 1.267 02 Zuidoost 828 850 818 951 03 Graafsepoort 980 1.032 1.198 1.057 04 Muntel / Vliert 793 814 854 721 05 Rosmalen zuid 630 430 664 542 06 Rosmalen noord 659 757 786 639 07 De Groote Wielen 36 65 113 222 08 Empel 289 359 351 427 09 Noord 1.560 1.476 1.381 1.383 10 Maaspoort 1.178 1.194 1.142 1.145 11 West 1.785 1.832 2.136 2.026 12 Engelen 256 264 284 239 Onbekend 2 Totale stad 10.478 10.364 11.186 10.619 Bron: GBA 37

0.5.12 Verhuizingen per wijk, 2009 vertrokken Binnen- Zuid- Graafse- Muntel/ Rosm. Rosm. Groote Empel Noord Maas- West Engelen onbe- Totale uit: stad oost poort Vliert zuid noord Wielen poort kend stad gevestigd in: Binnen- 428 100 88 120 39 32 6 13 96 66 128 17 1.133 stad Zuidoost 125 248 91 70 29 16 4 12 66 37 135 12 845 Graafse- 98 131 267 47 23 38 13 13 99 62 147 11 949 poort Muntel/ 121 30 51 136 13 15 7 4 76 24 77 4 558 Vliert Rosmalen 35 43 27 6 158 89 9 4 17 29 28 6 451 zuid Rosmalen 29 18 49 13 64 205 17 20 32 22 25 4 498 noord De Groote 29 34 118 43 57 121 81 35 84 106 116 31 855 Wielen Empel 35 25 66 32 17 41 35 268 120 232 97 14 982 Noord 139 140 121 122 104 29 25 27 453 142 310 12 1.624 Maas- 64 61 68 49 21 20 7 14 145 328 116 7 900 poort West 155 109 102 75 17 28 16 17 180 75 824 27 1.625 Engelen 9 12 9 8 5 2 15 22 23 94 199 Tot. stad 1.267 951 1.057 721 542 639 222 427 1.383 1.145 2.026 239 10.619 Bron: GBA 38

A 13 Binnenverhuizingen vertrek vestiging Engelen -239 199 West Binnenstad -2.026 1.625 Maaspoort -1.145 900 Zuidoost Noord -1.383 1.624 Empel Graafsepoort -427 982 De Groote Wielen -222 855 Rosmalen noord -639 Muntel/Vliert 498 Rosmalen zuid -542 451 Muntel/Vliert -721Rosmalen zuid 558 Graafsepoort -1.057 949 Rosmalen noord Zuidoost -951 845 Binnenstad -1.267 De Groote 1.133 Wielen Empel vertrek vestiging Noord Maaspoort West Engelen -2.500-2.000-1.500-1.000-500 0 500 1.000 1.500 2.000 39

0.6.1 Uitslagen verkiezingen gemeenteraad 1998 2002 2006 2010 VVD 6.712 7.272 7.246 7.340 GroenLinks 4.633 5.196 6.213 6.443 PvdA 6.732 5.759 10.088 6.284 Bosch Belang 5.755 5.476 4.849 5.515 CDA 7.164 7.558 6.693 5.277 Rosmalens Belang 8.287 7.667 5.241 5.259 SP 4.925 3.639 6.668 4.239 D66 2.407 2.275 865 4.216 Trots op Nederland 3.606 Leefbaar 's-hertogenbosch en Rosm 2.973 5.992 3.356 2.859 Stadspartij Knillis 3.435 2.831 1.971 2.061 Lijst 12: Hendrickx 1.470 Overig 698 961 Totaal stemmen 53.721 50.834 54.151 54.569 Blanco/ongeldige stemmen 90 99 236 244 Stemgerechtigden 98.912 101.994 105.605 110.711 Opkomst 54,4% 52,7% 51,5% 49,5% Bron: Afd. BZ/BZ A 14 Uitslagen verkiezingen gemeenteraad VVD 2006 2010 1.470 Lijst 12: Hendrickx 1.470 2.061 Stadspartij GroenLinks Knillis 1.971 2.061 2.859 Leefbaar 's-hertogenbos 3.356 2.859 3.606 Trots op Nederland PvdA 3.606 4.216 D66 865 4.216 Bosch Belang 4.239 SP 6.668 4.239 5.259 Rosmalens Belang CDA 5.241 5.259 5.277 CDA 6.693 5.277 5.515 Rosmalens Bosch Belang Belang 4.849 5.515 6.284 PvdA 10.088 6.284 6.443 GroenLinks SP 6.213 6.443 7.340 VVD 7.246 7.340 D66 2006 2010 Trots op Nederland Leefbaar 's-hertogenbosch en Rosmalen Stadspartij Knillis Lijst 12: Hendrickx 0 2.000 4.000 6.000 8.000 10.000 12.000 40

0.6.2 Uitslagen van de verkiezingen voor de gemeenteraad (in %) 1998 2002 2006 2010 VVD 12,5 13,5 13,4 13,5 GroenLinks 8,6 9,7 11,5 11,8 PvdA 12,5 10,7 18,6 11,5 Bosch Belang 10,7 10,2 8,9 10,1 CDA 13,3 14,1 12,4 9,7 Rosmalens Belang 15,4 14,3 9,7 9,6 SP 9,2 6,8 12,3 7,8 D66 4,5 4,2 1,6 7,7 Trots op Nederland 6,6 Leefbaar 's-hert. en Rosm. 5,5 11,2 6,2 5,2 Stadspartij Knillis 6,4 5,3 3,6 3,8 Lijst 12: Hendrickx 2,7 Overig 1,3 1,8 Totaal stemmen 100,0 100,0 100,0 100,0 Bron: Afd. BZ/BZ A 15 Uitslagen verkiezingen gemeenteraad 2010 in % Leefbaar 's-hert. VVD en 13,5 Rosm. Lijst 12: Hendrickx GroenLinks 11,8 5,2% 2,7% PvdA 11,5 Stadspartij Knillis Bosch Belang 3,8% 10,1 Trots op Nederland CDA 9,7 6,6% Rosmalens B 9,6 SP 7,8% SP 7,8 D66 D66 7,7 7,7% Trots op Ned 6,6 Leefbaar 's-h 5,2 Stadspartij K 3,8 Lijst 12: Hend 2,7 Rosmalens Belang 9,6% VVD 13,5% Bosch Belang 10,1% GroenLinks 11,8% PvdA 11,5% CDA 9,7% 41

0.6.3 Zetelverdeling gemeenteraad 1998 2002 2006 2010 VVD 5 5 5 5 PvdA 5 4 8 5 GroenLinks 3 4 5 5 CDA 6 6 5 4 Rosmalens Belang 6 6 4 4 Bosch Belang 4 4 4 4 SP 4 3 5 3 D66 2 1-3 Leefbaar 's-hertogenbosch en Rosmalen 2 4 2 2 Trots op Nederland 2 Stadspartij Knillis 2 2 1 1 Lijst 12: Hendrickx 1 Totaal aantal zetels 39 39 39 39 Bron: Afd. BZ/BZ 42

0.6.4 Uitslagen verkiezingen Tweede Kamer 1998 2002 2003 2006 2010 VVD 15.986 12.393 14.256 12.356 16.720 PvdA 19.872 10.699 21.239 17.074 15.401 PVV 5.554 14.356 SP 4.578 6.510 7.589 17.727 10.209 CDA 10.139 18.536 19.475 19.256 8.228 D66 6.610 4.503 3.356 1.752 6.761 GroenLinks 6.124 7.252 4.840 4.333 6.364 PVVD 1.377 1.053 ChristenUnie 383 332 1.091 620 Trots op Nederland 549 LPF 14.704 4.840 Leefbaar Nederland 1.113 324 VSP 319 AOV / Unie 55+ 487 SGP / GPV / RPF 476 CD 457 Overig 1.189 310 728 880 537 Totaal stemmen 65.918 76.722 76.979 81.400 80.798 Ongeldige / blanco stemmen 76 96 61 189 283 Stemgerechtigden 96.377 99.697 100.168 103.158 107.554 Opkomst 68,5% 77,1% 76,9% 79,1% 75,4% Bron: Afd. BZ/BZ 0.6.4 a Uitslagen verkiezingen Tweede Kamer in % van het totaal 1998 2002 2003 2006 2010 VVD 24,3 16,1 18,5 15,2 20,7 PvdA 30,1 13,9 27,6 21,0 19,1 PVV 6,8 17,8 SP 6,9 8,5 9,9 21,8 12,6 CDA 15,4 24,1 25,3 23,6 10,2 D66 10,0 5,9 4,4 2,2 8,4 GroenLinks 9,3 9,5 6,3 5,3 7,9 PVVD 1,7 1,3 ChristenUnie 0,5 0,4 1,3 0,8 Trots op Nederland 0,7 LPF 19,2 6,3 Leefbaar Nederland 1,5 0,4 VSP 0,4 AOV/Unie 55+ 0,7 SGP / GPV / RPF 0,7 CD 0,7 Unie 55+ Overig 1,8 0,4 0,8 1,0 0,6 Totaal stemmen 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Vanaf 1994 's-hertogenbosch en Rosmalen Bron: Afd. BZ/BZ 43

0.6.5 Uitslagen verkiezingen Provinciale Staten 1999 % 2003 % 2007 % SP 2.924 9,0 4.602 11,4 10.909 25,2 CDA 8.714 26,7 10.338 25,7 9.242 21,3 VVD 8.288 25,4 8.554 21,2 8.854 20,4 PvdA 6.506 19,9 9.408 23,3 7.084 16,3 Groen Links 4.751 14,6 3.404 8,5 3.041 7,0 D66 2.186 6,7 2.211 5,5 1.176 2,7 Partij van de Dieren 1.044 2,4 Christen Unie / SGP 364 1,1 291 0,7 753 1,8 VSP 612 1,4 BrabP 611 1,4 TilburgVp 44 0,1 Overig 31 0,1 Totaal stemmen 32.626 100,0 40.322 88,6 43.370 100,0 Ongeldige stemmen 62 36 196 Stemgerechtigden 97.078 100.226 103.427 Opkomst 33,7% 40,3% 42,1% Bron: Afd. BZ/BZ 0.6.6 Uitslagen verkiezingen Europees Parlement 1999 % 2004 % 2009 % PVV 6.350 17,3 CDA 6.867 27,0 7.923 21,8 6.343 17,3 D66 1.597 6,3 1.887 5,2 5.139 14,0 Groen Links 4.055 15,9 3.574 9,9 4.274 11,6 VVD 4.848 19,0 4.678 12,9 4.255 11,6 PvdA 5.140 20,2 8.369 23,1 4.161 11,3 SP 2.113 8,3 3.955 10,9 3.470 9,4 Partij van de Dieren 1.094 3,0 1.236 3,4 Christen Unie / SGP 352 1,4 284 0,8 374 1,0 Newrop 346 0,9 EKP (Eur. Klokkenluiders partij) 160 0,4 Libertas 146 0,4 Europa Transparant 3.264 9,0 LPF 893 2,5 De Europese Partij 184 0,7 CD 153 0,6 Overig 103 0,4 266 0,7 298 0,8 Blanco/ongeldige stemmen 65 0,3 92 0,3 204 0,6 Totaal stemmen 25.477 100,0 36.279 100,0 36.756 100,0 Stemgerechtigden 97.446 101.713 106.212 Opkomst 26,2% 35,7% 34,6% Bron: www.s-hertogenbosch.nl, Afd. BZ/BZ 44

0.7.1 Formatieplaatsen per sector (gemeente 's-hertogenbosch) (31 dec.) 2007 2008 2009 Sector Bestuurszaken / brandweer 251,5 265,8 279,7 Financiën, Informatievoorziening en Belastingen 133,2 135,4 135,9 Cultuur, Welzijn en Sociale Zaken 252,4 269,4 273,7 Stadsontwikkeling 218,9 220,9 236,6 Stadsbedrijven 483,3 589,2 * 577,2 * Weenergroep 92,5 Totaal 1.431,8 1.480,7 1.503,1 *) inclusief Weenergroep Bron: Afd BZ/PB 0.7.2 Personeelsleden per sector (gemeente 's-hertogenbosch) (31 dec.) 2007 2008 2009 Totaal w.v. Totaal w.v. Totaal w.v. vrouwen vrouwen vrouwen Sector Bestuurszaken / brandweer 279 134 282 135 302 150 Financiën, Informatievoorziening en Belastingen 129 54 129 58 130 59 Cultuur, Welzijn en Sociale Zaken 284 157 297 173 304 173 Stadsontwikkeling 237 76 232 77 235 83 Stadsbedrijven *) 495 115 528 138 540 144 Griffie 6 2 6 2 5 1 Totaal 1.430 538 1.474 583 1.516 610 *) Inclusief Weenergroep Bron: Afd BZ/PB 45

0.7.3 Personeelsleden naar salarisklassen en geslacht (gemeente 's-hertogenbosch), (31 dec.) Salarisklasse 2007 2008 2009 T/m schaal 5 mannen 208 201 199 vrouwen 97 87 85 totaal 305 288 284 Schaal 6 t/m schaal 9 mannen 256 261 270 vrouwen 278 315 320 totaal 534 576 590 Schaal 10 en hoger mannen 428 429 437 vrouwen 163 181 205 totaal 591 610 642 Totaal mannen 892 891 906 vrouwen 538 583 610 totaal 1.430 1.474 1.516 Bron: Afd BZ/PB 0.7.4 Personeelsleden naar werktijd en geslacht (gemeente 's-hertogenbosch) (31 dec.) 2007 2008 2009 Totaal w.v. Totaal w.v. Totaal w.v. vrouwen vrouwen vrouwen 36 uren per week 912 183 946 202 979 209 32 - < 36 uren per week 153 94 168 109 173 117 24 - < 32 uren per week 198 132 204 145 207 154 18 - < 24 uren per week 122 99 122 102 119 103 <= 18 uren per week 45 30 34 25 38 27 Totaal 1.430 538 1.474 583 1.516 610 Bron: Afd BZ/PB 46

A 16 Percentage vrouwen in personeelsbestand 41 39 37 35 33 31 29 27 25 1997 31,44705 1998 31,09177 1999 32,79446 2000 33,99852 2001 34,36426 2002 34,80845 2003 35,42484 2004 35,46196 2005 35,68465 2006 36,65284 2007 37,62238 2008 39,55223 2009 199940,23746 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 47

Hoofdstuk 1 Openbare orde en veiligheid

1.1.1 Ter kennis gekomen incidenten bij de politie 2006 2007 2008 2009 Aantal aangiften 14.392 14.410 13.746 14.946 Oplossingsperc. Wetboek v. Strafrecht 21,7% 19,5% 19,1% 22,2% Ter kennis gekomen incidenten m.b.t diefstal uit woning 1.157 1.039 936 937 diefstal auto/motor/scooter 273 275 231 289 diefstal fiets/bromfiets 1.384 1.458 2.048 2.129 verkeer 3.387 3.295 2.777 2.666 geweld 2.551 2.414 2.113 2.191 overlast drugs 251 242 210 178 vernieling 3.125 3.060 2.863 2.411 parkeerprobleem 901 934 773 608 burengerucht 3.248 3.402 3.060 1.765 overlast jongeren 1.337 1.631 1.506 1.443 drugshandel 279 293 317 267 diefstad af / uit auto 3.740 3.282 3.264 2.452 winkeldiefstal 628 663 645 710 diefstal af/uit bedrijf 760 630 626 529 Bron: Politie 51

1.2.1 Branden, loos alarm en hulpverleningen 2006 2007 2008 2009 Totaal aantal gemelde incidenten 1.098 1.139 1.117 1.144 waarvan: assistentie buurkorps 44 48 49. Branden 429 405 469 476 binnenbrand 101 102 109 buitenbrand 269 328 326 uitslaande brand 6 2 - schoorsteenbrand 29 37 41 Hulpverlening 198 234 213 234 Loos alarm 443 456 435 434 waarvan: brandmelders 330 285 320 307 diversen 113 171 115 127 Bron: Brandweer B 01 Branden, loos alarm en hulpverlening 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 2006 2007 2008 2009 Branden Loos alarm Hulpverlening 52

Hoofdstuk 2 Verkeer en vervoer