Investment Highlights week 39 Datum: september 2019 Recessie dreigt in de eurozone De macro-economische cijfers in de eurozone vielen tegen. De vooruitzichten verslechteren en een recessie dreigt. Vooral de verwachtingen voor de maakindustrie in Duitsland zijn slecht. In de Verenigde Staten duiden de macro-economische cijfers van afgelopen week juist op stabilisatie. Zoals ondertussen elke week waren er ook weer de nodige geopolitieke besognes. Het Britse Hooggerechtshof floot premier Johnson terug omdat de schorsing van het parlement onwettig is. In de Verenigde Staten starten de Democraten een afzettingsprocedure tegen president Trump. En in de eurozone neemt de onenigheid binnen de ECB toe. Afgelopen week kondigde Sabine Lautenschläger onverwachts haar voortijdige vertrek aan. Een reden voor haar vertrek werd niet gegeven, maar het is algemeen bekend dat zij geen voorstander is van het opkoopprogramma. Na de openlijke kritiek van andere ECB-leden, zoals van Klaas Knot, is dit een nieuw signaal dat de onenigheid over het te voeren ECB-beleid groot is. De weerstand tegen het extreem ruime ECB-beleid neemt toe omdat de nadelen in vooral de noordelijke landen steeds groter en zichtbaarder worden. Het beeld op de financiële markten was somber al waren de uitslagen niet heel groot. De risicovolle beleggingen gingen licht omlaag, terwijl het totaalrendement op staatsobligaties positief was. Belangrijkste Economische data week 39 Amerikaanse macro-data stabiliseren Eurozone schurkt tegen een recessie aan < Lees verder op pagina 2> Overig Nieuws week 39 Het rommelt binnen de ECB Hooggerechtshof fluit Johnson terugzet Mogelijke afzettingsprocedure tegen Trump < Lees verder op pagina 3> Ontwikkelingen financiële markten week 39 Aandelenmarkten licht omlaag Rentes over de hele linie omlaag Olieprijs daalt weer < Lees verder op pagina 4> Vooruitblik op week Amerikaanse vertrouwensindicatoren en arbeidsmarktrapport Eurozone vertrouwensindicatoren en inflatie Grafiek 1 Consumentenvertrouwen VS blijft hoog 1 90 0 dec-10 dec-12 dec-14 dec-16 dec-18 Grafiek 2 Economisch vertrouwen daalt verder 110 100 90 Consumentenvertrouwen Conference Board Eurozone economisch vertrouwen 80 dec-10 dec-12 dec-14 dec-16 dec-18 Tabel 1 Selectie economische cijfers week 39 Act. Exp. Prev. VS: Markit PMI composite 51,0 N/B,7 VS: S&P Case Shiller home 2,0% 2,1% 2,2% VS: PCE deflator (j-o-j) 1,4% 1,4% 1,4% VS: Consumer confidence 125,1 133,0 134,2 DU: IFO business climate 94,6 94,5 94,3 EZ: Markit PMI composite,4 52,0 51,9 EZ: Markit PMI manufact. 45,6 47,3 47,0 EZ: Markit PMI services 52,0 53,3 53,5 EZ: Economisch vertr. 101,7 103,0 103,1 CH: Manufacturing PMI 49,8 49,6 49,5 CH: non-mfg. PMI 53,7 53,9 53,8 Act. = Actual = meest recente cijfer, Exp. = Expectation = marktverwachting, Prev. = Previous = cijfer vorige periode Achmea Investment Highlights
Eurozone schurkt tegen recessie aan Der ifo Geschäftsklimaindex ist im September von 94,3 auf 94,6 Punkte gestiegen. Der Anstieg war einer besseren Einschätzung der aktuellen Lage geschuldet. Der Ausblick auf die kommenden Monate verschlechterte sich jedoch erneut. Der Abschwung macht eine Pause. Bericht op de Duitse IFO website over het ondernemersvertrouwen. De vooruitzichten blijven pessimistisch. Amerikaanse data tonen stabilisatie De Amerikaanse macro-economische data van afgelopen week tonen tekenen van stabilisatie. Zo stabiliseert de stijging van de Amerikaanse huizenprijzen. De Case Shiller home price index steeg in juli met 2,0%. De maand ervoor was sprake van een stijging van 2,2%. De overige huizenmarktdata kwamen beter uit dan verwacht. Het Amerikaans consumentenvertrouwen daalde in september. De Conference Board index daalde van 134,2 naar 125,1. Ondanks de daling ligt het vertrouwen nog steeds op een hoog niveau. Het consumentenvertrouwen gemeten door de universiteit van Michigan liet daarentegen een lichte stijging zien. De orders voor duurzame goederen stegen in augustus met 0,2% maandop-maand. Dit was beter dan verwacht. De inflatiecijfers (PCE deflator) kwamen volgens verwachting uit. Jaar-opjaar bedroeg de inflatie in augustus 1,4%. De kerninflatie bedroeg 1,8%. De voorlopige inkoopmanagersindices van Markit stegen ten opzichte van de maand ervoor. Dit is een positief signaal voor de Amerikaanse economie. De index voor de industrie steeg van,3 naar 51. De index voor de dienstensector noteerde een stijging van 0,2-punt naar,9 (zie grafiek 3). De composite index steeg naar 51. Gecombineerd met de andere macro-economische cijfers lijkt de situatie niet verder te verslechteren, maar te stabiliseren. Indien deze trend zich doorzet, is er inderdaad sprake van een mid cycle slowdown, zoals de Fed verwacht. Hierdoor is een verdere verlaging van de beleidsrente in de Verenigde Staten geen zekerheid. Eurozone schurkt tegen een recessie aan Terwijl de Amerikaanse voorlopige inkoopmanagersindices licht stegen, houdt het pessimisme in de eurozone aan. Zowel de inkoopmanagersindex (PMI) voor de industrie als de dienstensector daalde. Vooral de problemen in de industriële sector houden aan. De eurozone manufacturing index daalde van 47 naar 45,6. Vooral in Duitsland is de situatie zorgelijk. De index daalde daar naar 41,4 (zie grafiek 4) wat duidt op een forse recessie. De Franse index ligt nog net boven de. De vooruitzichten voor de dienstensector in de eurozone zijn beter, maar ook die nemen af. De dienstenindex voor de eurozone daalde van 53,5 naar 52. De composite index daalde van 51,9 naar,4 (zie grafiek 5). Deze index staat op het laagste niveau sinds medio 2013. Deze voorlopige cijfers waren een stuk slechter dan verwacht en duiden op een stagnerende economie. Dit beeld komt ook terug in het economische vertrouwen in de eurozone. Het economische vertrouwen gemeten door de Europese Commissie daalde in september verder. De index daalde van 103,1 naar 101,7. Dit is het laagste niveau sinds begin 2015 (zie grafiek 2). In tegenstelling tot de inkoopmanagersindex stabiliseerde het Duits ondernemersvertrouwen. De IFO business climate index steeg in september licht van 94,3 naar 94,6. De beoordeling van de huidige situatie verbeterde, terwijl de verwachtingen verder afnamen. Per saldo blijven de vooruitzichten voor de eurozone-economie zwak. Grafiek 3 Amerikaanse inkoopmanagersindices stijgen okt-16 apr-17 okt-17 apr-18 okt-18 apr-19 Grafiek 4 Vooruitzichten Duitse industrie verslechteren Grafiek 5 Vooruitzichten eurozone zwakken af Achmea Investment Highlights 2/5 Markit PMI Diensten PMI industrie Markit PMI Industrie PMI diensten sep-16 sep-17 sep-18 sep-19 Eurozone Markit PMI composite mrt-06 mrt-10 mrt-14 mrt-18
Verdeeldheid binnen ECB The financial repression emanating from central banks all over the world borders on criminal, and that they think they are helping us is risible. ( ) They are robbing savers and asking us to say thank you because they are so wise. Financieel analist en auteur John Mauldin heeft ook zo zijn bedenkingen bij het beleid van centrale banken Het rommelt binnen de ECB De onrust binnen de ECB neemt toe. Vooral de noordelijke landen zetten zich af tegen de nieuwe monetaire verruimingsronde die de ECB in september aankondigde. DNB-president Klaas Knot uitte eerder al in een officiële verklaring kritiek op het ECB-beleid. Hij twijfelt of de genomen en aangekondigde maatregelen nodig zijn in de huidige economische omgeving. Daarnaast twijfelt Knot aan de effectiviteit van de maatregelen. Afgelopen week maakte het Duitse ECBbestuurslid Sabine Lautenschläger bekend per 31 oktober op te stappen. Dit is opvallend omdat haar termijn pas over twee jaar afloopt. Ze is het derde Duitse ECB-lid, na Weber en Stark in 2011, dat voortijdig opstapt. Officieel geeft de ECB geen reden aan voor haar vertrek. Maar het is bekend dat Lautenschläger fel tegenstander is van het opkoopbeleid van de ECB. De kans is dus groot dat haar vertrek te maken heeft met de enkele weken geleden genomen maatregelen. De kloof binnen het ECB-bestuur is dus groot. De nadelen van het ECB-beleid worden steeds groter voor de noordelijke landen, maar deze landen zijn in de minderheid. Dit blijft een structureel probleem voor de muntunie. De landen zijn te verschillend, qua economische structuur, financiële huishouding en cultuur, waardoor het one size fits all beleid nadelige effecten heeft en niet optimaal is voor de afzonderlijke landen. Het draagvlak voor de ECB en de euro staat hierdoor onder druk. Duitsland en Nederland zijn gebaat bij een minder ruim monetair beleid en hogere renteniveaus. Ondanks dat structurele factoren, zoals demografie en excess savings, renteniveaus omlaag drukken, zijn de huidige negatieve rentes een direct gevolg van het ECB-beleid. In andere landen waar de centrale bank niet zo n extreem beleid voert, liggen de renteniveaus hoger terwijl ook die landen met de structurele factoren die rentes omlaag drukken te maken hebben. De Noorse centrale bank bijvoorbeeld verhoogde recent nog de beleidsrente, terwijl de besparingen in dat land ook groot zijn. roep van de oppositie om het aftreden van Johnson, blijft hij voorlopig in functie. Johnson gaf aan het oneens te zijn met de uitspraak van het Hooggerechtshof, maar de uitspraak wel te respecteren. Na de uitspraak kwam het Lagerhuis weer bij elkaar. De praktische gevolgen voor de brexit zijn vooralsnog beperkt. Johnson streeft er nog steeds naar de brexit uiterlijk 31 oktober te laten plaatsvinden. Maar het verdere verloop is in nevelen gehuld Mogelijke afzettingsprocedure tegen president Trump De voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, Nancy Pelosi, kondigde aan een onderzoek te starten om een afzettingsprocedure (impeachment) tegen president Trump te beginnen. Volgens de Democraten is de president over grenzen gegaan door druk uit te oefenen op de Oekraïense president Zelensky. Trump zou zijn Oekraïense ambtsgenoot gevraagd hebben de zoon van voormalig Democratisch vicepresident Joe Biden te onderzoeken. Volgens Trump heeft Joe Biden in 2016 Oekraïne opgeroepen het hoofd van Justitie te ontslaan om zijn zoon Hunter uit de wind te houden. Hunter was namelijk adviseur van een Oekraïens bedrijf dat onderzocht werd door Justitie. Met dit verzoek aan Zelensky zou Trump dan zijn presidentiële positie misbruikt hebben voor eigen politiek gewin. Dat het onderzoek uiteindelijk tot afzetting van de president leidt, lijkt niet zo groot. Uiteindelijk moet de Senaat met tweederdemeerderheid instemmen met de afzetting, maar hier hebben de Republikeinen een meerderheid. Figuur 1 Johnson blijft strijdbaar om de EU te verlaten Bron: Twitter (24 september 2019) Hooggerechtshof fluit Johnson terug Het Britse Hooggerechtshof oordeelde dat de schorsing van het parlement door premier Boris Johnson in strijd is met de wet. Deze zogenaamde prorogation frustreerde het parlement om haar grondwettelijke taken uit te voeren. Het parlement is namelijk soeverein en heeft de taak om de regering te controleren. Dit is een nieuw hoofdstuk in de voortdurende brexit-soap. Ondank de Achmea Investment Highlights 3/5
Olieprijs weer omlaag Aandelenmarkten daalden licht in waarde en ook de meeste andere risicovolle beleggingen gaven terrein prijs afgelopen week. De risicovrije rente daalde licht. De vooral in de eurozone matige macro-economische data en de geopolitieke besognes zorgden voor een wat somber sentiment. De olieprijs daalde weer nadat de meeste olieproductie in Saoedi Arabië weer is opgestart. Aandelenmarkten licht omlaag De wereldwijde aandelenmarkten gaven afgelopen week terrein prijs (zie grafiek 6). Gemiddeld was sprake van een daling van bijna 1%. In de ontwikkelde landen kwam de daling vooral voor rekening van de Amerikaanse aandelen. Voor aandelen uit de opkomende landen was de min wat groter. In euro s gemeten was sprake van een daling van 1,3%. Rentes dalen over de hele linie Staatsobligaties uit de eurozone sloten de week in het groen af. Dit gold voor zowel de kernlanden als de nietkernlanden. De Duitse 10-jaarsrente daalde afgelopen week met 5 basispunten naar -0,57%. De Italiaanse 10- jaarsrente daalde naar 0,82%. Ook in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk daalden de rentes. De Amerikaanse 10-jaarsrente daalde naar 1,68% en de Britse evenknie naar 0,5% (zie grafiek 7). Gemengd beeld kredietobligaties Kredietobligaties toonden een gemend beeld. Euro investment grade credits noteerden een plus van 0,3%. Het totaalrendement op high yield was daarentegen negatief met -0,4%. Dit gold ook voor obligaties uit opkomende landen in harde valuta (-0,5%). Het totaalrendement op obligaties uit opkomende landen in lokale valuta bedroeg in euro s gemeten 0,3%. Olieprijs omlaag Het totaalrendement op de grondstoffenindex S&P GSCI bedroeg -1,3%. De olieprijs daalt weer omdat Saoedi Arabië de productie van olie weer sneller op peil heeft gekregen dan verwacht. De olieprijs is inmiddels gedaald van $69 na de aanslagen naar circa $62 per vat op dit moment (zie grafiek 8). De euro blijft zwak De euro gaf afgelopen week terrein prijs ten opzichte van de Amerikaanse dollar en de Japanse yen. Dit kwam vooral door de tegenvallende inkoopmanagersindices. De onenigheid binnen de ECB helpt daarbij ook niet. Ten opzichte van de dollar zit de euro het hele jaar al in een dalende trend (zie grafiek 9). Het Britse pond blijft speelbal van de brexit-perikelen. Na de waardestijging van de Britse munt de afgelopen weken, daalde het pond afgelopen week weer. Grafiek 6 Aandelenmarkten licht omlaag MSCI World Developed ( ) MSCI EM ( ) 125 115 110 105 100 95 Grafiek 7 Britse 10-jaarsrente rond de 0,5% Britse 10-jaarsrente 2,0% 1,5% 1,0% 0,5% 0,0% dec-17 jun-18 dec-18 jun-19 Grafiek 8 Olieprijs weer omlaag Olieprijs (Brent in $) 75 65 55 Grafiek 9 Euro onder druk EUR/USD 1,2 1,15 1,1 1,05 Achmea Investment Highlights 4/5
Achmea IM - Investment Strategy Postadres Postbus 866 30 AW Zeist Bezoekadres Handelsweg 2 37 NH Zeist www.achmeainvestmentmanagement.nl Chief Strategist - Wim Barentsen willem.barentsen@achmea.nl Auteurs: Alex van den Berg - Senior Strategist alex.van.den.berg@achmea.nl Maurice Geraets - Senior Strategist maurice.geraets@achmea.nl Coen van de Laar - Senior Strategist coen.van.de.laar@achmea.nl Reinout van Tuyll - Senior Strategist reinout.van.tuyll@achmea.nl De auteurs van de Achmea Investment Highlights rouleren wekelijks over de afdeling Investment Strategy. De auteur van deze week: Maurice Geraets Disclaimer Achmea Investment Management B.V. ( Achmea IM ) heeft de informatie in dit document met zorg samengesteld. Deze informatie is alleen bestemd voor gekwalificeerde beleggers en/of professionele beleggers zoals bedoeld in de Wet op het financieel toezicht ( Wft ). Dit document is of bevat (i) geen aanbod of uitnodiging om financiële instrumenten te kopen, te verkopen of te verhandelen (in de zin van 1:1 Wft), (ii) geen beleggingsaanbeveling of beleggingsadvies (in de zin van 1:1 Wft), en (iii) geen juridisch of fiscaal advies. Raadpleeg in voorkomende gevallen een juridisch of fiscaal adviseur. Achmea IM raadt u af een (beleggings)beslissing uitsluitend te baseren op de in dit document opgenomen informatie. Achmea IM is niet aansprakelijk voor schade die het gevolg is van een dergelijke (beleggings)beslissing. De informatie in dit document is (mede) gebaseerd op informatie die Achmea IM van betrouwbaar geachte informatiebronnen heeft verkregen. Achmea IM garandeert niet de betrouwbaarheid van die bronnen en de juistheid en volledigheid van de van die bronnen verkregen informatie. De informatie in dit document is puur informatief en u kunt daaraan geen rechten ontlenen. Alle informatie is een momentopname, tenzij uitdrukkelijk anders is aangegeven. Het verstrekken van dit document na de oorspronkelijke publicatiedatum is geen garantie dat de hierin opgenomen informatie op die latere datum nog juist en volledig is. Achmea IM heeft het recht om deze informatie zonder aankondiging te wijzigen. Het noemen van rendementen op beleggingen in dit document dient uitsluitend als uitleg en toelichting. Achmea IM spreekt daarmee geen verwachting uit over het rendement of koersverloop van die beleggingen. De waarde van uw belegging kan fluctueren en in het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. De informatie in dit document is gebaseerd op door Achmea IM gemaakte aannames. Het is mogelijk dat andere aannames worden gemaakt dan de door Achmea IM gemaakte aannames. De door Achmea IM getrokken conclusies zijn daarom niet noodzakelijkerwijs juist en/of volledig. U mag de informatie in dit document alleen voor eigen persoonlijk gebruik kopiëren. U mag de informatie niet overnemen, vermenigvuldigen, distribueren of openbaren zonder schriftelijke toestemming van Achmea IM. Alle informatie (teksten, foto s, illustraties, grafisch materiaal, handelsnamen, logo s, woord- en beeldmerken) blijft eigendom van of in licentie bij Achmea IM en wordt beschermd door auteursrecht, merkenrecht en/of intellectueel eigendomsrecht. Er worden geen rechten of licenties overgedragen bij gebruik van of toegang tot deze informatie. Uitgegeven door: Achmea Investment Management B.V., statutair gevestigd te Zeist en kantoorhoudende te Zeist (Handelsregister nr. 18059537). Achmea IM is geregistreerd bij de Autoriteit Financiële Markten ("AFM") in Amsterdam als een beheerder van beleggingsinstellingen als bedoeld in artikel 2:65a Wft en is onder deze vergunning bevoegd tot het verlenen van de beleggingsdiensten als opgenomen in het door de AFM gehouden register. Achmea Investment Highlights 5/5