ERFGOEDLOPER NIEUWSBRIEF MUSEUMHUIS GRONINGEN / GRONINGER MOLENHUIS nummer 15, 18 november 2011 In deze ERFGOEDLOPER Column Roeli Broekhuis Wetenschap en Cultureel Erfgoed Veiligheidszorg: het vervolg De nieuwe BRIM Tip COLUMN RR OOEE LL I I BB RR OO EE KK HH UU I ISS Goede vrienden Afgelopen woensdag hadden wij een kleine reünie van de mensen die in 2010 op uitnodiging van de Rijksdienst mee mochten om het molenbeleid in Engeland te verkennen. Deze reis naar Engeland diende als voorbereiding op de nieuwe uitgangspunten voor de omgang met monumentale molens die onlangs zijn gepresenteerd. Afgelopen woensdag kwamen we weer bij elkaar om opgedane ervaringen te delen. Dit gebeurde bij ons in huis omdat mijn collega s meer wilden weten over de plaats en functie van het Molenhuis. Het was voor mij in eerste instantie een leuk weerzien met mensen waarmee je een week hebt opgetrokken, maar daarnaast was het ook heel goed om met elkaar weer van gedachten te wisselen over mogelijkheden en knelpunten van het molenbeleid. Eens te meer bevestigt dit mijn overtuiging dat goede betrekkingen een belangrijke voorwaarde zijn om te kunnen functioneren. Dat geldt voor mensen evenzeer als voor organisaties. In de huidige tijden van bezuinigingen kan deze manier van werken onder druk staan en ook bij mijzelf zie ik twee tegenstrijdige bewegingen: de behoefte om je te profileren naast de wens om samen te werken aan al het moois dat cultureel erfgoed de samenleving te bieden heeft. Een netwerk van collega s die als goede vrienden met elkaar omgaan is dan een goede waarborg om de samenwerking het te laten winnen van de profilering. Samen sta je niet alleen sterker, maar kom je ook tot betere en meer duurzame ideeën. Dat geld niet alleen voor collega s uit je eigen sector, maar ook voor collega s uit de politiek, wetenschap, toerisme, etc. Cultuur verbindt, laten we zelf het voorbeeld zijn. Roeli Broekhuis is directeur van het Museumhuis Groningen/ Groninger Molenhuis

WETENSCHAP EN CULTUREEL ERFGOED Foto: Niek den Hartog, Huis voor de Wadden Vijf jaar geleden vond een interessante ontdekkingstocht plaats: de zoektocht naar het verdwenen eiland Bosch. Aanleiding van deze zoektocht was de wens van een aantal bewoners en van het Openluchtmuseum het Hoogeland in Warffum om een tentoonstelling over dit verdwenen eiland te maken. Vraag was waar betrouwbare wetenschappelijke gegevens gevonden konden worden. Dit leidde tot een project van het Museumhuis waarin verschillende soorten wetenschappers (historici, biologen, archeologen, geografen etc.), het museum en geïnteresseerde bewoners een zoektocht ondernamen naar de geschiedenis van dit verdwenen eiland. Na afloop van dit project is de samenwerking voortgezet door de oprichting van de stichting Verdronken Geschiedenis, waarin amateurs en professionele wetenschappers samenwerken. Het Museumhuis onderhoudt nauwe betrekkingen met Verdronken Geschiedenis en werkt waar mogelijk samen om nieuw wetenschappelijk onderzoek en publiekspresentaties met elkaar te verbinden. Brugfunctie Op dit moment trekken we samen op met Verdronken Geschiedenis bij de voorbereiding van een project over het Estuarium van de Eems. Dit bijzondere gebied kent nog vele geheimen, zoals de verdronken dorpen in de Dollard, verdwenen of verplaatste eilanden en de voorganger van de huidige Eemshaven die lag aan de monding van de Fivelboezem. Ook nu is het de inzet om wetenschappers en bewoners zoveel mogelijk met elkaar in contact te brengen. Instellingen voor cultureel erfgoed kunnen daarin de brug vormen. Op een netwerkbijeenkomst in het Huis voor de Wadden in Leeuwarden hebben we dat in bovenstaande maquette verbeeld: publiek links, wetenschappers op het eiland rechts en het Museumhuis (lees de culturele instellingen)als brug. Samenwerking wetenschap en culturele instellingen Afgelopen jaar hebben we deze manier van werken ook gevolgd bij het project Memento Mori, over de cultuur van sterven en begraven aan beide zijden van de grens. Wij verwachten het project komend jaar voort te kunnen zetten. Musea kunnen deze onderzoekscapaciteit goed gebruiken, omdat van geregistreerde musea wordt verwacht dat ze onderzoek doen. Samenwerken met een wetenschappelijke instelling kan dan veel voordelen bieden.

VEILIGHEIDSZORG: het vervolg Piet Tolsma, afdelingshoofd risicobeheersing hulpverleningsdienst Groningen Het Museumhuis reikte op 29 juni jl. in de brandweerkazerne aan de Sontweg in Groningen veiligheidscertificaten uit aan de 43 collectiebeherende instellingen. Zij hadden meegedaan aan het project Veiligheidszorg en een calamiteitenplan geschreven. Op deze bijeenkomst zijn ook de drie doelen besproken die het project in een vervolgfase wil bereiken: 1. uniforme bereikbaarheidskaarten 2. afspraken collectie hulpverlening 3. aanschaf en plaatsen sleutelkluisjes. In februari 2012 organiseert het Museumhuis een bijeenkomst om met de erfgoedinstellingen te komen tot realisatie van de gestelde doelen. Zo zal er dan onder andere een papieren versie van de bereikbaarheidskaarten worden gemaakt. Het Museumhuis streeft ernaar om in juni 2012 de eindresultaten te kunnen presenteren. Bij dit project wordt intensief samengewerkt met de Hulpverleningsdienst Groningen. Piet Tolsma is sinds dit jaar afdelingshoofd risicobeheersing en als zodanig bij dit project betrokken. Waar houdt een afdelingshoofd risicobeheersing zich mee bezig? Onze afdeling houdt zich bezig met 1. pro actie en 2. preventie. Pro actie betekent dat wij gemeenten adviseren over bestemmingsplannen. Met andere woorden waar kunnen scholen, verzorgingshuizen e.d. gebouwd worden, rekening houdend met transporten van gevaarlijke stoffen en eventuele andere risico s. Vooraf wordt bekeken of de brandweer zijn werk kan doen. Bij preventie willen wij, naast brandpreventie, de burgers op een educatieve manier bewust maken hoe belangrijk een brandveilig leven is: installeer brandmelders, denk na over een vluchtweg in je eigen huis. Wij willen de verantwoordelijkheid dichter bij de burger brengen, de burger bewust maken van risico s als roken in bed, de tv op stand by en dergelijke. Op welke manier is de brandweer betrokken bij het project Veiligheidszorg Eigen verantwoordelijkheid geldt ook voor erfgoedinstellingen. Is er een sleutelkluis, is er een bereikbaarheidskaart, weet de brandweer waar zij naar binnen moet, waar zich de afsluiters voor gas, water en licht bevinden. Door goede afspraken te maken kun je schade beperken. Tekenend is bijvoorbeeld het Armando Museum in Amersfoort dat werd geadviseerd een sprinklerinstallatie te installeren maar dat niet deed omdat de kunstenaar geen water over de collectie wilde. Door de brand in 2007 raakte hij 21 schilderijen en een sculptuur kwijt N.B. In de museumwereld wordt verschillend gedacht over het gebruik van sprinklerinstallaties. De waarde van erfgoed is belangrijk, maar is niet het belangrijkst. Voor een eerst aankomend brandweervoertuig (dat bestaat uit een bevelvoerder en manschappen) komt altijd de veiligheid van de eigen mensen op de eerste plaats. Het wordt dus per situatie bekeken of het behouden van erfgoed verantwoord is. In februari wordt door Museumhuis en brandweer een werkbijeenkomst gehouden. Wat kunnen de instellingen verwachten Tijdens deze bijeenkomst stemmen we onze verwachtingen zo goed mogelijk op elkaar af, met als doel om halverwege 2012 voor elk deelnemende erfgoedinstelling een bereikbaarheidskaart te hebben met heldere afspraken over de verdeling van verantwoordelijkheden bij brand.

DE NIEUWE BRIM Veel molenbestuurders zijn op dit moment druk bezig met de voorbereiding en de nieuwe aanvraag voor de BRIM (Besluit Rijkssubsidiëring Instandhouding Monumenten). Vanuit de BRIM kan een moleneigenaar per molen een bedrag aanvragen voor het onderhoud aan de molen. Daar hoort een plan bij waarin staat welk onderhoud de komende zes jaar aan de molen zal worden verricht. Als de aanvraag wordt gehonoreerd, krijgt de moleneigenaar voor de periode van zes jaar 60% van de subsidiabele kosten door het Rijk vergoed. De overige 40% moet de eigenaar zelf regelen. Per molen zijn de maximale onderhoudskosten vastgesteld op 50.000, voor 6 jaar. Vanuit de BRIM is maximaal 30.000, per molen beschikbaar. De eigenaar moet hier 20.000, zelf bijleggen. In 2006 hebben veel Groningse moleneigenaren een BRIM subsidie aangevraagd die is gehonoreerd. Dat houdt in dat op 16 januari 2012 de nieuwe aanvraag voor de volgende zes jaar moet worden ingediend. Voor de organisaties die nu al BRIM subsidie ontvangen is het zeker dat zij ook de komende periode weer subsidie krijgen, als zij tenminste een complete aanvraag op 16 januari indienen. Als zij dit niet doen, wordt de aanvraag gevoegd bij de nieuwe aanvragen en lopen zij de kans dat ze voor subsidie worden uitgeloot. Het is dus zaak om een volledig dossier en een goed plan op 16 januari in te dienen. Vanuit het Groninger Molenhuis hebben we geïnventariseerd hoe op dit moment de stand van zaken is. De helft van de moleneigenaren heeft hierop gereageerd. De meeste moleneigenaren hebben externe hulp ingeschakeld van de monumentenwacht of van een gespecialiseerd bedrijf. Zoals het nu lijkt, liggen de werkzaamheden op schema zodat op 16 januari goed gedocumenteerde aanvragen bij de Rijksdienst kunnen worden ingediend. Een belangrijke voorziening is de subsidie die het J.B. Scholtenfonds beschikbaar heeft gesteld aan moleneigenaren met een vrijwilligersorganisatie. Zij kunnen via het Groninger Molenhuis de helft van de vereiste co financiering aanvragen. Deze regeling is dit jaar al gestart en we zijn druk bezig met het verwerken van alle dossiers. Voor vragen en opmerkingen kunt u contact opnemen met Gea Geertsema.

TENSLOTTE Gildefeest op 28 januari 2012 in het Openluchtmuseum in Arnhem Op 28 januari 2012 viert het landelijk Gilde van Vrijwillige Molenaars dat het 40 jaar daarvoor werd opgericht. Dit heugelijke feit wordt gevierd in het Openluchtmuseum in Arnhem dat voor deze gelegenheid speciaal geopend is. Indien mogelijk zullen de molens in het molenkwartier draaien. Op deze jubileumbijeenkomst worden ook de nieuwe lesbrieven ter ondersteuning van instructeurs en leerlingen gepresenteerd en aangeboden aan een bekende Nederlander, die een sterke connectie met de molenwereld heeft. Daarnaast zijn er in verschillende zaaltjes presentaties en discussies over uiteenlopende onderwerpen en zijn er deskundigen aanwezig om vragen te beantwoorden. De examencommissie bijvoorbeeld is vertegenwoordigd om iets te vertellen over de nieuwe manier van examineren en vragen te beantwoorden. De Molenwerkgroep Oost Groningen heeft het plan opgevat om voor deze feestelijk bijeenkomst een bus te huren en gezamenlijk naar Arnhem te reizen met Winschoten (Molen Berg) en het hoofdstation in Groningen als opstapplaatsen. Door gezamenlijk te reizen kunnen de kosten behoorlijk worden gedrukt. Als het lukt een bus vol te krijgen zijn de kosten per persoon slechts 20,. Vooraf opgeven is noodzakelijk om doorgang te garanderen. Opgeven kan tot de kerst via het volgende e mailadres: joepgrundemann@hetnet.nl Erfgoedloper is een uitgave van Museumhuis Groningen / Groninger Molenhuis Lopende Diep 8, 9712 NW Groningen, t. (050) 313 00 52. Reacties en kopij: t.pol@museumhuisgroningen.nl