De epidemiologie van Legionellose Het nut van Osiris voor surveillance en onderzoek Petra Brandsema Centrum Epidemiologie en Surveillance, CIB, RIVM. De epidemiologie van Legionellose 12 mei 2014
2 Aantal meldingen van Legionellose besmet in binnenland of buitenland
1999 Flora Meldingen van Legionellose 1998 2013 2010: Landelijke 2006: uitbraak Amsterdam en landelijke verheffing Verheffing 3
Age Stanardized Notification Rate 2012 n/miljoen Verenigd Koninkrijk 6.3 Duitsland 6.8 België 9 Nederland 17.6 Italië 19.1 Spanje 20.2 Frankrijk 19.6 Denemarken 22 Slovenië 37.7
Leeftijds-geslachtsverdeling Europese surveillance (2012) Incidentie per leeftijdsgroep Nederland 2010-2012
Legionellose 2012 Hoe werd de infectie waarschijnlijk opgelopen?
sterfte Legionellapneumonie Gerapporteerde sterfte Nederlandse cases 2009-2012: 3,7-6,8% In Europa gemeld 2009-2012: 10-11% Case Fatality Rate NL 2012 Europa (2012) Nosocomiaal of zorginstelling - 28% Community (binnenland, geen reis) 6,6% 9% Reis buitenland 3,9% 5% Reis binnenland 5,6% 8% Totaal 5,3% 10% Leeftijd NL 2012 CFR 0-59 2,3% 60-69 3,5% 70-79 6,7% 80 18%
Risico factoren Aantal patiënten in 2010-2012 N=1082 Man 70% Leeftijd 60 jaar 57% Roken 54% Onderliggend lijden 33% Reis (binnenland of buitenland) (2011 2012) 49% Geen risicofactor: reis/roken/onderliggend lijden 12% < 60 jaar 4% 60 jaar 8% 8
Reizen als Risicofactor Case control studies: overnachting elders is risico factor Besmet op reis of thuis? aantal meldingen Osiris per aantal vakanties per land met correctie voor gemiddelde reisduur als Indicatie van het Risico : ziekte/100.000/jaar: 1 ± 3 ± 15 ±80
Toepassingen van Osiris Surveillance Inzicht in trends en jaarrapportage Europese surveillance Surveillance = informatie voor actie: Signalering Clusterdetectie BEL Reisgerelateerde meldingen LCI ELDSNet 14 De epidemiologie van Legionellose 12 mei 2014
Toepassingen van Osiris Surveillance Beleidsvragen en regelgeving Onderzoek 15 De epidemiologie van Legionellose 12 mei 2014
Toepassingen van Osiris Beleidsvragen en regelgeving Inbrengen casuistiek in Interdepartementaal overleg (ILP) Kamervragen vragen van beleidsmakers, IGZ. Onderbouwen beleid: Wetgeving (advisering bij nieuwe regelgeving) Draaiboeken LCHV, protocollen LCI Vragen van GGDen Publieksvragen, vragen vanuit de media/journalisten 16 De epidemiologie van Legionellose 12 mei 2014
Voorbeeld: risicotabel Locaties LOI Locatie casuistiek Risico populatie Verneveling Overnachting Tijdelijke installatie Ziekenhuis ++ ++ - + - Sauna ++ - ++ - - hotel ++ - - + - Sporthal - - - - - Lange lijst van locaties beoordeeld op 5 criteria. Casuistiek in Osiris en Literatuur Vastgesteld op LOI Indeling overgenomen als prioritaire locaties in de regelgeving voor Legionella preventie (drinkwaterbesluit).
Onderzoek Reden voor sterke toename van Legionellose in 2006 en 2010? Relatie met weersomstandigheden (Brandsema et al. Epidmiol. Infect. 2014. jan 24;1-12) Onderzoek naar bronnen: - Bijdrage van bekende (mogelijke) bronnen: case-control - Rol nog onbekende bronnen: Regenwaterplassen, grond, waterzuiveringsinstallaties GIS analyse - Is er een relatie tussen de afstand tot de weg en het risico op Legionellose?
Bronnen van infectie? case-control Locaties en activiteiten die vaak genoemd in Osiris: Bezoek tuincentrum 18% Bezoek zwembad, sauna Klussen aan leidingen Gebruik tuinslang/ hoge druk spuit Ontluchten verwarming tuinieren Meer inzicht in deze mogelijke bronnen. Gaat het om een waarschijnlijk bron of speelt toeval een rol? Vragenlijst bij controlegroep.
Uitdaging: Locatie in osiris per GGD verschillend ingevuld
Lopend onderzoek Is er een relatie tussen de afstand tot de weg en het risico op Legionellose? 21
22 Wateroverlast door zware regenval
Incidence by MHS region Notifications per 100,000 inhabitants Legionellose opgelopen in Nederland in week 33-38 2010 Observatie GGD: patienten wonen naast de randweg Legionella aangetoond in regenplassen 24
Is er transmissie van Legionella bij regen via opspattend water van de weg? 25
Ruimtelijke regressie Relatief Risico Per 4-cijferige postcode PC4 is te grof voor GIS-analyse
Voorlopige resultaten Postcode 6 analyse: Hoger risico op legionellose bij wonen dichtbij snelweg of primaire weg: Wonen < 250 m snelweg Wonen < 125 m primaire weg NB: Nog geen definitieve conclusies mogelijk, want er zijn nog aanvullende analyses nodig.
Wijzing in Osiris juli 2014 Postcode patient: Vanaf juli 2014: 6-cijfers invullen mogelijk. Extra vraag: Geeft de patiënt toestemming voor het melden van de volledige postcode? Ja /nee/onbekend? Vraag om toestemming stond al op LCI-vragenlijst bronopsporing. Indien toestemming onbekend is? Melden voor dit doel is wel toegestaan. In Osiris niet verplicht gesteld. (WPB artikel 8e en wet of het RIVM artikel 3)
Toelichting bij Osirisvragen
Vraag: Waar was de patiënt tijdens de 14-daagse incubatieperiode? [ ] niet buiten eigen woning geweest [ ] uitsluitend directe woonomgeving (<500 meter) [ ] Woonplaats patiënt [ ] Eigen GGD regio [ ] Andere GGD regio [ ] Buitenland [ ] Onbekend (geen anamnese) Vaak verkeerd ingevuld. Suggesties voor verbetering??
Doel van deze vraag? 1. Bij verheffing in meerdere regio s snel uitsluiten van 1 bron. Voorbeeld zomerverheffing 2010: 74% van patiënten was niet buiten eigen GGD regio geweest. 2. Indeling aandeel besmet in eigen woning? 3. Selectie cases voor analyse bijvoorbeeld bij uitbraak of GIS analyse Geografische verdeling patiënten Bij uitbraak Bovenkarspel (1999)
Wijziging in Osiris juli 2014 Indien serologische diagnostiek: Betreft dit serologie tegen: - pneumophila specifiek voor serogroep 1 - pneumophila niet specifiek voor serogroep 1 - Non pneumophila - Onbekend Waarom? Onderscheid nodig voor Europese Casus definitie: Confirmed case: Titerstijging specifiek voor L. pneumophila sg1 Probable case: Titerstijging niet-specifiek voor L. pneumophila serogroep1 Eenmalig hoge titer specifiek voor L. pneumophila sg1 Eenmalig Hoge Titer niet-specifiek voor L.pneumophila serogroep 1 voldoet niet meer aan de Europese casus definitie
Dank voor uw aandacht