Dienst uitvoering en toezicht Energie BIJLAGE C BIJ ONTWERP-METHODEBESLUIT Nummer: 101155-39. Betreft: Bijlage C bij het besluit tot vaststelling van de methode van de korting ter bevordering van de doelmatige bedrijfsvoering voor de beheerder van het landelijk hoogspanningsnet ingevolge artikel 41, vierde lid, van de Elektriciteitswet 1998 1 Inleiding...1 2 Juridische basis...3 2.1 Reacties respondenten...3 2.2 Afweging en motivering DTe...3 3 Volume correctie...3 3.1 Reacties respondenten...3 3.2 Afweging en motivering DTe...3 4 Methode ter bepaling van de x-factor... 4 4.1 Reacties respondenten... 4 4.2 Afweging en motivering DTe... 4 5 WACC...5 5.1 Reacties respondenten...5 5.2 Afweging en motivering DTe...5 6 Inkoop energie en vermogen... 6 6.1 Reacties respondenten... 6 6.2 Afweging en motivering DTe... 6 7 Kwaliteit...7 7.1 Reacties respondenten...7 7.2 Afweging en motivering DTe...7 1 Inleiding 1. Vaststelling van de methode van de korting ter bevordering van de doelmatige bedrijfsvoering (hierna:methodebesluit) ingevolge artikel 41, vierde lid, van de Elektriciteitswet 1998 (hierna: E-wet) geschiedt na overleg met de gezamenlijke netbeheerders en met representatieve organisaties van partijen op de elektriciteitsmarkt, waarbij de directeur DTe in het vaststellingsbesluit aangeeft welke gevolgtrekkingen hij heeft verbonden aan de uitkomsten van het overleg. Deze gevolgtrekkingen worden in deze bijlage bij het methodebesluit besproken. 2. DTe heeft in februari 2003 het informatie- en consultatiedocument Regulering TenneT tweede reguleringsperiode (hierna: consultatiedocument) uitgebracht. Dit consultatiedocument is gepubliceerd op de Internetpagina van DTe (www.dte.nl) en is voorts onder meer toegezonden aan de netbeheerders 1
elektriciteit, waaronder TenneT, en aan de representatieve organisaties, waaronder de organisatie van de gezamenlijke netbeheerders elektriciteit (EnergieNed). 3. In het consultatiedocument heeft DTe zijn visie op de reguleringsmethodiek voor de tweede reguleringsperiode uiteengezet, en belangstellenden gevraagd hun zienswijze te geven aan de hand van een aantal in het consultatiedocument gestelde vragen. Belangstellenden hebben tot 12 april 2003 de tijd gehad om schriftelijk hun zienswijze op het consultatiedocument uiteen te zetten. 4. In deze bijlage worden de reacties van respondenten op het consultatiedocument besproken, voor zover relevant voor het onderhavige methodebesluit voor de tweede reguleringsperiode. De reacties zijn tevens gepubliceerd op de Internetpagina van DTe (www.dte.nl). In onderstaande tabel staan de partijen die hebben gereageerd op het consultatiedocument. Hiernaast is er ook intensief overlegd met TenneT. Tabel respondenten op het consultatiedocument datum docnr Energiened sectie netbeheer 7-04-2003 101155/13 TZH 9-04-2003 101155/ 26 NUON holding 11-04-2003 101155/ 27 Continuon 11-04-2003 101155/ 18 Eessent 9-04-2003 101155/ 25 TenneT 11-04-2003 101155/ 17 Eneco 11-04-2003 101155/ 19 VEMW 11-04-2003 101155/ 16 Energiened sectie productie 11-04-2003 101155/ 20 5. De reacties van de respondenten op het consultatiedocument worden in deze bijlage per onderwerp besproken; te weten: a. juridische basis; b. volume correctie; c. methode ter bepaling van de x-factor; d. kapitaalskosten; e. inkoop energie en vermogen; en f. kwaliteit. 2
2 Juridische basis 2.1 6. Drie respondenten 1 geven aan dat de wettelijke basis voor de voorgestelde regulering op twee punten ontbreekt; namelijk voor het geven van een individuele x-factor en voor een systeem van nacalculatie. 2.2 7. Na inwerkingtreding van de de wet van 3 juli 2003, (Stb. 2003, 316) tot wijziging van de Overgangswet elektriciteitsproductiesector (hierna: OEPS) kan ingevolge artikel 41, derde lid van de Elektriciteitswet 1998 (hierna: E-wet) door DTe voor iedere netbeheerder elektriciteit een afzonderlijke korting ter bevordering van de doelmatige bedrijfsvoering worden opgelegd. Daarnaast wordt na de wetswijziging in artikel 41 lid lid 5 sub b van de E-wet de mogelijkheid om de tarieven die zullen gelden in de periode t te corrigeren, indien de tarieven die golden in de periode of periodes voorafgaand aan periode t zijn vastgesteld met inachtneming van onjuiste of onvolledige gegevens en DTe, indien hij de beschikking had over juiste of volledige gegevens, tarieven zou hebben vastgesteld die in aanmerkelijke mate zouden afwijken van de vastgestelde tarieven. De directeur DTe stelt derhalve vast dat hij bevoegd is om individuele x-factoren vast te stellen en om achteraf te corrigeren voor schattingsfouten. Bovendien blijkt uit artikel 16 lid 2 E-wet en uit de parlementaire geschiedenis van de wetsbehandeling dat TenneT als een bedrijf beschouwd wordt dat anders is dan de regionale netbeheerders. 3 Volume correctie 3.1 8. DTe stelt in het consultatiedocument voor om op de tarieven TenneT voor volumeveranderingen van de tariefsdragers die TenneT bij haar afnemers in rekening brengt te corrigeren. Belangrijke argumenten hiervoor zijn de onzekerheid over de volumes van de tariefdragers van TenneT en dat veranderingen in volumes niet gepaard gaan met verandering in kosten. 9. Alle respondenten behalve VEMW, reageerden positief op het voorstel van DTe om voor TenneT voor volume veranderingen te corrigeren. Alleen VEMW wil dat niet alleen een volumecorrectie wordt ingevoerd maar een cost-plus systeem wordt ingevoerd met enige prikkels voor doelmatig opereren. 3.2 10. DTe ziet in het commentaar geen rede af te zien van een volume correctie voor TenneT. 3
11. Als reactie op het standpunt van VEMW dat voor TenneT een cost-plus regulering met efficiëntie prikkel moet gelden, stelt DTe zich op het punt dat de door haar voorgestelde methodiek richting een cost-plus reguleringssysteem met een doelmatigheidsprikkel gaat maar wel recht blijft doen aan het principe van outputsturing. De manier waarop volumes herberekend worden, de niet mechanische toepassing van de efficiëntieparameters, en de tariefsverhoging van aanmerkelijke investeringen lijken op een cost-plus reguleringssysteem. Het benchmarken van operationele kosten en nieuwe investeringen koppelt de tarieven deel los van TenneT s eigen kosten waarmee dit outputsturing is die een prikkel geeft tot doelmatigheid geeft aan TenneT. 4 Methode ter bepaling van de x-factor 4.1 12. DTe heeft in het consultatiedocument uiteengezet dat de x-factor bepaald zal worden op basis van een internationale TSO benchmark (hierna: benchmark). In het consultatiedocument is de vraag geformuleerd op welke wijze de efficiëntiescore uit de benchmark in de x-factor voor TenneT verwerkt zou worden. De discussie spitst zich toe op variant A en B 2 : a. variant a is gebaseerd op de informatie over de efficiëntiescores die uit de benchmark verkregen is; en b. in variant B maakt de regulator eerste een prognose van de mogelijke kostenbesparing in de reguleringsperiode. Na afloop van de reguleringsperiode wordt de x-factor door de regulator herzien, om een bepaald deel (bijvoorbeeld de helft) van het verschil tussen het doel en de gerealiseerde kostenbesparingen te compenseren. DTe had haar voorkeur voor variant B. 13. Drie respondenten 3 zijn van mening dat de uitkomst van de benchmark niet mechanisch op de omzet toegepast dient te worden. Ook hebben vier respondenten 4 hun zorg uitgesproken over de kwaliteit van een internationale benchmark. Essent en TenneT willen een x-factor die niet nagecalculeerd wordt voor werkelijke kostenverbeteringen. VEMW ziet voor TenneT liever een cost-plus regulering, dus een directe koppeling tussen de kosten en de tarieven. 4.2 14. DTe heeft naar aanleiding van het commentaar en overleg met TenneT gekozen voor een reguleringsmethode zonder middeling in de tarieven van het verschil tussen het opgelegde doel en het behaalde resultaat van TenneT. Inderdaad kan, zoals Essent en TenneT aangeven in hun reactie op het 1 TenneT, TZH en VEMW 2 zie paragraaf 5.7 van het consultatiedocument. 3 EnergieNed sectie netbeheer, Nuon en VEMW 4
consultatiedocument, de doelmatigheidsprikkel verzwakt worden door een middeling tussen het opgelegde doel en het resultaat van TenneT in een reguleringsperiode. Daarbij geeft een vooraf vastgestelde x-factor minder nacalculatie in een volgende reguleringsperiode. 15. Om de kwaliteit van de benchmark te verbeteren is een nieuwe consultant ingeschakeld en zijn er nieuwe data en datadefinities opgesteld in overleg met de TSO s. DTe acht de tweede reguleringsperiode nog te vroeg voor een mechanische toepassing van de uitkomst van de TSO benchmark in de x-factor voor TenneT. Bovendien is de benchmark slechts van toepassing op de activabasis van na 2000 en de operationele kosten, dus niet op de totale omzet. 16. De methode ter schatting van de x-factor is op 21 mei 2003 voorgelegd aan TenneT. Op 5 juni is deze methode verder toegelicht. TenneT heeft zich positief uitgesproken over de methode. 5 WACC 5.1 17. In het consultatiedocument stelt DTe voor om de WACC opnieuw te berekenen. Overwegingen hiervoor zijn het lage risico profiel van TenneT, het nieuwe reguleringssysteem en een nieuwe vergelijking van soortgelijke bedrijven voor het bepalen van de WACC. 18. TenneT stelt in haar reactie dat de WACC op hetzelfde niveau gehandhaafd moet blijven. EnergieNed en NuoN zijn van mening dat de WACC door een expert vastgesteld dient te worden. TZH en VEMW vinden een verlaging van de bèta voor TenneT op zijn plaats. Essent stelt dat de WACC voor TenneT gezien het afwijkende reguleringsregime onafhankelijk van de WACC voor regionale netbeheerders bezien moet worden. 5.2 19. De hoogte van de WACC is door DTe opnieuw bepaald. In de vorige periode is de WACC met opzet aan de hoge kant vastgesteld met als overweging dat de sector zich in een overgangsperiode bevond en dat het juiste risicoprofiel nog niet duidelijk was. Ondanks dat TenneT andere activiteiten ontplooit en een andere functie vervult dan de regionale netbeheerders is toen de WACC voor TenneT gelijk gesteld aan de WACC voor de regionale netbeheerders. Ook volgens DTe hoeft de WACC vorr de regionale netbeheerders en voor TenneT niet gelijk te zijn. Dit maakt het dus nodig om opnieuw onderzoek te doen naar de WACC voor TenneT. 4 EnergieNed sectie netbeheer, EnergieNed sectie productie,tennet en VEMW, 5
20. DTe heeft voor de berekening van de WACC getracht zoveel mogelijk aan te sluiten bij de methodiek van de eerste periode. Alle parameters zijn gelijk gebleven, met uitzondering van de hoogte van de 10 jaars rente op staatsobligaties en de hoogte van de bèta. Bij de bepaling van de bèta zal DTe een inschatting maken van het risicoprofiel van TenneT en deze afzetten tegen een bèta die berekend wordt op basis van beursgenoteerde bedrijven die voor een gedeelte dezelfde activiteiten hebben als TenneT. 21. Het bereik van de bèta, waarmee de WACC berekend wordt, zal op basis van een kwalitatieve analyse van het risicoprofiel van TenneT vastgesteld worden in het x-factorbesluit. 6 Inkoop energie en vermogen 6.1 22. DTe stelt in het consultatie document voor om de kosten voor inkoop energie en vermogen, net als in de eerste periode, de tweede reguleringsperiode te reguleren door middel van procedures. 23. EnergieNed sectie productie, Eneco, Essent en VEMW hebben in hun reactie aangegeven voorstander te zijn van het reguleren met procedures, reguleren met doelen kan in hun ogen een verstorende werking hebben op de elektriciteitsmarkt. De unieke onafhankelijke positie die TenneT heeft moet gewaarborgd blijven en dus is het onwenselijk als TenneT als belanghebbende marktpartij zou optreden. TenneT heeft aangegeven dat zij voorstander is om in de tweede reguleringsperiode de regulering van inkoop van energie en vermogen met procedures te handhaven. In beginsel wijst TenneT op den duur het instrument reguleren met doelen niet af. Momenteel is dit instrument echter onvoldoende uitgewerkt en is nader onderzoek noodzakelijk 6.2 24. DTe ziet in de reacties geen rede om af te zien van het reguleren met procedures. Om deze procedures verder invulling te geven heeft DTe een onafhankelijke audit laten uitvoeren op het inkoopproces energie en vermogen van TenneT. Op basis van deze audit zullen afspraken met TenneT worden gemaakt over de inrichting van de inkoopfunctie voor deze kosten. Deze afspraken zullen worden opgenomen in een apart reglement. Als TenneT bij de inkoop aan dit reglement voldoet zullen de kosten worden opgenomen in de tarieven. 6
7 Kwaliteit 7.1 25. De meeste respondenten 5 misten in de visie van DTe in de regulering van TenneT een specifieke waarborg voor het kwaliteitsniveau van TenneT. 7.2 26. DTe is van mening dat er, anders dan bij de regionale netbeheerders, geen expliciete financiële prikkel gegeven kan worden voor een optimaal kwaliteitsniveau. Een storing op het netwerk van TenneT geeft een groot maatschappelijk disnut. Zodoende moet het kwaliteitsniveau van TenneT hoog zijn. Uit de storingsgeschiedenis van TenneT blijkt dat haar kwaliteitsniveau ook daadwerkelijk hoog is. De regulering voor TenneT hoeft dus geen prikkels te geven om de kwaliteit te verhogen. Het reguleringssysteem dient zodanig te zijn ingevuld dat er geen prikkels worden gegeven die ten koste kunnen gaan van de kwaliteit. 27. De voorgestelde methode waarborgt op twee manieren het kwaliteitsniveau: a. de voorgestelde methode geeft geen doelmatigheidskorting op de hoeveelheid activa, dit kan dus niet leiden tot onderinvesteren; en b. in de benchmark wordt in ieder geval als landspecifieke factor het kwaliteitsniveau van de deelnemende TSO meegenomen. Dit zorgt ervoor dat bij een hoog kwaliteitsniveau de efficiënte kosten hoger zullen liggen dan bij een laag kwaliteitsniveau. 28. DTe acht de genomen maatregelen voldoende om de kwaliteit van TenneT te waarborgen in de tweede reguleringsperiode. DTe zal wel alert blijven op opmerkingen uit de sector die hier tegengesteld aan zijn, en zal als dat nodig is in de derde periode daar passende maatregelen voor nemen. 5 TenneT, TZH, Nuon holding, Continuon, EnergieNed sectie productie en EnergieNed sectie netbeheer. 7