Samenvatting Levensbeschouwing Hoofdstuk 2, wie is de mens Samenvatting door een scholier 1380 woorden 30 november 2011 5,4 20 keer beoordeeld Vak Methode Levensbeschouwing Zin in zin Samenvatting Levensbeschouwing Hoofdstuk 2: Wie is de mens. Dit hoofdstuk gaat over mensbeelden. en mensbeeld is een doordachte visie op kern van de mens. Wie is de mens? = een wijsgerige antropolope Wijsgerige = filosofie Antrolope = leer van de mens Er bestaan ontelbaar veel mensbeelden. Bv: Christelijke, islamitische, feministen. Een mensbeeld heeft altijd 2 elementen: 1.beschrijft hoe de mens is (beschrijvend) 2.beschrijft hoe de mens behoort te zijn (normatief) lange tijd in de geschiedenis werden alleen de mensen van je eigen volk/cultuur beschouwt als echte mensen en andere als minderwaardig. Dat noem je etnocentrisme. Bv: joden in de 2e wereldoorlog en indianen in Amerika. Het mensbeeld van Thomas Hobbes +/- 1600 (engelse filosoof) Zijn boek heet; Leviathan. De tijd waarin Hobbes leefde; 1.opkomen van kapitalisme; toenemend concurentie-denken. 2.mensen worden individualistischer. Het ik denken kom in plaats van het wij denken. 3.invloed van kerk en christendom in de maatschappij wordt minder. Geloven is een privé-zaak het mensbeeld van Hobbes; de mens in van nature egoïstisch en uit op eigen belang (ten kosten van de medemens) Mensen zijn voortdurend met elkaar in oorlog : Homo Homini lupus ist = Mensen zijn wolven voor elkaar. Pagina 1 van 5
Zonder regels in de maatschappij zou je het recht van de sterkste krijgen. Dit is niet mijn belang, want het verstand zegt de mens: houdt je aan regels, gun andere ook wat, maak niet steeds oorlog, want daar ben ik het beste mee af De mensen in een maatschappij sluiten als eigen belang een sociaal contract. 1.iedereen geeft een stukje vrijheid af aan de overheid. 2.de overheid zorgt in ruil daarvoor voor rust en veiligheid in de maatschappij # de mentaliteit Leviathan; was een bijbels monster. Hobbes vindt dat de overheid als een leviathan moet heersen over de maatschappij. Conclusie; de mens in niet sociaal, maar hij doet af en toe sociaal. Alleen dan wanneer dat nodig is voor zijn eigen belang #negatieve kijk twee groepen die kritiek hadden op Hobbes; 1.de kerk, want die verwierp het mensbeeld van Hobbes. 2.absolute vorsten (dictators), vinden dat ze de macht van god krijgen en dus van boven niet van beneden. Het mensbeeld van Karl Marx +/- 19e eeuw. Grondlegger van het communisme Zijn boeken heten; - das Kapital. - het communistische manifest De tijd van Marx: - industrieel kapitalisme * arbeiders uitgebuit en rechteloos * mensonterend: lopendebandwerk in de fabrieken = geestdodend werk - klassenmaatschapij: tweedeling. * arbeiders * bezittende klasse: kapitalisten de arbeiders en de bezittende klassen hadden tegengestelde belangen en zijn elkaars vijhand. Marx wijst het egoïstische, industrialistische mensbeeld van Hobbes af. De mens is van nature niet egoistisch maar de opbouw van de maatschappij maakt de mens tot een egoistisch wezen. Door de tweedeling van de klassenmaatschappij is een mens gedwongen voortdurend voor zijn eigen rechten op te komen. Als je de klassenmaatschappij opheft zal blijken dat de mens een sociaal wezen is. De verelendungs-theorie; De klassenmaatschappij zal onvermijdelijk verdwijnen vanwege de steeds verdergaande Verelendung Pagina 2 van 5
van de arbeider. De arbeids word steeds meer uitgebuit --> steeds meer Verelendung --> arbeiders pikken het niet meer --> revolutie --> klassenloze maatschappij In de klassenloze maatschappij hoeft niemand meer voor zijn eigen belangen op te komen. Dan kan de mens zijn ware sociale aard laten zien. Mensen gaan samenwerken, dan ontstaan er een ideale wereld voor iedereen: de heilsstaat. Het tweede element van het mensbeeld van Marx: de mens is een arbeidend wezen (ofwel arbeid hoort bij de kern van mens zijn) Maar door het geestdodende smerige lopendebandwerk raakt de mens vervreemd van: 1. Het product dat hij maakt 2. Het arbeidsproces 3. Zichzelf 4. De medemens In het communistisch manifest roept Marx de arbeiders op zich te verenigen en in opstand te komen --> verlaag de kapitalisten --> maakt een klassenloze maatschappij --> rijk van de vrijheid. Het mensbeeld van Sigmund Greud. Psychiater +/- 1900. grondlegger van de psychoanalyse. ontdekker van het feit dat mensen het Onbewuste hebben waarin mensen vanalles wegstoppen. Het onbewuste dat ons denken en handelen bepaald. Mensbeeld: de mens is een sexueel wezen. De menselijke psyche (geest) bevat drie onderdelen: 1. Es: hierin zitten (oer)driften: krachten die de verlangens, gevoelens en behoeften sturen. Je hebt twee hoofddriften: - sexuele drift (eros) = scheppende/opbouwende drift. - agressive drift (mamatos/thanatos) = vernietegingsdrift 2. Uber-ich: geweten (besef) van goed en kwaad. * niet aangeboren, maar word gevormd tijdens de opvoeding. hoe? = een kind uit zijn driften, dat leverd conflicten op met de omgeving, daaruit leert de baby wat hij wel en niet mag en dat leren is de vorming van het geweten. Vorming van het geweten is het leren van een baby wat hij wel en niet mag doen. 3. Ich: het element van de psyche dat het evenwicht bewaart tussen Es en Uber-Ich. 1. Waneer het uber ich te sterk is worden de driften weggestopt. 2. Wanneer het es te sterk is krijg je agressivelingen en verkrachters. Nog enkele opmerkingen over de eros: geeft seksuele energie (libido). Deze energie mag niet onbeperkt worden gericht op seksuele objecten. Pagina 3 van 5
Voor een deel word libido gebruikt voor maatschappelijk nuttige zaken: namelijk cultuur. Conclusie: Cultuur komt voort uit de libido. Nog enkele opmerkingen over thanatos: onderdrukking word geeist door de samenleving. Een deel kun je kwijt in bijvoorbeeld sport, dit heet het sublimeren van driften. Sublimeren is het kwijt stoppen van bepaalde driften. Als de thanatos teveel word weggestopt dan gaat het zich richten op zichzelf en word je suïcidaal. Het mensbeeld van Jean Paul Sartre, 1905-1980. filosoof, schrijver en grondlegger van het existentialisme: nadenken over het bestaan. Het mensbeeld van Sartre: de mens is vooraal een vrij wezen/ Ieder mens word geboren zonder programma van zijn leven. Hij moet zelf vormgeven aan de essentie van zijn leven. De existentie gaan aan de essentie vooraf. vrijheid is het belangrijkste kenmerk van de mens Iedereen wordt geboren zonder levensprogramma. Hij moet de kern van zijn leven helemaal zelf vormgeven. De existentie gaat aan de essentie vooraf = eerst is het bestaan (geboren), hoe je bent (de kern) komt pas erna (levenspad) Bij gelovige is het juist andersom daar ligt de kern/het levenspad al vast Vrijheid is fijn, maar tegenlijk ook lastig en beangstigend. 1. mensen gaan daarom de vrijheid vaak uit de weg 2. moet je niet doen want: dan pleeg je veraad aan het belangrijkste kenmerk dat we hebben: vrijheid. Satre had een hekel aan als mensen zeggen, daar kon ik toch niets aan doen Bevel het moest. De mens is veroordeeld tot de vrijheid = condammé à la liberté Het Christenlijke mensbeeld. 1. uit de bijbel (bijbels mensbeeld) 2. vooral te vinden in het eerste boek van de bijbel: Genesis Genesis is het scheppingsverhaal. 1.god schept de aarde in 6 dagen, de mens op de laatste dag (zaterdag) 2.de mens is geschapen naar gods beeld (qua doen) 3.de mens heeft als taak te heerden (beheersen) namens god over de schepping. Pagina 4 van 5
Je bent een soort van rentmeester, je moet de aarde beheren zoals god dat heeft bedoeld. In het begin: Paradijs. 1. de mens gaan fouten dingen doen daardoor op aarde veel misstanden 2. god stuurt verlosser: Jezus. 3. het herstel van het paradijs --> het rijk van God. Pagina 5 van 5