Milieu- en duurzaamheidverslag 2011
Inhoud 1 Inleiding 3 1.1 Aanleiding 3 1.2 Harmonisatie milieubeleid 3 1.3 Voortgang bestuurlijke ambities 3 1.4 Leeswijzer 4 2 Wettelijke milieutaken 7 2.1 Algemeen 7 2.2 Activiteiten 7 3 Uitvoeringsprogramma duurzaamheid 9 3.1 Inleiding 9 3.2 Duurzaam bouwen en duurzame energie 9 3.3 Duurzaam leven en ondernemen 11 3.3.1 Leven 11 3.3.2 Ondernemen 12 3.4 Duurzame mobiliteit 14 3.5 Klimaatneutrale en duurzame eigen organisatie 15 4 Besteding milieugelden 2011 20 Bijlagen (apart bijgevoegd) 21 1
1 Inleiding 1.1 Aanleiding Op grond van de Wet milieubeheer is het stadsdeel verplicht om jaarlijks een milieuprogramma en verslag op te stellen. Beide producten dienen ten minste een onderdeel te bevatten dat handelt over de uitvoering van de wettelijke milieutaken. In Amsterdam worden deze, in opdracht en onder verantwoordelijkheid van de stadsdelen, grotendeels uitgevoerd door de Dienst Milieu en Bouwtoezicht. gebruikt het milieuprogramma en verslag ook voor de uitwerking van, en rapportage over het duurzaamheidsbeleid in algemene zin. Daarom is in zowel het programma als het verslag een onderverdeling gemaakt naar wettelijke taken en uitvoeringsprogramma duurzaamheid. 1.2 Harmonisatie milieubeleid Het milieuprogramma 2011 is destijds uitgewerkt met de overweging dat 2011 een overgangsjaar is waarin het milieubeleid van de drie voormalige stadsdelen wordt geharmoniseerd. De harmonisatie is inmiddels afgerond met de in maart 2012 door de deelraad vastgestelde Duurzaamheidsagenda 2012-2014. Het milieuprogramma en verslag 2011 zijn opgesteld in de geest van deze duurzaamheidsagenda. Dit beleidskader behelst de onderstaande ambities van stad en stadsdelen; een CO2-besparing van 40% in 2025 ten opzichte van 1990; een klimaatneutrale eigen organisatie in 2015; klimaatneutrale nieuwbouw vanaf 2015; duurzaam inkopen: maximaal duurzaam inkopen in 2015; voldoen aan de richtlijnen voor luchtkwaliteit. 1.3 Voortgang bestuurlijke ambities Belangrijke bestuurlijke ambities op het gebied van CO2-reductie zijn: - Het stadsdeel heeft de ambitie in 2025 40% minder CO2 uit te stoten dan in 1990. - Het stadsdeel wil als organisatie in 2015 klimaatneutraal zijn. Hieronder geven we kort aan waar we staan ten opzichte van deze ambities. 3
2 maart 2012 CO2 uitstoot stadsdeel Volgens de globale trend1 op basis van de energiemonitoring blijkt dat het gasverbruik van particulieren dalende is, terwijl het elektriciteitsverbruik stabiel is. De aanname is dat dit verklaard kan worden met de grootschalige aanleg van stadswarmte, vernieuwing van het stadsdeel door renovatie en nieuwbouw en projecten gericht op energiezuinig gedrag, die het stadsdeel samen met andere partijen uitvoert. Overigens is een stabiel elektriciteitsverbruik niet overeenkomstig de landelijke ontwikkeling waarbij dit juist stijgende is. Een andere conclusie is dat het zakelijk gasverbruik stabiel is, maar het zakelijk elektriciteitsverbruik stijgende. De komende jaren wordt een lichte afname van de CO2-uitstoot per verbruiker in Nieuw-West verwacht binnen de categorieën particulieren en klein zakelijk verbruik. Dit komt onder andere door de verdere uitrol van het stadswarmte-net binnen het stadsdeel, aandacht voor duurzame renovatie en nieuwbouw en het adviseren van bewoners en ondernemers over energiebesparing. De CO2-uitstoot binnen de categorie grootverbruik is afhankelijk van verschillende ontwikkelingen in de komende jaren, zoals een eventuele uitbreiding van een datacentrum in het stadsdeel. Door de tendens binnen Amsterdam dat de CO2-uitstoot vrijwel niet afneemt in de eerstkomende jaren, komt het realiseren van de Amsterdamse doelstelling voor een CO2-reductie van 40% in 2025 ten opzichte van 1990 onder druk te staan. CO2-reductie eigen organisatie In 2011 is een CO2-reductie gerealiseerd van 4,5% ten opzichte van 2010. Hierbij is uitgegaan van het energieverbruik van de stadsdeelgebouwen en het brandstofverbruik voor het eigen wagenpark. Per 2011 is bijna de helft van het verbruik van de eigen organisatie klimaatneutraal. Dit is mede het gevolg van de inkoop van groene stroom en de zonnepanelen op daken van de eigen gebouwen. Om verder stappen te zetten in de richting van de ambitie voor een klimaatneutrale stadsdeelorganisatie in 2015, is in 2012 een plan van aanpak opgesteld en door het Dagelijks Bestuur vastgesteld. Het halen van de doelstelling voor een klimaatneutrale stadsdeelorganisatie in 2015 zal mede afhankelijk zijn van een aantal externe ontwikkelingen zoals de mogelijkheden voor inkoop van groen gas. 1.4 Leeswijzer Het eerste deel van dit verslag is het wettelijk verplichte milieudeel. In hoofdstuk 3 wordt specifiek de uitvoering van de wettelijke milieutaken beschreven. Dit zijn het 1 Monitoring van energieverbruik en uitstoot van CO2 is ingewikkeld, doordat verbruiksinformatie concurrentiegevoelig is en dat er verschillende leveranciers en contracten zijn. 4
toezicht op en de handhaving van bedrijven door zowel het stadsdeel als de Dienst Milieu en Bouwtoezicht (DMB) en de milieuvergunningverlening. Het tweede deel van dit verslag, hoofdstuk 4, gaat in op relevante ontwikkelingen in 2011 en de voortgang van de belangrijkste duurzaamheidsprojecten en -activiteiten. De opzet van dit deel komt overeen met de opzet en inhoud van de duurzaamheidsagenda en verdeeld beleid en inzet in 2011 over de onderstaande vier programmalijnen: Duurzaam bouwen en duurzame energie; Duurzaam leven en ondernemen; Duurzame mobiliteit; Klimaatneutrale en duurzame organisatie. 5
2 Wettelijke milieutaken 2.1 Algemeen Op grond van de Wet milieubeheer is het stadsdeel het bevoegd gezag voor de uitvoering van de wettelijke milieutaken. Deze taken bestaan uit handhaving, toezicht en milieuadvies. Omwille van een efficiënte en eenduidige handhaving en toezicht zijn de bedrijven naar de mate van milieubelasting ingedeeld in het controleprotocol Bedrijven op Maat (BOM). In het BOM zijn de bedrijven ingedeeld in de categorieën A tot en met F, met een bijbehorende controlecyclus. Bedrijven met een lichtere milieubelasting vallen in de categorieën A en B. De handhaving en het toezicht op deze bedrijven wordt sinds de fusie in 2010 uitgevoerd door de afdeling Veiligheid&handhaving van het stadsdeel. Het gaat hierbij om ongeveer 860 lichte bedrijven in de kleine detailhandel, cafés, restaurants, kinderdagverblijven en basisscholen. De zwaardere bedrijven vallen in de categorieën C t/m F. Als gevolg van stedelijke afspraken is de handhaving en het toezicht van de zwaardere bedrijven gemandateerd door de stadsdelen aan de Dienst Milieu en Bouwtoezicht (DMB). Het proces voor de verlening van milieuvergunningen blijft een uitvoeringstaak van de DMB. Door de inwerkingtreding van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) is de milieuvergunning overgegaan in een deeladvies milieu van de DMB als onderdeel van een aanvraag Omgevingsvergunning. 2.2 Activiteiten De onderstaande tabel is een opgave van de meest relevante kerntaken op het gebied van handhaving, toezicht en (milieu) advies. Activiteit Planning Resultaat DMB / Wabodeeladviezen Deeladviezen milieu 10 3 adviezen milieu DMB / zwaar milieutoezicht BOM 155 integrale controles. 162 7
2 maart 2012 Stadsdeel / licht milieutoezicht 121 integrale controles. 28 A-bedrijven 65 B-bedrijven Klachtenafhandeling Overige taken DMB 51 klachten voor Stadsdeel (licht) 13 klachten voor DMB (zwaar) 36 aspectcontroles door DMB Bodemonderzoek 28 beoordelingen 114 10 146 31 Archiefonderzoek 35 onderzoeken 27 Samenwerkingsproject en duurzaamheid, ofwel bovenwettelijke taken DMB Geluidzonebeheer n.b. Dit zijn projecten waarvoor de stadsdelen gezamenlijk opdracht geven aan DMB en die gericht zijn op energiebesparing in specifiek sectoren als de detailhandel en zorginstellingen. 3 Voor een gedetailleerde beschrijving van de uitvoering van de wettelijke taken door de DMB zijn de bestuursrapportages Toezicht milieu 2011 en Wabo-vergunningen milieu 2011 als bijlagen 1 en 2 toegevoegd. 8
3 Uitvoeringsprogramma duurzaamheid 3.1 Inleiding Dit deel omvat de uitvoering van de belangrijkste projecten en activiteiten in 2011 die vallen onder het duurzaamheidsbeleid. Waar relevant wordt een relatie gelegd met de ambities in en inhoud van de Duurzaamheidsagenda 2012-2014. Waar nodig worden landelijke ontwikkelingen en heroverwegingen meegenomen. 3.2 Duurzaam bouwen en duurzame energie Het stadsdeel is koploper met klimaatadaptatie, oftewel het omgaan met de gevolgen van klimaatverandering. Het stadsdeel heeft in 2011 het Europese project GraBS afgerond en als een van de eerste gemeente in Europa een Actieplan Klimaatadaptatie opgesteld. Het stadsdeel is actief partner in het landelijke kennisnetwerk Climate Proof Cities en kan hierdoor gebruik maken van de hierin verzamelde expertise. Verkend wordt of een vervolg op het project mogelijk is. Daarnaast is in samenwerking met de Centrale Stad een start gemaakt met onderzoek naar de mogelijkheid om het actieplan uit te werken in een Amsterdamse hittekaart. Het doel hiervan is de gebieden in kaart te brengen die het risico lopen de komende decennia te worden geconfronteerd met een hogere temperatuurstijging als gevolg van de hoge bebouwingsdichtheid in combinatie met toenemende verharding in de openbare ruimte. Groene daken worden gezien als een maatregel in het kader van klimaatadaptatie door de waterbufferfunctie in het geval van extreme regenval en de koeling van de openbare ruimte. Een bijkomend effect is energiebesparing in woningen in de winter. In 2011 is ongeveer 2500 m2 groendak aangelegd met een totale bijdrage van 55.000,- uit de Bijzondere subsidieregeling Groene Daken. Duurzaamheid bij stedelijke vernieuwingsprojecten Bij diverse stedelijke vernieuwingsprojecten wordt ingezet op duurzaamheid. Een voorlopend project is Overtoomse Veld Middengebied Zuid waar woningbouwstichting Eigen Haard voor de sloop, nieuwbouw en exploitatie van 460 woningen voor dit project de ambitie heeft gesteld deze ontwikkeling klimaatneutraal en kostenneutraal te realiseren. In aansluiting op deze ambitie ontwikkelt het stadsdeel de openbare ruimte duurzaam. In 2011 zijn de uitgangspunten opgesteld voor het duurzaam ontwerpen, aanleggen en beheren. 9
2 maart 2012 Samen met woningcorporatie de Alliantie is gewerkt aan de uitgangspunten voor een duurzame ontwikkeling van het vernieuwingsplan voor de Jacob Geelbuurt. Daarnaast is er ook voor diverse andere stedelijke vernieuwingsplannen input geleverd op het gebied van duurzaamheid. Warmte- en koudekaart Een gebiedsgerichte duurzame warmte en koudelevering levert een aanzienlijke bijdrage aan de CO2-reductie. Vormen van duurzame warmte en koude zijn stadswarmte, warmte- en koudeopslag (WKO) in de bodem en koude uit plassen. In 2011 is een warmte- en koudekaart opgesteld waarin voor projecten in het hele stadsdeel is aangegeven waar kansen liggen voor de levering van duurzame warmte en koude. Deze kaart is een hulpmiddel voor onder meer projectleiders. Energiebesparing particuliere huurwoningen heeft in 2011 samen de centrale stad, andere stadsdelen, Huurdersvereniging Amsterdam, Amsterdams Steunpunt Wonen en Vastgoed Belang het Convenant Stimuleren energiebesparing in de particuliere huursector bestaande woningbouw ondertekend. In het convenant afspraken vastgelegd over het beperken van het energieverbruik in de particuliere huursector. Het convenant is een eerste stap in een gezamenlijk aanpak en richt zich in eerste instantie op het informeren en stimuleren van huurders en verhuurders tot het nemen van energiebesparende maatregelen. Zonnepanelen bij corporatiewoningen Het stadsdeel heeft in 2011 medewerking verleent aan een project waarbij in het totaal 1.215 zonnepanelen op de daken woningen van diverse woningcorporaties werden geplaatst. De zonnepanelen wekken per jaar in het totaal 237.500 kwh op. Dit is voldoende om ongeveer 70 woningen een jaar lang van elektriciteit te voorzien. Voor de exploitatie van de installaties is voor 15 jaar subsidie beschikbaar uit de landelijke SDE-regeling Op het gebied van de nieuwbouw van scholen zijn er positieve ontwikkelingen. Duurzaam bouwen, energiebesparing en binnenklimaat zijn onderwerpen die zijn op opgenomen in het Integrale Huisvestingsplan 2012-2014. Daarnaast is door Agentschap.nl een duurzaam Programma van Eisen voor schoolgebouwen uitgewerkt door Agentschap.nl. Dit PvE wordt integraal opgenomen in de centraalstedelijke Verordening Huisvestingsvoorzieningen Scholen. Maatregelen in het PvE zijn onder andere een 30-50% lagere EnergieprestatieCoëfficient (EPC) dan in het Bouwbesluit is vereist en een warmte/koudeopslag in plaats van een conventionele gasaansluiting. Ook moeten schoolgebouwen klimaatgereed worden opgeleverd. Dat betekent dat het dak geschikt is voor een gefaseerde aanleg van zonnepanelen, als laatste stap om het gebouw klimaatneutraal te maken. De Visser t Hooftschool in Nieuw-West is het eerste schoolgebouw in Amsterdam dat volgens deze standaard zal worden gebouwd. 10
De voortgang van de renovatie van bestaande scholen verloopt een stuk moeizamer. In 2010 is de 1 e tranche van het landelijke project frisse scholen uitgevoerd. Hierbij zijn in Nieuw-West in totaal 8 scholen aangepast. Helaas heeft de Centrale Stad zich daarna teruggetrokken uit het project, waardoor de geplande 2 e tranche in 2011 niet meer is uitgevoerd. Dit heeft geleid tot oplopende maatschappelijke en politieke druk op de verantwoordelijk wethouder om te participeren in een plan om de resterende scholen stadsbreed 160 de komende 7 jaar alsnog aan te passen. In Nieuw-West gaat het over 12 bestaande schoolgebouwen die nog moeten worden aangepast. 3.3 Duurzaam leven en ondernemen Dit programma richt zich op het ontwikkelen van kennis op het gebied van energiebesparing bij bewoners en ondernemers. Het doel is verlaging van woon- en bedrijfslasten door inzicht te geven in de mogelijkheden van energiebesparing. Relevante ambities uit het bestuursprogramma zijn een duurzaam economisch klimaat en participatie van bewoners en bedrijven. 3.3.1 Leven In 2011 is het Convenant Particuliere Huursector ondertekend door de stad en stadsdelen, Vastgoed Belang, stichting Amsterdams Steunpunt Wonen en Huurdersvereniging Amsterdam. In het convenant zijn afspraken gemaakt over energiebesparing in particuliere huurwoningen. Uit een inventarisatie blijkt overigens dat er stadsbreed tal van projecten worden uitgevoerd gericht op voorlichting over en bewonersparticipatie bij energiebesparing. Voor de uitvoering van het convenant worden deze zo mogelijk opgeschaald en worden er nieuwe projecten voorbereid. Stadsbrede projecten uit het convenant zijn: Energieteam: huurder en verhuurders van wooncomplexen kunnen het team inschakelen voor advies over investeringen in energiebesparing. Energiecheck: wijksteunpunt wonen bezoekt huishoudens en bij klachten over huurprijs/onderhoud wordt ook gekeken naar energiebesparende maatregelen Energie in huis: dit project wordt eerst in Stadsdeel Noord gestart en daarna eventueel opgeschaald. Het is vergelijkbaar met de energiecoaches, met de aanvulling dat buurtbewoners worden opgeleid om simpele maatregelen zelf uit te voeren bij bewoners. Amsterdam Bespaart Energie: in samenwerking tussen stad, stadsdelen, programmabureau klimaat&energie, landelijk programmabureau Meer met Minder en Milieu Centraal is een digitaal loket voor bewoners geopend. Het loket helpt bewoners bij het realiseren van energie- en kostenbesparing in de eigen woning. Projecten en activiteiten in zijn: Energiecoaches: 11
2 maart 2012 In 2011 is opnieuw een groep bewoners opgeleid tot energiecoach die voor het eerst ook informatie geven over budgetteren. Dat brengt de totale stand op twintig energiecoaches die 1500 bewoners hebben voorgelicht over energiebesparing. Slimme meters: Dit project is in 2011 afgerond. In totaal zijn 541 slimme meters en 60 energiedisplays geplaatst. Hiermee hebben bewoners energieleverancier inzicht het dagelijks energieverbruik. Het project had een moeizame start en hierdoor zijn minder displays geplaatst dan gepland. Ook bleken bewoners lastig te activeren. Daarom zijn halverwege de energiecoaches betrokken en hebben alsnog 100 bewoners deelgenomen. Deze waren uiteindelijk zeer enthousiast over de energie- en kostenbesparing. De UvA is een onderzoek gestart naar het energiegedrag van 85 huishoudens, waarvan 28 met een slimme meter. Zon op je dak: Ook in 2011 is er weer een campagne met gemak zon op je dak uitgevoerd. Het resultaat van deze subsidie, gericht op de aanschaf van zonnepanelen door huiseigenaren, is 121 subsidie aanvragen. Hiervan zijn er uiteindelijk 85 gehonoreerd. Wat neerkomt op een gerealiseerd opgesteld vermogen van 140.834 KWh. In 2011 is gestart met de aanleg van de natuurspeeltuin in het Sloterpark. Naar verwachting is deze in de eerste helft van 2012 gereed. Het project is mogelijk gemaakt met subsidie vanuit het Europese programma C-change. Doel van dit programma is praktische antwoorden vinden voor de rol van de openbare ruimte in het aanpassen aan en opvangen van de gevolgen van klimaatverandering. De focus van de speeltuin ligt op het voor bezoekers vooral kinderen inzichtelijk maken van het thema klimaatverandering. 3.3.2 Ondernemen De Ondernemersmilieuprijs is een initiatief van en is keer op keer een succes. Het doel is aandacht van het MKB voor het financieeleconomische nut en de noodzaak van energiebesparing in bedrijven en ondernemingen. De ambitie van dit project is het bouwen van een netwerk van groene ondernemers als voorbeeld van het groene MKB-imago in Nieuw-West. In 2011 is deze prijsvraag opnieuw georganiseerd en hebben 22 ondernemers zich aangemeld. De winnaar is Het rijk van de keizer. Vanwege de succesvolle aanpak wordt de prijsvraag in 2012 opgeschaald naar stad en stadsdelen. Voor grote ondernemingen - > 250 werknemers - en franchises is er een min of meer formele aanpak. Het betreft stadsbrede toezichtprojecten en overige projecten in het kader van duurzaamheid Wet milieubeheer. Deze projecten worden gemeentebreed ontwikkeld en uitgevoerd door de Dienst Milieu en Bouwtoezicht, in opdracht van de stad en stadsdelen. Het verschil tussen toezichtprojecten en 12
overige projecten ook wel duurzaamheidsprojecten - is dat de aanpak van de laatste categorie is gebaseerd op vrijwilligheid, vooroverleg en afstemming. Toezichtsprojecten Supermarkten Duurzaamheid supermarkten is een van de toezichtprojecten waarmee al een paar jaar wordt geprobeerd om tot overeenstemming te komen met de branche over energiebesparende maatregelen bij supermarkten. Het gaat hoofdzakelijk om afdekking van koel- en vriesmeubelen. In de eerste fase is op basis van vrijwilligheid in 2010 een convenant tot stand gekomen waarin afspraken met supermarkten zijn vastgelegd. Convenantpartners zijn 136 gemeenten en verschillende supermarktketens. Als gevolg van het convenant zijn in Nieuw-West inmiddels 12 super afgeschaald en zijn er dwangsommen opgelegd voor zeven vestigingen van de Aldi en drie van de LIDL. WKO Uit onderzoek is gebleken dat bestaande warmte/koude installaties (WKO) onvoldoende functioneren. Een van de oorzaken is de betrokkenheid van verschillende installateurs waardoor essentiële onderdelen van een WKO niet of onvoldoende op elkaar zijn ingeregeld en de onwetendheid van gebouwbeheerders. Als gevolg hiervan heeft de DMB een project opgestart waarbij inmiddels de meeste WKO zijn geïnspecteerd. In Nieuw-West gaat het om drie installaties. Er wordt een analyse gemaakt en de verwachting is dat dit in 2012 leidt tot de eerste aanschrijvingen. Duurzaamheidsprojecten Open deuren detailhandel Dit project loopt inmiddels een paar jaar en is gericht op het zelfsluitende deuren en slimme luchtgordijnen. Hiermee kan een energiebesparing worden bereikt van 43%. Door capaciteitsgebrek is in 2011 geen vervolg gegeven aan dit project in Nieuw- West. Zorgsector In 2011 is gestart met het convenant duurzaamheid in de zorg. Participerende partijen zijn AMSTA, HVO en de Cordaan. Het doel is het invoeren van het milieukeur Milieuthermometer Zorg in de Amsterdamse zorgsector. Ook hier is het idee dat de handhaving op duurzaamheid wordt afgeschaald voor participerende zorginstellingen. In Nieuw-West participeren de zorginstellingen met 26 zorglocaties. ICT Amsterdam behuisd anno 2011 35 datacenters, ofwel 25% van het landelijk aantal, met een gezamenlijk elektriciteitsverbruik van 350 miljoen kwh. Het verbruik van de Amsterdamse telecombedrijven wordt geschat op nog eens 65 miljoen kwh. In Nieuw-West zijn in totaal vier datacenters gevestigd. Energiebesparing in deze sector is echter niet vanzelfsprekend. Daarom wordt de komende jaren ingezet op een combinatie van vrijwilligheid en het toepassen van de 13
2 maart 2012 Wet milieubeheer. Ook wordt een landelijk eenduidige werkwijze ontwikkeld waarbij wordt samengewerkt met de overige milieudiensten, het ministerie van I&M en Interprovinciaal Overleg. In Nieuw-West gaat het om vier bedrijven. Bovenstaand zijn de meest relevante project beschreven. Voor de overige projecten en een gedetailleerde toelichting verwijzen wij naar de als bijlage 1 toegevoegde bestuursrapportage Toezicht milieu. 3.4 Duurzame mobiliteit In 2011 is uitgebreid antropologisch onderzoek gedaan naar het fietsgebruik in Nieuw- West. Het onderzoek maakt onderscheid tussen kinderen, jongeren, jong volwassenen, volwassenen en ouderen. Een van de conclusies is dat jongeren en allochtone vrouwen het minste fietsen. Het negatieve imago van fietsen is bijvoorbeeld een belangrijke barrière voor jongeren vanaf 12 jaar om met de fiets naar school te gaan. Veel allochtone vrouwen blijven na het volgen van fietslessen niet fietsen omdat ze geen fiets hebben of niet durven. In 2012 wordt bekeken hoe we vervolg geven aan de aanbevelingen. In 2011 is gestart met het Meerjarenbeleidsplan Fiets. Hierbij wordt het thema fietsen integraal benaderd. Dat wil zeggen zowel vanuit sport als gezondheid en milieu. Volgens de planning wordt het beleidsplan voor de zomer van 2012 vastgesteld. Op het gebied van elektrisch vervoer volgt het stadsdeel het beleid van de centrale stad. Dat betekent dat de realisatie van elektrische laadplaatsen in de openbare ruimte zoveel mogelijk wordt gefaciliteerd. In 2011 zijn drie laadpalen geplaatst op: - Osdorpplein (achter winkelcentrum op parkeerterrein) - Johan Huizingalaan - Fritz Konijnstraat De laatste is verwijderd omdat de aanvrager er geen gebruik van maakte. Een belangrijke ontwikkeling in 2011 is het plan Schone lucht voor Amsterdam. In deze herijking zijn alle plannen op het gebied van luchtkwaliteit zijn doorgerekend op rendabiliteit. Aanleiding is de tegenvallende effecten van de nieuwe generaties euro IV en V motoren. Als gevolg hiervan is het totale budget verlaagd en verschuift het accent van particulieren naar zakelijke veelrijders. Volgens berekeningen is het resultaat anderhalf keer meer schone lucht voor tweederde van het budget. Overigens heeft Amsterdam met het Programma Luchtkwaliteit invloed op slechts 10% van de vervuiling. Lokale luchtverontreiniging wordt immers mede veroorzaakt door regionale, landelijke en internationale bronnen. Met de herijking kiest Amsterdam voor maatregelen die echt werken. In 2013 volgt een evaluatie. 14
3.5 Klimaatneutrale en duurzame eigen organisatie Het programma eigen organisatie en het Uitvoeringsprogramma Interne Milieuzorg in het programma 2011 nog gescheiden zijn in dit verslag samengevoegd. Aanleiding is dat hiermee integraal wordt gerapporteerd over dit onderwerp, en ook aansluit bij de opzet van de Duurzaamheidsagenda. Gescheiden rapporteren is bovendien niet praktisch, omdat de verschillende thema s samenhangen en elkaar overlappen. Een belangrijke actie uit het Milieuprogramma 2011 is het opstellen van een plan van aanpak voor een klimaatneutrale organisatie. Door het toen nog ontbreken van een brede beleidsvisie op het gebied van milieu en duurzaamheid is de uitwerking hiervan gekoppeld aan de Duurzaamheidsagenda en uitgesteld naar 2012. Het plan van aanpak in juli 2012 door het dagelijks bestuur vastgesteld. Energiebesparing en verbruik eigen gebouwen In 2011 zijn er al belangrijke energiebesparende maatregelen uitgevoerd die een bijdrage leveren aan de CO2-reductie. Voor de verlichting van de parkeergarage onder het stadsdeelkantoor Pieter Calandlaan, die we overigens delen met de bewoners, is overgestapt op ledlampen. Bij het stadsdeelkantoor Pieter Calandlaan zijn bij het gebouwbeheersysteem aanpassingen gedaan die gericht zijn op energiebesparing. Naar aanleiding van een advies van een energieadviesbureau zijn diverse maatregelen uitgevoerd zoals CO2 geregelde luchtbehandeling (op basis van het CO2 gehalte in kantoorruimtes gaat de ventilatie in een hogere of lagere stand) Daarnaast is ook het aantal zonnepanelen op de eigen gebouwen in 2011 uitgebreid, met als doel om een deel van elektriciteitsbehoefte zelf duurzaam op te wekken. Op de werf Fogostraat is de capaciteit uitgebreid met 44 panelen. En op de gebouwen van de schoolwerktuinen Osdorp, Nijkamp en Blijdestijn zijn in het totaal 36 zonnepanelen geplaatst met een bijbehorend informatiepaneel. In 2011 is onderhandeld met Westpoort Warmte over de aansluiting van het Tuinstadhuis op stadsverwarming. Aanleiding was de noodzaak van vervanging van de huidige stookinstallatie. Omdat de in Nieuw-West geleverde stadswarmte voor 80% duurzaam is, zal dit een aanzienlijke bijdrage leveren aan de CO2-reductie. De overeenkomst voor aansluiting op stadswarmte is in het voorjaar 2012 ondertekend. Voor energiebesparing is energiemonitoring van belang. Al een aantal jaren is een geautomatiseerd energiemonitoringssysteem in gebruik bij zowel de stadsdeelkantoren als de werven. Met behulp van dit monitoringssysteem wordt het energieverbruik periodiek geanalyseerd. 15
2 maart 2012 De onderstaande tabel geeft het energieverbruik van de stadsdeelorganisatie weer over 2010 en 2011. Gasverbruik in m3 aardgas (gecorrigeerd op graaddagen) 2010 2011 Stadsdeelkantoren 264.437 270.927 Stadsdeelwerven 86.704 83.097 Totaal gasverbruik 351.141 354.024 energiebesparing t.o.v. voorgaand -0,82% jaar CO2 uitstoot in tonnen 629 636 Elektriciteitsverbruik in Kwh 2010 2011 Stadsdeelkantoren 1.837.110 1.746.657 Stadsdeelwerven 444.234 404.967 Totaal elektriciteitsverbruik in kwh Totale besparing t.o.v. voorgaand jaar 2.281.344 2.151.624 5,70% CO2 uitstoot in tonnen* 0 0 * door het gebruik van groene stroom is er geen CO2-uitstoot Doelstelling uit het Milieuprogramma 2011 was het realiseren van een besparing van 3% op het energieverbruik voor elektriciteit en gas voor de drie stadsdeelkantoren en de drie stadsdeelwerven t.o.v. 2010. Deze doelstelling is voor het elektriciteitsverbruik ruimschoots gehaald en voor het gasverbruik niet. De toename van het gasverbruik in de stadsdeelkantoren is hoofdzakelijk toe te schrijven aan het stadsdeelkantoor op Plein 40-45. Met de installatie van een nieuwe regelinstallatie voor de cv-installatie op het kantoor Plein 40-45 verwachten we in 2012 een fikse besparing op het gasverbruik te realiseren. Het totale elektriciteitsverbruik blijft dalen en is bijna 6% gedaald ten opzichte van 2011. De besparing op het elektriciteits- en gasverbruik op de werven is voornamelijk toe te schrijven aan de energiebesparende maatregelen die eind 2010 en begin 2011 zijn uitgevoerd op de werf Fogostraat en de uitbreiding van het aantal pv-panelen op deze werf. In het voorjaar van 2011 is een interne milieuzorgactie georganiseerd op de stadsdeelkantoren- en werven om medewerkers bewust te maken van het (eigen) energieverbruik op die locaties. Verduurzaming wagenpark In 2010 is gestart met de verduurzaming van het wagenpark. Dit heeft een belangrijk aandeel in het bereiken van een duurzame stadsdeelorganisatie en het verbeteren 16
van de luchtkwaliteit. Daarnaast is het van belang om het goede voorbeeld te laten zien omwille van het stimuleren van elektrisch vervoer. In 2011 zijn 13 personenvoertuigen omgeruild voor elektrische voertuigen. Hieronder is een staat opgenomen van het brandstofverbruik van 2010 en 2011. Brandstofverbruik in liters 2010 2011 Huisvuilinzameling 194.466 212.596 Reiniging 211.850 165.504 Groen 37.940 21.680 Infra 1.756 13.846 Diverse voertuigen (o.a. voor 23.973 16.871 handhaving en facilitaire zaken) Sport 2.693 8.958 Totaal brandstofverbruik 472.678 439.455 besparing t.o.v. voorgaand jaar 7,03% CO2 uitstoot in tonnen 1.253 1.165 Doelstelling uit het Milieuprogramma 2011 was het realiseren van een besparing van 5% op het brandstofverbruik van het wagenpark t.o.v. 2010. Uit de bovenstaande opgave blijkt een dalend brandstofverbruik met 7%. CO2-reductie Voor het bepalen van de CO2-uitstoot van de eigen organisatie wordt uitgegaan van zowel het energieverbruik van de stadsdeelkantoren en werven als het brandstofverbruik van het eigen wagenpark. Onderstaande tabel laat de CO2- uitstoot zien in 2011 ten opzichte van 2010. Omdat de stadsdeelorganisatie groene stroom gebruikt, is er als gevolg van het elektriciteitsverbruik geen CO2-uitstoot. De CO2 reductie als gevolg van de duurzaam opgewekte energie door zonnepanelen is apart in de tabel vermeld. CO2 uitstoot in tonnen per jaar 2010 2011 Gasverbruik 629 636 Elektriciteitsverbruik 0 0 Brandstofverbruik 1.253 1.165 zelf opwekken duurzame energie (zonnepanelen) -8-11 Totale CO2 uitstoot 1.873 1.790 besparing t.o.v. voorgaand jaar 4,5% Uit het overzicht blijkt een daling van 4,5% van de CO2-uitstoot in 2011 ten opzichte van het voorgaande jaar. Papierbesparing Doelstelling uit het Milieuprogramma 2011 was het realiseren van een papierbesparing in 2011 van 5% ten opzichte van 2010. Het papierverbruik van het 17
2 maart 2012 stadsdeel bestaat naast het print- en kopieerpapier ook uit enveloppen en briefpapier Papierverbruik Periode 2010 2011 Aantal kg/fte 49 32 Er is een papierbesparing van 35% behaald. Deze besparing is gedeeltelijk toe te schrijven aan de installatie van de nieuwe multifunctionals (met printing-ondemand ) eind oktober 2011 op de kantoren, werven en overige locaties van het stadsdeel. Daarnaast was 2010 het jaar waarin stadsdeel Nieuw-West werd gevormd. Hierdoor waren de enveloppen en het briefpapier met de logo s van de voormalige stadsdelen niet meer bruikbaar. Om een betere vergelijking te maken hebben wij gegevens van voorgaande jaren nodig. Dit is echter niet mogelijk omdat de gegevens per afzonderlijk stadsdeel niet eenduidig werden bijgehouden. Catering Doelstelling uit het milieuprogramma 2011 was het streven naar een toename van 10% van het aandeel biologische producten in de catering van de drie stadsdeelkantoren t.o.v. van 2010. Het aandeel biologische producten is in 2011 gestegen met 2%. De ambitie om 10% te halen bleek te hoog omdat de kosten voor biologische catering hoog zijn. In de raamcontracten is wel uitbreiding van het assortiment biologische producten opgenomen maar niet het percentage. Aandeel biologische catering Periode 4e kw 2010 4 e kw 2011 Percentage 8% 10% Milieumanagementsysteem: systematische aanpak van interne milieuzorg Voor een systematische aanpak van de interne milieuzorg is een milieumanagementsysteem een effectief middel. Voor milieumanagementsystemen is de internationale ISO 14001 norm gangbaar. Momenteel is voor de facilitaire processen van de eigen gebouwen en een sportpark in voormalig stadsdeel Osdorp (stadsdeelkantoor Osdorpplein, stadsdeelwerf Fogostraat en sportpark Ookmeer) een gecertificeerd milieumanagementsysteem van toepassing dat voldoet aan de eisen van de internationale ISO 14001 norm. Voordelen van een milieumanagementsysteem volgens ISO 14001 zijn: - Invulling geven aan de voorbeeldfunctie naar bedrijven en bewoners toe - Uitvoering van het milieubeleid versterken (niet alleen plannen, maar ook daadwerkelijk gaan uitvoeren) - Milieuwinst door een vermindering van de milieubelasting - Meer zekerheid over het naleven van milieuwet- en regelgeving 18