Evangelisch Lutherse Kerk - Den Haag 29 10 07 - Ton Koopman, orgel 31 10 07 - Aart Bergwerff, orgel Collegium Vocale Briela o.l.v. gastdirigent Barend Schuurman; Hendrik-Jan Wolfert, contrabas &Hugo Bakker, orgelcontinuo
Maandag 29 oktober 2007 - aanvang 20.15 uur Woensdag 31 oktober 2007 - Dag van de kerkhervorming - aanvang 20.15 uur Ton Koopman, orgel Benefietconcert ten bate van de restauratie van het Bätz-orgel Aart Bergwerff, orgel Collegium Vocale Briela o.l.v. gastdirigent Barend Schuurman; Hendrik-Jan Wolfert, contrabas &Hugo Bakker, orgelcontinuo Dieterich Buxtehude (1637-1707) Toccata in F gr.t. BuxWV 157 Komm, heiliger Geist, Herre Gott BuxWV 199 Passacaglia in d kl.t. BuxWV 161 Nun lob mein Seel den Herren BuxWV 214, 213,2 & 213,3 Praeludium in D gr.t. BuxWV 139 François Couperin (1668-1733) Uit de Messe pour les convents : Offertoire Elévation Johann Sebastian Bach (1685-1750) Fantasia in G gr.t. BWV 572 Partita O Gott, du frommer Gott BWV 767 Fuga in g kl.t. BWV 578 Johann Sebastian Bach (1685-1750) - Dritter Theil der Clavier Uebung Praeludium in Es gr.t. pro, orgel, BWV 552,1 Organo pleno Kyrie, Gott Vater in Ewigkeit - koor, éénstemmig Kyrie, Gott Vater in Ewigkeit - orgel, BWV 669 Canto fermo in Soprano à 2 Clav. et Ped. Kyrie, Gott Vater in Ewigkeit - koor, vierstemmig, BWV 171,1 Christe, aller Welt Trost - koor, éénstemmig Christe, aller Welt Trost - orgel, BWV 670 Canto fermo in Tenore a 2 Clav. et Pedal Christe, aller Welt Trost - koor, vierstemmig, BWV 171,2 Kyrie, Gott heiliger Geist - koor, éénstemmig Kyrie, Gott heiliger Geistorgel - orgel, BWV 671 a 5 Canto fermo in Basso, Cum Organo pleno Kyrie, Gott heiliger Geist koor - vierstemmig, BWV 171,3 Allein Gott in der Höh sei Ehr - koor, éénstemmig Allein Gott in der Höh sei Ehr - orgel, BWV 676 à 2 Clav. et Pedal Allein Gott in der Höh sei Ehr - koor, vierstemmig, BWV 260 Dies sind die heil gen zehen Gebot - koor, éénstemmig Ton Koopman werd in 1944 in Zwolle geboren. Hij studeerde orgel, klavecimbel en muziekwetenschappen. Voor zowel orgel als klavecimbel werd hem de Prix d Excellence toegekend. Hij is oprichter en leider van het Amsterdam Baroque Orchestra & Choir, hoofddocent klavecimbel aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag, hoogleraar Uitvoeringspraktijk Barokmuziek aan de Universiteit Leiden en Honorary Member van de Royal Academy of Music in London. In het jaar 2000 kreeg Ton Koopman van de theologische faculteit van de Universiteit Utrecht een eredoctoraat voor zijn bijdragen aan het onderzoek naar- en de vertolking van het oeuvre van Johann Sebastian Bach, met name de passies en de cantates. Van 1994 tot 2004 is hij bezig geweest met het opnemen en uitvoeren van alle thans bekende cantates van J.S. Bach, een project waarvoor hij meerdere internationale prijzen ontving. Koopman concerteert wereldwijd en is vaste gastdirigent bij enkele internationale toporkesten. Zijn opnames verschijnen op zijn eigen cd-label Antoine Marchand, waar hij na het complete cantate project van Bach nu werkt aan aan de Opera Omnia van Dieterich Buxtehude. Dies sind die heil gen zehen Gebot - orgel, BWV 678 à 2 Clav. et Ped. Canto fermo in Canone Dies sind die heil gen zehen Gebot - koor, vierstemmig, BWV 298 Wir glauben all an einen Gott - koor, éénstemmig Wir glauben all an einen Gott - orgel, BWV 680 in Organo pleno con Pedale Amen koor - éénstemmig
Vater unser im Himmelreich - koor, éénstemmig Vater unser im Himmelreich - orgel, BWV 682 à 2 Clav. et Ped. e Canto fermo in Canone Vater unser im Himmelreich - koor, vierstemmig, BWV 245 Christ, unser Herr zum Jordan kam - koor, éénstemmig Christ, unser Herr, zum Jordan kam - orgel, BWV 684 à 2 Clav. e Canto fermo in Pedale Christ, unser Herr, zum Jordan kam - koor, vierstemmig, BWV 280 Aus tiefer Not schrei ich zu dir - koor, éénstemmig Aus tiefer Not schrei ich zu dir - orgel, BWV 686 a 6 in Organo pleno con Pedale doppio Aus tiefer Not schrei ich zu dir - koor, vierstemmig, BWV 38 Jesus Christus, unser Heiland - koor, éénstemmig Jesus Christus, unser Heiland - orgel, BWV 688 à 2 Clav. e Canto fermo in Pedale Jesus, Christus, unser Heiland - koor, vierstemmig, BWV 363 Fuga in Es gr.t. - orgel, BWV 552,2 a 5 con pedale pro Organo pleno Kyrie, Gott Vater in Ewigkeit Kyrie, Gott Vater in Ewigkeit! Gross ist dein Barmherzigkeit, aller Ding ein Schöpfer und Regierer! Eleison! Christe, aller Welt Trost Christe, aller Welt Trost! uns Sunder allein du hast erlöst; Jesu, Gottes Sohn! Unser Mittler bist in dem höchsten Thron, zu dir schreien wir aus Herzens Begier! Eleison! Kyrie! Gott, heiliger Geist! Kyrie! Gott, heiliger Geist! Tröst, stärk uns im Glauben allermeist dass wir am letzten End fröhlich abscheiden aus diesem Elend! Tekst: naar het Latijnse Kyrie, fons bonitatis, Naumburg 1537 Melodie: oud-kerkelijk, Naumburg 1537 Zetting: Johann Sebastian Bach, BWV 371 Allein Gott in der Höh sei Ehr Allein Gott in der Höh sei Ehr und Dank für seine Gnade, darum, dass nun und nimmermehr uns rühren kann kein Schade; ein Wollgefalln Gott an uns hat, nun ist gross Fried ohn Unterlass, all Fehd hat nun eien Ende. O Jesu Christ, Sohn eingeborn, deines himmlischen Vaters, Versöhner der, die warn verlorn, du Stiller unser Haders; Lamm Gottes, heilger Herr und Gott, nimm an die Bitt von unsrer Not, erbarm dich unser aller! Tekst: naar het Latijnse Gloria in excelsis in Duitse bewerking van Nikolaus Decius (ca. 1485-1546) Melodie: oud-kerkelijk/nikolaus Decius 1539 Zetting: Johann Sebastian Bach BWV 260 Dies sind die heil gen zehn Gebot Dies sind die heil gen zehn Gebot die uns gab unser Herre Gott durch Mosen, seiner Diener treu hoch auf dem Berg Sinai. Kyrieleis. Tekst: Erfurt 1524 Melodie: 13 e eeuws/erfurt 1524 Zetting: Johann Sebastian Bach BWV 298 Wir glauben all an einen Gott Wir glauben all an einen Gott Schöpfer Himmels und der Erden, der sich zum Vater geben hat, dass wir seine Kinder werden. Er will uns allzeit ernähren, Leib und Seel auch wohl bewahren; allem Unfall will er wehren, kein Leid soll uns widerfahren. Er sorget für uns, hüt und wacht, und wacht; es steht alles in seiner Macht. Amen. Tekst: Martin Luther 1524, naar voor-reformatorische Duitse strofe (14 e eeuw) Melodie: 15 e eeuw/martin Luther 1524 Vater unser im Himmelreich Vater unser Himmelreich der du uns in alle heissest gleich Brüder sein und dich rufen an und willt das Beten von uns han, gib, dass nicht bet alllein der Mund hilf, dass es geh von Herzensgrund. Tekst: Martin Luther 1539 Melodie: Leipzig 1539 Zetting: Johann Sebastian Bach BWV 245 Christ, unser Herr, zum Jordan kam Christ, unser Herr, zum Jordan kam nach seines Vaters Willen, von Sankt Johanns die Taufe nahm, sein Werk und Amt zu rfüllen. Da wollt er stiften uns ein Bad, zu waschen uns von Sünden, ersäufen auch den bittern Tod durch sein selbst Blut und Wunden; es galt ein neues Leben. Tekst: Martin Luther 1541 Melodie: 15 e eeuw/wittenberg 1524 Zetting: Johann Sebastian Bach BWV 280 Aus tiefer Not schrei ich zu dir Aus tiefer Not schrei ich zu dir, Herr Gott, erhör mein Rufen. Dein gnädig Ohr neig her zu mir und meiner Bitt sie öffen; denn so du willt das sehen an, was Sünd und Unrecht ist getan, wer kann, Herr, für dir bleiben? Tekst: Martin Luther 1524 Melodie: Martin Luther 1524 Zetting: Johann Sebastian Bach BWV 38 Jesus Christus, unser Heiland Jesus Christus, unser Heiland der von uns den Gotteszorn wandt, durch das bitter Leiden sein half er uns aus der Höllen Pein. Tekst: Martin Luther 1524, naar het Latijnse Jesus Christus nostra salus van Johann Hus (ca. 1370-1415) Melodie: 13 e eeuw/erfurt 1524 Zetting: Johann Sebastian Bach BWV 363
Aart Bergwerff studeerde orgel, koordirektie en kerkmuziek aan het Rotterdams Conservatorium, bij André Verwoerd en Barend Schuurman. Hij zette zijn orgelstudie voort bij Harald Vogel in Bunde (Duitsland) en bij Marie-Claire Alain in Parijs, welke studie hij afsloot met het behalen van de Prix de Virtuosité. Aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag studeerde hij improvisatie bij Bert Matter en behaalde de Aantekening Improvisatie Orgel. Hij won prijzen op internationale orgelconcoursen in Brugge (1985), Lausanne (1987) en Groningen (1989). In 1990 werd hij benoemd tot organist van de Lutherse Kerk in Den Haag, en werd daarmee de vaste bespeler van het beroemde Bätz-orgel uit 1762. Als solist trad hij regelmatig op bij verschillende orkesten, onder meer bij de ingebruikneming van het nieuwe orgel in het Muziekcentrum Frits Philips te Eindhoven. Aart Bergwerff werd in 1994 benoemd tot docent hoofdvak orgel en improvisatie aan het Rotterdams Conservatorium, onderdeel van Codarts, Hogeschool voor de Kunsten. Daarnaast doceert hij aan het instituut ook orgelbouw en historische ontwikkeling. Hij is orgeladviseur bij restauratie en nieuwbouw van orgels, in samenwerking met de Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten en is in die hoedanigheid betrokken bij restauraties van historische orgels. Sinds 1994 is hij dirigent en artistiek leider van het vocaal ensemble Musiqu amis en het Collegium Vocale te Brielle. Als continuospeler op orgel en klavecimbel maakte Aart Bergwerff lange tijd deel uit van het Concertgebouw Kamerorkest te Amsterdam, met welk orkest hij optrad tijdens het koninklijk huwelijk op 2 februari 2002 te Amsterdam. Voor het label Cygnus maakte hij drie CD s met orgelwerken van J.S. Bach en F. Mendelssohn. Op zijn eigen label Art Unorganized startte hij een nieuwe serie opnamen van bijzondere projecten rond het kerkorgel, van tangomuziek tot Simeon ten Holts Canto ostinato, recent verschenen in de versie voor kerkorgel. Onlangs kwam zijn eerste CD uit op het Amerikaanse label Raven, met werken van J.S. Bach. In 2003 werd Aart Bergwerff onderscheiden met de zilveren medaille van de Société Académique Arts, Sciences et Lettres, voor zijn verdiensten voor de Franse orgelcultuur. Meer informatie: www.aartbergwerff.nl Collegium Vocale Briela werd in 2004 opgericht, en heeft zich in zijn korte bestaan grote faam verworven met het organiseren en het uitvoeren van Bachs Matthäus Passion, een jaarlijkse authentieke uitvoering in de St. Catharijnekerk te Brielle. Het ensemble bestaat uit (semi)professionele leden vanuit de gehele Randstad, en werkt op basis van projecten. De kern van het ensemble wordt gevormd door leden van het vocaal ensemble Musiqu amis, eveneens gevestigd te Brielle. Vanaf de oprichting wordt het ensemble geleid door Aart Bergwerff (dirigent) en Irene Kleinjan (productie). Collegium Vocale Briela heeft zich ten doel gesteld om niet alleen grote producties als Bachs Matthäus Passion uit te voeren, maar ook een pleitbezorger te zijn van de vocale muziek in kleine bezettingen, zoals vanavond. De laatste jaren is het koor vaste gast in het Haydn-van Hoboken-festival te Rhoon. Sopranen Irene Kleinjan Marijke Nieuwenweg Arleen van Wijland Alten Jorg Delfos Stephanie Gericke Annemarie Rijkee Annette Vermeulen Tenoren Ferry Bierling Obbe de Roos Henk van Zanten Bassen Jaap Couvée Douwe Klinkenberg Marco Vermeulen Barend Schuurman studeerde theologie in Amsterdam en Straatsburg. Tevens studeerde hij aan het Koninklijk Conservatorium hoofdvak dwarsfluit bij Frans Vester, en later ook hoofdvak koordirectie. Buiten het conservatorium studeerde Schuurman orkestdirectie bij Jaap Spaanderman. Snel na het behalen van het diploma dwarsfluit en het UM diploma koordirectie werd hij in 1966 benoemd tot cantor-dirigent in de Laurenskerk te Rotterdam, en daarmee tot dirigent van de Laurenscantorij. Hij is daarnaast onder meer dirigent geweest van het Leids Kamerkoor, de Amsterdamse Cantorij. C.O.V. Hosanna in Alphen a/d Rijn, de Toonkunstkoren van Enschede en Amersfoort. Met de door hem opgerichte Laurenscantorij heeft hij een grote ontwikkeling van het culturele leven in de Laurenskerk tot stand gebracht, zowel op het gebied van de kerkmuziek als op het gebied van de koormuziek in bredere zin. Een van de peilers van de koormuziek in de Laurenskerk is de serie Cantatediensten. In deze serie klinkt elke maand een Bachcantate, gecombineerd met een a cappellawerk, in een vorm die gebaseerd is op de manier waarop Bach zelf zijn cantates uitvoerde. Barend Schuurman heeft met deze Bachuitvoeringen in hoge mate bijgedragen aan de uitvoeringspraktijk van de muziek van Bach, en hiermee een groot aandeel gevormd in de traditie die Rotterdam (en daarmee de Laurenskerk) heeft op het gebied van Bachuitvoeringen. Daarnaast dirigeerde hij met de Laurenscantorij een groot deel van het koorrepertoire van de 16 e t/m de 20 e eeuw, waaronder vele Rotterdamse premières. In 2002 heeft Schuurman het Laurens-Bachcollegium opgericht, een semi-professioneel vocaal ensemble. Schuurman is als gastdirigent uitgenodigd in Clermont-Ferrand bij het Orchestre d Auvergne, en bij het Collegium Vocale Gent in het festival van Saintes. In 2003 was hij gastdirigent bij vocaal ensemble Mrs. Darcy. Hij was van 1982 tot september 2002 docent hoofdvak koordirectie aan het Rotterdams Conservatorium. Tevens was hij een aantal jaren docent kerkmuziek aan het Rotterdams Conservatorium en aan het Koninklijk Conservatorium te Den Haag. Daarnaast was hij lange tijd als docent verbonden aan de Kurt Thomas Dirigentencursus. In 1991 is hij door de gemeente Rotterdam onderscheiden met de Erasmusspeld. Ter gelegenheid van zijn 35 jarig jubileum als cantor-dirigent in de Laurenskerk werd hij benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. In september 2005 heeft Schuurman met een uitvoering van Bachs Hohe Messe afscheid genomen van de Laurenscantorij.
Fotografie & grafische verzorging Gérard van Betlehem - Scherpenzeel (Gld) Druk Bergdrukkerij Amersfoort