UIT GEÏNFORMEERDE BRON : NIEUWE ONTWIKKELINGEN IN HINDERRELATIES. Sabine Janssen

Vergelijkbare documenten
Geluidhinder. Oscar Breugelmans

Normering geluid. Martin van den Berg Directie Klimaat, Lucht en Geluid

Stand van zaken rond geluidhinder in Nederland. Oscar Breugelmans Centrum voor Duurzaamheid, Milieu en gezondheid

Windturbines in Nederland - landelijk beeld en normstelling

LEEFOMGEVINGSKWALITEIT ROND HET PROJECT PHS METEREN- BOXTEL IN SCENARIO S

Luchthavens en geluidhinder van omwonenden. Danny Houthuijs

Meer reductie van geluidhinder door minder focus op geluid! Frits van den Berg Mundonovo sound research (voorheen: GGD Amsterdam)

Geluid van luchtvaart en gezondheid

Nieuwe regels voor geluid van verkeer en industrie (Swung-2)

Windenergie en geluid:

Bloeddruk en hartfalen door geluid van weg- en railverkeer. Danny Houthuijs en Elise van Kempen

Geachte wethouders van Schiedam, Rotterdam en Lansingerland,

Geluid van windturbines Jurisprudentie

Kaders normering geluid windturbines

Omgevingswet en geluid, tijd voor lokale afwegingsruimte! Nieuwe geluidregels en normen voor het bouwen (BBL)

Notitie Situatie Laagfrequent geluid Wetgeving

Ir M (Martin) van den Berg Ministerie VROM Directie Lokale Milieukwaliteit en verkeer. Relaties Lden en Lnight met Effecten

notitie Toelichting bij managementsamenvatting onderzoek leefomgevingskwaliteit Beantwoording vragen naar aanleiding van management samenvatting

VOORNAAMSTE RESULTATEN Inleiding Korte toelichting significantie 2

VOORNAAMSTE RESULTATEN Inleiding 2

Gezondheidsaspecten bij (geluidsbelast) bouwen

Tweede Kamer der Staten-Generaal

SWUNG en het DoelMatigheidsCriterium. Judith Doorschot M+P raadgevende ingenieurs

Windpark Koningspleij. Akoestisch onderzoek

Nachtelijke fluctua.es, hinder en slaapverstoring. - themabijeenkomst geluid(hinder) van windturbines - Joos Vos

REGELGEVING VOOR GELUID

Netherlands NL Den Haag/Leiden Den Haag

Nieuwe gezondheidskundige richtlijnen voor omgevingsgeluid. Elise van Kempen

De Omgevingswet en ons geluidbeleid

Ontwikkelingen in milieugezondheidsrisico. milieugezondheidsmaten. Brigit Staatsen Danny Houthuijs

Systematisch Review: Geluid Interventies en Gezondheid een korte samenvatting. Lex Brown & Irene van Kamp

Dosis-effectrelaties, beoordelingsprocedures en grenswaarden

SAMPLE 11 = + 11 = + + Exploring Combinations of Ten + + = = + + = + = = + = = 11. Step Up. Step Ahead


De psychologie van de oudedagsvoorziening

Gezondheidseffecten van geluid en Trillingen ten gevolge van Treinverkeer

Swung-2. Voortgang en ontwikkelingen. Toon Giele Ton Bos

Best Practice Seminar 14 NOVEMBER 2013

Planstudie Knooppunt Hoevelaken als test case voor SWUNG 1

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

2012, peiling 3b september 2012

Stille wegdekken: de winst- en verliesrekening


DEPARTMENT INFORMATION TECHNOLOGY RESEARCH GROUP WAVES GELUID EN GEZONDHEID. Prof. Dr. ir. Dick Botteldooren

Windturbines: gezondheidseffecten, sociale aspecten en hinder

Testing Numeracy by Using Image Rich Test Items

RIVM Briefrapport /2008, bijlage bij briefnummer 60/08 BMV DH/dh

Geluidwetgeving, theorie en praktijk Evertjan Janssen Senior geluidadviseur bij de Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid

Gezondheidsgevolgen van Laag Frequent Geluid. een selectie

Normen bij cumulatie van geluid Kwantitatief onderzoek naar extra overschrijding van maximaal toegestane geluidsbelasting bij woningen

Factsheets windturbines en gezondheid

Laag frequent geluid: van bron naar ontvanger. Frits van der Eerden TNO Den Haag

Geluidshinder in Nederland door weg-, rail- en vliegverkeer, 2012

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Parkstad Limburg Energy Transition Implementation Program PALET 3.0. Discussie en vragen

Contents. Introduction Problem Definition The Application Co-operation operation and User friendliness Design Implementation

Kan ik geld afhalen in [land] zonder provisies te betalen? Asking whether there are commission fees when you withdraw money in a certain country

Ontwerp-besluit Hogere grenswaarde geluid. Woningbouw Waardeel Glimmen

Windenergie Lage Weide.

Understanding and being understood begins with speaking Dutch

Geluid en hartvaatziekten. Elise van Kempen Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu

Geachte heer Jabben, Met vriendelijke groet, Henk. RIVM T.a.v. de heer ir. J. Jabben Postbus BA BILTHOVEN 1111i1~ Iiiililil

Windpark Urirama, Aruba

Windenergie in de Wieringermeer

Congress geluid, trillingen en luchtkwaliteit

Reactie van mensen op stemgeluid. Frits van den Berg

Aim of this presentation. Give inside information about our commercial comparison website and our role in the Dutch and Spanish energy market

Tab Algemene gegevens Cel. Tab Gemeenten Cel Aantal woningen. De drie oranje tabbladen bevatten invoercellen. Vul alle oranje invoercellen in.

SWUNG-2. Voortgang en ontwikkelingen Swung-2 in samenhang met de Omgevingswet. GTL-congres nov Ton Bos I&M

Kan ik geld afhalen in [land] zonder provisies te betalen? Asking whether there are commission fees when you withdraw money in a certain country

Travel Getting Around

Omgevingswet en nieuwe geluidregels

Briefrapport /2008 R. van Poll O. Breugelmans L. Dreijerink. Samenvatting Belevingsonderzoek vliegbasis Geilenkirchen

Waar vind je rust? r Fred Woudenberg en Miriam Weber. Haarlem, 29 november 2017

Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG. Geachte voorzitter,

Geluid vanwege voornemen windturbines bij Tata Steel

Samenvatting. Waarom dit advies?

Programma Thema uur geluid

Opbouw 1. Externe veiligheid

Dutch survival kit. Vragen hoe het gaat en reactie Asking how it s going and reaction. Met elkaar kennismaken Getting to know each other

Notitie windturbinegeluid en gezondheid

Gezondheidsmonitor Volwassenen en ouderen Kennemerland Belevingsonderzoek Geluidhinder en slaapverstoring vliegverkeer Schiphol

Theemswegtracé en geluid. Paul van der Stap

Rapportage. Zaaknummer: Aan: Van: Team:

Actieplan geluid ONTWERP Gemeente IJsselstein

Beoordeling van geluidpieken in de woonomgeving

Plan-MER Bestemmingsplannen Sloegebied. Achtergronddocument Verkeerslawaai

Vervangende nieuwbouw wijk Buitenlust. Rob Rensen, Adviseur milieukwaliteit (geluid)

ADVIES. Geluid, verkeerslawaai

Hoe bepaal je. in planvorming

Bijlage 1. Inleiding. 1. Achtergrond

Geluid vanwege voornemen windturbines bij Tata Steel

ZOETERMEER - MOOK - GRONINGEN - ROERMOND DÜSSELDORF - DORTMUND - BERLIN - PARIS - LYON - LONDON - LEUVEN - SEVILLA

Verkeerslawaai, wie doet er wat aan?

Hoe maak je een stad/gemeente stiller?

Consumer survey on personal current accounts

MyDHL+ Tarief berekenen

Wettelijke grenswaarden voor piekniveaus ten gevolge van industriële activiteiten. Jan H. Granneman

Ontwerp besluit hogere waarden wegverkeerslawaai voor woningbouwproject Duinvallei fase 10, Katwijk aan Zee (v /K2V 11765)

SWUNG-2 INHOUD

Transcriptie:

UIT GEÏNFORMEERDE BRON : NIEUWE ONTWIKKELINGEN IN HINDERRELATIES Sabine Janssen

GEZONDHEIDSEFFECTEN VAN GELUID Verloren gezonde levensjaren door geluid in West-Europa Hart- en vaatziektes: 61000 DALYs Slaapverstoring: 903000 DALYs Ernstige hinder: 654000 DALYs (WHO, 2011)

GELUIDHINDER DEFINITIE Geluidhinder is een gevoel van afkeer, boosheid, onbehagen, onvoldaanheid of gekwetstheid, dat optreedt wanneer het geluid iemands gedachten, gevoelens of activiteiten beïnvloedt (Gezondheidsraad, 1994; Passchier-Vermeer & Vermeer, 2000) Gestandaardiseerde hindervraag (ICBEN, 2003; ISO/TS-15666) Thinking about the last 12 months, when you are here at home, how much does noise from (..noise source..) bother, disturb, or annoy you? Next is a scale ranging from 0 to 10 to indicate how much (..source..) noise bothers, disturbs or annoys you when you are here at home. If you are not at all annoyed choose 0, if you are extremely annoyed choose 10, if you are somewhere in between choose a number between 0 and 10. Thinking about the last 12 months, what number from 0 to 10 best shows how bothered, annoyed or disturbed you are by (..source..) noise?

%GEHINDERDEN BIJ GEVELNIVEAU (Lden) Hoe gehinderd bent u op een schaal van 0 tot 10? thuissituatie, 12 maanden percentage ernstige hinder (>7)

HINDERRELATIES PER GELUIDBRON

HINDER WINDTURBINES (VS ANDERE BRONNEN) Andere invloeden op de hinder: - Leeftijd - Geluidgevoeligheid - Uitzicht/(on)aantrekkelijkheid - Economisch baat Janssen, Vos, Eisses & Pedersen (2011)

HINDERRELATIES PER GELUIDBRON

TOENAME HINDER VLIEGTUIGGELUID Toename in hinder in recente studies tov eerdere hinderrelatie vliegtuiggeluid Mogelijke verklaring? - Hogere rate of change van moderne vliegvelden - Toename in aantallen vliegtuigen bij bepaalde Lden - Veranderingen in bron-kenmerken vliegtuiggeluid - Verschil in methode (geluidbepaling, resp%, hinderschaal) - Veranderingen in houding tov bron/ geluidgevoeligheid Guski et al, 2017: systematische overzichtstudie voor nieuwe WHO richtlijn

HELIKOPTERGELUID EN HINDER Hinderrelaties voor vliegtuiggeluid gelden niet per se voor helikoptergeluid Houding (angst voor ongelukken, noodzaak van helikoptervluchten) Akoestische kenmerken (impulsgeluid, laagfrequent geluid, veroorzaakt rattle ) Rattle noise en trillingen - Geluid van objecten/rammelen van ramen - Trillende onderdelen gebouw/meubels - Extra hinder equivalent aan toename van 8-10 db (Schomer et al, 1987/1991) of 5-6 db (TNO/NLR)

RAILWAY BONUS ACHTERHAALD? Hinderrelaties veronderstellen lagere hinder door spoorgeluid dan door weggeluid Echter, aanwijzingen dat railway bonus voor spoorgeluid niet gerechtvaardigd is: - bij grote aantallen treinen - wanneer spoorgeluid gepaard gaat met trillingen - bij specifieke hogesnelheidstreinen (Shinkansen) - maar ook in verschillende andere studies (zie onder) Guski et al, 2017: systematische overzichtstudie voor nieuwe WHO richtlijn

TRILLINGSHINDER (GOEDEREN)TREINEN N = 4129 7 studies: - Germany - Norway - USA/Canada - UK - Sweden - Netherlands - Poland

HINDERRELATIES PER GELUIDBRON

HINDERRELATIE WEGVERKEER Geen aanwijzingen voor veranderingen in hinderrelatie wegverkeersgeluid (geen nieuwe data of nieuwe relaties opgesteld voor hinder industriegeluid) Guski et al, 2017: systematische overzichtstudie voor nieuwe WHO richtlijn

NORMSTELLING IN OMGEVINGSWET (aanvullingswet geluid) Geluidbron Voorkeurswaarde (Lden in db) Maximale waarde (Lden in db) Nieuwe woningen Aanleg/aanpassing geluidbron Binnenwaarde (Lden in db) Industrieterreinen 50 5% HA 55 9% HA 60 14% HA Rijkswegen, provinciale en gemeentelijke wegen buiten de bebouwde kom Provinciale en gemeentelijke wegen binnen de bebouwde kom 50 3,5% HA 60 10% HA 65 16% HA 53 5% HA 70 25% HA 70 25% HA 33, 36 of 41 Vrijliggende spoorwegen 55 2,5% HA 65 8,5% HA 70 23% HA Windturbinegeluid in Activiteitenbesluit: maximale waarde 47dB (8% HA)

BEDANKT VOOR UW AANDACHT