ENERGIE Actueel Dinsdag 1 april 212, jaargang 15, nummer 5 Tips voor de redactie? Tips voor de redactie? De redactie verwelkomt tips en onderwerpsuggesties van de lezers. Ook wil de redactie graag persberichten en overige van belang zijnde mailings ontvangen. Zie het colofon op pagina 8 voor het redactieadres. Energie Actueel verschijnt eenmaal per drie weken - Oplage: 5.5 Abonnementen op aanvraag. Losse nummers 6,5 Gouden jaren van zonne-energie zijn in Duitsland voorbij Chinezen nemen verliesgevende PV-bedrijven over 2 Deense praktijktest met brein in smart grid Partners in het Deense elektriciteitsbedrijfsleven hebben een tot optimisme stemmende proef op werkelijke schaal uitgevoerd met een zogenoemde celgenerator, het brein in een intelligent net. De ontwikkeling heeft de partners, hoogspanningsnetbeheerder Energinet.dk en het energiebedrijf SE, zeven jaar intensief onderzoeksen demonstratiewerk gekost en volgens hen was de test in het gebied rond de plaats Holsted in het zuiden van Jutland de wereldwijde primeur van het systeem. Cheftechneut Per Lund van Energinet.dk vergelijkt de ontwikkeling van de celgenerator met die van de automatische piloot. Daarmee moest ook eerst uitvoerig worden getest, voordat men durfde geloven dat het vliegtuig niet zou neerstorten. Prototype Zo moet de celgenerator eraan bijdragen dat men straks vertrouwt dat het intelligente net van de toekomst de energievoorziening inderdaad automatisch overeind houdt. Tegen die achtergrond trok de test met het prototype in Denemarken internationaal de aandacht van onderzoekers. Het testgebied heeft een areaal van duizend vierkante kilometer en telt 28. huishoudens, instellingen en bedrijven. Qua energievoorziening telt het 47 grotere windturbines, vijf kleinere warmtekrachtcentrales en een net met twaalf transformatiestations op 6- en 1-kilovoltniveau. Lund: Het was een lang en ingewikkeld stuk werk en we hebben onderweg veel geleerd van de fouten, maar nu hebben we een technologie die functioneert. n opgemerkt Bram Poeth (Eneco Shared Energy Services) in serie Energie moet voor onze kinderen geen issue meer zijn 3 Het voorstel van de Europese Commissie om nauw betrokken te worden bij energieonderhandelingen en -deals tussen afzonderlijke EU-lidstaten en derde landen ligt moeilijk bij een aantal grotere landen van de Unie. Zij zijn van oordeel dat inmenging van Brussel in hun onderhandelingen met derde landen over bijvoorbeeld olie- en gasleveringen hun nationale belangen kan schaden. DOOR JAN SCHILS, BRUSSEL Daarom bestaat de kans dat het Commissievoorstel uiteindelijk afgezwakt zal worden, zodat het voor een meerderheid van de lid- Duurzaam zwembad Op 1 februari 214 behoren nationale betaalmarkten tot het verleden en treedt één Europese betaalmarkt (SEPA, Single Euro Payments Area) in werking. Voor energieleveranciers betekent deze omslag een miljoeneninvestering, zegt Marinus van Tol. Hij vertegenwoordigt Energie-Nederland in de Taskforce SEPA, die nauw samenwerkt met De Nederlandsche Bank bij het implementatieproces. Voor consumenten moet het opheffen van het onderscheid tussen binnenlands en grensoverschrijdend betalingsverkeer in de Eurozone er sneller, goedkoper en veiliger op worden. Zij kunnen straks buitenlandse betalingen via de bank op staten aanvaardbaar is. Vervolgens zal ook het Europees Parlement, waar eveneens verdeeldheid heerst, een eventueel akkoord nog moeten goedkeuren. Binnen de Europese Unie wordt al sinds begin jaren dezelfde manier verrichten als binnenlandse betalingen. Maar voor grootverbruikers van betaalproducten, zoals energieleveranciers of verzekeringsmaatschappijen betekent SEPA een ingrijpende wijziging in klant- en facturatiesystemen, zegt Tim van der Hagen, directeur Reactor Instituut Delft Over honderd jaar moet nucleaire energie niet meer nodig zijn 5 en voor de kust 6 9, zowel op politiek niveau als op dat van de grote energiebedrijven, gediscussieerd over de noodzaak van een gemeenschappelijk extern energiebeleid. Deze discussie heeft in zoverre resultaat opgeleverd, dat de Europese Raad van regeringsleiders en staatshoofden in het voorjaar van 211 twee besluiten in die richting nam. Afstemmen De 27 lidstaten kregen de opdracht De gemeente Zwolle bouwt momenteel aan het meest duurzame zwembad van Nederland. Er zijn tal van energiesparende maatregelen. Doordat de Rc-waarde (ofwel de warmteweerstand) tot 5 is verhoogd, is omgerekend niet meer dan 15. m3 gas per jaar nodig. Het complex wordt verwarmd met een houtsnippercentrale van een megawatt, die ook door een school en bedrijven in de buurt wordt gebruikt. De houtsnippers komen vrij bij het groenonderhoud in een straal tot dertig kilometer rondom Zwolle. n Van Tol. Het is een operatie waarvoor maar betrekkelijk weinig tijd is om die uit te voeren. Het is nog te vroeg om een exacte kostenraming te geven, maar de verwachting is dat deze verplichte exercitie zal lopen in de miljoenen euro s. Ook in tijd zal het veel van de energiebedrijven vragen. Er zijn nu al ramingen die uitgaan van meer dan 5. mensuren. Kortom, een majeure ingreep. Absolute datum Van Tol: Aan de data van invoering New York City investeert in windparken Metropool wil windturbines plaatsen binnen de stadsgrenzen Verdeeldheid over energieonderhandelingen lidstaten Europese Unie met derde landen hun externe energieactiviteiten beter af te stemmen met de Europese Commissie. Tevens werden zij verzocht om vanaf 1 januari van dit jaar Brussel in kennis te stellen van al hun nieuwe en bestaande bilaterale energieovereenkomsten met derde landen. Dit laatste werd inmiddels in een Commissievoorstel gegoten voor een doeltreffend en verplicht systeem voor (volledig vertrouwelijke) informatie-uitwisseling. Het voorstel voorziet ook in een actieve Zweden schroeft investeringen in netten op De Zweedse hoogspanningsnetbeheerder Svenska Kraftnät (SVK) schroeft de komende twee jaar (213-215) de investeringen fors op. In totaal steekt het bedrijf in die periode 1,8 miljard euro in de transmissievoorzieningen, zo blijkt uit het nieuwe programma voor de korte termijn. Het investeringsvolume van SVK groeit snel, constateert directeur-generaal Mikael Odenberg in de toelichting daarbij. Er zijn meerdere redenen voor de geïntensiveerde aanpak van de hoogspanningsnetten. Behalve de klimaatpolitieke ambities, die moeten uitmonden in een jaarlijkse windkrachtproductie van 3 terawattur per 22, gaat het daarbij om capaciteitsuitbreiding van de kerncentrales en de wens om de transmissiecapaciteit naar het zuiden van Zweden op te krikken. Flessenhalzen Als de zogenoemde flessenhalzen tussen het noorden en zuiden eenmaal zijn weggewerkt, kan ook de opdeling van de Zweedse Energieleveranciers worden geconfronteerd met miljoeneninvestering Nieuwe regels voor één Europese betaalmarkt van één Europese betaalmarkt kan niet worden getornd. Deze zijn begin dit jaar door het Europees Parlement, de Europese Raad en de Europese Commissie vastgesteld en gelden als absoluut. Uiterlijk dan moet de migratie van nationale betaalsystemen en betaalinfrastructuur - overschrijvingen en automatische incasso s - naar Europese standaarden zijn afgerond. De grootverbruikers, waaronder de energieleveranciers moeten al per 1 juni 213 over zijn. rol voor de Europese Commissie, wanneer EU-lidstaten met derde landen over wederzijdse energieovereenkomsten onderhandelen. Momenteel bestaan er ongeveer dertig van dergelijke overeenkomsten tussen EU-lidstaten en derde landen over olieleveringen en een zestigtal over gasleveringen. Op het vlak van elektriciteit is dat veel minder het geval. De discussie wordt ook beïnvloed door het feit dat Rusland momenteel de belangrijkste energieleverancier is van de Unie en dat daarin binnen afzienbare tijd geen verandering komt. Anderzijds is Rusland evenzeer afhankelijk van de grote Europese markt. Lees meer op pagina 7 n markt in vier prijsgebieden worden opgeheven. Deze opdeling werd november vorig jaar een feit, als uitvloeisel van een besluit van Brussel. Zweden werd daarbij een verbod opgelegd om de stroom in tijden van tekorten voor zichzelf te houden ten nadele van de naburige Deense markt. De integratie van de markt dan wel verbeterde herintegratie - staat hoog op de agenda bij zowel de politiek als SVK en niet alleen vanuit nationale optiek. Het Zweedse net moet ook worden klaargestoomd voor de uitwisseling van productie met de rest van Europa. Hoe snel de investeringsinspanningen van SVK groeien blijkt hieruit, dat in de periode 2-28 per jaar nog geen 1 miljoen euro werd uitgegeven. Pas vorig jaar en dit jaar stegen de investeringen dik boven 2 miljoen euro. In 213 zal al een kleine half miljard euro worden besteed. n Van Tol verwacht dat de migratie voor energiebedrijven extra complex wordt, doordat op 1 april volgend jaar het verplichte leveranciersmodel bij kleinverbruikers van energie in werking treedt. Vanaf die datum zijn energieleveranciers het centrale aanspreekpunt voor kleinverbruikers en verloopt de facturering van het energietransport niet meer via netbeheerders, maar via het energiebedrijf. Lees meer op pagina 4 n
ECONOMIE Financiën 2 Energie Actueel, jaargang 15, nr 5 dinsdag 1 april 212 Gouden jaren van zonne-energie zijn in Duitsland voorbij Dankzij genereuze subsidies beleefden producenten en gebruikers van zonne-energie-installaties in Duitsland jarenlang gouden tijden. Maar die lijken definitief voorbij nu de Duitse regering heeft besloten om de geldkraan fors dicht te draaien. De vergoeding die zonne-energieproducenten krijgen, is zelfs voor de Staat niet meer te betalen. DOOR JAN VAN HOOF, FRANKFURT 43 eurocent per kilowattuur kregen de bezitters van solarinstallaties in het begin voor de stroom die ze zelf niet nodig hadden en aan de energiebedrijven afstonden. Voor wat ze zelf gebruikten, kregen ze zelfs nog een bonus. En dat alles voor twintig jaar gegarandeerd, zij het dat het subsidiebedrag jaarlijks met 5 procent werd verminderd. Intussen zijn al tientallen miljarden aan subsidies toegezegd. Waarschuwingen Experts waarschuwden enkele jaren geleden al dat dit bedrag in 235 tot boven de 1 miljard euro zou stijgen als er geen maatregelen werden genomen, want de interesse van de Duitsers nam met de dag toe. Vermindering van de subsidies met 3 procent werd noodzakelijk geacht. Voor nieuwe zon-pv-installaties lijken kortingen tussen 2 en 3 procent, al naar gelang de grootte van de installaties, nu vrijwel zeker. Daarnaast wordt straks nog maximaal 85 tot 9 procent van de teruggeleverde zonnestroom vergoed. De bonus voor wat de zonopwekkers zelf gebruiken vervalt. De parlementen in Duitsland moeten daar officieel nog hun goedkeuring voor geven, maar op de ministeries wordt daaraan niet meer getwijfeld. Storm lopen Het riante subsidiebeleid heeft ook lang genoeg geduurd. Daarbij speelden de producenten van zonne-energie als sterke lobbyisten een belangrijke rol. Zij hebben ook veel meer te verliezen dan de gebruikers. Jarenlang hebben ze fors verdiend, met winstmarges die vaak boven de 4 procent lagen. Dank zij de forse subsidies konden ze de prijzen hoog houden en konden de gebruikers zich als particuliere stroomproducenten wel wat veroorloven. Zelfs toen de korting van de subsidies dreigden, liepen ze nog storm bij het sterk gegroeide aantal producenten. Vorig jaar nog werd 7.5 megawatt aan nieuwe zoncapaciteit geïnstalleerd, een record. De regering had met 3.5 MW rekening gehouden. In totaal is in Duitsland nu voor ongeveer 25. MW aan zon-pv geïnstalleerd. Alleen al dit jaar wordt daarvoor weer rond de 7 miljard euro aan subsidie betaald. En dat voor een energievorm die slechts 2 tot 3 procent aan de Duitse stroombehoefte bijdraagt. n Chinezen nemen verliesgevende PV-bedrijven over Gewend als ze zijn aan de forse subsidies hebben de producenten van zon-pv-installaties het in Duitsland nu zeer moeilijk. Behalve met fors lagere subsidies voor de gebruikers hebben ze ook met overcapaciteit en dumpprijzen van met name Chinese bedrijven te maken. Sommige staan op de rand van de afgrond, enkele hebben de vlag al gestreken. Er zijn tekenen dat Chinese bedrijven en investeringsgroepen niettemin geïnteresseerd zijn in overnames. LDK Solar, dat zijn hoofdkantoor in New York heeft, is al bezig het Duitse Sunways uit Konstanz over te nemen, dat in 211 meer dan 1 miljoen euro verlies leed. Intussen vallen ook andere namen. Gunstige prijzen Volgens financiële analisten kopen de Chinezen zich graag voor gunstige prijzen in in Europese infrastructuur en ondernemingen. Ze benutten de Duitse toptechnologie en de voordelen van de lage productiekosten in eigen land. Onderdelen voor solarinstallaties worden in China gemaakt en naar Europa geëxporteerd. De meeste productiewerknemers in Duitsland hebben daar dus weinig aan, alleen de installateurs. De overkoepelende organisatie van de Duitse zonne-energie-industrie vreest dat er 3. arbeidsplaatsen verloren zullen gaan. Een grote overnamegolf ziet experts als Wolfgang Hummel van het centrum voor solaronderzoek in Berlijn echter niet gebeuren. De Chinezen kopen niet blind, alleen omdat het gunstig is. Antidump Overigens heeft ook Amerika grote problemen met goedkope importen van solarinstallaties uit China. Daar heeft men nu een anti-subsidiebelasting van ongeveer 5 procent ingevoerd voor import van zonnecellen en modules. De Amerikaanse solarbranche had echter op 2 tot 3 procent gerekend. Die pleit daarnaast nu voor een antidump belasting. Frank Asbeck van Solarworld in Duitsland, die ook in Amerika actief is, hoopt nu dat goed voorbeeld goed doet volgen. In Duitsland wordt inmiddels 5 procent van de solarinstallaties uit China geïmporteerd. n Marktontwikkeling APX-ENDEX 1-3-212 / 1-4-212 Volume (MWh) Volume (MWh) Volume MWh Volume (MWh) Base Index (e/mt) APX Markt Ontwikkeling 1/3/212 t/m 3/3/212 (EUR/MWh) 18. 16. 14. 12. 1. 8. 6. 4. 2. 1.. 9. 8. 7. 6. 5. 4. 3. 2. 1. 14 138 136 134 1/3 11/3 12/3 13/3 14/3 15/3 16/3 17/3 18/3 19/3 2/3 21/3 22/3 23/3 24/3 25/3 26/3 27/3 28/3 29/3 3/3 12/3 15/3 VOLUME (MWH) 13/3 AVG Base PRIJS (EUR) ENDEX Power NL - Basislast Index & Volume 14/3 15/3 16/3 19/3 2/3 21/3 22/3 23/3 26/3 27/3 28/3 29/3 3/3 ENDEX Wood Pellets - Basislast Index 19/3 22/3 May-12 Q3-12 CAL-13 CAL-14 CAL-15 26/3 29/3 M 98 M 92 M 86 M 8 M 74 M 68 M 62 M 56 M 5 M 44 M 38 M 32 M 26 M 2 56 54 52 5 48 46 44 42 4 Volume Wk 15-12 May-12 Q3-12 Cal-13 Cal-14 Cal-15 1. 9. 8. 7. 6. 5. 4. 3. 2. 1. 7.. 6.. 5.. 4.. 3.. 2.. 1.. 27/7 28/7 29/7 APX TTF Day-Ahead Index & Volume 1/8 2/8 3/8 4/8 Volume MWh (Flow Day) 5/8 8/8 12/3 13/3 14/3 15/3 16/3 17-18/3 19/3 2/3 21/3 22/3 23/3 24-25/3 26/3 27/3 28/3 29/3 3/3 31/3-1/4 12/3 13/3 9/8 1/8 11/8 12/8 15/8 16/8 APX TTF DAY-AHEAD INDEX ENDEX TTF Gas - Basislast Index & Volume 14/3 15/3 17/8 16/3 19/3 2/3 21/3 22/3 23/3 26/3 27/3 28/3 29/3 3/3 Volume WDNW 9-Apr-12 May-12 Q3-12 Win-12 Cal-13 Cal-14 Cal-15 26. 25. 24. 23. 22. 21. 2. 28 27 26 25 24 23 22 Prijs (EUR) Base Index (M/MWh) M/MWh Base Index (M/MWh) Spot elektriciteit: prijs daalt, volume neemt toe Het gemiddelde dagvolume steeg van 121.55 MWh naar 134.5 MWh De gemiddelde prijs daalde van 48,14 /MWh naar 43,95 /MWh. Hoogste volume: 157.53 MWh (28/3) Hoogste prijs: 5,5 /MWh (2/3) Prijzen Power NL allemaal gedaald /MWh: Wk 15-12: 43,5 (-,4) Mei-12: 44,25 (-,59) Q3-12: 46,73 (-1,15) Cal-13: 52,57 (-,41) Cal-14: 52,33 (-,1) Cal-15: 52,46 (-,28) Hoogste dagvolume: 983.4 MWh (13 maart) TTF Gas Day-Ahead Laagste prijs deze periode: 22,4 /MWh (26/3), hoogste prijs: 24,96 /MWh (2&21/3) Het hoogste dag volume was 92.232 MWh (22/3), het laagste 1.128 MWh (weekend 31/3-1/4) Prijzen meeste front contracten TTF omhoog /MWh: WDNW 9-Apr-12: 24,88 (+1,66) Mei-12: 25,24 (+,79) Q3-12: 25,38 (+,8) Win-12: 29, (+,46) Cal-13: 27,52 (-,2) Cal-14: 27,37 (-,2) Cal-15: 27,22 (-,32) Hoogste dagvolume: 2.6.16 MWh (23 maart) Wood Pellets indices overwegend omlaag /MT: Mei-12: 131,35 (-1,22) Q3-12: 131,24 (-,71) Cal-13: 135,86 (-,17) Cal-14: 137,6 (+,17) Cal-15: 139,28 (+,2) E.On heeft een dramatisch jaar achter de rug, werd half maart bij de presentatie van de jaarcijfers nog eens duidelijk. E.On verwacht dat 212 een beter jaar zal worden en heeft weer investeringen aangekondigd. Dit optimisme wordt onderschreven door overnamenieuws bij twee andere bedrijven in de energiesector: International Power en het veelgeplaagde Veolia Environment. DOOR PETER WESTHOF E.On leed vorig jaar een verlies van ruim 2,2 miljard euro, het eerste verlies in de historie van het energieconcern. De winstval werd vooral veroorzaakt door de kosten voor het sluiten van kerncentrales in Duitsland en een belastingheffing op nucleaire energie. Om 9,5 miljard euro aan kosten te besparen, gaat E.On wereldwijd 11. banen schrappen, waarvan 6. in Duitsland, zo werd in januari bekend. E.On moet flink reorganiseren, omdat de Duitse overheid in 222 E.On: na dramatisch jaar gaat de zon weer schijnen de laatste kerncentrale wil sluiten. In 211 kromp het banenbestand van E.On al met 7 procent naar zo n 79. man personeel. De gedwongen sluiting van een aantal Duitse kerncentrales had een negatieve invloed van 1,5 miljard euro op de resultaten van E.On. De belastingheffing op nucleaire energie kostte het bedrijf 1 miljard euro. Maar E.On-topman Johannes Teyssen denkt nu dat het ergste achter de rug is, zei hij tijdens de presentatie van de jaarcijfers. Hij voorziet dat het bedrijfsresultaat dit jaar toeneemt tot tussen 9,6 en 1,2 miljard euro, van 9,3 miljard in 211. Een positief punt is dat E.On weer fors gaat investeren. Het bedrijf wil de komende vijf jaar 7 miljard euro in hernieuwbare energie investeren. Daarvan gaat 2 miljard euro naar offshore windparken in Duitsland, Engeland en Zweden. De resultaten van E.On over 211 lagen in de lijn van de verwachtingen van analisten en beleggers. Na een dieptepunt in 211 krabbelt het aandeel op de Duitse beurs langzaam weer op. Volledige overname Een ander positief signaal is het nieuws dat GDF SUEZ de onderneming International Power volledig wil overnemen. De Frans-Belgische energiegroep heeft dit Britse energiebedrijf sinds augustus 21 al voor 7 procent in handen. GDF SUEZ wil voor de volledige overname 7,2 miljard euro op tafel leggen, zo werd op 29 maart bekend. Een weinig genereus gebaar, want het bod van 39 pence per aandeel lag nauwelijks 2 procent boven de laatste slotkoers van International Power. Het aandeel schoot 5,6 procent de hoogte in tot 45 pence, een bewijs dat de huidige aandeelhouders het bod aan de magere kant vonden. Een volledige integratie van International Power en GDF SUEZ zou beide bedrijven ten goede komen en zou International Power de mogelijkheid bieden om haar groeistrategie te versnellen, stelde GDF SUEZ in een persbericht. GDF SUEZ moet nu uiterlijk 26 april aan de Britse beursautoriteiten laten weten of het al dan niet een officieel bod zal uitbrengen op de resterende aandelen. Waterdivisie Een andere overname vindt mogelijk plaats bij Veolia Environment. Diverse partijen, waaronder de inves- teringspoot van de zakenbank Goldman Sachs, hebben interesse in de Engelse divisie van Veolia, zo meldde de Financial Times. Deze divisie levert water aan de hoofdstad Londen en het zuidoosten van Engeland. Het is niet duidelijk wie de andere geïnteresseerden zijn. Veolia Environment heeft, net als E.On, een zwaar 211 achter de rug. Twee winstwaarschuwingen waren hiervoor verantwoordelijk. Het aandeel van Veolia lag er vorig jaar ook heel zwak bij. Het verloor de helft van zijn waarde op de Franse beurs. Veolia moest het dividend ook reduceren en dat was ook niet bevorderlijk voor de prestatie van het aandeel. In augustus maakte het bedrijf bekend zich uit een groot aantal landen terug te trekken. 212 ziet er voor het voormalige Vivendi Environment voorlopig anders uit, afgelezen aan de koers van het aandeel. Dat zit weer in de lift. n Best en slechtst presterende beursfondsen periode 12 maart t/m 2 april 211 Best presterende in % International Power 11,2% E.On 5,54% Veolia Env 2,95% RWE,56% Scottish & Southern,15% Minst presterende in % Iberdrola -2,77% Enel -3,17% National Grid Group -3,67% Gasnatural - -3,81% Union Fenosa Endesa -3,99%
SERIE Fresh energy Noodzakelijke aanleg hoogspanningsnetten loopt stroef in Europa Roep om actie van Europese netbeheerders klinkt steeds luider (Pagina 6) Energie Actueel, jaargang 15, nr 5 dinsdag 1 april 212 3 Bram Poeth, directeur Eneco Shared Energy Solutions Energie moet voor onze kinderen geen issue meer zijn Als kind wilde ik ondernemer worden, net als mijn vader en grootvader. Het familiebedrijf overnemen. We hadden een machinefabriek naast huis, waar silo s gemaakt werden voor boeren. Ik speelde daar op zaterdagen en ging met mijn oom de bestelbusjes voltanken bij ons eigen tankstation. Prachtig. Om die reden ben ik economie gaan studeren in Rotterdam. Kwam goed van pas voor het werk in ons familiebedrijf. De machinefabriek was toen al verkocht, en mijn vader runde een industriële wasserij. Pionieren, met zes man de tent opbouwen. Toen was het een van de grotere wasserijbedrijven in Limburg. Het leuke was het innovatieve. Wij waren één van de eerste in Europa die begonnen met barcode labels in kleding en hadden een heel modern sorteersysteem ontwikkeld. Ik heb er vijf jaar gewerkt en dacht toen: het is niet helemaal mijn plek, ik ben meer de man van de grote bedrijven. Dat was een moeilijk besluit, want je bent toch heel loyaal aan je familie. DOOR SANDER SCHILDERS Ik heb de zaak netjes afgewikkeld; de wasserij is op een vrijdag verkocht en op maandag begon ik bij Q8 als investment analist. In de olie, net als de wasserijbusiness erg energiegedreven. De energiebusiness trok me wel. Energie is een basisbehoefte in een mondiale sector waar veel geld in omgaat en veel mogelijkheden zijn om je te ontplooien. Q8 is een hartstikke leuk bedrijf en ik heb er veel geleerd, maar de oliesector is uiteindelijk niet heel innovatief. De producten die we destijds vermarkten zijn vandaag de dag weinig anders. Na een paar jaar werd ik gevraagd om sales manager bij Eneco te worden. Ik dacht: oh nee, het oude GEB, het nutsbedrijf. Waar begin ik aan? Ik ben eerst met een paar mensen uit de organisatie gaan praten om gevoel te krijgen of de cultuur bij me paste. Ik had meteen een klik met de mensen die ik sprak. En beter: er was veel ruimte om te pionieren. Dat sprak me enorm aan. Het was 22, de zakelijke markt was net geliberaliseerd en energieafnemers kregen een vrije keuze om hun leverancier te kiezen. Ik verwacht dat het met decentrale opwekking rap gaat Werken in de hipste markt Het was de cowboytijd. Lekker op pad naar klanten. Ik had al van alles gedaan investment analyses en in het familiebedrijf de financiën en de productieleiding -, maar sales nog niet. Als je in een commerciële organisatie naar de top wil, moet je eigenlijk wel iets met sales gedaan hebben, vind ik. De BtB-markt was nieuw en in ontwikkeling. De wholesalemarkt en tradingdiscipline werden van nul af aan opgebouwd. Ik was de wasserij gewend met een omzet van een paar miljoen euro en daar moest je heel hard voor werken. In de BtB-markt waren dat soort bedragen aan de orde van de dag bij verkoopdeals. Risico s nemen en afdekken In het begin was het vooral structureren, logisch nadenken. Er was niets waar je aan kon refereren. Dus je moest vooral je boerenverstand gebruiken. We waren vooral aan het leren. De BtB-energiemarkt lijkt erg op de bankenwereld. Je bent voortdurend bezig met het ontwikkelen van nieuwe financieel getinte producten en diensten. Om je klanten van dienst te zijn, maar ook om risico s af te dekken. Zeker voor Eneco was dat toen van belang. We hadden geen eigen elektriciteitsproductie, en waren dus afhankelijk van de inkoop bij derden. Zonder productie konden we het nooit op prijs winnen. We moesten het hebben van allerlei innovatieve en intelligente producten en diensten. Het maakt dat je veel meer toegevoegde waarde hebt dan bij het verkopen van een kopieermachine. Platte verkoop heeft mij nooit getrokken, maar dit boeide mij wel. Met die productontwikkeling leer je ontzettend veel over de waardeketen van deze sector. Al die fases die de energiesector van nuts naar markt heeft doorgemaakt heb ik meegemaakt, en van niets mee opgebouwd tot een goed werkend businessmodel. Van snelle jongen naar groene speler Vanaf mijn komst bij Eneco tot 28 hebben we in het BtB-segment een forse marktgroei doorgemaakt. Toen kwam de crisis eraan. Veel van onze klanten schakelden af of gingen plotseling veel minder energie afnemen. Dat risico zit dan ineens in jouw portfolio, want jij hebt de energie al ingekocht. Dat heeft voor behoorlijke schade gezorgd. En wij zijn als een van de weinigen die risico s gaan inperken. We hebben klanten laten gaan, omdat we er niets meer aan verdienden. Het was high risklow return business geworden. Maar het gaf ook een belangrijke aanzet om het roer bij Eneco om te gooien, naast het gegeven dat we ook merkten dat klimaatproblematiek en verduurzaming een steeds groter maatschappelijk fenomeen werden. Voor consumenten en bedrijven. Zo is eigenlijk de nieuwe Eneco-strategie van duurzaam, decentraal en samen ontstaan. We werken niet met kolen- of kerncentrales, we waren en zijn marktleider in stadsverwarming en wind, en hadden een stevige positie in warmtekracht. Dat is allemaal niet bewust zo gekomen, maar op een dag denk je: Eneco is eigenlijk al helemaal goed gepositioneerd om een volledig duurzame energiespeler te worden. De klant bepaalt Energiebedrijven denken nog vaak dat de markt wel naar hen luistert. Wij wisten altijd goed wat iedereen nodig had, maar dat vertrouwen krijg je niet meer vanzelfsprekend. De klant en de technologie zijn de belangrijkste drijfveren tot verandering. Klanten kunnen en willen meer zelf gaan beschikken over hun energiehuishouding. Je ziet het ook in de zakelijke markt, daar willen klanten dat wij energie op een andere wijze gaan benaderen. Dat je gaat meedenken in hoe klanten in hun bedrijfsvoering onafhankelijker kunnen worden van fossiele brandstoffen en meer kunnen besparen. Als de energiebedrijven niet in dit gat springen, gaan startups, installateurs of bouwbedrijven dat wel doen. Stilzitten is dus geen optie. De winnaars zijn degenen die een andere koers hebben durven nemen dan hun concurrenten. En bij een nieuwe koers moet je uitgesproken durven zijn. Dan hoef je niet meer alles te willen leveren waar de klant om vraagt. Dat klinkt klantonvriendelijk, en ik ben absoluut een klantman, maar wij maken een duidelijke keuze en zeggen: kolen en kern doen we niet en als je het wil, is er vast een concurrent die je daarin kan voorzien. Wij investeren om dichter bij de klant te komen. Fysiek contact maken in plaats van alleen above the line campagnes. Partnering, cocreatie. We zijn bezig met businessmodellen waarin Bram Poeth (Eneco): Ik streef naar een energievoorziening waar onze kinderen en kleinkinderen van zeggen: ja, dat hebben jullie goed gedaan. De toekomst van de energievoorziening Ze zijn jong en ambitieus en geven mede richting aan een duurzame, betrouwbare en betaalbare energievoorziening van de toekomst. Wat drijft deze nieuwe lichting medewerkers van energiebedrijven en netbeheerders? Waarom hebben ze voor deze dynamische sector gekozen? En hoe geven zij op hun terrein vorm aan oplossingen voor de essentiële energievraagstukken? In deze serie laat Energie Actueel de aanstormende top van de Nederlandse energiesector aan het woord over hun werk, hun doelen en hun visie op het energielandschap van straks. In dit tweede deel Bram Poeth van Eneco. n tuinders op afstand hun wkk laten afschakelen of opschakelen door ons. Daardoor hebben wij in plaats van dat we een grote centrale bouwen een virtuele centrale tot onze beschikking die bestaat uit tientallen installaties. Dit soort compleet andere businessmodellen had ik me tien jaar geleden nooit kunnen voorstellen. Nu zie je dat het kan. De klant en technologie gaan zorgen dat de energiesector er anders uit komt te zien Duurzaam, decentraal, samen Mijn nieuwe club Eneco Shared Energy Solutions is de verbindende schakel van onze bedrijfsonderdelen die zich met allerlei duurzame energieoplossingen bezighouden. Bruggen bouwen om de strategie duurzaam, decentraal en samen te verwezenlijken. We zijn met een aantal prachtige projecten bezig. Neem het energieneutraal maken van de Rotterdamse wijk Heijplaat, een project dat we samen met het WNF doen. Een van de moeilijkste wijken van Nederland om te verduurzamen, dus als het ons daar lukt, lukt het overal. We zijn onlangs ook begonnen met een grootscheepse actie om consumenten een totaalproduct rondom zonnepanelen aan te bieden. Het is voor de meeste klanten nog steeds een hoop gedoe om een zonnepaneel aan te schaffen, te financieren en te installeren. Dat gaan wij allemaal regelen. We ontzorgen onze klanten volledig. Voor de vastgoedsector en woningcorporaties hebben we ook een mooie variëteit aan producten ontwikkeld: de energy service companies, afgekort Esco s. Daarmee gaan we, eerst in Nederland en later in België, samen met klanten energie besparen. Daar verdienen we samen aan. En neem het stoomnetwerk dat we in het Rotterdamse industriegebied gaan aanleggen. Bedrijven kunnen daarmee van stoom worden CV Bram Poeth voorzien, dat bij andere bedrijven overblijft en we willen ook de Rotterdamse stadverwarming meer verduurzamen met restwarmte van de industrie. Daarmee realiseren woningbouwverenigingen weer een labelsprong in hun woningbestand. En zo denk je in ketens en vanuit klantbehoefte, in plaats van de traditionele commodity-push. Een mooie ambitie Als je me tien jaar geleden had gezegd dat de energiewereld en Eneco er vandaag zo uit zouden zien, dan had ik je niet geloofd. Er is onvoorstelbaar veel veranderd en er staat nog heel veel te wachten. Nu staan we aan de vooravond van een transitie van fossiel naar duurzaam en van centraal naar decentraal. Ik verwacht dat het met decentrale opwekking snelgaat: over tien jaar zo n 2-3 procent van het totale productiepark en een nieuwe miljardenmarkt. Dan gaat het niet alleen om assets, maar vooral om diensten waar heel veel nieuwe business uit gaat komen. Dat gaat het karakter van de energiewereld drastisch veranderen. Er ontstaat veel meer verbinding met andere industrieën, er komen webshops, informatietechnologie maakt alles veel toegankelijker. Je gaat alles weten van je huis, je wordt veel meer ontzorgd in je energie-ideeën dan je nu denkt. Het is natuurlijk geweldig om die transformatie vanuit Eneco mee te maken en mede vorm te geven. Maar mijn ambitie is om over tien jaar een stapje verder te zijn. Ik wil impact kunnen hebben op de dingen die om ons heen gebeuren. Ik streef naar een energievoorziening waar onze kinderen en kleinkinderen van zeggen: ja, dat hebben jullie goed gedaan, in plaats van te moeten uitleggen waarom we niet voldoende stappen richting duurzaam hebben genomen en zijn blijven hangen in kolencentrales. Dat energie geen onderwerp meer is, omdat er geen geopolitieke en klimaatproblemen meer zijn. Onze kinderen moeten energie helemaal geen issue meer vinden. Energie is er gewoon en iedereen werkt daaraan mee. Punt. Is dat geen mooie ambitie? n 1969: geboren in Eindhoven 1987: diploma gymnasium Henric van Veldeke College Maastricht 1995: diploma bedrijfseconomie Erasmus Universiteit Rotterdam 1993-1998: financieel directeur Pro Lease International 1998-21: marketingmanager bij Kuwait Petroleum Benelux 22-25: manager sales bij Eneco 26-211: directeur Eneco Business 211 - heden: directeur Eneco Shared Energy Solutions n