informatieblad voor jongeren KINDERRECHTEN KINDEREN IN ARMOEDE Voor wie? Dit informatieblad is bedoeld voor jongeren van de tweede en derde klas van het voortgezet onderwijs die meer willen weten over het onderwerp kinderen in armoede. Bijvoorbeeld om er een presentatie over te houden of werkstuk over te maken. Of om - alleen of met een groepje - iets te doen om arme kinderen te helpen. Of omdat je misschien denkt dat jij zelf of iemand anders arm is en dat je op zoek bent naar tips. Kun je je voorstellen? In het Verdrag voor de Rechten van het Kind, artikel 27, staat dat ieder kind recht heeft op een levensstandaard die toereikend is voor de lichamelijke, geestelijke, intellectuele, zedelijke (heeft te maken met normen en waarden) en maatschappelijke ontwikkeling van het kind. Voeding, kleding en huisvesting zijn daar heel belangrijke onderdelen van. Toch groeit in ontwikkelingslanden één op de vier kinderen op in armoede. Ook in Nederland zijn er kinderen en jongeren die leven in een gezin dat rond moet komen van een minimuminkomen. Dat betekent dat er in jouw klas ook kinderen kunnen zitten die het thuis niet breed hebben. Kun je je dat voorstellen? Hoe dat komt? En wat je voor hen kunt doen? Dat lees je in dit informatieblad. Verdrag voor de Rechten van het Kind Artikel 27: recht op goede ontwikkeling Ouder(s) of anderen die verantwoordelijk zijn voor het kind, hebben de eerste verantwoordelijkheid voor het waarborgen van de levensomstandigheden die nodig zijn voor de ontwikkeling van het kind. De overheid neemt passende maatregelen om ouders te helpen dit recht te verwezenlijken en voorziet hen van steun vooral met betrekking tot voeding, kleding en huisvesting.
Wat is armoede? Als je denkt aan armoede, zie je al snel allerlei beelden van arme kinderen uit ontwikkelingslanden voor je. Maar ook in rijkere landen komt armoede voor. Wat armoede precies is, is moeilijk te zeggen. Om te kunnen leven, heeft iedereen een aantal basisvoorzieningen, zoals een huis, eten en drinken en kleding nodig. Je kunt stellen dat mensen die dat allemaal hebben, niet arm zijn. Maar als mensen in Nederland nou niet voldoende geld hebben voor een telefoon of voor verwarming? Dat zijn misschien geen noodzakelijke levensbehoeften maar het maakt het leven voor meer dan honderdduizend gezinnen in Nederland die dat niet kunnen betalen wel erg schraal. Je kunt ook kijken naar het gemiddelde inkomen van mensen in een land en dan bepalen dat families die minder hebben dan dat gemiddelde, arm zijn. Absolute en relatieve armoede Er zijn twee soorten armoede: Absolute of volledige armoede Van absolute armoede spreken we als het gaat over leven en dood. Het betekent dat je te weinig middelen hebt om van te leven, maar net iets te veel om te sterven. Wereldwijd is afgesproken dat mensen, als zij minder dan één dollar (dat is nog iets minder dan één euro) per dag verdienen, beneden de absolute armoedegrens leven. Ruim 1,2 miljard mensen leven in absolute armoede. En de meeste van deze mensen wonen in Afrika ten zuiden van de Sahara en Azië. Behalve deze extreme armoede, is er ook nog een totaal van 2,8 miljard mensen wereldwijd die in minder extreme armoede leven: zij moeten rondkomen van maximaal twee dollar per dag! Relatieve armoede We spreken van relatieve armoede als er een ongelijke verdeling is van inkomens. Mensen die relatief arm zijn, kunnen hun basisvoorzieningen wel betalen, maar zijn armer dan anderen in hun omgeving. Hoewel er landen zijn waar het grootste deel van de bevolking arm is, kun je binnen de grenzen van een land vaak heel rijke én heel arme mensen vinden. Rijkdom en armoede verschillen ook per land. Een rijke Nederlander zal in een land als Canada relatief minder rijk zijn. Maar iemand die hier van een uitkering leeft is in een land als Cambodia relatief rijk. Je kunt de inkomsten van mensen dus niet zomaar met elkaar vergelijken. Rijkdom heeft ook te maken met de hoogte van prijzen in een land. Als je vijftig euro per dag verdient en een brood kost vijf euro, dan verdien je waarschijnlijk niet voldoende geld voor andere basisbehoeften, zoals een dak boven je hoofd en kleding. Als je vijftig euro per dag verdient en een brood kost maar vijftig eurocent, dan kun je misschien wel zeggen dat je rijk bent! Armoede heeft dus te maken met je inkomen én met de kosten van het levensonderhoud in het land waar je woont.
Voor meer informatie over het meten van armoede kun je zoeken op Internet. Kijk bijvoorbeeld eens op: www.cbs.nl, www.cmo.nl of www.rondkomen-budgetteren.nl Armoede in Nederland Armoede in Nederland is natuurlijk relatieve armoede. Er is niemand in ons land die moet rondkomen van minder dan één euro per dag. In Nederland worden mensen die een inkomen lager dan het bruto minimumloon hebben, als arm beschouwd. Je zegt dan dat zij onder de armoedegrens leven. Dat bruto minimumloon in Nederland is iets meer dan twaalfhonderd euro bruto per maand. Als je zelf een baantje hebt, weet je dat er van het brutobedrag nog geld afgaat voor de belasting en een aantal andere kosten. Je houdt dan een nettobedrag over. Steeds meer mensen in Nederland komen onder de armoedegrens terecht en kunnen maar moeilijk rondkomen van hun inkomen. In 2004 is het percentage lage inkomens volgens schattingen van het Centraal Bureau voor de Statistiek 11%. In 2002 was het aandeel mensen met een laag inkomen in Nederland nog 10%. In twee jaar tijd is de situatie in Nederland voor een grote groep Nederlanders dus verslechterd: hun inkomen is onder het bruto minimuminkomen terecht gekomen. Dit heeft te maken met een negatief economisch klimaat in ons land de laatste jaren. Dat betekent dat de producten die in ons land gemaakt worden, minder waard geworden zijn. De overheid heeft daardoor minder te besteden, bedrijven gaan failliet of moeten inkrimpen en werknemers ontslaan. Hierdoor neemt de werkloosheid toe, waardoor mensen minder te besteden hebben. Dit heeft weer negatieve gevolgen voor de economische groei, want als mensen minder kopen hoeven er minder producten te worden gemaakt. Dat kan weer leiden tot ontslag van andere werknemers, etcetera. Zo kan een proces ontstaan dat zichzelf herhaalt en met mooie woorden wel een vicieuze cirkel wordt genoemd. Arme gezinnen in Nederland hebben behalve financiële moeilijkheden, vaak nog andere problemen. De armoede bezorgt ouders soms zoveel spanning dat zij bijvoorbeeld niet goed meer voor hun kinderen kunnen zorgen en Uit: de Volkskrant
hulpverlening nodig hebben. Ook is armoede een probleem dat vaak over meerdere generaties heen gaat: het inkomen van kinderen hangt dan samen met dat van hun ouders. Armoede wordt dan ook wel een intergenerationeel probleem genoemd. Hoewel dat natuurlijk lang niet voor alle gevallen geldt, is in deze situaties het spreekwoord als je voor een dubbeltje geboren bent, word je nooit een kwartje van toepassing. Serena (13 jaar) uit Hillegom over kinderen in armoede Iedereen die dit informatieblad leest heeft het waarschijnlijk goed. En als je iets niet mag hebben van je ouders, word je boos of verdrietig... Dan moet je eens nagaan dat mensen die in armoede leven dat niet eens kunnen kopen. En jij kunt het wel krijgen of kopen maar misschien moet je er even mee wachten. Totdat je genoeg geld hebt gespaard of het voor je verjaardag krijgt. Kinderen die in armoede leven krijgen misschien nooit een cadeau... Wie zijn die arme gezinnen in Nederland? Eénoudergezinnen (een volwassene met één of meerdere kinderen) worden het meest getroffen door armoede. Van alle éénoudergezinnen in Nederland leeft 36% onder de armoedegrens. Zij moeten vaak rondkomen van een minimumuitkering (bijstand). Alleenstaande vrouwen met kinderen zonder werk worden ook wel bijstandmoeders genoemd. De groep die na de éénoudergezinnen het grootste risico loopt om in armoede terecht te komen, zijn alleenstaanden. Binnen de groep van alleenstaanden, is de positie van vrouwen minder gunstig dan die van mannen. Zij hebben vaak meer moeite om passend werk te vinden. Alleenstaande vrouwen lopen dus meer risico door armoede getroffen te worden, dan alleenstaande mannen. Ook allochtonen in Nederland die uit niet-westerse landen komen (maar bijvoorbeeld uit Afrika of Azië) lopen groot risico getroffen te worden door armoede. Dit komt omdat deze mensen vaak laagbetaald werk doen of afhankelijk zijn van een minimumuitkering. Ook komt het niet vaak voor dat de ouders in een allochtoon gezin tweeverdieners zijn. Oorzaken van armoede in Nederland Als door een economisch dal de werkloosheid stijgt en de koopkracht (het budget dat mensen te besteden hebben) afneemt, komen steeds meer mensen rood te staan en neemt de armoede toe. Het feit dat veel mensen in Nederland moeite hebben met het wennen aan de euro wordt gezien als een van de redenen waarom zij te gemakkelijk hun geld uitgeven. Ook is het de laatste jaren trend om steeds meer geld te lenen. Het kopen van spullen via Internet op afbetaling verleidt veel jongeren tot het doen van aankopen waar zij eigenlijk geen geld voor hebben. Advertenties voor de nieuwste modellen mobiele telefoons, discmans en vakanties die pas later betaald kunnen worden, maken het voor hen niet gemakkelijk om te sparen en te wachten met de aanschaf. Toch is huur-koop (wekelijks een bedrag afbetalen) uiteindelijk meestal
duurder en lopen mensen met schulden het risico om een gerechtsdeurwaarder achter zich aan te krijgen, met alle gevolgen van dien (boetes). voldoende financiële middelen om elke dag een warme maaltijd op tafel te zetten! Kinderen en jongeren die in armoede opgroeien blijken op school bovendien minder goed te presteren. Ze blijven achter in de ontwikkeling van hun kennis, in hun emotionele ontwikkeling en hebben vaker gedragsproblemen. Effecten van armoede op kinderen in Nederland Wat zijn de effecten op kinderen van het leven in een gezin dat rond moet komen van een minimuminkomen in Nederland? Uit het onderzoek kinderen in armoede uit 2001 blijkt dat 70% van de ouders van arme gezinnen in Nederland niet voldoende kleding kan kopen. Meer dan 50% van hen heeft bovendien geen geld om kinderen lid te laten worden van een (sport)club. 80% van de arme families gaat niet op vakantie en meer dan de helft geeft geen verjaardagsfeestje als de kinderen jarig zijn omdat ze dat niet kunnen betalen. Ook heeft ongeveer 25% van de arme ouders niet Kinderen uit arme gezinnen kunnen meestal niet mee met andere kinderen op werkweek, kamp of een excursie. Maar het is voor hen juist wél belangrijk om mee te kunnen doen met anderen omdat kinderen in een groep sociale vaardigheden leren. Als ze dit niet leren, maar uitgesloten worden van allerlei jongeren-activiteiten, komen niet alleen zij zelf tekort; zij zullen als gevolg van deze uitsluiting ook eerder in problemen komen met anderen, bijvoorbeeld op school, in de buurt of met de hulpverlening. Zo krijgen ook andere mensen in de maatschappij te maken met de gevolgen van armoede voor kinderen en jongeren. Kinderen en jongeren uit arme gezinnen worden door geldgebrek dus in hun gezondheid en ontwikkeling bedreigd. Want aan een aantal basisvoorwaarden, zoals goede voeding, voldoende kleding en sociale contacten kan niet worden voldaan. Soms schamen kinderen en jongeren zich voor hun situatie en nodigen als gevolg daarvan niet graag iemand bij hen thuis uit. Ook zijn er kinderen en jongeren in Nederland die gepest worden omdat zij vanwege geldgebrek geen merkkleding dragen.
Armoede wereldwijd In ontwikkelingslanden leeft meer dan de helft van alle kinderen in armoede: één op de zes kinderen lijdt honger voor één op de zeven kinderen is er geen gezondheidszorg één op de vijf kinderen kan geen veilig (schoon) water drinken één op drie kinderen heeft thuis geen toilet of badgelegenheid meer dan 640 miljoen kinderen wonen in krotten met vloeren van modder of in huizen waarin veel te veel mensen wonen ruim 300 miljoen kinderen beschikken niet over televisie, radio, telefoon of een krant meer dan 120 miljoen kinderen, waarvan het merendeel meisjes, volgen geen basisonderwijs Kinderen die in ontwikkelingslanden op het platteland wonen, hebben twee keer zoveel kans om op te groeien zonder basisvoorzieningen als kinderen die in de stad leven. Ook hebben kinderen die in de stad wonen drie keer meer kans om naar school te gaan dan kinderen die op het platteland wonen. Er is dus een groot verschil tussen de leefomstandigheden van kinderen in hetzelfde land op verschillende plaatsen. Ook hebben kinderen van arme gezinnen in ontwikkelingslanden twee keer meer kans om te overlijden voor hun vijfde verjaardag als kinderen die leven in rijkere omstandigheden in hetzelfde land. In veel ontwikkelingslanden moeten gezinnen het grootste deel van hun inkomen uitgeven aan hun basisbehoeften (de voorzieningen die je nodig hebt om te overleven, zoals voedsel, schoon water, onderdak, hygiëne, gezondheidszorg en onderwijs). In Nederland geven mensen daar gemiddeld 56% van hun inkomen aan uit. Veel mensen in Nederland houden dus bijna de helft van hun budget over voor luxere goederen. Oorzaken van armoede in ontwikkelingslanden Er zijn meerdere factoren die geleid hebben tot armoede in ontwikkelingslanden: Kolonialisme Na de ontdekking van Amerika door Colombus in 1492 gingen steeds meer westerlingen op ontdekkingsreis. Zij waren vooral uit op rijkdom voor zichzelf en hun land ten koste van de landen die tot koloniën gemaakt werden. Zo ook Nederlanders: zij haalden goedkope grondstoffen (zoals bijvoorbeeld specerijen en rubber) uit Nederlands-Indië (nu: Indonesië), Suriname (sinds 1975 onafhankelijk) en de Nederlandse Antillen. Die grondstoffen bewerkten ze dan in hun eigen land tot dure producten waar ze veel aan verdienden, maar waar de mensen in de koloniën niet beter van werden. De meeste westerse kolonisten waren niet geïnteresseerd in de ontwikkeling van hun koloniën. Hoewel bijna alle landen inmiddels zelfstandig geworden zijn, is een deel van hun armoede nog altijd het gevolg van de Westerse overheersing: kolonisten hebben in landen in Afrika bijvoorbeeld de ligging van de grens bepaald zonder overleg te voeren met de mensen die er woonden. Die volkeren leefden vroeger
vreedzaam samen, maar zijn door deze landhervormingen elkaars vijanden geworden en voeren nog steeds kostbare oorlogen. Met geld waarmee scholen en ziekenhuizen kunnen worden gebouwd, worden nu wapens aangeschaft om die oorlogen te voeren. kennis, noch het geld voor. Bovendien was en is het voor veel ontwikkelingslanden erg moeilijk om de concurrentie met de ontwikkelde industrie van rijke landen aan te gaan. Technologische achterstand De kolonisten kwamen alleen grondstoffen halen in de koloniën en lieten het productieproces in hun eigen land plaatsvinden. Zo ontstond er dus geen industrie in de koloniën. Na hun onafhankelijkheid wilden veel ontwikkelingslanden zelf graag een industrie opbouwen, maar meestal hadden ze hier noch de technische Ariel Alonzo Caranza (13 jaar) uit Tegucigalpa, Honduras over kinderen in armoede Deze foto toont armoede, omdat er verschillende kinderen op staan, maar geen van hen lacht. Allen zijn bleek. De vaders hebben geen werk en kunnen niet kopen wat zij nodig hebben en hun kinderen geen waardig onderwijs bieden. Ik vind deze foto erg mooi omdat de bleke en trieste kinderen me een verdrietig gevoel geven. Ik hoop dat ze later allemaal een baan zullen vinden. Handelsbarrières Ontwikkelingslanden die wel een eigen industrie hebben opgebouwd, kunnen hun producten meestal niet kwijt aan de Westerse landen. Bijvoorbeeld omdat Westerse landen hebben bepaald dat ze zogenaamde importheffingen mogen opleggen op producten van ontwikkelingslanden. Zo maken zij de producten uit ontwikkelingslanden duurder dan de producten die zij zelf produceren zodat consumenten (klanten) liever kiezen voor het in het Westen gemaakte product. Om te kunnen concurreren moeten mensen uit ontwikkelingslanden hun producten dus tegen nòg lagere kosten gaan maken en dat leidt vaak tot een mager loon voor de arbeiders en dus tot armoede! Kijk voor meer informatie over eerlijke handel op www.fairtrade.nl Bevolkingsgroei Als gevolg van een betere gezondheidszorg in de laatste twee eeuwen is het sterftecijfer wereldwijd gedaald. In de meeste Westerse landen neemt niet alleen het sterftecijfer, maar ook het geboortecijfer af. Dit komt omdat steeds meer mensen de mogelijkheid hebben om voorbehoedsmiddelen te gebruiken
waarmee ze zwangerschappen kunnen voorkomen. In veel ontwikkelingslanden daarentegen stijgt de bevolkingsgroei: daar worden steeds meer kinderen geboren. Bijvoorbeeld omdat mensen niet afweten van het bestaan van voorbehoedsmiddelen of omdat ze te duur zijn of omdat men ze niet wil gebruiken vanwege hun geloof. Ook zien mensen in veel ontwikkelingslanden hun kinderen als oudedag voorziening (ze hebben geen pensioenregelingen) en zijn daarom van mening dat je er maar beter veel kunt hebben. De groei van het aantal mensen neemt dan snel toe, terwijl het aantal banen niet toeneemt. Met armoede als gevolg. Terwijl kleinere gezinnen minder kosten hebben en meer mogelijkheden om te sparen en hun inkomen te vergroten. Corruptie In veel ontwikkelingslanden zijn de mensen die het land moeten besturen corrupt. Dit betekent dat zij omkoopbaar zijn. Voor geld knijpen ze bijvoorbeeld een oogje toe als iemand de wet overtreedt. Of ze steken geld dat bedoeld is voor de ontwikkeling van een land, zoals voor de bouw van scholen en ziekenhuizen, in eigen zak. HIV/Aids HIV/Aids vormt een grote bedreiging voor de ontwikkeling van arme landen. De ziekte heeft vooral grote gevolgen voor arme mensen omdat zij meestal geen geld hebben voor de medicijnen en de gezondheidszorg die nodig is om deze ziekte het hoofd te bieden. Dagelijks sterven duizenden mensen in landen in Afrika ten zuiden van de Sahara. De verwachting is dat er in het jaar 2010 ongeveer achttien miljoen kinderen zullen zijn, van wie één of beide ouders aan de ziekte is overleden. De helft van de nieuwe HIV-infecties treft jongeren in de leeftijd van vijftien tot vierentwintig jaar. Omdat er weinig kennis is over de ziekte en voorbehoedsmiddelen voor velen van hen niet beschikbaar zijn, lopen jongeren dus een groot riscio. Het effect van al deze zieke mensen en sterfgevallen als gevolg van HIV/Aids is dat mensen die werken in functies die cruciaal zijn voor de (economische) ontwikkeling van een land, zoals bijvoorbeeld onderwijzers, wegvallen. Natuur In veel ontwikkelingslanden zijn grote delen van de grond onvruchtbaar of vanwege het gebrek aan regen niet geschikt voor de landbouw. Daar tegenover staat dat een aantal bijvoorbeeld Afrikaanse landen over belangrijke (diamant- en goud)mijnen beschikt die de ontwikkeling van een land zouden kunnen stimuleren als zij in bezit zouden zijn van de juiste personen. Er wordt echter vaak alleen maar een geldverslindende Arme kinderen in Peru foto: Unicef/Alejandro Balaguer
gewapende strijd gevoerd om deze grondstoffen, waardoor armoede in de hand gewerkt wordt. Ook vinden in arme landen vaak allerlei natuurrampen plaats, zoals overstromingen, vulkaanuitbarstingen, orkanen en aardbevingen waardoor mensen al hun bezit kwijt raken en arm achter blijven. Armoede heeft dus meestal meerdere oorzaken en is het gevolg van een aantal met elkaar samenhangende factoren. In het algemeen geldt dat mensen die geen werk en daardoor geen inkomen hebben, moeilijk of niet in hun levensonderhoud kunnen voorzien. Dit kan gemakkelijk leiden tot een slechte gezondheid en gebrek aan onderwijs voor kinderen: arme ouders hebben geen geld om hun kinderen naar een dokter of naar school te sturen. Zonder opleiding maken kinderen later minder kans op een goed betalende baan, waardoor ook zij arm zullen blijven. Vaak zijn ook de politiek en de maatschappij deels verantwoordelijk voor het bestaan van armoede. Zo voeren overheden soms maatregelen door waardoor burgers financieel benadeeld worden. In Nederland is in het midden van de jaren negentig de kinderbijslag voor ouders met kinderen bijvoorbeeld verminderd. Zowel in ontwikkelingslanden als in de rijkere, vaak Westerse landen, ontstaan steeds meer éénouder gezinnen. In arme landen is dit vaak het gevolg van het overlijden van één van de ouders aan ziektes zoals Aids. In Westerse landen scheiden veel ouders van elkaar. Voor ouders die alleen aan het hoofd van een gezin staan, is het vaak moeilijker om de touwtjes aan elkaar te knopen. Effecten van armoede op kinderen wereldwijd Wat zijn de effecten van armoede op kinderen die in ontwikkelingslanden leven en rond moeten komen van minder dan één dollar per dag? Kinderen in ontwikkelingslanden die in extreme armoede leven, lopen groot risico honger te moeten lijden, verhandeld en/of uitgebuit en (seksueel) misbruikt te worden. Veel van hen zullen door de arme gezinssituatie namelijk gedwongen worden te werken en niet naar school gaan of hun school voortijdig verlaten. De negatieve gevolgen daarvan zullen deze kinderen niet alleen zelf, maar ook hun families en later hun eigen kinderen ervaren. Ook zal dit uiteindelijk niet bijdragen aan de economische ontwikkeling van een land. School biedt kinderen bescherming tegen mensen die kwaad willen en mogelijkheden voor de toekomst. Kijk voor meer informatie over rechten en plichten van werkende kinderen en jongeren in Nederland op de website van het Jongerenloket van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW): www.jongerenloket.szw.nl of bel naar de voorlichtingsafdeling van het ministerie van SZW: 0800-9051 (gratis). Een heel informatieve website over jongeren en geld is www.jeugd-en-geld.nl van het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting. Ook op www.fnv.nl/bijbaan (de FNV is een vakbond) vind je nuttige en praktische tips over bijbanen.
Oplossingen Sommigen kinderen en jongeren in Nederland zoeken zelf een oplossing voor het feit dat zij arm zijn. Zij nemen bijvoorbeeld een baantje of sparen jarenlang verjaardagsgeld op om het speelgoed, de kleding, muziek of mobiele telefoon die zij graag willen hebben te kunnen kopen. Ook voor ouders kan de oplossing liggen in het creëren van meer inkomen. Bijvoorbeeld door meer uren te werken, meerdere banen te nemen, geld van vrienden en/of familie te vragen of te lenen. Maar ook door waardevolle spullen te verkopen, hulp van de gemeente of een andere instantie in te roepen of door zoveel mogelijk alles zelf te doen (zelf groente verbouwen, zelf kleren maken). Een andere manier waarop mensen armoede proberen op te lossen is bezuinigen: ze geven dan minder geld uit aan zaken als kleding, voedsel, gezondheidszorg (niet naar een dokter gaan als je ziek bent), onderwijs (kinderen van school af halen) of vervoer (lopen kost niets). Maar om gezond te blijven is het natuurlijk wel belangrijk om goed te blijven eten en naar school te gaan. Geen van allen dus echt oplossingen waardoor het leven van arme mensen er kwalitatief op vooruit gaat. Beter is het natuurlijk om ervoor te zorgen dat armoede uitgeroeid wordt door mensen de mogelijkheid te geven hun eigen situatie te verbeteren. Bijvoorbeeld door een opleiding waarmee zij kans maken op een beter betalende baan. Of door arme mensen geld te lenen voor het opzetten van een eigen bedrijfje waardoor zij in een eigen inkomen kunnen voorzien. Millenniumdoel één In september 2000, aan het begin van het nieuwe millennium, hebben de Verenigde Naties samen plannen gemaakt voor de ontwikkeling van arme landen wereldwijd. Deze plannen zijn opgeschreven in de zoge- foto: Unicef/Jeremy Horner Voor meer informatie over armoedebestrijding in Nederland: kijk op www.szw.nl van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Informatie over armoedebestrijding door Nederland in ontwikkelingslanden vind je op www.os.minbuza.nl en op de websites van verschillende organisaties zoals www.plannederland.nl, www.unicef.nl, www.savethechildren.nl Arme Filippijnse kinderen zoeken naar eten en kleding op een vuilnisbelt
naamde acht millenniumdoelen. Het is de bedoeling dat deze millenniumdoelen in 2015 bereikt worden. Millenniumdoel één gaat specifiek over armoedebestrijding: in 2015 moet het aantal mensen dat in extreme armoede leeft (nu zo n 1,2 miljard) en met honger naar bed gaat gehalveerd zijn ten opzichte van het aantal in 1990. Alle lidstaten van de Verenigde Naties - ook Nederland - hebben een verklaring ondertekend waarin ze beloven zich in te zetten voor het realiseren van de millenniumdoelen. Zij werken daartoe samen met bedrijven, andere regeringen, ontwikkelingshulporganisaties en burgers. Meer weten over de millenniumdoelen? Kijk op www.os.minbuza.nl Uitspraken van kinderen en jongeren die in gezinnen wonen met een minimuminkomen. Als je dingen wilt kopen dan kan dat niet zomaar. (jongen, 15 jaar) Er wordt naar je gekeken of je merkkleding, nette kleding draagt. Als je een scheurtje in je jas hebt, dan word je daar direct over aangesproken; heb jij geen fatsoenlijke jas? (meisje, 17 jaar) Wij gaan niet op vakantie, dus waarom zou je erover praten. Maar we praten wel over dagtochtjes. (jongen 15 jaar) Mijn moeder doet er alles aan om mij goede kleren te geven...ik mag alles..valt het jou dan op dat ik arm ben? (meisje, 14 jaar) Uit: Jongeren rapporteren over kinderrechten in Nederland van het Kinderrechtencollectief De kindertelefoon: 0800-0432 Elke dag van 2 tot 8 uur. Het nummer is gratis en je hoeft niet te zeggen wie je bent. www.kindertelefoon.nl Ook voor jongeren! Kijk voor de adressen en telefoonnummers van de kinderen jongerenrechtswinkel op www.kinderrechtswinkel.nl. Of voor het JIP: www.jip.org Tips om in actie te komen Wat kun je doen als je zelf in een arm gezin opgroeit of iemand kent die arm is? Neem contact op met: de Nederlandse afdeling van de Int. Beweging ATD-Vierde Wereld (www.atd-vierdewereld.nl). ATD, staat voor: Aide à Toute Detresse (Hulp voor alle Noodlijdenden). In 1972 werd de Nederlandse afdeling opgericht onder de naam ATD-Vierde Wereld. Met vierde wereld wordt de armoede in de eerste wereld (het rijke Westen) bedoeld. Je kunt ook eens gaan praten met de Sociale Dienst (via de gemeente in je woonplaats). Als je schulden hebt is het het slimst om die zo snel moge-
Je kunt dit informatieblad ook vinden op www.kinderrechten.nl lijk aan te pakken. Bespreek het met je ouders, de Sociale Dienst, een vertrouwenspersoon op school, de kindertelefoon, medewerkers van een Jongeren Informatie Punt (JIP) of de kinderen jongerenrechtswinkel. Zij kunnen je doorverwijzen of helpen met een plan om je financiële situatie weer op orde te krijgen. Wat kun je doen voor arme kinderen in ontwikkelingslanden? Probeer zelf eens samen met een groep vriend(inn)en rond te komen van één euro per dag per persoon (door bijvoorbeeld klusjes te doen om aan eten te komen). Schrijf op wat je eigenlijk allemaal uit had willen geven en maak dat bedrag over aan een organisatie die zich inzet om armoede in ontwikkelingslanden te bestrijden zoals Unicef Nederland, Save the Children, Plan Nederland. Je kunt ook wedden met mensen voor een geldbedrag dat het je lukt. Het geld dat je wint kun je dan ook geven aan het goede doel. Opdrachten Wie arm is, mag een brood stelen. Deze uitspraak van bisschop Muskens zorgde in 1996 voor veel beroering in Nederland. Wat vind jij: is in Nederland niemand zo arm dat hij of zij hoeft te stelen? Of vind je dat dit wel kan? Er bestaan verschillende spreekwoorden en uitdrukkingen die met geld en/of armoede te maken hebben, zoals: - Zo arm als Job zijn - Het is daar armoe troef - Stille armoede - Geld over de balk gooien -Geld uit iets slaan Weet jij wat deze uitspraken betekenen? Kun je zelf nog drie uitdrukkingen vinden die met armoede en/of geld te maken hebben? In een economisch slechte periode neemt de regering vaak maatregelen om te bezuinigen. Ook geven mensen in zo n periode meestal minder geld uit aan het kopen van producten. Maar sommige mensen zeggen dat het in tijden van economische teruggang juist goed is om extra veel geld uit te geven om de economie te stimuleren. Wat denk je dat bezuinigingen tot gevolg hebben voor de economische situatie in een land? Hoe kan een land uit een economisch dal komen? Kun jij na het lezen van dit informatieblad opschrijven wat jij vindt van deze kwestie? Beargumenteer je antwoord. Dit is een uitgave van het Kinderrechtencollectief. Het Kinderrechtencollectief is een coalitie ter bevordering van rechten van kinderen en bestaat uit Defence for Children International (DCI), Unicef Nederland, de Landelijke Vereniging van Kinder- en Jongerenrechtswinkels, Jantje Beton, de Nationale Jeugdraad, Plan Nederland en Save the Children Nederland. Het NIZW jeugd is betrokken als adviseur. Tekst: Mijntje van Kemenade Illustraties: Olivier Heiligers Druk: Stenco Deze uitgave is financieel mogelijk gemaakt door de Nederlandse overheid.