!tøiko iïuwsbrief voor gemeenten, diaconien en directe leden Oikocredit in Nederland Nummer l,juni 2019 JAARBERICHTEN In deze nieuwsbrief volop aandacht voor de komende jaarvergadering Oikocredit. Deze wordt in juni in Hoofddorp, in Nederland, plaats. We zoemen in op twee belangrijke onderwerpen op deze vergadering: het dividendvoorstel en de wijziging die aanstaande is voor de manier waarop de Raad Toezicht wordt gekozen. Ook De Nieuwe Beurskoers, de vereniging kerkelijke beleggers die bedrijven op haar duurzaamheid volgt, houdt haar eerste jaarvergadering en brengt verslag uit de activiteiten. We kijken naar de vergadering steunverenigingen die in het Belgische Gent plaats vond en waar fair-trade cacao centraal stond. In een bijlage treft u er een special over aan. Verder aandacht voor het duurzame kleinere kantoor Oikocredit Amersfoort en voor de aanstaande jaarbrieven. Veel leesplezier. Huub Lems, Coördinator PKN netwerk Oikocredit Thos Gieskes Directeur ALGEMENE LEDEN VERGADERING STAAT VOOR DE DEUR Altijd in juni vindt de Algemene Vergadering leden Oikocredit plaats. Immers Oikocredit is een coöperatieve vereniging en daarin hebben de leden het voor het zeggen, of althans het laatste woord. Dit jaar vindt deze ALV plaats in Nederland, in Hoofddorp, vlak bij Schiphol en Amsterdam want veel leden komen met het vliegtuig of met de trein en dan is goede bereikbaarheid natuurlijk voorwaarde. Omdat het hoofdkantoor Oikocredit in Amersfoort staat, is het dus een thuiswedstrijd en dat komt dus goed uit want directie en staf hoeven nu niet in grote getale naar elders te vliegen voor de ALV. OIKOCREDIT Zo n ALV is een formeel gebeuren. De gang zaken is door de statuten voorgeschreven en voor een buitenstaander is het de meest saaie vergadering omdat het nauwelijks over de inhoud gaat, maar veel meer over het besturen de vereniging. De jaarstukken moeten worden goedgekeurd, bestuursleden worden gekozen, statuten moeten worden gewijzigd, en dergelijke. Ik licht twee punten uit de agenda eruit. Het eerste is het dividendvoorstel. Let weel, een voorstel, want pas op de ALV weten we of de leden in meerderheid dit gaan goedkeuren. Net als vorig jaar wordt voorgesteld 1% dividend uit te keren. Daar zag het aankelijk niet naar uit. Want de resultaten stonden vorig jaar nog verder onder druk. Over de wereldwijde trend dalende rente inkomsten op leningen schreef ik al eerder. Dat is een de redenen dat tot een nieuwe strategie werd besloten. Maar het uitvoeren daar gaat juist in die overgang met extra kosten gepaard, die weliswaar éénmalig zijn, maar wel het resultaat drukken. Onder de 1
1 4 vr Nieuwsbrief voor gemeenten, diaconieën en directe leden Oikocredit in Nederland Nummer 1. juni 2019 streep bleef er dus te weinig over om 1% uit te keren. DIVIDEND Maar omdat, geadviseerd door de ledenraad waarin vertegenwoordigers kerken en steunverenigingen zitten, ook directie en bestuur hechten aan een stabiel dividend, werd toch hiervoor gekozen. Dat wordt dan deels uit de algemene reserve gefinancierd. Want omgekeerd in goede jaren wordt wat er resteert ook in de algemene reserve gestort. Natuurlijk begrijpt iedereen dat zoiets maar bij uitzondering kan plaatsvinden. Het bestuur overwoog echter dat door de nieuwe strategie de kostenbesparingen zodanig zullen zijn dat het resultaat de komende jaren weer zal stijgen. Nogmaals, het is een voorstel en de ALV bepaald of de leden het hier mee eens zijn. Daar hoort u dus. Een tweede onderwerp is de overgang naar het zogeheten structuurregime. Als ondernemingen die in Nederland zijn gevestigd, zoals Oikocredit Amersfoort, een bepaalde omg krijgen en door een directie en een Raad Toezicht (bestuur) worden bestuurd, dan schrijft de wetgeving voor dat de Raad Toezicht zijn kandidaat bestuursleden zelf selecteert. De ALV kan dan alleen ja of nee zeggen tegen de voorgestelde kandidaat. Er gaat dus in dat opzicht iets veranderen. Werden af 1974 de bestuursleden direct door de leden via een benoemingscommissie voorgedragen nu neemt (na de statutenwijziging) de Raad Toezicht zelf het voortouw. Des te belangrijker wordt daarmee ook de rol de ledenraad bij het bewaken de visie en missie Oikocredit en bij het oecumenisch gehalte de coöperatieve vereniging. Kantoor Oikocredit Amersfoort VERNIEUWD KANTOOR AMERSFOORT Onderdeel de nieuwe strategie is dat wereldwijd met minder personeel de missie Oikocredit wordt uitgevoerd. Dat betekent ook dat het aantal ondersteunende mensen in Amersfoort kleiner is geworden. De kleinere behuizing werd tegelijk aangrepen om op duurzaamheidsterrein de nodige verbeteringen door te voeren. De verlichting, de afvalscheiding en dergelijke werden gelijk op een hoger plan gebracht. En niemand heeft een vaste werkplek, maar schuift aan waaar een plekje vrij is. Kortom verandering en verbetering konden hierbij hand in hand gaan. Laat ze maar stikken! Investeer daag nog 250 euro Oikocredit België TE GAST BIJ OIKOCREDIT BELGIË Halverwege tussen twee ALV komen speciaal de ruim twintig steun verenigingen Oikocredit bijeen. Ze overleggen dan over hun aanpak het werven investeerders voor Oikocredit en worden door de directie op allerlei terreinen bijgepraat. Zo werd bijvoorbeeld in een klooster in Gent, waar de bijeenkomst plaatsvond, gesproken over het eerder genoemde dividendvoorstel. Naast de zakelijke besprekingen was er een programma over het -2-
OIKO Nieuwsbrief voor gemeenten, diaconieën en directe leden Oikocredit in Nederland Nummer 1, juni 2019 financieren fair-trade landbouw georganiseerd. In het bijzonder over cacao, niet geheel toevallig in het land bonbons en pralines. U leest hierover in de bijlage een special. 1 DE NIEUW BEURS KOERS ALV VAN DE NIEUWE BEURSKOERS Eind 2017 is formeel De Nieuwe Beurskoers opgericht. De initiatief nemers waren de met oud voorzitter ds. Karin de Broeke en de Konferentie Nederlandse Religieuzen namens de Rooms katholieke kerken en orden. In juni vindt de eerste ALV plaats waarin verslag wordt gedaan aan de leden. Al een aantal diaconieën en gemeenten de PKN zijn lid geworden de vereniging die in Nederland bij Nederlandse beursgenoteerde ondernemingen duurzaam ondernemen met oog voor mens en milieu aan de orde wil stellen, zodat ook plaatselijke gemeenten en diaconieën met een gerust hart duurzaam in zo n onderneming kunnen beleggen. Uit het jaarverslag citeren we: In juni 2018 werd in dat kader een strategische samenii erking overeengekomen niet de Church Investor Group (CIG,) uit het Verenigd Koninkrijk. In 2018 werden voorts twee door CIG gefaciliteerde engagementactiviteiten ondersteund. De eerste betrof oproep aan grote publieke en private besluitvormers om in de aankomende klimaattransitie ook oog te hebben voor de sociale aspecten daar. Zo zullen gebieden die sterk verbonden zijn met de winning en verwerking fossiele brandstoffen waarschijnlijk te maken krijgen met een sterke teruggang werkgelegenheid. Het tweede initiatief betrof een oproep aan meer dan veertig bedrijven die betrokken zijn bij de vervaardiging en veni erking plastic korrels om het materiaalverlies in de keten tot een mininnim te beperken. Het bestuur heeft als eigen, inhoudelijk beleidsthema gekozen voor de bevordering eerlijke en duurzame landbouw- en voedselketens, niet speciale aandacht voor de positie boeren. Het perspectief ligt daarbij zowel op landbouw en boeren in Nederland als in ontwikkelingslanden. Een eerste formeel bedrijfscontact rondom dit thema werd gelegd in november 2018, met Ahold Delhaize. U wordt harte uitgenodigd om u bij dit initiatief aan te sluiten en ook lid te worden. JAARBRIEVEN KOMEN ER WEER AAN Als in juni de ALV Oikocredit heeft plaatsgevonden en het dividend definitief is vastgesteld en uitgekeerd, ontgt u in juli de jaarbrieven met opgave het dividend. Als uw keuze voor uitkering in contanten of in nieuwe aandelen (stockdividend) bekend is, krijgt u deze in de betreffende brief uitgerekend op basis het -3-
i,. Nieuwsbrief voor gemeenten, diaconieën en directe leden Oikocredit in Nederland Nummer 1,juni 2019 verloop uw bezit aan Oikocredit investering gedurende 2018. De informatie uit deze nieuit sbrief mag overgenomen worden! Bronvermelding wordt op prijs gesteld. -4-
CRLu$I 1 Nieuwsbrief voor gemeenten, diaconieën en directe leden Oikocredit in Nederland Nummer 1, juni 2019 Bijlage 1: Het verhaal de cacao Max Havelaar, UTZ, Rainforest. Het zijn maar drie de steeds maar groter wordende schare aan keurmerken, die we op de verpakkingen producten als koffie, chocolade en dergelijke tegenkomen. De vraag is of die hele keurmerkgeschiedenis zoden aan de dijk zet. Recent waren er in Duitsland, Zwitserland en Frankrijk nog maar weer eens documentaires te zien, waarbij gecertificeerde cacaoboeren getoond werden. die kinderen lieten meewerken om de oogst binnen te halen. Dus hoe zat het nu precies met dat handhaven het verbod op kinderarbeid, zo was de vraag. Voorafgaand aan een ontmoeting steunverenigingen Oikocredit in het Belgische Gent werd een conferentie over het thema helpen keurmerken wel gehouden, waarbij cacao centraal stond. Niet toevallig in België, dat beroemd is om haar chocolade. En niet toevallig in Gent, dat zich sinds vorig jaar als eerste de Fair Trade stad Europa mag noemen. De conclusie de bijeenkomst was: ja, keurmerken helpen, maar we zijn er nog niet en er zijn nog veel tekortkomingen. En het zal nog veel verbetering nodig hebben, voordat cacaoboeren een inkomen krijgen, waarmee ze hun gezinnen kunnen onderhouden. Voor wie, zoals ik, niet dagelijks stil staat bij de werking keurmerken, is dat best een teleurstellende conclusie. Gedurende de conferentie kwam ik onder de indruk hoe ingewikkeld het verhaal de chocolade - boon tot bonbon - eigenlijk in elkaar zit. A ( \C,fie) \1 Cacao Voordat uiteindelijk de chocoladereep of bonbon via de supermarkt of de bonbonwinkel bij ons belandt, gaan er veel stappen aan vooraf. Maar het begint allemaal bij het hoofdbestanddeel: de cacao. Het is een gewas dat het goed doet in de tropische landen rond de evenaar en daar komt de cacao dus ook daan. Verreweg de grootste exporteur is Ivoorkust en op enige afstand volgen Ghana, Indonesië en Kameroen. De vruchten groeien direct aan de stam en kunnen één keer per jaar geoogst worden. De vrucht wordt geopend en de cacaobonen worden eruit gehaald. Na het fermenteren worden ze gedroogd en gaan ze op transport naar Europa en de VS. Daar gaat de bewerking verder: het malen en scheiden de vloeibare cacaoboter en de resterende cacaopoeder, de grondstoffen voor o.a. onze chocolade. Cacaoboereii Er zijn geen grote cacaoplantages. De cacao wordt verbouwd door meestal kleine boeren, die vaak maar één of een paar hectares grond hebben, waarop de cacaobomen -5-
Clie Nieuwsbrief voor gemeenten, diaconieën en directe leden Oikocredit in Nederland Nummer 1,juni 2019 staan. Als je een goede oogst wilt hebben dan moet je er tijd en geld in steken. Tijd om de omgeving onkruidvrj te houden en natuurlijk voor de oogst wanneer in korte tijd veel werk moet worden verzet. En geld om nieuwe zaailingen te planten en om te bemesten en tegen ziekten te beschermen. Veel kleine boeren missen het geld, zodat ze letterlijk achteruit boeren. Geen bemesting en bescherming betekenen een kleinere opbrengst. Dus minder om te leven en geen geld voor de nodige nieuwe aanplant. Overigens duurt het vijf jaar voordat de plant vruchten gaat geven, die dan de eerste twintig jaar op hun best zijn. Dus je moet werkelijk kunnen investeren in je toekomst. Wat tijd betreft wordt het hele gezin ingezet, want mensen inhuren kost geld en besparen daarop is het eerste verdiend. Vandaar dat kinderarbeid nog een gebruikelijke praktijk is. Overigens wordt daarnaast ook gewoon door de kinderen naar school gegaan in de meeste gevallen. Voordat de cacaoboon in de bonbon bij u en mij op tafel belandt, zitten er behoorlijk wat schakels tussen. De cacaoboer produceert de boon, fermenteert en droogt. Dan komt de tussenpersoon, dat kan de coöperatie zijn waar de boer lid is of een handelaar met veel geld. Deze voorzien ook in het transport de verzamelplaatsen naar de exporthavens. Die leveren de bonen aan de groothandel, die vaak het monopolie de staat zijn of hun vergunning de staat krijgen. Dan komt het transport over zee en de inkoop door de grote chocolade handelsbedrijven. Zeven die grote bedrijven zijn goed voor 70% de omzet in chocolade producten en een aantal daar kent u waarschijnlijk: Mars (VS), Ferrero (Italië), Mondelez (VS), Meiji (Japan), Nestlé (Zwitserland) Hershey s (VS) en Lindt (Zwitserland). Zij produceren de chocola en zorgen voor de distributie via vooral supermarkten. Ieder de spelers eist een stukje de opbrengst de chocolade op. Het is confronterend om die verdeling te zien (zie afbeelding). Als een reep chocola in de supermarkt om de hoek 1,-- kost, krijgt de hardwerkende kleine koffieboer daar welgeteld 6,6 eurocent. Het leeuwendeel de opbrengst gaat naar de supermarkt of bonbonwinkel en wordt door de Nestlé s deze wereld genoten. Ook de overheden in de cacao producerende landen snoepen de opbrengst mee voor ongeveer 4,3 eurocent, terwijl de opkopers 2,1 eurocent eraan verdienen. drie ang FAI RTRADE (ca. MAX HAVELkAR en Dus 42% de cacao draagt intussen een keurmerk. Het systeem een keurmerk werkt zo dat de producenten aan bepaalde eisen moeten voldoen om zijn cacao met keurmerk op de markt te kunnen verkopen. Dat zijn eisen waaraan een individuele boer moet -6-
Nieuwsbrief voor gemeenten, diaconieën en directe leden Oikocredit in Nederland Nummer 1, juni 2019 voldoen, maar om het te kunnen controleren is een duur verhaal, dus is dat alleen aan coöperaties gegeven om het aan te vragen en te bewaken. En omdat het altijd om steekproeven gaat, is niet altijd gezegd dat iedere individuele boer aan alle eisen ten allen tijde voldoet. Dat leidt dus tot de documentaires en kritische berichten in kranten en tijdschriften en op sociale media. Afgezien daar is het wel de investering waard, want de grote inkopers zijn bereid om meer te betalen voor cacao met een keurmerk om daarmee het eindproduct te kunnen sieren. Alleen blijft die extra marge vooral bij de coöperatie hangen en krijgt de cacaoboer daar weinig terug, de uitzonderingen daargelaten. En kleinere partijen met een directere lijn tussen verkoper in bijvoorbeeld Nederland of België en coöperaties cacaoboeren doen het ook beter, in het voordeel de ploeterende boer. Nogmaals de cacaoboer Dit alles neemt niet weg dat de cacaoboer in de meeste gevallen nog steeds te weinig aan zijn inspanningen overhoudt om zijn gezin te kunnen onderhouden. Studies wijzen uit dat het merendeel de cacaoboeren in de belangrijkste verbouwende landen, Ivoorkust en Ghana. geen duurzaam bestaan uit hun boeren kunnen halen. Dat hun geringe aandeel in de uiteindelijke prijs chocola daar een oorzaak is, zal duidelijk zijn. Modellen om dat te verbeteren, inclusief de certificering, helpen in de goede richting. Maar er is meer, zoals het aantal hectares dat men bezit, het geld dat kan worden geïnvesteerd in schaduwbomen, ziektebestrjding en bemesting en het regelmatig vernieuwen door nieuwe aanplant. Kortom de productiviteit verhogen is een belangrijke sleutel tot succes. In dat opzicht doet bijvoorbeeld een Vietnamese cacaoboer het stukken beter dan zijn Ivoriaanse collega. Oikocredit Ook Oikocredit is actief in de sector als onderdeel de agrarische leningen. Het gaat dan vooral om kortlopende leningen aan coöperaties cacaoboeren zodat de coöperatie de productie de boeren bij aflevering en soms bij voorschot kan betalen totdat ze zelf bij aflevering het geld daarvoor ontgt. En om als coöperatie het certificeren te bekostigen. Dat laatste is gericht op de sociale en milieu aspecten die daardoor op een hoger plan komen. Zo draagt ook Oikocredit bij aan de verbetering de situatie in de keten boon tot bonbon. -7-