Methodologie Overheidsfinanciën

Methodologie Overheidsfinanciën 1. MINISTERIE VAN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST - Ontvangsten&Uitgaven 1.1 De ontvangsten Het financieringsstelsel van de Gemeenschappen en de Gewesten wordt door de bijzondere wet van 16 januari 1989 geregeld. Deze werd eerst gewijzigd in 1993, in uitvoering van beslissingen van het zogenaamde Sint-Michielsakkoord. De meeste wijzigingen traden in werking met ingang van het begrotingsjaar 1993. De toegewezen gedeelten van de personen belasting (PB) werden zowel voor de Gewesten als de Gemeenschappen met een forfaitair vastgesteld bedrag verhoogd en bovendien gedeeltelijk aan de economische groei gekoppeld vanaf het begrotingsjaar 1994. Kijk- en luistergeld werd een gemeenschapsbelasting waarvan de opbrengst met terugwerkende kracht vanaf 1992 integraal aan de gemeenschappen werd toegewezen. Aan de Gewesten werden bijkomende middelen overgedragen i.v.m. regionalisering van een aantal landbouwbevoegdheden. De bijzondere financieringswet werd een tweede keer gewijzigd door de bijzondere wet van 13 juli 2001 tot herfinanciering van de Gemeenschappen en uitbreiding van de fiscale bevoegdheden van de Gewesten. Laatstgenoemde bijzondere wet vormt (samen met de bijzondere wet van 13 juli 2001 houdende overdracht van diverse bevoegdheden aan de Gewesten en de Gemeenschappen) de concretisering van het in oktober 2000 afgesloten Lambermontakkoord en het in mei 2001 afgesloten Lombardakkoord voor wat de Brusselse instellingen betreft. De uitbreiding van de fiscale autonomie toegekend aan de Gewesten door de Lambermontakkoorden, brengt vanaf het begrotingsjaar 2002 een belangrijke wijziging in de begrotingsstructuur van de ontvangsten van het Brussels Gewest. De inzet van die hervorming is belangrijk want een deel van de dotatie uit de personenbelasting, waarvan de evolutie in de tijd duidelijk voorspelbaar is (groei gekoppeld aan het Bruto Nationaal Inkomen, de inflatie en het gewestelijk aandeel in de federale ontvangsten uit de PB), wordt vervangen door inkomsten uit belastingen waarover het Gewest voortaan de volledige bevoegdheid heeft (met uitzondering van enkele belastingen die een samenwerkingsakkoord tussen de Gewesten vergen) maar waarvan de evolutie duidelijk vluchtiger is. De cyclische en onstabiele aard van de opbrengst van de gewestbelastingen heeft de Brusselse Regering er toe aangezet om een Reservefonds op te richten waarvan het voornaamste doel erin bestaat de inkomsten van het Gewest te stabiliseren. In jaren van stijging van ontvangsten zal dit fonds gespijsd worden met dotaties van het Gewest en zullen de reserves die zo worden opgebouwd, in jaren van daling weer in de begroting opgenomen worden. De uitvoering van de ontvangsten wordt per opdracht en programma weergegeven. Een korte omschrijving wordt voor elke combinatie opdracht-programma gegeven. 1.2. De uitgaven Vanaf uitgave 1998 van de statische indicatoren worden uitgaven voorgesteld vanuit het oogpunt vastleggingen enerzijds en vereffeningen anderzijds. De vastleggingen zijn de aangegane verbintenissen. Indien er bijvoorbeeld een investering wordt gedaan, wordt er een verbintenis aangegaan voor deze investering, het bedrag van de verbintenis wordt vastgelegd. Deze investering wordt dikwijls niet in eenzelfde jaar betaald maar verspreid over meerdere jaren. Er is dus een uitvoering van vastlegging aan het begin van het project en meerdere uitvoeringen van vereffeningen (of betalingen) in de jaren die daar op volgen. Het totaalbedrag van deze betalingen is natuurlijk gelijk aan het vastgelegde bedrag. 1/7

In de kolom vastleggingen worden alle aangegane verbintenissen van dat jaar gegroepeerd. De kolom vereffeningen omvat de sommen die het desbetreffende jaar worden uitbetaald voor de lopende programma s. Vanaf 2008 werd gekozen voor een nieuwe structuur voor de uitgaven. Dit om duidelijker weer te geven wat de oorsprong of wie de begunstigde van een uitgave is en om de uitgaven gestructureerde volgens doelstelling te kunnen voorstellen. In deze nieuwe structuur worden alle uitgaven achtereenvolgens onderverdeeld naar opdracht, programma en activiteit. De opdrachten weerspiegelen de bevoegdheden van het Gewest zoals vastgelegd door de juridische instrumenten die de werking van de instelling omkaderen. De doelstellingen van de regering worden opgenomen in de programma s en daarom werden de programmatitels zo nauwkeurig mogelijk opgesteld. De activiteiten hernemen op hun beurt de aard van de uitgave zoals bepaald door de economische classificatie. Hiertoe werd een exhaustieve lijst met activiteiten samengesteld waaruit vervolgens werd gekozen. Tenslotte werden de basisallocaties herschreven om de parlementsleden en de burger meer informatie te geven. 2. BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST - Lopende schuld op 31 december De gewestelijke schuld omvat drie soorten schulden: de rechtstreekse schuld, de andere geconsolideerde schulden en de creditsaldo s van instellingen behorende het consolidatiebereik. De rechtstreekse schuld stemt overeen met het bedrag van de leningen die het Gewest heeft aangegaan om zijn werking te financieren. Deze kan uitgesplitst worden in eigen schuld en overgenomen schuld van andere entiteiten. - De eigen rechtstreekse schuld omvat een geconsolideerd gedeelte, dat bestaat uit rechtstreeks door het Gewest aangegane lange termijnschuld, en een vlottend gedeelte, bestaande uit het tekort op de lopende rekening, de voorschotten met vaste termijn en de thesauriebewijzen. - De overgenomen rechtstreekse schuld van andere entiteiten stemt overeen met het bedrag van de leningen die werden aangegaan door andere overheidsdiensten maar waarvan het Gewest de aflossingen en intrest alsook de schulddienst betaald. Het gaat daarbij vooral om schulden van de vroegere Brabant, de Agglomeratie, Net-Brussel (GAN) en de Brandweer. Door herschikking werden deze schulden een rechtstreekse schuld van het Gewest. De andere geconsolideerde schulden zijn onrechtstreekse schuld, met als belangrijkste posten : de MIVB, leningen van het Brussels Gewestelijk Herfinancieringsfonds voor de Gemeentelijke Thesaurieën (BGHGT), gesubsidieerde werken, de Brusselse Intercommunale Watermaatschappij (BIWM), huisvesting en het Brussels Waarborgfonds (BWF). Het Gewest verleent nog enkel zijn waarborg voor leningen die door de MIVB werden aangegaan in 1997. Nieuwe leningen zijn niet opgenomen in de schuldtabel. De in aanmerking genomen aflossing betreft de budgettaire aflossing voor dat jaar. Het Brussels Gewestelijk Herfinancieringsfonds voor de Gemeentelijke Thesaurieën (BGHGT), werd in 1993 opgericht, teneinde de consolidatie en de afschrijving van de aangegane leningen ten voordele van de Gemeenten ten laste te nemen. Dit fonds wordt bij de geconsolideerde schuld geboekt ten beloop van het netto schuldsaldo van de oorspronkelijke leningen die in naam van het Gewest werden aangegaan om de leningen terug te betalen. 2/7

3. BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST - Financiën van de 19 Gemeenten De begroting is een jaarlijks document dat het bedrag van alle ontvangsten en uitgaven raamt die zich kunnen voordoen tijdens het jaar. Het wordt aangenomen door de Gemeenteraad, die het ter goedkeuring voorlegt aan de Regering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, dat het administratief toezicht op de Brusselse Gemeenten uitoefent. Tijdens het begrotingsjaar kan de Gemeenteraad er wijzigingen in aanbrengen, in het bijzonder om onverwachte uitgaven te kunnen opvangen. De rekening weerspiegelt de uitvoering van de begroting en haar wijzigingen. Ze geeft dus een overzicht van alle ontvangsten en uitgaven die daadwerkelijk verwezenlijkt werden tijdens het beschouwde jaar. De gewone dienst De gewone dienst kan gedefinieerd worden als het geheel van de ontvangsten en uitgaven die minstens één keer voorkomen tijdens elk financieel boekjaar en die de Gemeenten regelmatige ontvangsten en een normale werking verzekeren. Hierin is eveneens de periodieke terugbetaling van de schuld begrepen. De gewone ontvangsten zijn in drie groepen verdeeld: - de ontvangsten uit prestaties, die betrekking hebben op alle ontvangsten uit gemeentelijke goederen (huurgelden, retributies voor het gebruik van het openbaar domein) en uit diensten verstrekt door de Gemeente (afgifte van documenten, kinderoppas in gemeentelijke crèches, schoolvervoer, politieprestaties, toegangsgeld voor zwembaden, enz.) - de ontvangsten uit overdrachten, die bestaan uit : de algemene dotatie aan de Gemeenten en de subsidies van andere overheden. de gemeentelijke belastingen (waaronder de opbrengst van opcentiemen op de onroerende voorheffing en opcentiemen op de personenbelasting). - de ontvangsten uit schulden, die de ontvangsten uit schuldvorderingen en het patrimonium van de Gemeente omvatten (creditintresten, dividenden of participaties in intercommunales en het Gemeentekrediet van België, intresten op belegde kapitalen, enz.). De gewone uitgaven worden in vier categorieën gerangschikt : - de personeelsuitgaven, die alle personeelskosten omvatten (lonen, pensioenen,...). - de werkingsuitgaven, die de uitgaven omvatten die onontbeerlijk zijn voor de goede werking van de Gemeente, met uitzondering van de personeelslasten (energie- en waterverbruik, kosten voor telecommunicatie), informatica- en kantoorbenodigdheden, enz. - de overdrachtsuitgaven, die in hoofdzaak betrekking hebben op de wettelijk verplichte financiële tegemoetkomingen (O.C.M.W., tekorten van ziekenhuizen en gemeentebedrijven, kerkfabrieken, politiezones) en de facultatieve subsidies aan diverse sportieve, culturele, liefdadigheidsen andere verenigingen. - de schulduitgaven, die vooral gevormd worden door de jaarlijkse aflossings- en intrestlasten van leningen aangegaan door de Gemeente 1. 1 Sinds de oprichting van de politiezones in 2002 bevatten de gemeentebegrotingen geen personeelsuitgaven, noch werkingskosten, noch schulden betreffende de politie. De gemeentebegrotingen bevatten vrijwel alleen nog een toelage aan de politiezone, vermeld bij de overdrachtsuitgaven. Bij vergelijkingen in tijdreeksen moet daarmee rekening gehouden worden. 3/7

De buitengewone dienst Wij stellen geen gedetailleerde rekeningen voor van de buitengewone dienst van het dienstjaar zijnde de ontvangsten, de uitgaven en saldo s van investeringen alsook van gecumuleerde saldo s van vorige dienstjaren met betrekking tot de verschillende rekeningen. We stellen evenwel in deze tabel een kolom gecumuleerde resultaten voor die het saldo van de dienstjaren voorafgaand aan het desbetreffende jaar bevat, d.w.z. de som van boni of deficits van de gewone dienst (en van de buitengewone dienst voor bepaalde Gemeenten). De gemeentelijke organen De gemeentelijke organen omvatten : - de Gemeenteraad, die de wetgevende functie uitoefent. Dit is het beslissingsorgaan, samengesteld uit Raadsleden die om de zes jaar verkozen worden via de algemeen stemrecht ; - het College van burgemeester en schepenen is het uitvoerend orgaan. Het voert de beslissingen van de Raad uit en staat in voor het dagelijks beheer. De schepenen worden door de Raad onder zijn leden verkozen. Zoals voor de Gemeenteraadsleden wordt het aantal schepenen bij wet vastgelegd afhankelijk van het aantal inwoners van de Gemeente ; - de burgemeester is het hoofd van de Gemeente. Hij is de vertegenwoordiger van de federale overheid binnen zijn Gemeente. In die hoedanigheid is hij onder meer belast met de uitvoering van de wetten en besluiten van de federale administratie en met het handhaven van de orde, veiligheid en rust binnen de Gemeente ; - het Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn (O.C.M.W.) gespecialiseerde voor sociale hulpverlening. De Gemeente oefent erop administratief toezicht uit en draagt ter zake ook financiële verantwoordelijkheid. De opdrachten van de Gemeente zijn verscheiden. Ze omvatten alles wat het gemeentelijk belang aangaat en alles wat de wettelijke bepalingen hebben hier toevertrouwd, onder ander meer : beheren van de goederen en inkomsten van de Gemeente, regelen van de plaatselijke uitgaven, laten uitvoeren van openbare werken (gemeentelijke wegen, rioleringen, enz.), beheren van de instellingen die tot de Gemeenten behoren (scholen, zwembad, crèche, enz.), waarborgen van de openbare veiligheid en rust, bijhouden van de bevolkingsregisters, opstellen van de verkiezingslijsten en de lijst van gezworenen, instaan voor het basisonderwijs, tegemoetkomen in de financiële tekorten van het O.C.M.W., zorgen voor de openbare verlichting en de water-, gas- en elektriciteitsdistributie (thans via intercommunales of concessies), enz. 4. BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST - Financiën van de 19 O.C.M.W. Het Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn (O.C.M.W.) is een gespecialiseerde instelling voor sociale hulpverlening, op gemeentelijk niveau georganiseerd door de wet van 8 juli 1976. De door de Gemeenten georganiseerde O.C.M.W. s worden meegefinancierd door de federale overheid voor sommige van hun prestaties. De Gemeente oefent administratief toezicht uit op het O.C.M.W. Dit toezicht houdt ook financiële verantwoordelijkheid in, die er meer bepaalt in bestaat de tekorten van het O.C.M.W. te dekken en, in voorkomend geval, de kosten ten laste te nemen van ziekenhuizen die onder het O.C.M.W. ressorteren. 4/7

De gewone dienst We stellen de rekeningen voor van de gewone dienst voor het dienstjaar zijnde de ontvangsten, uitgaven en courante saldi die de reguliere werking van de O.C.M.W. s mogelijk maken. De gewone ontvangsten kunnen in drie categorieën ingedeeld worden : - de ontvangsten uit prestaties, die betrekking hebben op alle inkomsten uit goederen die het O.C.M.W. beheert (verhuur, retributies) en de door het O.C.M.W. geleverde diensten (kinderopvang in crèches die door het O.C.M.W. beheerd worden, enz.) ; - de ontvangsten uit overdrachten, die de federale dotatie en de gemeentelijke dotatie omvatten, alsook de subsidies van andere overheden ; - de ontvangsten uit financiële opbrengsten, zijnde ontvangsten uit schuldvorderingen en het patrimonium dat door de O.C.M.W. s beheerd wordt (creditintresten, dividenden of participaties, intrest op belegd kapitaal, enz.). De gewone uitgaven worden gerangschikt in vier categorieën : - de personeelsuitgaven, met alle personeelskosten (bezoldigingen, pensioenen, enz.) ; - de werkingsuitgaven, welke alle uitgaven betreffen die onontbeerlijk zijn voor de goede werking van het O.C.M.W., met uitzondering van de personeelskosten ; - de herverdelingsuitgaven, behelzende hoofdzakelijk de wettelijk verplichte financiële tegemoetkomingen ; - de financiële uitgaven, die vooral verband houden met de jaarlijkse aflossings- en intrestlasten van door het O.C.M.W. aangegane leningen. De andere uitgaven omvatten de recurrente uitgaven die niet tot de vorige categorieën behoren en die ten laste van het O.C.M.W. vallen (diverse benodigdheden, enz.). De buitengewone dienst Stellende ook de rekeningen van de buitengewone dienst voor, zijnde de ontvangsten, uitgaven en investeringssaldi die het mogelijk maken de lopende rekeningen af te sluiten, alsook de overgedragen saldi van vroegere jaren met betrekking tot deze rekeningen waarmee de rekeningen van het begrotingsjaar afgesloten kunnen worden. De organen van de O.C.M.W. s Een O.C.M.W. beschikt over eigen organen: - een Raad voor maatschappelijk welzijn met Raadsleden uit de Gemeenteraad verkozen. - een uitvoerend orgaan met een Voorzitter en een permanent bureau waarvan de leden en de voorzitter door de Raad voor maatschappelijk welzijn verkozen worden onder zijn leden. De opdrachten van de O.C.M.W. s zijn van uiteenlopende aard en betreffen alle sociale aangelegenheden binnen de Gemeente en wettelijke opdrachten, onder ander meer : - onthaal, informatie en doorverwijzing naar bevoegde diensten, - schuldbemiddeling, regularisatie van sociale rechten; recht op werkloosheidsvergoedingen, aansluiting bij een ziekenfonds, enz., - financiële steun; toekenning van het leefloon of gelijkaardige sociale steun, toekenning van hulp in natura (meubels, kledij), voorschotten (op werkloosheidsuitkeringen, pensioenen), - toekenning van een medische kaart, dringende en onmisbare medische hulp voor illegaal verblijvende personen - huisvestingssteun; toekenning van huurwaarborg, hulp bij onderbrenging in opvanghuis, - socioprofessionele integratie; hulp bij het zoeken van een opleiding of werk, - Hulp aan minderjarige kinderen (tijdelijk onderdak in Jongerencentrum) en aan bejaarden; (thuishulp, onderbrenging in rusthuis, enz.). 5/7

5. BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST - Financiën van de Instellingen (openbaar nut) De wet van 16 maart 1954 betreffende de controle op sommige instellingen van openbaar nut geeft een indeling in categorie A, B en C. Voor instellingen van categorie A geldt dat het ontwerp van begroting wordt opgemaakt door de Minister van wie de instelling afhangt en wordt daarna overgemaakt aan de Minister van Financiën. Dit ontwerp wordt bovendien toegevoegd aan het ontwerp van algemene uitgavenbegroting. Bij instellingen van categorie B en C wordt het ontwerp van begroting opgemaakt door de organen van beheer en door de verantwoordelijke Minister en de Minister van Financiën goedgekeurd. Dit ontwerp wordt toegevoegd bij de verantwoording van de algemene uitgavenbegroting. De lijst van de Instellingen is de volgende : Instellingen van openbaar nut (categorie A) - Centrum voor Informatica voor het Brussels Gewest - Brussels Instituut voor Milieubeheer (Leefmilieu Brussel) - Net Brussel, Gewestelijk Agentschap voor Netheid - Brusselse Hoofdstedelijke Dienst voor Brandbestrijding en Dringende Medische Hulpverlening - Brussels Gewestelijk Herfinanciering Fonds van de Gemeentelijke Thesaurieën - Fonds voor de Financiering van het Waterbeleid - Instituut ter Bevordering van het Wetenschappelijk Onderzoek en de Innovatie van Brussel - Reservefonds van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Instellingen van openbaar nut (categorie B) - Actiris (voorheen BGDA) - Brusselse Gewestelijke Huisvestingsmaatschappij - NV Haven van Brussel Niet geklasseerd in de wet van 16 maart 1954 - Gewestelijke Investeringsmaatschappij voor Brussel - Maatschappij voor het Intercommunaal Vervoer te Brussel (MIVB) - Economische en Sociale Raad voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest - Gewestelijke Ontwikkelingsmaatschappij voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest - Woningfonds van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest - VZW Pensioenkas van de Leden van het Brussels Hoofdstedelijk Parlement - Brussels Waarborgfonds - VZW Brussels Agentschap voor de Onderneming - Brusselse Maatschappij voor Waterbeheer - BRUssel Gas Elektriciteit Andere instellingen n.e.g. - NV Maatschappij voor de Verwerving van Vastgoed - SA Citeo - VZW IRISteam - NV BRUSOC - NV SFAR - NV BRUSTART - NV SOFIBRU - NV Brussels Hoofdstedelijk Parkeer Agentschap In de gepubliceerde tabel van de financiën blijven enkel sommige uitvoeringen 6/7

Administratieve niveaus Wat betreft het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, is de geleverde informatie voorlopig beperkt tot het Ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, de voornaamste pararegionale instellingen, de Gemeenten en de O.C.M.W. s die ervan afhangen. De activiteiten van de gemeenschappen evenals die van de agglomeratie zijn er niet in begrepen. Naast zijn administratie (Ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest) belast het Brussels Hoofdstedelijk Gewest pararegionale instellingen met opdrachten van openbaar nut (I.O.N. s - Instellingen van Openbaar Nut). Er bestaan pararegionale instellingen van type A, waarvan het beheer rechtstreeks van de Minister afhangt, van type B, die beheerd worden door een raad van bestuur of een beheersorgaan onder het toezicht van een of meerdere bevoegde Ministers, en andere instellingen waarvan de statuten en de opdrachten op specifieke wijze werden bepaald. In de ontvangsten van de Gemeenten zijn tot op heden niet de onderwijsinstellingen begrepen die van hen afhangen, daar de gegevens ter zake nog te onvolledig of fragmentarisch zijn. De opcentiemen zijn opgenomen in de rubriek van de fiscale ontvangsten van de Gemeenten en niet bij de overdrachtsontvangsten. Deze worden weliswaar geïnd door de federale overheid en vervolgens overgedragen aan de Gemeenten, maar gaan degelijk om gemeentebelasting. De Gemeente kan er de aanslagvoet van bepalen binnen de limieten bepaald door de toezichthoudende overheid maar beheerst niet de grondslag van deze belasting ; daarom brengen bepaalde fiscalisten hen gemakkelijker onder bij de overdrachtsontvangsten van de federale staat. Voor elke Gemeente wordt het totaal vermeld. Er wordt ook een uitsplitsing gegeven volgens de vier categorieën ontvangsten. De ontvangsten van de O.C.M.W. s omvatten de gemeentelijke dotaties, die kaderen in de overdrachtsontvangsten; het merendeel van de andere overdrachtsontvangsten is afkomstig van de federale overheid. Voor elk van de Brusselse O.C.M.W. s wordt het totaal vermeld. Er wordt ook een uitsplitsing per categorie ontvangsten gegeven. De totalen van de v.z.w. s van gewestelijk of gemeentelijk belang konden niet in aanmerking genomen worden. De verstrekte informatie dient dus voorzichtig geïnterpreteerd te worden, gelet op de heterogene aard en de onvolledigheid van de gegevens. Een grondige studie is nodig om de ontbrekende informatie aan te vullen, waarbij tevens dubbeltellingen uitgesloten moeten worden die het gevolg zouden kunnen zijn van de overdrachten tussen de diverse plaatselijke beleidsniveaus. Dat vereist een gedetailleerd nazicht van de rekeningen en de structuren van de vele instellingen die afhangen van de verschillende gewestelijke besturen om temporele reeksen over die ontvangstvariabelen te kunnen opbouwen. Referenties Ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (MBHG) BFB Directie Begroting, BFB Directie Schuldbeheer, BPB Directie Financiën, SG Directie Ambtenarenzaken. Jaarverslag van de Hoge Raad voor Financiën. Jaarverslag van de gewestelijke schuld van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Alle andere bronnen op aanvraag 7/7