regio Gooi en Vechtstreek Spelen en bewegen met uw peuter www.cjggooienvechtstreek.nl
n Spelen en bewegen met uw peuter In de leeftijd van één tot vier jaar maken kinderen een grote ontwikkeling door op verschillende gebieden. Ze leren praten, begrijpen, maar ook lopen, rennen en klauteren. Kinderen krijgen steeds meer coördinatie en controle over hun bewegingen. Ze kunnen makkelijker dingen met hun ogen en handen tegelijk doen, zoals puzzelen, tekenen, bouwen en knutselen. Ook beginnen ze te spelen met andere kinderen en doen daarbij vaker een beroep op hun fantasie en voorstellingsvermogen. Spelen is doen wat een kind zelf wil, zolang hij het wil, hoe hij het wil en zonder dat het moet. Kinderen vinden spelen leuk. Juist door te spelen leren ze veel, ontdekken ze dingen en ontwikkelen ze zich. Spelen is de manier om kennis en ervaring op te doen over de buitenwereld. Door te kijken, te voelen en te proeven ontdekken kinderen dat dingen verschillend zijn van grootte, oppervlak en gewicht. Een groot blok staat niet stevig op een klein blok. Een bal rolt verder dan een blokje. Al deze ervaringen slaat een kind op in zijn geheugen. n Belangrijk bij spelen Imiteren - Peuters vinden niets leuker dan na te doen wat volwassenen doen, zoals schoonmaken of koken. Vaak ziet u de dagelijkse dingen terug in het spel van uw kind: thee drinken met de pop, vadertje en moedertje spelen of de pop krijgt een schone luier. Taalontwikkeling - Spelen gaat samen met het ontwikkelen van taal. Zo hoort u in het spel van uw kind vaak terug wat zelf tegen uw kind zegt. Dan zegt het tegen de pop: En nu naar bed of Even op het potje zitten. Ook het zingen van liedjes met bewegingen vinden kinderen leuk, zoals In de maneschijn.
Fantasie - Peuters kunnen werkelijkheid en fantasie niet goed van elkaar onderscheiden; wat is echt en wat niet? Dat kunnen ze pas vanaf een jaar of zes. Houd hier rekening mee, bijvoorbeeld bij het televisiekijken of het bezoeken van een pretpark. Samen spelen - Door samen te spelen helpt u uw kind om alle mogelijkheden van speelgoed te ontdekken en nieuwe fantasiespelletjes te bedenken. Ook leert uw kind zo spelenderwijs nieuwe woorden en spelregels. Peuters spelen graag met hun ouders of andere volwassenen, maar ook met leeftijdgenootjes. Tijdens het spel leren kinderen omgaan met gevoelens van jaloezie, teleurstelling, boosheid, verdriet en blijdschap. Want samen spelen is ook speelgoed delen en dat is voor peuters nog best moeilijk. Peuters spelen vaak ieder-voor-zich naast elkaar; het gezamenlijke spel moet zich nog ontwikkelen. Ruimte - Kinderen hebben ruimte nodig om te spelen. Een eigen plekje in de kamer, dat veilig is en waar zij hun eigen gang kunnen gaan. Daarnaast moet er ook ruimte geboden worden om te rennen en klauteren. Concentratie - Sommige kinderen zijn druk, beweeglijk en snel afgeleid. Andere kinderen zijn rustig en kunnen langer geconcentreerd spelen. Bied in beide gevallen uw kind niet teveel speelgoed tegelijk aan. Laat uw kind eerst opruimen, of doe dit samen, voordat aan iets nieuws wordt begonnen. Leg niet al het speelgoed open en bloot neer, dat zijn vaak teveel prikkels. Wanneer een kind langer met hetzelfde speelt, leert het andere toepassingen te verzinnen voor hetzelfde speelgoed. Er wordt dus een beroep gedaan op zijn creativiteit en fantasie.
n Spelen van 1½ tot 2 jaar De bewegingen van het kind worden op deze leeftijd zekerder. Jonge peuters gaan graag op onderzoek uit, ze letten op het gedrag van volwassenen en proberen dat na te doen. De peuter toont steeds duidelijker zijn eigen wil. Zodra hij zinnetjes kan maken met twee of drie woorden, zal hij vaak zelf doen zeggen. Spelletjes worden veel herhaald. Peuters vinden het ook prettig om telkens dezelfde bewegingen te maken, bijvoorbeeld met de peuterschommel, de loopfiets of duwkar. Omdat een peuter zijn bewegingen nog niet helemaal onder controle heeft, is groot speelgoed prettig, bijvoorbeeld een grote auto of trekdier. Verder zijn peuters bezig met duwen, laden, lossen en sorteren. Daarom vinden zij het leuk om in de zandbak te spelen met emmertjes, schepjes en vormpjes. Of in bad, met badspulletjes en drijfbeestjes. Ander geschikt speelgoed is een prentenboek, vormenstoof (eerste puzzel), stapelspeeltjes, muziekinstrumenten, een pop, poppenservies of bal. n Spelen van 2 tot 3 jaar De bewegingen van de oudere peuter worden handiger en sterker. Het kind klimt en klautert en leert dingen kennen, herkennen en combineren. Een peuter van deze leeftijd geniet van voorlezen, plaatjes kijken en zelf benoemen. Ook tekenen, scheuren en kleuren vallen in de smaak. Het materiaal mag verfijnder, maar niet te moeilijk zijn. Wat leuk speelgoed is wordt bepaald door de peuter zelf. U kunt denken aan: blokken, constructiespeelgoed, een garage, boerderij, huisje, poppenwagen, vingerverf, inlegpuzzel, bellenblaas, slee of step. n Spelen van 3 tot 4 jaar Tegen de tijd dat uw kind naar groep 1 gaat, kan hij verbazingwekkend veel: op een driewieler of fiets met rijwieltjes fietsen, eigen schoenen aantrekken, even op één been staan. Op deze leeftijd kunnen kinderen dansen, rennen, voetballen, huppelen, springen en klimmen. Als ouder hoeft u er alleen maar voor te zorgen dat hij de ruimte krijgt. Daarnaast worden de bewegingen van drie- tot vierjarigen over het algemeen ook fijner en soepeler.
De ogen en handen worden goed samen gebruikt. Het kind krijgt een grote fantasie en wil veel samen spelen. Ook kan hij steeds meer met kleiner en ingewikkelder speelgoed spelen. Daarom zijn spelletjes als lotto, kwartet, domino en peutermemory heel geschikt voor peuters van deze leeftijd. Verder kunt u denken aan: viltstiften en kleurpotloden, een kinderschaartje, plaksel, kwast, klei, stoepkrijt, puzzels, kralen, poppenkastpoppen, verkleedkleren of een winkeltje. n Tv en computer Voor televisie kijken geldt; kies zelf de programma s waar uw kind naar mag kijken. Kijk samen, dan kunt u ook samen bespreken wat u samen gezien hebt. Ook bij gebruik van internet is het goed om als ouder te bekijken welke sites leerzaam en geschikt zijn voor uw kind. De spelletjes en filmpjes moeten aansluiten bij de belevingswereld en het ontwikkelingsniveau van uw kind. Installeer een veilige kinderbrowser en blijf erbij als uw kind achter de computer zit. Laat een kind ook niet te lang internetten, vijf tot tien minuten is voor een driejarige voldoende. Zet de televisie of computer uit als uw kind klaar is met kijken of spelen. n Praktische tips Let er op dat het speelgoed: - uitnodigt tot (samen) spelen; het ziet er leuk en kleurig uit, is eenvoudig en herkenbaar van vorm - aansluit bij de belevings- en herkenningswereld van uw kind - past bij het ontwikkelingsniveau van uw kind - sterk is, omdat er hardhandig mee wordt omgegaan - gemakkelijk schoon te maken is - veilig is; het speelgoed heeft bijvoorbeeld geen scherpe uitsteeksels en is met loodvrije verf geverfd. Kijk voor meer informatie op de website van Stichting Consument en Veiligheid; www.veiligheid.nl.
En verder: - Ruil het speelgoed waarop uw kind is uitgekeken eens met dat van andere kinderen. - Een 'Speel-O-Theek' werkt hetzelfde als een bibliotheek: u leent speelgoed voor een bepaalde periode. Dit is een goede wijze om te kijken welk speelgoed uw kind leuk vindt. - U kunt ook een abonnement nemen op de bibliotheek. Een afwisselende manier van boeken lezen. n Zorgen over de ontwikkeling Groeien, lachen, zitten, kruipen, staan, lopen, praten in de eerste paar jaar van zijn leven leert uw kind een heleboel. Bij de een gaat het snel, de ander doet er wat langer over. Ieder kind ontwikkelt zich in zijn eigen tempo. Onderling vergelijken heeft dan ook geen zin; ieder kind is uniek. Als uw kind stil blijft staan, achteruit gaat of u maakt zich om een andere reden zorgen, praat hier dan over met het consultatiebureau (u kunt altijd een extra afspraak maken) of met de huisarts. n Meer informatie - Het groeiboekje van uw kind - www.beweegkriebels.nisb.nl, de website van Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen, met veel informatie en beweegspelletjes - www.speelgoedinfo.nl - www.zappelin.nl - www.mijnkindonline.nl
Voor vragen over opgroeien en opvoeden n Uitgave 2012 Centrum voor Jeugd en Gezin Gooi & Vechtstreek www.cjggooienvechtstreek.nl n Inhoudelijke redactie GGD Gooi & Vechtstreek, afdeling Jeugdgezondheidszorg www.ggdgooi.nl www.cjggooienvechtstreek.nl