School & Zwemsport Werkblad beschrijving interventie Gebruik de HANDLEIDING bij dit werkblad Werkblad, versie mei 2015 Dit is een gezamenlijk werkblad van de volgende kennisinstituten:
Colofon Ontwikkelaar / licentiehouder van de interventie Naam organisatie: Koninklijke Nederlandse Zwembond (KNZB) E-mail: levenlangzwemmen@knzb.nl Telefoon: 030-7513207 Website (van de interventie): www.knzb.nl Contactpersoon Vul hier de contactpersoon voor de interventie in. Naam : Cécile Veldman E-mail : cecile.veldman@knzb.nl Telefoon : 030-7513217 Referentie in verband met publicatie Naam auteur interventiebeschrijving: Cécile Veldman Titel interventie: School & Zwemsport Databank(en): Effectief Actief Plaats, instituut: Nieuwegein, KNZB Datum: 27-10-2016 Het werkblad is een invulformulier voor het maken van een interventiebeschrijving, geordend naar onderwerp (doelgroep, doel, enzovoort). De onderwerpen volgen de criteria voor beoordeling. De interventiebeschrijving is een samenvatting van de beschikbare schriftelijke informatie over de interventie voor de bezoeker van de databanken effectieve interventies en voor de erkenningscommissie interventies. De informatie is van belang voor de beoordeling van de kwaliteit, effectiviteit en randvoorwaarden van de interventie. Kijk bij het invullen in de handleiding die bij dit werkblad hoort. School & Zwemsport 2
Inhoud Colofon... 2 Inhoud... 3 Samenvatting... 4 Korte samenvatting van de interventie... 4 Doelgroep... 4 Doel... 4 Aanpak... 5 Materiaal... 5 Onderbouwing... 5 Onderzoek... 5 1. Uitgebreide beschrijving... 6 Beschrijving interventie... 6 1.1 Doelgroep... 6 1.2 Doel... 8 1.3 Aanpak... 8 2. Uitvoering... 11 3. Onderbouwing... 14 4. Onderzoek... 16 4.1 Onderzoek naar de uitvoering... 16 4.2 Onderzoek naar de behaalde effecten... 17 5. Samenvatting Werkzame elementen... 18 6. Aangehaalde literatuur... 19 7. Praktijkvoorbeeld... 20 School & Zwemsport 3
Samenvatting Eén A-4tje, max 600 woorden Nederland is rijk aan water. Daarom leren vrijwel alle Nederlanders op jonge leeftijd zwemmen zodat zij zichzelf (en anderen) kunnen redden als zij te water raken. Kunnen zwemmen is niet alleen praktisch, maar ook gezond en vooral leuk om te doen! Van jong tot oud, voor iedereen is er wel een manier om met de zwemsport bezig te zijn. Vooral voor jeugd vanaf 6 jaar zijn onder de noemer School & Zwemsport diverse producten beschikbaar die zowel binnen een zwemvereniging als op basisschool heel goed bruikbaar zijn. Deze producten worden achtereenvolgend ingezet, van kennismaking tot verenigingsaanbod. Tevens is er de mogelijkheid om een event aan de keten toe te voegen. Lokaal kan gestart worden met een samenwerking tussen (speciaal) basisonderwijs & zwemvereniging. Dit gebeurt aan de hand van het lespakket Zwemmen in de klas, alle waterratten opgelet. Dit lespakket bestaat uit theorie over Nederland Waterland, het belang van leren zwemmen en de verschillende zwemsportonderdelen. De lessenserie in de klas wordt gecombineerd met gymlessen in de gymzaal. In deze lessen komen elementen van de zwemsporten naar voren. Dit pakket is inzetbaar in groep 5 & 6. De zwemvereniging kan in dit traject al een grote rol spelen door een (deel van) de theorie en de gymlessen te verzorgen. Na de kennismaking op school, kunnen de kinderen deelnemen aan zogenaamde natte gymlessen tijdens schooltijd en/of op verenigingsuren. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van een serie kennismakingslessen uit het programma Swimstar. In vier leuke en speelse lessen staat een andere sporttak centraal; waterpolo, wedstrijdzwemmen, synchroonzwemmen, schoonspringen. Kinderen die deelnemen krijgen een certificaat en per les een sticker (ster). Na afloop van de lessenserie krijgen de kinderen de mogelijkheid door te stromen naar de het vervolgaanbod in de zwemvereniging. Dit kan direct een keuze voor een specifieke sport zijn, bij voorkeur kiest het kind voor het aanbod Sterrenplan. Dit sluit aan op het aanbod van Swimstar. In verschillende modules leert het kind de basis van de zwemsporten en wordt op een leuke en speelse manier toegewerkt naar het behalen van certificaten/diploma s. Afhankelijk van de lokale situatie duurt dit aanbod 1 tot 2 jaar. Deze reeks is uit te breiden met een Schoolzwemkampioenschap of minipolotoernooi. Dit wordt na de Swimstar lessen gepland of in de fase van het sterrenplan. Met het toepassen van een dergelijk event hebben de kinderen een doel om voor te trainen. De zwemvereniging kan dan nog een aantal specifieke lessen aanbieden om goed te leren starten of om de basis voor het waterpolo aan te leren. Het schoolzwemkampioenschap kent lokale en provinciale wedstrijdronden. Dit wordt afgesloten met een landelijke finale. De minipolotoernooien kennen op dit moment uitsluitend een lokale structuur. Korte samenvatting van de interventie max 150 woorden Zwemmen is niet alleen gezond, maar ook vooral erg leuk om te doen! Vooral voor jeugd vanaf 6 jaar zijn onder de noemer School & Zwemsport diverse producten beschikbaar die zowel binnen een zwemvereniging als op school heel goed bruikbaar zijn. Met de producten kunt u kinderen goed kennis laten maken met zwemmen. De opbouw is zo neergezet dat kinderen eerst laagdrempelig kennismaken en langzaamaan groeien naar een verenigingsaanbod. Doelgroep max 50 woorden Jeugd in de basisschoolleeftijd (6 tot 12 jaar). Doel max 50 woorden De interventie heeft als doel kinderen op de basisschool te laten kennismaken met de zwemsport zodat zij weten dat de sport zwemmen ook een keuze is en daarnaast meer gaan bewegen en duurzaam blijven sporten. School & Zwemsport 4
Aanpak max 50 woorden De interventie wordt door de zwemvereniging neergezet en hierin wordt de samenwerking met de basisschool opgezocht. Het eerste deel is laagdrempelig en op school uit te voeren. Daarna gaan kinderen naar het zwembad en kunnen ze ervaren hoe leuk zwemmen is, zodat ze blijven zwemmen. Materiaal max 50 woorden Voor de interventie zijn verschillende materialen nodig, waaronder het lesmateriaal voor het geven van de lessen. Dit materiaal is via de KNZB aan te schaffen. Onderbouwing max 150 woorden Let op: dit onderdeel hoeft niet ingevuld te worden voor erkenning op niveau Goed beschreven. Klik hier als u tekst wilt invoeren. Onderzoek max 100 woorden De ervaringen van de interventie zijn positief en de doorstroom is hoog gebleken. Daarnaast is de einddoelgroep, basisschoolleerlingen, enthousiast over de verschillende onderdelen van de interventie, ze vinden de oefeningen erg leuk en zwemmen met veel plezier. Voor de volledige resultaten zie het kopje 4. Onderzoek. School & Zwemsport 5
1. Uitgebreide beschrijving Beschrijving interventie Het werkblad is ook geschikt voor een samenvattende beschrijving van complexe of samengestelde interventies. Dit zijn interventies die uit twee of meer afzonderlijke onderdelen bestaan. Denk aan interventies met aparte onderdelen voor verschillende doelgroepen, zoals een leefstijlinterventie die zowel gericht is op de community als op de school als op de individuele docent. Of aan interventies met verschillende modules die bij een doelgroep op maat worden toegepast. Naarmate er meer onderdelen zijn is het aan te bevelen de structuur visueel weer te geven in een schema. Dit geldt met name voor de subdoelen en voor de aanpak van de interventie. Zie ook de aanwijzingen in de handleiding. 1.1 Doelgroep Uiteindelijke doelgroep max 100 woorden Wat is de uiteindelijke doelgroep van de interventie? Jeugd in de basisschoolleeftijd (6 tot 12 jaar). De interventie is geschikt voor leerlingen in zowel het reguliere als het speciaal onderwijs. Er is gekozen voor deze leeftijdsgroep omdat kinderen in deze leeftijd bezig zijn met de keuze voor een sport. Intermediaire doelgroep max 100 woorden Zijn er intermediaire doelgroepen? Zo ja, welke? Intermediaire doelgroep: Bestuur/commissie vereniging (zwemvereniging) zorgt voor een warm welkom binnen de vereniging Leerkrachten/ docenten lichamelijk opvoeding (onderwijs) aanjager binnen de school om sportkennismaking in het lesprogramma op te nemen. Zij geven uitvoering aan het lesprogramma en besluiten of het wel/niet in het lesprogramma past. Trainers/instructeurs zwemvereniging (zwemvereniging) geven gastlessen op school en verzorgen lessen in de vereniging. Zij zorgen dat kinderen een plezierige ervaring overhouden aan het zwemmen. Ouders ouders hebben invloed op de sportkeuze van hun kind. Selectie van doelgroepen max 250 woorden Hoe wordt de (intermediaire)doelgroep geselecteerd? Zijn er contra-indicaties? Zo ja, welke? Het lespakket Zwemmen in de klas is geschikt voor alle basisschoolleerlingen in groep 5 t/m 8. Het vervolg traject is geschikt voor kinderen van 6-12 jaar die in het bezit zijn van een A-diploma. School & Zwemsport 6
Betrokkenheid doelgroep max 150 woorden Was de doelgroep betrokken bij de (door)ontwikkeling van de interventie, en op welke manier? De verschillende onderdelen van deze interventie zijn ontwikkeld in samenwerking met leerkrachten lichamelijke opvoeding, specialisten uit het onderwijs, ouders, kinderen, verenigingen, zwembadexploitanten en trainers. De einddoelgroep, kinderen van 6 t/m 12 jaar, zijn dus betrokken geweest bij het ontwikkelen van de interventie. Er is hen gevraagd om input en feedback op de inhoud van de onderdelen te geven. Per onderdeel zijn er gemiddeld 5 personen bij betrokken geweest. Op deze manier is gepoogd om een aanbod te creëren wat zo dicht mogelijk bij de einddoelgroep staat. School & Zwemsport 7
1.2 Doel Hoofddoel max 100 woorden Wat is het hoofddoel van de interventie? De interventie heeft als doel kinderen op de basisschool te laten kennismaken met de zwemsport zodat zij weten dat de sport zwemmen ook een keuze is en daarnaast meer gaan bewegen en duurzaam blijven sporten. Subdoelen max 350 woorden Wat zijn de subdoelen van de interventie? Indien van toepassing: welke subdoelen horen bij welke intermediaire doelgroepen of subdoelgroep(en)? Subdoelstellingen einddoelgroep: 1. Kinderen leren meer en worden enthousiast over de zwemsport. 2. Kinderen maken kennis met diverse onderdelen van de zwemsport. 3. Kinderen maken op een leuke manier kennis met de zwemvereniging. 4. 10% van de kinderen wordt na het kennismakingsprogramma lid van een zwemvereniging en blijft zo langdurig sporten. Subdoelstellingen intermediaire doelgroep (leerkracht/lo docent en trainer/instructeur) 1. De leerkracht/lo docent en trainer/instructeur maken de kinderen enthousiast voor de zwemsport. 2. De leerkracht/lo docent en trainer/instructeur vergroot de kennis van de kinderen over de diverse onderdelen van de zwemsport. Subdoelstellingen intermediaire doelgroep (trainer/instructeur en Bestuur/commissie) 1. De trainer/instructeur en Bestuur/commissie laten de kinderen op een leuke manier kennis maken met de sportvereniging. 2. De trainer/instructeur en Bestuur/commissie zorgen dat 10% van de kinderen na het kennismakingsprogramma lid wordt van de zwemvereniging en zo langdurig blijft sporten. Subdoelstelling intermediaire doelgroep (ouders): 1. Ouders krijgen meer kennis over de diverse onderdelen van de zwemsport en de mogelijkheden voor hun kind bij de zwemvereniging in de buurt. 1.3 Aanpak Opzet van de interventie max 200 woorden Hoe is de opzet van de interventie en wat is de omvang (duur, aantal contacten indien van toepassing)? Voeg eventueel een schema toe als bijlage. Bij de interventie worden de volgende stappen doorlopen: Voorbereiding (10 uur) Onderdeel 1: Zwemmen in de klas: 4 weken, 1 les per week, ongeveer 90 minuten. Deze lessen zijn zo verdeeld dat er eerst een les in de klas is, die door wordt gezet tijdens de gymles. Speciaal onderwijs kent een korter traject met 3 theorielessen en 1 gymles. De lessen voor het speciaal onderwijs duren korter en hier is er maar 1 gymles i.p.v. 3. Onderdeel 2: met de klas bij de club: Swimstar: 4 weken, 1 les per week, 50 minuten Extra onderdeel 2a: met de klas bij een evenement: Event Schoolzwemkampioenschappen of minipolo: 1 School & Zwemsport 8
dagdeel, éénmalig (eventueel aangevuld met een paar extra trainingen in overleg met de club) Onderdeel 3: lid bij de zwemvereniging: Sterrenplan: 1 tot 2 lessen per week, 12 tot 24 maanden, 45 tot 60 minuten Inhoud van de interventie max 1200 woorden Welke concrete activiteiten worden uitgevoerd en -eventueel- in welke volgorde? Geef geen uitputtende beschrijving van activiteiten; het is voldoende als de lezer zich een beeld kan vormen van wat er gedaan wordt en hoe dit gedaan wordt. Indien van toepassing per onderdeel samenvatten. Vergeet niet aandacht te besteden aan de werving. Bij interventies op maat: geef aan wat op basis van welke criteria wanneer wordt uitgevoerd. Geef ook aan wat minimaal moet worden uitgevoerd om de gestelde doelen te behalen. Waar bij Judo de matten in de gymzaal worden klaargelegd om de sport uit te proberen, heeft de zwemsport altijd te maken met de afwezigheid van zwemwater op school. Met behulp van het lespakket is een waterloze lessenreeks gecreëerd, die vervolgens een follow-up krijgt in de zwemvereniging. Door een leuk en afwisselend aanbod te creëren, dat op school kan worden uitgevoerd, kunnen kinderen kennismaken met de zwemsport. Doordat zwemmen op deze manier deel uit kan maken van een sportkennismakingsprogramma bij gemeenten en scholen, blijft ook de zwemsport onder de aandacht van basisschoolleerlingen. Het binnen schoolse programma wordt vervolgens vervolgd in het zwembad, bij de zwemvereniging om zo ook gelijk kennis te maken met verenigingssport. Door kinderen kennis te laten maken, ervaren ze het plezier in de zwemsport waardoor zij mogelijk lid worden van de zwemvereniging en hierdoor gaan sporten en langere tijd blijven sporten. Voorbereiding In de voorbereidende fase van deze activiteitenketen is het van belang dat de zwemvereniging en de school contact met elkaar zoeken. Dat kan door bestaande contacten. Uiteraard kan dit ook gerealiseerd worden met inzet van de combinatiefunctionaris. Beide partijen bespreken vervolgens de mogelijkheden, verwachtingen, planning, financiën en andere relevante zaken omtrent de samenwerking. Als deze afspraken zijn gemaakt dan kan het sportkennismakingstraject opgestart worden. Onderdeel 1 = Zwemmen in de klas Het lesmateriaal kan door docenten, trainers gratis gedownload worden van de website van de KNZB. Het theoriegedeelte kan in de klas plaatsvinden waarna de droge gymles in de gymzaal kan plaatsvinden. In de lessen in de klas worden kinderen geïntroduceerd met Nederland als waterland en wat is een zwemvereniging, vervolgens wordt er in de gymzaal geoefend met verschillende spelvormen. Door de achtergrondinformatie die bij het lespakket is bijgevoegd kunnen de lessen door de groepsleerkracht en/of de clubtrainer worden gegeven. Binnen dit onderdeel is er samenwerking tussen onderwijs en de zwemvereniging, doordat de vereniging ingezet kan worden om de gastlessen te geven en/of promotie- en sportmateriaal te verstrekken. Voor het speciaal onderwijs is een aangepaste versie samengesteld. Na deze eerste fase stromen alle kinderen uit de klas automatisch door naar het aanbod bij onderdeel 2. Onderdeel 2 = met de klas bij de club Vervolgens worden vier waterlessen in de vorm Swimstar in de vereniging aangeboden. Dit kan tijdens schooluren als natte gymles. Eventueel kan dit ook naschools aangeboden worden. Iedere les gaat over een andere zwemsport; waterpolo, wedstrijdzwemmen, schoonspringen en synchroonzwemmen. Voor de uitvoering van dit deel wordt er een standaard werkwijze gehanteerd. Voor het houden van deze lessen zijn 4 leskaarten beschikbaar waarop precies staat wat er in die les gedaan wordt en welk materiaal nodig is. Fun staat centraal in de lessen. Denk hierbij aan leuke balspelen, estafettevormen, bewegen op muziek e.d. in het water. Zo kan aan het einde van de les ook een sticker worden gegeven voor het behaalde resultaat. Ouders worden in deze fase betrokken en voorzien van een informatieflyer om ouders te informeren over de inhoud van Swimstar, de zwemsport en de zwemvereniging. Extra onderdeel 2A met de klas bij een evenement Als extra event om de kinderen een leuk doel te bieden kan gedurende het traject gewerkt worden naar een schoolzwemkampioenschap of een miniwaterpolotoernooi. Dit kampioenschap of het toernooi kan het beste School & Zwemsport 9
gepland worden aan het einde van het Swimstar traject en voordat kinderen met het Sterrenplan van start gaan. Onderdeel 3 = lid bij de club Na afloop van het Swimstar traject hebben de kinderen 4 sterren verzameld. Deze collectie van vier sterren vormen de start van het Sterrenplan. Tevens sluit de inhoud van beide programma s goed op elkaar aan. De kinderen worden na afloop van het Swimstar traject door de trainers/instructeurs van de vereniging uitgenodigd om deel te gaan nemen aan het vervolgprogramma in de club (het Sterrenplan). De aanpak van werving verschilt per lokale situatie. Indien een kind enthousiast is, gaat het door naar het Sterrenplan. Mocht het kind al weten welke sport de voorkeur heeft, dan kan direct met het reguliere sportaanbod worden gestart. Het Sterrenplan Het Sterrenplan bestaat uit 5 sporttak specifieke en 7 sporttak overstijgende modules. Deze staan beschreven in de trainershandleiding. Iedere module heeft een eigen thema. Tijdens het Sterrenplan leren kinderen de verschillende zwemsporten kennen. Een vereniging kan, afhankelijk van hun aanbod, zelf kiezen hoe het Sterrenplan wordt uitgevoerd. Iedere vereniging stelt dus zijn eigen Sterrenplan samen aan de hand van de verschillende modules. Hierdoor kunnen verenigingen die niet alle sporttakken aanbieden, toch optimaal gebruik maken van het Sterrenplan. Zo kan bijv. een waterpolo vereniging nu ook Sterrenplan gebruiken door gebruik te maken van de sporttak overstijgende modules in plaats van de sporttak specifieke modules zoals ik kan synchroonzwemmen. School & Zwemsport 10
2. Uitvoering Materialen max 200 woorden Welke materialen zijn beschikbaar voor de uitvoering, werving en evaluatie van de interventie? www.knzb.nl, ook toegankelijk voor externe partijen. - lespakket Zwemmen in de klas docentenhandleiding + werkbladen - Swimstar 4 lessen, promotiemateriaal, handleiding - Sterrenplan handleiding voor trainers, certificaten, posters, bijscholing - Schoolzwemkampioenschap materialen, draaiboek - invitatietoernooien materialen, draaiboek De handleidingen zijn digitaal beschikbaar door te mailen naar levenlangzwemmen@knzb.nl. Materialen zijn via de webshop van de KNZB te bestellen. Locatie en type organisatie max 200 woorden Waar kan de interventie uitgevoerd worden en welk(e) soort(en) organisatie(s) kan/kunnen de interventie uitvoeren? Locatie: De interventie wordt op school uitgevoerd in het klaslokaal en in de gymles (kan binnen & buiten). De Swimstar lessen en een eventueel kampioenschap of toernooi vinden plaats in het zwembad bij een zwemvereniging. Type organisatie: De school en de vereniging/zwemorganisatie zijn betrokken bij de uitvoering. De school is verantwoordelijk voor de opname van het aanbod in het lesprogramma. De vereniging ondersteunt daar waar mogelijk, en gewenst, de lessen in de klas. De lessen in het water worden gefaciliteerd door de vereniging. De school zorgt dat de kinderen aanwezig zijn en enthousiasmeert hen. Bij het speciaal onderwijs vormt Special Heroes een belangrijke rol. Dit is een organisatie die als intermediair tussen speciaal onderwijs en verenigingen optreedt om kinderen met een handicap kennis te laten maken met de sport. De projectleider van Special Heroes wordt ingezet om de verbinding te leggen tussen vereniging en speciaal onderwijs. Opleiding en competenties van de uitvoerders max 200 woorden Wie zijn de uitvoerders en welke opleiding en competenties hebben zij nodig? De Zwemvereniging beschikt over een buurtsportcoach, combinatiefunctionaris en/of trainer met goede pedagogisch didactische vaardigheden, die de sport laagdrempelig kan aanbieden. De trainer in de club die de Swimstar lessen geeft, heeft minimaal een trainersopleiding op niveau 2/3 afgerond en/of een ALO of CIOS diploma. Mogelijk wordt deze trainer geassisteerd door een trainer op niveau 2. Sterrenplan wordt begeleid door instructeurs die een opleiding hebben op niveau Elementair zwemmen 3 en/of zwemleider B. De begeleiders hebben de mogelijkheid om aanvullende bijscholingen te volgen, deze zijn niet verplicht. Vrijwilligers organiseren de schoolzwemkampioenschappen / invitatietoernooien. Dit kan ook via stagiaires. School & Zwemsport 11
Kwaliteitsbewaking max 200 woorden Hoe wordt de kwaliteit van de interventie bewaakt? Lespakket Zwemmen in de klas: Tijdens de pilot is gekeken of er op de juiste manier met de lessen werd omgegaan en hoe docenten het ervaren. N.a.v. de resultaten en de behoefte om het geschikt te maken voor het speciaal onderwijs, is dit lespakket in 2011 herzien. Hiervoor is Podium(adviesbureau communicatie & educatie) ingehuurd. Hierna is niet meer actief gekeken naar de uitvoering. Swimstar: monitoring van deelnemersaantallen en doorstroom naar lidmaatschap zwemvereniging door sportmarketingbureau 2Basics (samenwerkingspartner KNZB). 2basics heeft de deelnemers aan de pilot intensief begeleid. Hierdoor weten wij dat de leskaarten naar behoren worden gebruikt en waar eventuele knooppunten voor de verenigingen liggen. Schoolzwemkampioenschappen & minipolotoernooien: monitoring van deelnemersaantallen en doorstroom naar lidmaatschap zwemvereniging. Daarnaast altijd de vraag aan uitvoerders hoe het gelopen is. Nationale schoolzwemkampioenschappen worden geëvalueerd in een vergadering. Hiervan wordt een verslag gemaakt. De lokale schoolzwemkampioenschappen ontvangen een evaluatieformulier per organisatie. Sterrenplan: Deze wordt steekproefsgewijs door het land heen bezocht om te kijken hoe er met het product wordt omgegaan en of de kwaliteit zo gewaarborgd blijft. Daarnaast is er 1x per jaar overleg met de pilotverenigingen Sterrenplan om te kijken hoe ze met het product omgaan, hun ervaringen te delen en het product te optimaliseren. Randvoorwaarden max 200 woorden Wat zijn de organisatorische en contextuele randvoorwaarden voor een goede uitvoering van de interventie? Organisatorische randvoorwaarden: - samenwerking tussen school en zwemvereniging/-organisatie Contextuele randvoorwaaden: - mogelijkheid tot gebruik zwembad voor de aangegeven periode Implementatie max 200 woorden Is er een systeem voor implementatie? Geef een samenvatting. Vanuit de KNZB is ondersteuning beschikbaar voor School & Zwemsport. Voor alle onderdelen is een projectleider uit de KNZB beschikbaar voor vragen. Voor Zwemmen in de klas is een handleiding voor docenten beschikbaar. De docenten kunnen de handleiding zelfstandig gebruiken 1. Basisonderwijs downloaden Lespakket basisonderwijs 2. Speciaal onderwijs downloaden Lespakket Speciaal onderwijs Swimstar: Handleiding voor verenigingen, deze is aan te vragen per mail via de contactpersoon Swimstar. Sterrenplan: Bijscholingen voor instructeurs en handleidingen. De bijscholingen worden door de afdeling opleidingen georganiseerd, dit zijn geen verplichte bijscholingen en moeten door de vereniging zelf gefinancierd worden. Events: handleiding voor verenigingen, promotiematerialen, deze zijn gratis aan te vragen per mail via de contactpersoon van het event. School & Zwemsport 12
Kosten max 200 woorden Wat zijn de kosten van de interventie? Benoem daarbij de personele (in aantallen uren) en de materiële kosten. De personele kosten voor de coördinatie zijn eenmalig 60 uur voor het opzetten. Daarna gemiddeld 2 uur per week om het traject te laten lopen. Wat betreft de trainers is dit 1 uur per week voor 2 trainers, wanneer uitgegaan wordt van 25 deelnemers. Wanneer gebruik wordt gemaakt van de mogelijkheid om de extra onderdelen te organiseren, zullen dit additionele uren zijn. Hierbij wordt uitgegaan van een uurtarief van 50. Dan de materiele kosten; eenmalig zal trainingsmateriaal aangeschaft moeten worden, deze worden geschat op 1000. Daarnaast zal lesmateriaal bij de KNZB aangeschaft moeten worden en zijn er kosten voor het huren van het bad. Deze laatste kosten zijn afhankelijk van de groepsgrootte. School & Zwemsport 13
3. Onderbouwing Probleem max 400 woorden Voor welk probleem of (mogelijk) risico is de interventie ontwikkeld? Omschrijf aard, ernst, spreiding en gevolgen. Zwemmen blijkt de meest populaire sport van Nederland. Drie miljoen Nederlanders bezoeken minimaal één keer per maand een zwembad (CBS, 2016). Behalve dat de sport populair is, wordt het ook gezien als een gezonde sport voor kinderen, omdat het veel minder van je spieren vergt dan sporten op het droge (NOC*NSF, 2012). In steeds meer gemeenten wordt echter het schoolzwemmen afgeschaft, waardoor kinderen minder in aanraking met de zwemsport komen (Mulier Instituut, 2013). Daarnaast bewegen kinderen te weinig en hebben er steeds meer overgewicht. Dit vergroot de kans op allerlei ziekten bij het ouder worden. Op korte termijn kan het ervoor zorgen dat kinderen een lage zelfwaardering hebben en hierdoor stress ervaren (CBS, 2015). Kinderen moeten daarom gestimuleerd worden om op jonge leeftijd al te gaan bewegen. In het beleidsplan van de KNZB (KNZB, 2014) zijn kinderen van 6 t/m 12 jaar daarom als speerpunt genomen. Er is voor deze groep gekozen omdat dit de leeftijd is waarop een kind een sportkeuze maakt. Door de KNZB zijn producten ontwikkeld om deze doelgroep kennis te laten maken met de zwemsport na het elementair zwemmen en ze het plezier in de zwemsport te laten ervaren. Zodat deze groep structureel blijft sporten, want kinderen die vroeg al veel met sport in aanraking komen, blijven langer sporten gedurende hun leven (SCP, 2014). De zwemsport is hier de juiste sport voor omdat iedereen al eens in aanraking is geweest met zwemmen, het onder water gewichtloos is en zo ook voor mensen met beperkingen te beoefenen en er in de zwemsport bijna geen blessures voorkomen. In de leeftijd 4 tot 8 jaar zouden kinderen vooral moeten kunnen spelen in de sport (Buisman & Middelkamp, 2001). In deze periode volgen bijna alle kinderen hun zwemlessen en halen het zwemdiploma. Hier draait het vooral om leren en wat minder om het plezier. Uit onderzoek (Van Straaten, 2009) blijkt dat plezier de belangrijkste factor is waarom kinderen voor de zwemsport kiezen. Daarnaast blijkt er een belangrijke rol voor ouders weggelegd; zij zijn niet alleen van invloed op het plezier en de motivatie van kinderen, maar ook direct op de sportkeuze van het kind. In de sport wordt succesvol gebruik gemaakt van de zogeheten ketenaanpak: mensen eerst laten kennismaken (boeien) en gedurende de periode daarna structureel aan het sporten brengen (binden). Op basis van bovenstaande uitgangspunten heeft de KNZB de interventie School & Zwemsport ontwikkeld. Oorzaken max 400 woorden Welke factoren veroorzaken het probleem of (mogelijk) risico? Klik hier als u tekst wilt invoeren. Let op: dit onderdeel hoeft niet ingevuld te worden voor erkenning op niveau Goed beschreven. Aan te pakken factoren max 200 woorden Welke factoren pakt de interventie aan en welke onder 1.2 benoemde (sub)doelen horen daarbij? Klik hier als u tekst wilt invoeren. Let op: dit onderdeel hoeft niet ingevuld te worden voor erkenning op niveau Goed beschreven. School & Zwemsport 14
Verantwoording max 1000 woorden Maak aannemelijk dat met deze aanpak ook daadwerkelijk de doelen bij deze doelgroep bereikt kunnen worden. Klik hier als u tekst wilt invoeren. Let op: dit onderdeel hoeft niet ingevuld te worden voor erkenning op niveau Goed beschreven. School & Zwemsport 15
4. Onderzoek 4.1 Onderzoek naar de uitvoering max 600 woorden Wat is op basis van het beschikbare onderzoek bekend over de uitvoering van de interventie? Beschrijf kort welke onderzoeken zijn gedaan en wat daarvan de uitkomsten waren. Stuur bij het indienen van het werkblad de volledige publicatie van ieder genoemd onderzoek mee. Beschrijf per onderzoek: a) De titel, auteurs, organisatie en jaar van uitgave (indien gepubliceerd) b) Het type onderzoek, de onderzoeksmethode en de omvang van het onderzoek c) Een samenvatting van de meest relevante uitkomsten met betrekking tot inzicht in de mate waarin activiteiten zijn uitgevoerd volgens plan, het bereik van de interventie, de waardering en ervaring van de uitvoerders en doelgroep, succes- en faalfactoren, en -indien beschikbaar- de uitvoerbaarheid, de randvoorwaarden en de omgevingsvariabelen. Bereik van de interventie: De interventie wordt binnen 70 scholen(gemeenschappen) en 100 sportverenigingen uitgevoerd. Deelnemers: - Swimstar: 625 kinderen per jaar - Sterrenplan: 1500 kinderen per jaar - Waterpolotoernooi: 2579 kinderen per jaar - Schoolzwemkampioenschappen: 9000 kinderen per jaar De waardering en ervaring van de uitvoerders en doelgroep: Van het lespakket; Alle waterratten opgelet zijn telefonisch naar aanleiding van gebruikersvragen (met zwemverenigingen) opmerkingen geregistreerd. Deze waren positief over de inhoud en opzet van het lespakket; alle Waterratten opgelet. De 25 organisaties (zwemverenigingen, zwembaden en een sportbedrijf) die Swimstar hebben gebruikt in de pilotperiode in 2012 zijn bevraagd met behulp van een vragenlijst en hebben positief gereageerd. Deze gebruikers vinden de materialen erg mooi en er is makkelijk mee te werken voor iedereen (KNZB, 2012). Daarnaast blijkt de doorstroom naar de vereniging hoog, zo is gebleken uit telefonisch contact. Het Sterrenplan is in 2011 geëvalueerd en aan de hand daarvan is er een nieuwe versie ontwikkeld waarvan de ervaringen positief zijn. Gebruikers krijgen positieve feedback over de certificaten en zijn zelf tevreden over de updates die er gedaan zijn. De twee extra te organiseren onderdelen worden allebei ervaren als leuke evenementen waar ieder kind een leuke dag heeft. De einddoelgroep is enthousiast over de verschillende onderdelen van de interventie, ze vinden de oefeningen erg leuk en zwemmen met veel plezier. Daarnaast vinden ze de materialen er erg leuk uitzien. Dit is de KNZB te weten gekomen door trainers te bevragen hoe kinderen het hebben ervaren. Succesfactoren: Door middel van vragenlijsten en bijeenkomsten met leerkrachten lichamelijke opvoeding, trainers, verenigingen en zwembadexploitanten zijn de ervaringen van de verschillende onderdelen achterhaald. Algemeen gezien blijkt de lokale coördinator een randvoorwaarde voor het goed uitvoeren van de interventie. Deze coördinator is het beste in staat om contact te leggen tussen de verschillende partijen, zoals school, zwembad en vereniging. Hieronder volgen de ervaringen per onderdeel: Onderdeel 1: Zwemmen in de klas Scholen zien dit vaak als mooie invulling voor een themaweek en verenigingen zien dit als mooie mogelijkheid om binnen de context school meer kinderen kennis te laten maken met de zwemsport. In 2011 is het onderdeel zwemmen in de klas herzien op basis van de ervaringen die er toen waren. Hierbij is de interventie tevens geschikt gemaakt voor het speciaal onderwijs. Onderdeel 2: Swimstar Verenigingen hebben positief gereageerd op dit traject. Zij zien dit als een goed en makkelijk handvat om School & Zwemsport 16
kinderen verder kennis te laten maken met de zwemsport en op die manier door te laten stromen naar vervolgaanbod in de vereniging. Zeker omdat Swimstar laagdrempelig is voor kinderen en het motiverend werkt dat de kinderen per les een sticker behalen, ze zullen tussentijds niet stoppen. Op dit moment zijn er nog geen redenen om het materiaal aan te passen. Extra onderdeel: Events (minipolotoernooi / schoolzwemkampioenschappen) Het blijkt uit ervaringen dat het erg succesvol is bij deze evenementen om niet op de traditionele manier de schoolkinderen te bereiken, maar via jeugdleden. Zij zijn dan de schakel om teams te formeren in hun eigen klas of school. Deelname aan een schoolevent valt of staat met enthousiasme van docenten en ouders en de lokale club heeft de KNZB ervaren tijdens bezoeken bij deze evenementen. Onderdeel 3: Sterrenplan Door middel van een bijeenkomst met pilotverenigingen is het Sterrenplan in 2011 geëvalueerd. Hieruit is naar voren gekomen dat verenigingen tevreden zijn over het product en dat het verenigingen goed ondersteuning biedt bij het samenstellen van lessen. Daarnaast blijken de certificaten motiverend te werken voor kinderen, ze willen er graag zoveel mogelijk behalen. 4.2 Onderzoek naar de behaalde effecten max 600 woorden Wat is op basis van het beschikbare onderzoek bekend over de behaalde effecten met de interventie? Beschrijf kort welke onderzoeken zijn gedaan en wat daarvan de uitkomsten waren. Stuur bij het indienen van het werkblad de volledige publicatie van iedere genoemde studie mee. Beschrijf per onderzoek: a) De titel, auteurs, organisatie en jaar van uitgave b) Het type onderzoek, de meetinstrumenten en de omvang van het onderzoek c) Een samenvatting van de meest relevante uitkomsten met betrekking tot het bereik van de interventie, de gevonden effecten en -indien beschikbaar- de door de doelgroep ervaren effectiviteit en de mate waarin de veronderstelde werkzame elementen daadwerkelijk zijn uitgevoerd. Klik hier als u tekst wilt invoeren. Let op: dit onderdeel (4.2) hoeft niet ingevuld te worden voor erkenning op de niveaus Goed beschreven en Goed onderbouwd. School & Zwemsport 17
5. Samenvatting Werkzame elementen Wat zijn de werkzame elementen van deze interventie waardoor de gestelde doelen bij de doelgroep gerealiseerd worden? Geef een puntsgewijs overzicht van de belangrijkste werkzame elementen van de interventie. Denk daarbij aan inhoudelijke en praktische elementen. Max 250 woorden Klik hier als u tekst wilt invoeren. Let op: dit onderdeel hoeft niet ingevuld te worden voor erkenning op niveau Goed beschreven. School & Zwemsport 18
6. Aangehaalde literatuur Maak een alfabetische lijst van alle in deze beschrijving aangehaalde literatuur en gebruik hiervoor de APAnormen (variant met kleine letters, zie aanwijzingen in de handleiding). - Buisman, A., Middelkamp, J. (2001). Jeugdsport: Een verhaal apart. Maarssen, Elsevier. - CBS (2015). Percentage kinderen met overgewicht, 2015, https://www.volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/overgewicht/cijfers-context/huidige-situatie#nodeovergewicht-kinderen - CBS (2016). Sportaccommodaties; inrichting en gebruik naar type accommodatie. 13-09-2016, http://statline.cbs.nl/statweb/publication/?vw=t&dm=slnl&pa=7193skcr&la=nl - KNZB (2012). Evaluatie Swimstar. Nieuwegein, KNZB. - KNZB (2014). Waterkracht monitoring. Nieuwegein, KNZB. - Mulier Instituut (2013). Zwemmen in Nederland. Utrecht, Arko Sports media. - NOC*NSF (2012). Sportersrmonitor; deel rapportage zwemmen. Arnhem. - SCP (2014). Rapportage sport 2014. Den Haag. - Van Straaten (2009). De jeugd heeft de toekomst - Onderzoek naar de invloeden en motieven die een rol spelen bij de doorstroming van jeugd in de sport. Utrecht, Universiteit Utrecht. School & Zwemsport 19
7. Praktijkvoorbeeld Beschrijf, indien beschikbaar, in max. 600 woorden een praktijkvoorbeeld van de uitvoering van de interventie: hoe was de situatie voor, tijdens en na de interventie? Klik hier als u tekst wilt invoeren. School & Zwemsport 20