Bedrijfsreportage tekst : NICOLE RIETMAN-REIJN foto s : NICOLE RIETMAN-REIJN & DIRK CAREMANS Hengstenhouderij Lauw van Vliet Selfsupporting familiebedrijf Als iemand de hengstenhouderij met de paplepel ingegoten heeft gekregen is dat Lauw van Vliet. Zijn vader had in Waddinxveen een ponyhengstenhouderij die hij combineerde met een varkensbedrijf. Sinds enkele decennia runt hij zijn eigen bedrijf in het Utrechtse IJsselstein en biedt hij diverse hengsten ter dekking aan. Vorige week verdiende de wereldkampioen Astrix het KWPNdekbrevet en hij wordt dit jaar geëxploiteerd door hengstenhouderij Lauw van Vliet. IDS08_P032 32 Als 16-jarige jongen ging Lauw werken bij de HBC-stal van Jan Schep. Iedere dag op de brommer van Waddinxveen naar Bergambacht. We trainden daar tuigpaarden en Schep had net zijn eerste rijpaardhengst Kompromis gekocht. Dat was allemaal nieuw voor mij en ik vond het geweldig. In 1986 vestigde Lauw zich zelfstandig op de boerderij in IJsselstein. Eerst samen met zijn broer, vanaf 1989 met zijn echtgenote Jenet. Samen bouwden zij het bedrijf uit tot wat het nu is. Een hengstenhouderij met gemiddeld tien hengsten en ruimte Met zijn echtgenote Jenet bouwde Lauw van Vliet het bedrijf in IJsselstein uit tot wat het nu is.
De hengstenhouderij vormt een belangrijke tak van het selfsupporting familiebedrijf, maar verder wordt er ook handel bedreven, jonge hengsten klaargemaakt voor de keuring en worden er tal van activiteiten georganiseerd zoals een veulenverkoopdag en de afstammelingenkeuring. voor vijftig paarden. Als nietsvermoedende bezoeker denk je eerst dat je routeplanner je de verkeerde kant heeft opgestuurd, maar dan doemt plotseling, midden in het bedrijventerrein van IJsselstein, de hengstenhouderij op. Ja, wij waren hier het eerst maar zo langzamerhand zijn we helemaal ingebouwd, aldus Jenet. Persoonlijk contact Lauw begon met een handjevol hengsten, waaronder de tuigpaardhengsten Wilhelmus en Allegro en de rijpaardhengsten Vico, Vasco, Aram en Vergilius. Dagelijks van maandag tot en met zaterdag ging ik met de hengsten op pad. Er werden drie routes gereden. Op maandag de eerste die dan op donderdag nog een keer gereden werd, op dinsdag en vrijdag een route en op woensdag en zaterdag één. Zo ging het in de tijd voor de KI. Er kwamen ook wel merries bij ons aan huis, maar dat waren meestal de paarden die moeilijk drachtig te krijgen waren en wat extra begeleiding van de dierenarts nodig hadden. Bracht dat voldoende op om van te leven? Nee, maar de hengsten waren ook niet onze enige bron van inkomsten. We maakten ook veel merries klaar voor de keuring en deden onderweg veel handel. Dat is trouwens niet erg veranderd. De hengstenhouderij vormt een belangrijke tak van het bedrijf, maar als je geen handel doet, draait de rest ook niet. Van het een komt het ander. Ik ga ook altijd zelf op pad om de merries te insemineren. Zo kom je handel tegen. Persoonlijk contact is heel belangrijk. Maar natuurlijk komen hier ook veel mensen met hun merries op stal. Was de overgang naar KI wat Lauw betreft alleen maar een vooruitgang of had het ook nadelen? Het was in het begin een beetje moeilijk om daarvoor de nodige cursussen te volgen. Toen ik dat eenmaal had gedaan en ermee aan de gang ging was het zowel voor ons als voor de hengsten fantastisch. Voor de hengsten maar ook voor de hengstenhouders is het veel minder belastend. De hengsten hoeven nu maar één keer per dag te dekken en de hengsten die een heel goede kwaliteit sperma hebben dekken om de dag. Jenet: En ze kunnen in de sport lopen, hoewel niet alle hengsten dat even makkelijk doen. Maar vóór de KI was dat in de zomer onmogelijk. Lauw: Bij de meeste ruiters waar de hengsten zijn ondergebracht is de accommodatie erop ingericht om de hengsten te kunnen laten dekken en sperma te vangen. De hengsten hoeven daar niet meer voor te reizen, wij moeten alleen naar de hengst toe. Bovendien is de markt door de KI veel groter geworden. De keuze voor de klant werd ruimer. We konden mensen van alles aanbieden en stuurden zelf ook sperma van onze hengsten overal naartoe. In de eerste jaren van de KI hadden we met Glendale in één seizoen ineens meer dan driehonderd dekkingen. Dat was wel een enorme ontwikkeling. Compleet pakket In de begintijd van zijn bedrijf reed Lauw zelf ook nog. Zo bracht hij een aantal hengsten uit in de hengstencompetitie. En daarnaast maakten we als service voor onze klanten tuigpaarden klaar voor de IBOP-proef. Daar werd ik bij geholpen door tuigpaardenman Egbert Emmink. Eigenlijk hadden we een heel compleet pakket binnen ons kleine bedrijf en dat hebben we nog steeds. De grootste verandering binnen het bedrijf is dat we in de begintijd hengsten huurden en dat we nu voornamelijk eigen hengsten hebben. We huren er nog steeds een aantal bij, maar alleen met huurhengsten werken is moeilijk. De meerwaarde van eigen hengsten moet komen uit de sport. Wat dat betreft hebben we geluk met Unaniem (Numero Uno x Passionava keur v.voltaire, fokker J. Sturkenboom, Schalkwijk). Die heb ik als veulen samen met dierenarts Hans van der Louw gekocht. Met Ben Schröder doet hij het nu fantastisch. Hij loopt nu op zijn tiende Grand Prix en was in Amsterdam vijfde in de Grote Prijs. In het Franse Vidauban won hij het 1.50m en werd hij vijfde in de Grote Prijs. BWG Stables is inmiddels voor een derde deel eigenaar geworden. Dat zijn hele mooie dingen, maar daar moet je het ook wel van hebben wil je een boterham kunnen verdienen in dit vak. Daarnaast zijn er meer dan genoeg hengsten waar je net zoveel geld en tijd in investeert en die net IDS08_P033 33 33
tegen dat niveau aan blijven hikken. Dan moet je óf op tijd verkopen, óf zo n hengst moet super fokken en dan kun je hem houden. Voor Unaniem heeft Lauw besloten dat de sport voorlopig voorrang moet krijgen en dat met diepvriessperma gewerkt wordt. Dat kan ook. Hij bevrucht heel goed. Als dat niet zo zou zijn dan zou je er misschien voor moeten kiezen om hem een paar maanden per jaar uit de sport te halen, maar dat is niet het geval. Toch zullen er merriehouders zijn die hun merries liever niet met diepvriessperma insemineren. Hoe gaat Lauw daarmee om? Moeten die fokkers dan maar voor een andere hengst kiezen? Het klopt dat er merriehouders zijn die geen diepvriessperma willen, maar dat worden er wel steeds minder. Het is ook gewoon gebleken dat het bij Unaniem eigenlijk niet uitmaakt. Ook bij oudere merries niet. Maar die merries moet je natuurlijk wel heel goed begeleiden. Dat is belangrijk. Maar dat geldt niet alleen voor oudere merries. Tot het gaatje Lauw gaf al aan dat de handel een belangrijke tak is van zijn bedrijf. Ieder jaar koop ik ongeveer twintig hengstveulens of ik hou ze samen met de fokkers. Die hengstveulens fok ik op tot ze tweeënhalf jaar oud zijn. De besten gaan naar de hengstenkeuring. Unaniem, Upperclass en Undercover komen uit de eigen opfok en werden in één jaar goedgekeurd. Er was nog een vierde, maar die viel op het allerlaatste moment af. Dat was een topjaar. Wat niet naar de hengstenkeuring gaat wordt verkocht. Maar dat verkopen is nu wel wat moeilijker geworden. Tot een paar jaar terug werden de tweeënhalf jarigen redelijk makkelijk verkocht, nu moeten ze eerst opgeleid worden. Naast veulens koopt Lauw ook jonge paarden met het oog op de hengstenkeuring. Valdez (Houston x Oase keur v.jazz, fokker A.B. van de Wal in Boyl) kocht ik tijdens de eerste bezichtiging op de hengstenkeuring. Ik heb hem later doorverkocht aan Broere. Jenet: Ik vond dat best een moeilijke beslissing. Soms weet je niet wat je moet doen en welk risico je nog wilt lopen. Dan heb je eindelijk een hengst goedgekeurd gekregen die ook nog verrichtingskampioen is en dan moet je zo n beslissing nemen. Wat dat betreft is Lauw meer een handelsman. Lauw: Met Broere hadden we al een heel goede samenwerking, hij heeft goed voor de hengst betaald en ik had er gewoon een goed gevoel bij. Ik had wel heel stoer kunnen doen en de hengst kunnen houden, maar het risico was op dat moment te groot. En hij doet het nu heel goed. Hij loopt met Kirsten Beckers ZZ-Zwaar en hij fokt fantastisch. Van de eerste twintig merries die op de keuring zijn geweest zijn er dertien ster geworden. Dus dat is super. Hij geeft paarden die goed kunnen lopen met een goed achterbeengebruik. Maar er is één hengst waarbij ik het gevoel heb dat ik echt tot het gaatje ga en dat ik hem houd tot mijn ongelijk bewezen is. En dat is Unaniem. Die vond ik van het begin af aan speciaal. Die had in mijn ogen iets. Maar dat het zo uit zou pakken als nu had ik van tevoren ook niet kunnen bedenken. Er wordt nu ook wel wat druk op me uitgeoefend om te verkopen, maar ik wacht daar echt zo lang mogelijk mee. Passende hengst De tienjarige BMC Unaniem was in Amsterdam vijfde in de Grote Prijs en succesvol in het Franse Vidauban. Lauw: Die vond ik van het begin af aan speciaal, maar dat het zo uit zou pakken als nu had ik van tevoren ook niet kunnen bedenken. Er wordt nu ook wel wat druk op me uitgeoefend om te verkopen, maar ik wacht daar echt zo lang mogelijk mee. 34 Hengstenhouderij Lauw van Vliet werkt op dit moment met tien hengsten. Deels van hemzelf en deels gehuurd. Maar als een klant een andere hengst wil gebruiken dan kan dat ook. Je wilt je klanten altijd zo goed mogelijk bedienen. Natuurlijk adviseer ik daar wel bij de hengstenkeuze en probeer ik wat te sturen, maar je moet daar wel wat voorzichtig mee zijn. Iedereen heeft zo z n eigen ideeën en dat is ook goed. Als hengstenhouder heb je een adviserende taak, maar als je goed hebt aangegeven waarom je wel of niet achter een bepaalde hengstenkeuze staat moet je er in mijn ogen mee stoppen. Daarnaast probeer ik ook om altijd hengsten te hebben die bij mijn klantenbestand passen. Veel mensen van mijn klantenkring hebben nu merries van Unaniem, daar moet ik wel een passende hengst voor hebben. Inmiddels heb ik een paar combinaties gemaakt van Astrello en Unaniem en ik denk dat dat heel goed uitpakt. Astrello brengt precies wat we op dit moment nodig hebben, namelijk bloed. IDS08_P034 34
Wereldkampioen Astrix verdiende begin deze maand zijn dekbrevet (zie het rapport elders in deze In de Strengen) en is daarmee toegevoegd aan de hengsten die Lauw van Vliet aanbiedt. Want we kunnen als KWPN wel blijven roepen dat mensen volbloeden moeten gebruiken, maar dat willen ze niet. En toch zijn er best goede volbloeds. Een hengst als Roven xx heeft al hele goede springpaarden gegeven, maar hij dekt maar heel weinig. Hij krijgt de kans niet. Dus moeten we zoeken naar en gebruik maken van hengsten die bloed hebben. Goed gemanaged De tuigpaardfokkerij is voor Van Vliet verleden tijd. Toen we nog tuigpaardhengsten hadden, gingen we ieder jaar als service met zo n vijfentwintig tot dertig veulens van onze klanten naar de markt in Zuidlaren om de veulens te verkopen. Nu houden we ieder jaar een verkoopdag voor alle rijpaardveulens van onze klanten. En dat loopt goed. Een andere dienst die Van Vliet aan zijn klanten kan verlenen is het zadelmak maken. Heeft Lauw een voorkeur voor spring- of dressuurpaarden? Mijn voorkeur gaat uit naar springpaarden. Ik vind de springsport het eerlijkst. Ik heb wat moeite met de beoordeling van de dressuur, maar eigen- Lauw van Vliet met een jonge Unaniem x Burggraaf waar hij hoge verwachtingen van heeft. lijk hou ik gewoon van een mooi paard. Als ik een mooi dressuurpaard zie dat geweldig kan lopen, dan ben ik ook enthousiast. Maar springen is meer mijn ding. Toch speelt de dressuurpaardenfokkerij een behoorlijke rol in de hengstenhouderij van Van Vliet. Jazeker. Maar het is wel heel moeilijk om goede dressuurhengsten te vinden. Ik heb nu van Zekveld en van Broere een aantal dressuurhengsten gehuurd en dat zijn mensen die nog best bereid zijn om in goede hengsten te investeren. Maar het is heel moeilijk om ze te vinden. Ook al vanwege de bloedvoering. Jenet: Wat Lauw het leukste vindt, is het opleiden van de jonge springhengsten. Lauw: Ja, en daar is Unaniem een goed voorbeeld van. Daar heb ik in de begintijd heel veel kilometers mee gemaakt. Zeker twee keer in de maand gingen we met hem op concours om hem ervaring op te laten doen. Hij stond hier lekker thuis, werd dressuurmatig door een amazone gereden en één of twee keer in de week trainde Richard Kapteyn hem. Richard heeft Unaniem opgeleid totdat Ben hem over- nam. Als ik er dan zo bij betrokken ben, heb ik er ook het beste gevoel bij. Toen Lauw Unaniem bij Schröder bracht, had hij een beetje het gevoel z n kindje kwijt te zijn. Ja, maar BWG Stables is een topbedrijf. En daar wordt ongelooflijk goed gemanaged. De groom heeft regelmatig contact met ons en de Schröders hebben zelf ook in de hengst geïnvesteerd. In een mooiere situatie kun je niet terecht komen. Jenet geeft als voorbeeld van goed management de wedstrijd in Italië waar Unaniem een aantal weken geleden zou starten. Ik zag op de uitslagenlijsten dat Unaniem niet gesprongen had, dus ik belde om te vragen wat er aan de hand was. Toen bleek dat het terrein zo slecht was dat ze weer naar huis kwamen. Ben vond het niet verantwoord om te starten. Maar niet alleen Ben. Er waren meer stallen die er zo over dachten. De hele reis naar Italië was voor niks gemaakt. Lauw: Ik hoef er dus helemaal niet over in te zitten dat dat paard niet goed gemanaged wordt. Er wordt goed over nagedacht waar de hengst moet lopen, dat is gewoon super. Dit is de ideale situatie. IDS08_P035 35 35 15-04-11 10:23
Houston-zoon Valdez kocht Lauw tijdens de eerste bezichtiging op de hengstenkeuring, later verkocht hij hem door aan Stoeterij Broere. De hengst loopt succesvol in het ZZ-Zwaar onder Kirsten Beckers: dit jaar wonnen ze al proeven in Uden, Roosendaal, Lisse, Laag-Soeren en Maasdijk, vorige maand werden ze vierde op het KNHSIndoorkampioenschap. Selfsupporting Hengstenhouderij Lauw van Vliet is een echt familiebedrijf, waarin Lauw graag alle touwtjes zelf stevig in de handen houdt. Er zijn geen mensen in loondienst. Het bedrijf is helemaal selfsupporting. Dochter Anne (19) rijdt drie paarden en er is een vriendin die voor haar eigen plezier ook drie paarden bijhoudt. Ook dochter Colet (14) is in de paarden geïnteresseerd en springt sinds tweeënhalf jaar succesvol mee bij de pony s. Zoon Lauwrens (17) heeft andere interesses en keept bij de plaatselijke voetbalvereniging. Af en toe biedt een stagiaire de helpende hand. In de zomermaanden is alles gefocust op de dekkerij. Lauw: s Morgens vertrek ik eerst naar Schijndel om sperma te vangen van Westenwind en de Wereldkampioen Astrix. Astrix heeft het verkort verrichtingsonderzoek met succes doorlopen en is nu ook goedgekeurd bij het KWPN. Als van alle hengsten het sperma er is wordt dat door Jenet in het laboratorium hier op het bedrijf verwerkt. Om acht uur is de dierenarts er. Onze klanten kunnen dan met hun merries komen. Daar hoeven ze niet voor te bellen, elke ochtend kunnen ze hier terecht. Ik ben daarbij, help de dierenarts waar nodig en loop met het schouwhengstje rond. Na het dekseizoen zijn er ook de afstammelingenkeuringen wat voor Lauw een behoorlijk arbeidsintensieve gebeurtenis is en het dekseizoen wordt afgesloten met de verkoopdag, waarop klanten hun veulentjes kunnen aanbieden. Lauw: De veulentjes komen hier en worden twee aan twee op stal gezet. Mensen kunnen rustig langs de boxen lopen. Als ze een veulen willen zien bewegen dan kan dat. Het is allemaal gemoedelijker dan op een veiling. Het is een verkooppresentatie waarbij we de fokker en de klant bij elkaar proberen te brengen. Het is een service die enorm wordt gewaardeerd. Daarna volgt de periode waarin de jonge hengsten worden klaargemaakt voor de hengstenkeuring. Lauw: Dat doe ik ook voor andere mensen. Ik ben altijd met ongeveer tien hengsten bezig. Daar heb ik echt een dagtaak aan. Je moet het ook gewoon goed doen, anders heeft het geen zin. Maar ik vind dat geweldig om te doen. Ik vind het alleen soms wel eens jammer hoe het er dan aan toe gaat op de keuring. Ik denk wel eens dat het goed zou zijn om er een paar hengsten meer bij te nemen en wat opener te zijn naar de opfokkers toe. Ik heb wel eens tegen Arie Hamoen het idee geopperd om de opfokkers ieder jaar één hengst waar ze zelf echt in geloven naar de verrichtingen te laten sturen. Als dat twee of drie keer mislukt kun je tegen zo n opfokker zeggen dat hij het niet goed ziet. Maar ik ben ervan overtuigd dat als je dat doet, dat daar kwaliteit uit komt. Jenet: Wat ik graag zou zien is dat er standaard van iedere jonge hengst één of twee nakomelingen worden uitgezocht. Ik wil niet zeggen dat ze ook goedgekeurd moeten worden, maar het geeft wel informatie. En hoe eerder je die informatie hebt, hoe beter het is. Lauw: Wat ruimer aanwijzen zou ik dus een goede zaak vinden. Maar aan de andere kant zou het ook goed zijn wanneer na het opgeven van de hengsten voor de hengstenkeuring een aantal hengstenhouders al een briefje krijgt, waarin wordt aangegeven dat hun hengst qua bloedvoering niet interessant genoeg is. Dat scheelt veel kosten en frustratie en het is wat klantvriendelijker. Na de periode van de hengstenkeuring maakt de familie Van Vliet zich weer op voor het dekseizoen. Jenet: Onze jongen paarden gaan naar het land. Dat kan niet hier, we hebben zelf te weinig weiland, maar ze blijven wel allemaal in de buurt. Lauw wil ze heel graag zelf in de gaten kunnen houden. Dan worden de stallen schoongemaakt en daarna kunnen de merries weer komen. Als het dekseizoen begint wordt het in het hoofd van Lauw ook weer voorjaar. Meer samenwerken Lauw zou graag zien dat hengstenhouders die een bedrijf hebben in de orde van grootte als dat van hemzelf meer met elkaar gingen samenwerken. Samen investeren in goede hengsten zou een goede zaak zijn. Om dat alleen te doen is bijna onmogelijk. Ik ben ook heel blij met een hengst als Carrera (Larino x Contender) die we samen met Gebr. van Manen in Ede hebben kunnen kopen. Op die manier kun je meedoen en heb je kwaliteit te bieden. Ik vind dat dat te weinig gebeurt. Meer samenwerking tussen de kleine hengstenhouders als wij zou in mijn ogen ideaal zijn. Zodat de hele goede hengsten niet alleen bij de grote hengstenhouders staan. Lachend: Hoewel de allerbeste sowieso hier staat en dat is Unaniem. IDS08_P037 37 37 15-04-11 10:23