Gemeente Valkenswaard Uitkomsten controle en overige informatie 2013 Rapportage aan de gemeenteraad
Ernst & Young Accountants LLP Prof.Dr.Dorgelolaan 12 5613 AM Eindhoven Postbus 455 5600 AL Eindhoven +31 88 407 10 00 +31 88 407 48 01 ey.com Gemeenteraad van de gemeente Valkenswaard T.a.v. de heer W. Weterings Postbus 10100 5550 GA VALKENSWAARD Eindhoven, 10 april 2014 Uitkomsten controle en overige informatie 2013 9J28GC/SD/kvs/29378857 Behandeld door: drs. S.H. Dijkman RA Geachte leden van de raad, Het doet ons genoegen u verslag uit te brengen omtrent de uitkomsten van onze accountantscontrole van de jaarrekening van de gemeente Valkenswaard. Wij willen u over de volgende onderwerpen informeren: Uitkomsten Kwaliteit beheersorganisatie Wensen en aandachtspunten Wij hebben de kernpunten van ons verslag opgenomen in het hoofdstuk Kernpunten. De mogelijkheid om een open en eerlijke dialoog met u als lid van de gemeenteraad te voeren, vormt een essentieel onderdeel van het, evenals van de algehele corporate governance. Wij waarderen deze mogelijkheid om de inzichten die uit onze controle voortkomen met u te kunnen delen. Het concept van dit verslag is d.d. 1 april 2014 besproken met de adjunct directeur, de controller en de coördinator P&C. Een afschrift van dit verslag is toegezonden aan het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Valkenswaard. Onze controle is gericht op het vormen van een oordeel omtrent de jaarrekening over 2013. Bij de uitvoering van onze controle ondervinden wij de volledige medewerking en ondersteuning van de medewerkers van de gemeente Valkenswaard. Ernst & Young Accountants LLP is een limited liability partnership opgericht naar het recht van Engeland en Wales en geregistreerd bij Companies House onder registratienummer OC335594. In relatie tot Ernst & Young Accountants LLP wordt de term partner gebruikt voor een (vertegenwoordiger van een) vennoot van Ernst & Young Accountants LLP. Ernst & Young Accountants LLP is statutair gevestigd te Lambeth Palace Road 1, London SE1 7EU, Verenigd Koninkrijk, heeft haar hoofdvestiging aan Boompjes 258, 3011 XZ Rotterdam, Nederland en is geregistreerd bij de Kamer van Koophandel Rotterdam onder nummer 24432944. Op onze werkzaamheden zijn algemene voorwaarden van toepassing, waarin een beperking van de aansprakelijkheid is opgenomen.
Pagina 2 Wij stellen het op prijs een en ander persoonlijk toe te lichten of eventuele vragen omtrent deze of andere met de controle verband houdende zaken te beantwoorden. Hoogachtend, Ernst & Young Accountants LLP drs. M.H. de Hair RA
Inhoudsopgave Kernpunten 4 Kernpunten uit onze rapportage 5 Uitkomsten 9 Conclusie van de controle 10 Onze analyse van het resultaat 2013 11 Grondslagen van financiële verslaggeving 15 Aandachtsgebieden en bevindingen in de controle 16 29 Onafhankelijkheid 30 Ons 31 1. SiSa-bijlage Totaal aantal pagina s in dit rapport: 36 Kwaliteit beheersorganisatie 24 Interne beheersmaatregelen 25 Rechtmatigheidsbeheer 27
Kernpunten
Kernpunten uit onze rapportage Pagina 5 Kernpunten De kernpunten uit onze rapportage kunnen als volgt worden samengevat Uitkomsten Conclusie van onze controle De jaarrekening is rechtmatig Geen bevindingen ten aanzien van de SiSa-bijlage Belangrijkste controleverschillen Na afronding van de resterende werkzaamheden, zijn wij voornemens een goedkeurende controleverklaring te verstrekken bij de jaarrekening 2013. Dit betekent dat het jaarverslag en de jaarrekening 2013 zijn ingericht in overeenstemming met het BBV en de in de programmarekening opgenomen balans en toelichting en rekening van baten en lasten een getrouwe weergave zijn van de financiële positie en baten en lasten van de gemeente Valkenswaard. Er resteren geen ongecorrigeerde controleverschillen of materiële herrubriceringen voor de jaarrekening 2013. De gecorrigeerde controleverschillen hebben wij toegelicht in dit verslag. Wij zijn voornemens om bij de jaarrekening van de gemeente Valkenswaard een goedkeurende verklaring af te geven met betrekking tot de rechtmatigheid. Dit betekent dat de baten en lasten en balansmutaties in de jaarrekening 2013 in overeenstemming zijn met de relevante wet- en regelgeving. Wij hebben de in de SiSa-bijlage van de jaarrekening genoemde specifieke uitkeringen gecontroleerd met inachtneming van de Nota verwachtingen accountantscontrole 2013. Op grond van ons onderzoek hebben wij bij uw specifieke uitkeringen geen fouten en/of onzekerheden geconstateerd die de voor SiSa geldende rapporteringstolerantie overschrijden. Wij hebben een aantal controleverschillen geconstateerd. Deze hebben wij in dit verslag nader toegelicht.
Kernpunten uit onze rapportage Pagina 6 Kernpunten De kernpunten uit onze rapportage kunnen als volgt worden samengevat Uitkomsten Kwaliteit beheersorganisatie Financiële positie/kwaliteit van het resultaat Waardering grondexploitatie kent hoge mate van schattingsonzekerheid Rechtmatigheid Interne beheersmaatregelen De financiële positie van de gemeente Valkenswaard is afgelopen jaar verslechterd. Het resultaat vóór bestemming bedraagt 1,6 miljoen negatief waardoor het eigen vermogen is afgenomen naar 47,4 miljoen. Ook het solvabiliteitsratio is gedaald, van 44,2% naar 42,1%. Dit percentage indiceert een gezonde vermogenspositie. Het berekende risicoprofiel stijgt van 4,7 miljoen per jaareinde 2012 naar 5,2 miljoen per jaareinde 2013. Mede gezien de trend in bovenstaande kengetallen achten wij het noodzakelijk dat, zeker gezien de ontwikkelingen die op de gemeente Valkenswaard afkomen in combinatie met de investeringsplannen, ook de komende jaren sterk wordt gestuurd op verdere versterking van de financiële positie. De gemeente Valkenswaard heeft in 2013 op grondige wijze de realiteitsgehaltes van de grondexploitaties beoordeeld. Hiertoe zijn diverse externe onderzoeken uitgevoerd, zoals een analyse van de woningmarkt, de marktconformiteit van de grondprijzen, taxaties van diverse percelen en een grondige actualisatie van de grondexploitaties per 31 december. Uit de actualisatie komt een additionele last naar voren van 0,9 miljoen. De waardering van de grondexploitaties blijft sterk afhankelijk van inschattingen van het college van toekomstige kosten en opbrengsten. Met name met betrekking tot de verwachte eindwaarden van de majeure projecten Dommelkwartier en Lage Heide kunnen zich nog materiële afwijkingen voordoen. Wel achten wij de huidige waardering op dit moment juist. Door de gemeente Valkenswaard is verbijzonderde interne controle uitgevoerd. Wij maken ten behoeve van onze controlewerkzaamheden gebruik van de uitkomsten van deze werkzaamheden. Wij merken op dat gemeente Valkenswaard in 2013 de verbijzonderde interne controle door de eigen organisatie heeft laten uitvoeren. Wij achten dit een stimulans voor de toename van het zelfcontrolerend vermogen van de organisatie. In onze managementletter d.d. 28 november 2013 hebben wij onze bevindingen gerapporteerd inzake de interne beheersmaatregelen. Aanvullend hierop vragen wij de aandacht van het college voor een aantal verbeterpunten, welke wij hebben gesignaleerd in het financiële afsluitproces.
Kernpunten uit onze rapportage Pagina 7 Kernpunten De kernpunten uit onze rapportage kunnen als volgt worden samengevat Bestuurlijke aandachtspunten Onze visie op 2014 Op basis van onze controle zijn wij voornemens om een goedkeurende controleverklaring bij de jaarrekening 2013 af te geven. Naast onze certificerende functie hebben wij, vanuit onze natuurlijke adviesfunctie, de gemeente Valkenswaard het afgelopen jaar over tal van onderwerpen geïnformeerd. Voor het komende jaar vinden wij het, gelet op het voorgaande, belangrijk dat de gemeente Valkenswaard prioriteit geeft aan de volgende onderwerpen/bevindingen/adviezen: Grondexploitaties Ondanks het feit dat er tekenen van herstel in de woningmarkt waar te nemen zijn, blijven gemeenten problemen ondervinden van de stagnatie in de vastgoed en woningmarkt. Uw gemeente heeft voor 19,2 miljoen aan grondexploitaties op haar balans geactiveerd. Wij hebben tijdens onze controle vastgesteld dat deze waardering materieel juist is. Wij benadrukken echter wel dat gezien de onzekerheden in de markt en de project specifieke risico s het noodzakelijk blijft om de grondexploitaties zeer nauwgezet te blijven volgen. Voor de gemeente Valkenswaard spelen met name voor de projecten Lage Heide en Dommelkwartier dergelijke risico s. Vanaf pagina 15 gaan wij nader in op uw grondpositie. Rijksbezuinigingen De verwachting is dat per 1 januari 2015 de decentralisaties met betrekking tot de begeleiding en persoonlijke verzorging, de jeugdzorg en de Participatiewet van kracht worden. Hierdoor komen er een groot aantal nieuwe taken op uw gemeente af. Enerzijds moeten deze taken organisatorisch vormgegeven worden, anderzijds moet hier een initiële begroting voor opgesteld worden. Wij stellen vast dat de (gevolgen van de) decentralisaties door de gemeente Valkenswaard hoofdzakelijk in regionaal (21 SRE-gemeenten) en subregionaal verband (GR A2-gemeenten) opgepakt worden. In GR A2-verband is één projectstructuur voor de drie decentralisaties ingesteld. Dit houdt in dat de drie deelnemende gemeenten (Valkenswaard, Cranendonck en Heeze-Leende) nauw samenwerken. Voor elk van de drie decentralisaties is een aparte werkgroep gevormd. Daarnaast vindt er op bepaalde thema s en onderdelen afstemming plaats tussen de drie decentralisaties (werkgroepen).
Kernpunten uit onze rapportage Pagina 8 Kernpunten De kernpunten uit onze rapportage kunnen als volgt worden samengevat Bestuurlijke aandachtspunten Bestuurlijke aandachtspunten Onze visie op 2014 Samenwerking A2 Ten aanzien van de Participatiewet en Jeugdwet wordt ook samengewerkt in regionaal verband (21 SRE-gemeenten). In de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing in de jaarstukken zijn de risico s van de decentralisaties benoemd en, op grond van globale aannames, gekwantificeerd op een bedrag van 0,7 miljoen. Concluderend stellen wij vast dat de gemeente Valkenswaard, samen met de andere regiogemeenten, het onderwerp hoog op de agenda heeft staan. De gemeente Valkenswaard maakt samen met de gemeenten Cranendonck en Heeze-Leende onderdeel uit van GR Samenwerking A2-gemeenten, welke per 1 april 2012 formeel is opgericht. Binnen deze gemeenschappelijke regeling zijn de processen Werk & Inkomen, Informatie & Automatisering en Juridische Zaken ondergebracht. Het is bij dergelijke samenwerkingsverbanden van belang dat duidelijke afspraken gemaakt worden over rapportage, verantwoording en controle. Dit is momenteel een ontwikkeltraject, welke ook de komende jaren nog aandacht vraagt.
Uitkomsten
Conclusie van de controle Pagina 10 Uitkomsten Controleverklaring Wij zijn voornemens om na afronding van onze laatste werkzaamheden een goedkeurende controleverklaring bij de jaarrekening van de gemeente Valkenswaard over het boekjaar geëindigd op 31 december 2013 te verstrekken. In deze verklaring bevestigen wij dat de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de grootte en de samenstelling van zowel de baten en lasten over 2013 als van de activa en passiva per 31 december 2013 in overeenstemming met het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV). Voorts zijn wij van oordeel dat de in deze jaarrekening verantwoorde baten en lasten, alsmede de balansmutaties over 2013 in alle van materieel belang zijnde aspecten rechtmatig tot stand zijn gekomen in overeenstemming met de begroting en met de relevante wet- en regelgeving, waaronder gemeentelijke verordeningen. Wij hebben de in de SiSa-bijlage van de jaarrekening genoemde specifieke uitkeringen gecontroleerd met inachtneming van de Nota verwachtingen accountantscontrole 2013. Op grond van ons onderzoek hebben wij bij uw specifieke uitkeringen geen fouten en/of onzekerheden geconstateerd die de voor SiSa geldende rapporteringstolerantie overschrijden. De jaarrekening en het jaarverslag dienen te worden opgemaakt in overeenstemming met het BBV. Wij hebben vastgesteld dat de jaarrekening 2013 van uw gemeente geen materiële afwijkingen vertoont ten opzichte van de voorschriften van het BBV. Daarnaast is door ons nagegaan of het jaarverslag de minimale wettelijk voorgeschreven informatie bevat en of de inhoud van dit verslag geen tegenstrijdigheden bevat met de door ons gecontroleerde jaarrekening. Wij hebben vastgesteld dat de inhoud van het jaarverslag niet strijdig is met de jaarrekening. Wij zijn er bij ons oordeel van uitgegaan dat de raad de nu overlegde jaarrekening ongewijzigd vaststelt. Indien er nog wijzigingen worden aangebracht in de definitieve vorm van de jaarrekening dienen wij deze te beoordelen alvorens onze controleverklaring hierbij opgenomen mag worden.
Onze analyse van het resultaat 2013 Uitkomsten Pagina 11 Voordelig resultaat nader besproken Het saldo van baten en lasten (na bestemming) over het jaar 2013 bedraagt 3,8 miljoen voordelig ten opzichte van een begroot sluitend saldo van 0. Het resultaat over 2013 ten opzichte van de gewijzigde begroting kan als volgt worden weergegeven. Bedragen x 1.000 Totale lasten Totale baten Gewijzigde begroting 79.453 75.309 Rekening 2013 71.305 69.701 Afwijking 8.148 (5.608) Uw begrotingsbeheer Het positieve resultaat na bestemming ter hoogte van 3,8 miljoen positief is het gevolg van onttrekkingen aan reserves. Het resultaat vóór bestemming bedraagt 1,6 miljoen negatief, waarna 5,5 miljoen is onttrokken aan bestemmingsreserves. In het resultaat vóór bestemming zijn relatief grote afwijkingen zichtbaar binnen programma 2 (Werken), programma 4 Welzijn en programma 5 bestuur. Het voordeel op het resultaat vóór bestemming op programma 2 Werken bedraagt 1,2 miljoen. Dit is met name gerealiseerd op Werk en Inkomen, waarbij is overgehouden op het BUIG-budget. Hier levert het door het rijk toegepaste verdeelmodel Valkenswaard een voordeel op. Resultaat vóór bestemming Mutaties in reserve Resultaat na bestemming (4.144) (1.604) 2.540 4.144 5,453 1.309 0 3.849 3.849 Het voordeel op het resultaat vóór bestemming op programma 4 Welzijn bedraagt 0,4 miljoen. Dit betreft onder andere een voordeel op de uitvoering van de schuldhulpverlening ( 0,2 miljoen) en een voordeel op jeugd- en jongerenwerk ( 0,1 miljoen). Het voordeel op het resultaat vóór bestemming op programma 5 Bestuur en organisatie bedraagt 0,6 miljoen. Dit betreft onder andere de verwerking van de HNG-vordering van 1,9 miljoen en een storting in de voorziening APPA ter hoogte van 1,3 miljoen. De lasten en baten exclusief mutaties in de reserves wijken aanzienlijk af ten opzichte van de gewijzigde begroting (onderschrijding lasten van 8,1 miljoen), onderschrijding baten 5,1 miljoen. Dit betreft met name het programma 4 Welzijn het product maatschappelijke ondersteuning. Dit betreft met name begrote lasten en baten van de decentralisaties, welke niet tot uitvoering zijn gekomen.
Onze analyse van het resultaat 2013 Pagina 12 Uitkomsten Analyse van de financiële positie Op basis van een aantal kengetallen constateren wij dat de financiële positie van de gemeente Valkenswaard in 2013 verslechterd is als gevolg van het negatieve resultaat voor bestemming van 1,6 miljoen. De solvabiliteit, gedefinieerd als eigen vermogen als percentage van het balanstotaal, daalt van 44,8% op jaareinde 2011 naar 44,2% per jaareinde 2012 en naar 42,1% per jaareinde 2013. De vaste schulden zijn vanaf jaareinde 2012 toegenomen van 39,6 miljoen naar 41,6 miljoen. Hoewel een dalende trend waarneembaar is, beschikt gemeente Valkenswaard op balansdatum over een gezonde financiële positie. Uit uw meerjaren (investerings)prognoses blijkt dat uw vermogen in de toekomst zal dalen als gevolg van de ingezette investeringen. Wij adviseren u ook in de toekomst de gezondheid van uw financierings- en vermogenspositie te bewaken. Eigen vermogen neemt af Het eigen vermogen, inclusief het resultaat na bestemming, bedraagt per jaareinde 2013 volgens de jaarrekening 47,4 miljoen en heeft zich vanaf 2011 als volgt ontwikkeld. 60.000 50.000 40.000 30.000 20.000 Bedragen x 1.000 Van de totale reserves ter hoogte van 43,6 miljoen is 11,9 miljoen opgenomen als algemene reserve. Het saldo van deze reserve is ten opzichte van 2012 gedaald met 3 miljoen. Per saldo is gedurende 2013 5,5 miljoen onttrokken aan de reserves. Deze onttrekking (ten gunste van het resultaat) vormt samen met het resultaat voor bestemming ( 1,6 miljoen negatief) het resultaat na bestemming van 3,8 miljoen positief. Kwaliteit van het resultaat Het resultaat vóór bestemming is beïnvloed door een aantal incidentele baten en lasten. De gemeente Valkenswaard heeft hieromtrent een overzicht opgenomen in de jaarrekening. Op basis van het overzicht van baten en lasten constateren wij dat zich per saldo 0,3 miljoen incidentele baten hebben voorgedaan. De belangrijkste betreffen: Opgenomen vordering HNG (ten gunste van financiële vaste activa), betreft een bate van 1,9 miljoen. Afsluiten van een aantal complexen met een positief resultaat betreft baten van 0,3 miljoen. Afwaardering verspreid liggende gronden betreft last van 0,8 miljoen. Afwaardering en dotaties aan voorziening verliesgevende grondexploitaties betreffen een last van 0,3 miljoen. Tevens noemen wij de storting in de voorziening APPA ter hoogte van 1,3 miljoen, welke in 2013 is gerealiseerd. 10.000 0 2011 2012 2013 Algemene reserve Bestemmingsreserve Saldo exploitatie
Onze analyse van het resultaat 2013 Pagina 13 Uitkomsten Financiering De gemeente Valkenswaard financiert haar activiteiten deels door leningen aan te trekken bij externe financiers. Deze vaste schulden stijgen in 2013 licht van 39,5 miljoen naar 41,5 miljoen. Dit is het gevolg van ontvangen aflossingen ter hoogte van 6,9 miljoen, terwijl er voor 8,8 miljoen aan nieuwe langlopende leningen zijn afgesloten. De nieuwe leningen betreffen: 6 miljoen bij de BNG met een looptijd van tien jaar met een rente van 1,98%. 2,8 miljoen bij de BNG met een looptijd van tien jaar met een rente van 1,92%. Door het afsluiten van bovenstaande geldleningen daalt het gemiddelde rentepercentage verder. De daadwerkelijk betaalde rente over 2013 bedraagt 1,4 miljoen. De omslagrente, welke intern doorbelast wordt, bedraagt 4% en cumuleert tot 4,9 miljoen. Het renteresultaat, betreffende het verschil tussen de werkelijke rentelasten en de op basis van de omslagrente doorbelaste rentelasten bedraagt derhalve 3,5 miljoen (was 3,3 miljoen over 2012). Wij benadrukken dat dit een fictief resultaat betreft. Per saldo zit deze post resultaatneutraal in de programmarekening. Voor een nadere beschouwing ten aanzien van uw financieringspositie verwijzen wij u naar de paragraaf Financiering van de jaarrekening 2013. Hierin is tevens opgenomen dat de kasgeldlimiet en de rente risiconorm niet zijn overschreden in 2013. Risicobeheersing In het jaarverslag is onder andere de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing opgenomen, welke informatie bevat over de weerstandscapaciteit, de risico s en het beleid dat hieromtrent gedurende 2013 gevoerd is. Ten aanzien van deze paragraaf constateren wij het volgende. Afgelopen jaren is door gemeente Valkenswaard gewerkt aan een verdere professionalisering van het risicomanagement. In 2012 is de Nota risicomanagement en weerstandsvermogen geactualiseerd. De volgende stap is de adequate monitoring van de geïdentificeerde risico s, de beheersing van deze risico s (inclusief de analyse van de wijze waarop risico s worden geaccepteerd c.q. afgedekt) en de rapportering over ontwikkelingen in de benoemde risico s binnen de producten van de reguliere planning-en-controlcyclus. Deze doorontwikkeling betreft een meerjarig proces waarbij ook in 2013 stappen zijn gezet met de identificatie van de operationele risico s. De beschikbare weerstandscapaciteit is berekend op 13,8 miljoen (2012: 14,7 miljoen) en bestaat met name uit het vrij aanwendbare deel van de algemene reserve ( 11,9 miljoen, 2012: 11,6 miljoen) en onbenutte belastingcapaciteit ter hoogte van 1,4 miljoen (2012: 1,8 miljoen). Evenals voorgaande jaar zijn de stille reserves hier niet gekwantificeerd in meegenomen. De risico s zijn berekend op 5,2 miljoen (2012: 4,7 miljoen). Ten opzichte van 2012 zijn de volgende mutaties zichtbaar: WWB inkomensdeel (nu 0, was 0,6 miljoen) Participatiewet (nu 0, was 1,5 miljoen) Grondbedrijf (nu 3,6 miljoen, was 0)
Onze analyse van het resultaat 2013 Uitkomsten Pagina 14 Niet alle risico s zijn reeds gewaardeerd, een enkele PM post resteert. Wij achten het van belang dat in de toekomst ook de PM risico s worden gekwantificeerd, zodat een adequaat totaaloverzicht en het beoogde weerstandsvermogen verkregen wordt. De gemeente Valkenswaard concludeert dat er nog geen uitspraak gedaan kan worden of een volledige afdekking van het risicobedrag door de algemene reserve noodzakelijk is. Inzicht in de risico s, de financiële omvang, de inbedding van risicomanagement in de organisatie en implementatie van de in de nota beschreven acties voor het bereiken van een kwaliteitsgroei zijn aspecten die hierbij een rol spelen. Wel concludeert de gemeente dat met de beschikbare weerstandscapaciteit en de benoemde risico s de gemeente over voldoende weerstandsvermogen beschikt. Wij achten deze conclusie juist. Aanvaardbaarheid van de grondslagen van waardering en resultaatbepaling Naar onze mening zijn de door het college gekozen waarderingsgrondslagen aanvaardbaar en consistent toegepast met betrekking tot de significante jaarrekeningposten en bijzondere transacties. Dit geldt tevens voor het tijdstip waarop die transacties hebben plaatsgevonden, de periode waarin zij zijn verantwoord en de desbetreffende toelichtingen in de jaarrekening. Risico ten aanzien van Attero De Brabantse gemeenten hebben een langdurig contract voor de verwerking van restafval met Attero. In het contract is afgesproken dat de Brabantse gemeenten een aanleververplichting van 510.000 ton op jaarbasis hebben. In verband met de invoering van Diftar voldoen de Brabantse gemeenten vanaf 2011 niet meer aan deze minimale leverplicht en lopen de gemeenten het contractuele risico op een boete. Gezien het feit dat een dergelijke boete op dit moment nog niet opgelegd is, en de lopende politieke discussies rondom dit dossier, heeft de gemeente besloten nog geen voorziening te treffen voor een mogelijk risico. In de risicoanalyse heeft de gemeente Valkenswaard dit issue afgewogen en vastgesteld dat dit niet materieel is voor de jaarrekening 2013. Wij kunnen op dit moment instemmen met het standpunt van het college.
Grondslagen van financiële verslaggeving Uitkomsten Pagina 15 Schattingsprocessen binnen de jaarrekening Het college van burgemeester en wethouders is verantwoordelijk voor het maken van schattingen bij het opmaken van de jaarrekening. Als accountant van de raad beoordelen wij deze door het college gemaakte schattingen. Wel hebben wij een beschouwing ten aanzien van de belangrijkste schattingen opgenomen. Sensitiviteit schattingen hoog, door onzekere (externe) omstandigheden Sensitiviteit schattingen is gemiddeld Sensitiviteit schattingen ligt laag Belangrijke schattingen Beoordeling 2012 Beoordeling 2013 Toelichting Waardering grond en gebouwen inclusief afschrijvingen De gemeente Valkenswaard beschikt over een bedrag van 36,6 miljoen aan gronden, terreinen en gebouwen. In 2013 zijn hier tevens een aantal terreinen aan toegevoegd vanuit de grondexploitatie, welke zijn afgewaardeerd naar lagere marktwaarde. Waardering van uw deelnemingen en langlopende vorderingen Deze categorie is beperkt van omvang bij de gemeente Valkenswaard en bestaat hoofdzakelijk uit de winstuitkering HNG. Deze heeft een laag waarderingsrisico. Waardering van de bouwgrondexploitaties en de niet in exploitatie De gemeente Valkenswaard beschikt over een tweetal risicovolle genomen gronden (NIEGG) grondexploitaties, Lage Heide en Dommelkwartier. Waardering van de debiteuren De debiteuren worden gewaardeerd op nominale waarde minus een voorziening voor mogelijke oninbaarheid. Beoordeling toereikendheid van uw voorzieningen De aanwezige voorzieningen betreffen onderhoudsegalisatievoorzieningen en voorzieningen voor risico s en verplichtingen. De APPA voorziening is in 2013 op niveau gebracht.
Aandachtsgebieden en bevindingen in de controle Uitkomsten Pagina 16 Inleiding Deze paragraaf geeft een uiteenzetting van de werkzaamheden en bevindingen ten aanzien van de belangrijke aandachtsgebieden in de controle die nog niet eerder in dit verslag zijn toegelicht. Waardering grondexploitaties De waardering van de grondexploitaties was een significant risico in onze controleaanpak, vanwege de mate van schattingsonzekerheid voortkomend uit de huidige economische situatie. Wij hebben het proces rondom de totstandkoming van de waardering op haar effectieve werking getest. Wij constateren dat de gemeente Valkenswaard haar uitgangspunten op diverse punten heeft laten onderbouwen door extern marktonderzoek en taxaties. Op basis hiervan is door het college een objectief beeld van de waardering gekregen. Wij achten de waardering aanvaardbaar en vinden de veronderstellingen adequaat. De post voorraad van de gemeente Valkenswaard is als volgt te specificeren. Bedragen x 1.000 31 december 2012 31 december 2013 Onderhanden werk 27.537 21.598 Niet in exploitatie genomen gronden Overige grond en hulpstoffen Voorziening dekking verliessaldi 0 0 50 52 (3.721) (2.421) Totaal 23.866 19.229
Aandachtsgebieden en bevindingen in de controle Uitkomsten Pagina 17 Zoals uit het voorgaand overzicht blijkt, zijn de grondexploitaties nader onder te verdelen naar overige grond en hulpstoffen, nog niet in exploitatie genomen bouwgronden en het zogenaamde onderhanden werk. Deze onderverdeling is afhankelijk van de formele status van de grondexploitatie. De gronden waar de raad geen stellig voornemen heeft deze te ontwikkelen, geclassificeerd dienen te worden als overige grond en hulpstoffen. Er is sprake van onderhanden werk op het moment dat er een vastgesteld exploitatieplan aanwezig is, waarbij de bestemming van de gronden definitief vastgelegd is. Als er nog geen vastgesteld exploitatieplan is, maar de raad heeft wel het stellige voornemen de gronden op afzienbare termijn te ontwikkelen, dan dienen de betreffende gronden gepresenteerd te worden als bouwgronden die nog niet in exploitatie zijn genomen. Hierbij is er dus nog geen zekerheid over de wijze waarop de bouwgrond in eigendom van de gemeente geëxploiteerd gaat worden. Hiernaast vindt u een visuele risicobeoordeling van de belangrijkste grondexploitatieprojecten van de gemeente Valkenswaard. Dit betreffen enkel in exploitatie genomen projecten aangezien gemeente Valkenswaard niet beschikt over niet in exploitatie genomen gronden. [ Grondexploitatiewaardering Ons oordeel over het risicoprofiel van de grondexploitatie Hoog Midden Laag Toelichting Hoge Akkers <1> Lage Heide <2> Dommelkwartier <3> Carolusdreef <4> Kerkakkerstraat <5> Totalen 1. Hoge Akkers betreft beperkt aantal resterende verkopen. 2. Lage Heide betreft een omvangrijk project. In de risicobepaling is beperkt rekening gehouden met dalende prijzen aangezien reeds aanzienlijke delen zijn verkocht. 3. Risico-inschatting met name gebaseerd op het feit dat doorgaan project niet gewaarborgd is wegens vernietiging bestemmingsplan. Wel nog risicobuffer doordat positief resultaat wordt geprognosticeerd. 4. Carolusdreef betreft relatief beperkt project waarbij grondverkopen in toekomst gepland staan. 5. Kerkakkerstraat betreft qua omvang een relatief beperkt project.
Aandachtsgebieden en bevindingen in de controle Uitkomsten Pagina 18 Gehanteerde parameters en aannames Wij hebben de parameters zoals gehanteerd door de gemeente Valkenswaard getoetst. Dit betreffen zaken als gehanteerde rentevoet, opbrengstenstijging en kostenstijging. Deze zijn gelijk gebleven aan voorgaande jaar. De rentevoet bedraagt 4%, de toegepaste opbrengstenstijging 0% en kostenstijging 2%. Deze vallen binnen de acceptabele bandbreedtes en zijn conservatief te noemen. De grondprijzen zijn niet aangepast en bedragen 380 per m 2 voor vrije sector woningbouw en 304 per m 2 voor sociale huur woningbouw. Gemeente Valkenswaard heeft een extern onderzoek naar de grondprijzen laten uitvoeren. Hieruit komt naar voren dat de in het onderzoek geraamde grondwaarden over de hele linie lager liggen dan de 380 per m 2 en dat de grondprijzen in de omliggende gemeenten in het algemeen ook lager liggen. Op basis hiervan heeft het college besloten om in de scenarioanalyses rekening te houden met verlaagde grondprijzen. Op basis van de scenarioanalyses is de waardering van de onderhanden projecten bepaald. Gemeente Valkenswaard heeft met behulp van een extern bureau tevens een analyse laten uitvoeren van de woningmarkt in Valkenswaard. Hieruit komt naar voren dat: er een overcapaciteit aan planvoorraad bestaat van 16%; er in 2014-2015 teveel woningen gepland staan, terwijl er na 2017 een tekort ontstaat; er een mismatch bestaat tussen vraag en aanbod koopeengezinswoningen en huurwoningen. In de scenarioanalyses heeft gemeente Valkenswaard rekening gehouden met genoemde punten van het marktonderzoek. Het overall beeld is dat met bovenstaande uitgangspunten de gemeente Valkenswaard voldoende voorzichtigheid heeft betracht in het doorrekenen van de scenario s. Resultaten grondbedrijf In 2013 heeft het grondbedrijf een nadelig saldo gerealiseerd, welke onder andere voortkomt uit de aanpassing van de grondprijzen en fasering. Tevens is besloten om een aantal projecten niet meer in de nabije toekomst tot ontwikkeling te gaan brengen. Deze projecten zijn afgeboekt naar de actuele waarde op basis van taxaties (Lage Heide industrie, Dennenberg en Waalreseweg 45). Het totale bedrag dat ten laste van de exploitatierekening is gebracht bedraagt 2,2 miljoen. Het saldo van tussentijdse winstnemingen en winstneming op afgesloten projecten bedraagt 0,3 miljoen positief. Reserve grondbedrijf Het grondbedrijf beschikt niet over een eigen reserve grondbedrijf. De risico s van het grondbedrijf, welke niet reeds zijn voorzien zijn geactualiseerd per 31 december en blijken uit de slecht weer scenario s. Eventuele verdere tekorten van het grondbedrijf zullen opgevangen moeten worden door de algemene reserve, welke per 31 december 2013 11,9 miljoen bedraagt. In de paragraaf Weerstandvermogen wordt rekening gehouden met deze risico s. Deze zijn op basis van de worst case scenario s berekend op 3,6 miljoen.
Aandachtsgebieden en bevindingen in de controle Uitkomsten Pagina 19 In exploitatie genomen projecten De boekwaarde van de in exploitatie genomen projecten zijn op hoofdlijnen als volgt te specificeren. Bedragen x 1.000 31 december 2012 31 december 2013 Lage Heide 18.314 19.576 Dommelkwartier 563 (1.114) Hoge Akkers 1.533 847 Carolusdreef 432 462 Kerkakkerstraat 108 (1.736) Overige projecten 2.866 1.142 Totaal 23.816 19.177 Bij de controle van de balansposten inzake de lopende grondexploitaties is de cruciale vraag: worden de geactiveerde kosten in de toekomst terugverdiend? Waardering vindt hierbij in beginsel plaats tegen de kostprijs. Indien echter blijkt dat een aankoop of projectontwikkeling verliesgevend is, dient een afwaardering voor het tekort te worden genomen. Bij de beoordeling van de waardering van de bouwgrondexploitaties vormen de herziene exploitatieopzetten een essentieel toetsingsinstrument. Specifieke projecten Lage Heide Lage Heide bestond uit een viertal deelprojecten waarop zowel woningbouw als bedrijventerrein gerealiseerd zouden worden. Vanwege het ontbreken van het reëel en stellig voornemen om een bedrijventerrein te realiseren, is dit deelcomplex in 2013 afgesloten. Hiertoe is de actuele waarde getaxeerd op 364.000, welke is geherrubriceerd naar de materiële vaste activa. Het restant van de boekwaarde ter hoogte van 1,9 miljoen is afgeboekt. De woningbouw bestaat per 31 december 2013 uit 323 nog te verkopen grondkavels. Deze grondverkopen staan gepland tot en met 2019, waarbij de verwachte opbrengsten 33,8 miljoen bedragen. Voor de woningbouw is een voorziening opgenomen van 0,9 miljoen (2012: 2,2 miljoen). De voorziening is lager omdat veel van de risico s (met name met betrekking tot de boeggolf aan verkopen welke waarneembaar was voor 2013-2015) inmiddels in de gewogen scenario s meegerekend zijn. Wij achten de huidige waardering door het college adequaat en verwijzen naar de toelichting inzake de gecorrigeerde fouten.
Aandachtsgebieden en bevindingen in de controle Uitkomsten Pagina 20 Dommelkwartier Met betrekking tot het project Dommelkwartier bestaat de verwachting dat 206 woningen en diverse kantoren gerealiseerd gaan worden, waarbij de grondverkopen starten vanaf boekjaar 2016. De totale grondverkopen zijn geprognosticeerd op 17,1 miljoen. De verwachte netto contante waarde op basis van de scenarioanalyses bedraagt positief 1,3 miljoen (2012: 1,6 miljoen). Er is dan ook vooralsnog geen voorziening opgenomen. Het bestemmingsplan met betrekking tot het Dommelkwartier is in 2013 vernietigd door de Raad van State. Momenteel wordt door gemeente Valkenswaard gewerkt aan een nieuwe bestemmingsplanprocedure. Door het college is de verwachting uitgesproken dat deze wel vastgesteld gaat worden waardoor het plan realiseerbaar is. Mocht blijken dat definitief geen bestemmingsplan opgesteld kan worden voor dit project, dan bestaat het risico dat dit bedrag naar agrarische waarde afgewaardeerd dient te worden. Ook dient dan opnieuw te worden bekeken welk (positief) effect dit heeft op andere projecten. In totaliteit bestaat er derhalve onzekerheid ten aanzien van de vaststelling van het bestemmingsplan en de impact op de waardering. oor het college is deze onzekerheid over vaststelling van het bestemmingsplan adequaat toegelicht in de jaarrekening. Hoge Akkers Met betrekking tot het project Hoge Akkers dienen per jaareinde 2013 nog acht woningpercelen verkocht te worden. Deze staan gepland in 2016 en vertegenwoordigen een verwachte opbrengst van 1,7 miljoen. Op basis van de actualisatie bedraagt de verwachte netto contant waarde 0,8 miljoen negatief (ten opzichte van 0,6 miljoen negatief per jaareinde 2012). Voor het verwachte verlies is een voorziening gevormd. Carolusdreef Het project Carolusdreef betreft de realisatie van 40 woningen, welke gepland staan in 2016. Met betrekking tot de boekwaarde hebben zich weinig mutaties voorgedaan in 2013. De netto contante waarde aan de hand van de scenarioanalyses bedraagt 0,1 miljoen negatief. Voor dit verwachte tekort is een voorziening getroffen. Kerkakkerstraat Het project Kerkakkerstraat betreft de realisatie van 37 woningen, welke gepland staan in 2014. De boekwaarde van dit project is in 2013 gedaald van 0,1 miljoen vooruitbetaald naar 1,7 miljoen vooruitontvangen. Dit betreft hoofdzakelijk de exploitatiebijdrage welke bij de ontwikkelaard in rekening is gebracht. Wij vernemen van het college dat rekening gehouden wordt met het feit dat deze bijdrage niet geheel ontvangen wordt. De verwachte netto contante waarde op basis van de scenarioanalyses bedraagt 0,3 miljoen negatief. Voor dit verwachte tekort is een voorziening getroffen.
Aandachtsgebieden en bevindingen in de controle Uitkomsten Pagina 21 Gecorrigeerde controleverschillen Gedurende onze controle hebben wij een aantal controleverschillen geconstateerd, welke zijn gecorrigeerd in de definitieve versie van de jaarstukken. Het weergeven van de gecorrigeerde verschillen in het verslag heeft als doel het orgaan belast met governance verder inzicht te geven in de bevindingen van de accountantscontrole en de kwaliteit van het financiële afsluitproces. 1. Aanpassing voorziening Lage Heide Voor de grondexploitatie Lage Heide was op basis van de scenario-analyses een voorziening berekend. In de berekening van de voorziening constateerden wij uit hoofde van onze controle een omissie. Daarnaast bleek dat in de scenario analyses geen rekening was gehouden met grondverkopen waarvan de prijzen reeds zijn overeengekomen met een externe ontwikkelaar. In de aangepaste voorziening berekening zijn deze constateringen hersteld. Dit heeft geleid tot een vrijval van de in eerste instantie gevormde voorziening van 2,5 miljoen. Met het college is gesproken over de risico s waarmee in de voorziening bepaling geen rekening is gehouden. Het zich daadwerkelijk voordoen van deze risico s wordt niet waarschijnlijk geacht door het college. Wel is hiermee in de berekening van de benodigde weerstandscapaciteit rekening gehouden. De buffer voor Lage Heide hierin bedraagt 2,9 miljoen. 2. Verspreid liggende percelen Er is een correctie doorgevoerd van 777.000 met betrekking tot gronden, welke wel op de balans stonden, maar welke niet meer in bezit waren van de gemeente Valkenswaard. 3. Voorziening bodemsanering Lage Akkers Op basis van interne analyses is in 2013 1 miljoen vrijgevallen. Deze vrijval was toegevoegd aan een bestemminsgreserve. Aangezien hier geen raadsbesluit aan ten grondslag ligt, is deze toevoeging gecorrigeerd. Daarnaast is van deze voorziening een additioneel bedrag van 150.000 ten gunste van de exploitatie afgeboekt. 4. Dubbele verplichting WMO facturen Verplichtingen met betrekking tot de WMO waren dubbel opgenomen. Deze zijn gecorrigeerd voor een bedrag van 250.000. 5. Opname vordering HNG depot In 2013 is de vordering HNG opgenomen onder de financiële vaste activa. De gemeente had deze bate echter tevens direct gestort in een bestemmingsreserve, welke naar rato van ontvangst zou vrijvallen ten gunste van het resultaat. Hiervoor is echter nog geen besluit genomen door de raad. Derhalve is de storting in de bestemmingsreserve gecorrigeerd. 6. Subsidie Europalaan Een subsidievordering van 72.000 is gecorrigeerd ten laste van het resultaat. Deze was niet gerealiseerd. Wij hebben geëvalueerd in hoeverre bovenstaande verschillen voortkomen uit een tekortkoming in de interne beheersing. Wij constateren in algemene zin dat het financiële afsluitproces verbeterd kan worden door een centrale check uit te voeren op de opgenomen balansposities.
Aandachtsgebieden en bevindingen in de controle Uitkomsten Pagina 22 Verbonden partijen De gemeente Valkenswaard heeft een aantal verbonden partijen in de vorm van vennootschappen en gemeenschappelijke regelingen. De kapitaalverstrekkingen aan de deelnemingen bedraagt slechts 32.000 (conform voorgaande jaar). Er zijn geen leningen verstrekt aan verbonden partijen. De gemeente Valkenswaard heef in 2013 de Nota verbonden partijen opgesteld, waarin de uitgangspunten en spelregels zijn geformuleerd ten aanzien van de verbonden partijen teneinde de grip van de gemeente op de partijen te verhogen en de risico s in beeld te hebben. Gezien het toenemende belang van verbonden partijen in het algemeen, achten wij dit een goede stap. Voor de jaarstukken 2013 concluderen wij dat de paragraaf Verbonden partijen (nog) op basis van de oude structuur is opgesteld en nog geen rekening heeft gehouden met de gewijzigde BBV regelgeving omtrent verbonden partijen, welke in boekjaar 2014 van kracht worden. Wij achten de informatiewaarde van de paragraaf Verbonden partijen dan ook voor verbetering vatbaar. Wij hebben de informatie opgenomen in de paragraaf Verbonden partijen in onze oordeelsvorming betrokken. Op basis van deze informatie concluderen wij dat de verbonden partijen van de gemeente Valkenswaard een beperkt risicoprofiel hebben. Wet normering topinkomens Per 1 januari 2013 is de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) ingevoerd. Op basis van deze wet is de bezoldiging van topfunctionarissen in de publieke en semipublieke sector in dienstverband en bij ontslag wettelijk gemaximeerd. Voor de bezoldiging van topfunctionarissen geldt naast de maximering een publicatieverplichting in de jaarrekening. Dit geldt eveneens voor bezoldiging van niet-topfunctionarissen indien zij de maximale bedragen van topfunctionarissen overschrijden. In het kader van de jaarrekening 2013 heeft u een analyse uitgevoerd van de topfunctionarissen binnen uw organisatie. Tevens heeft u vastgesteld of er functionarissen zijn die een hogere bezoldiging dan de gestelde maxima kennen. Deze informatie heeft u opgenomen in de toelichting op de jaarrekening. Wij hebben de juistheid en volledigheid van deze toelichting gecontroleerd.
Aandachtsgebieden en bevindingen in de controle Uitkomsten Pagina 23 SiSa Wij hebben de in de SiSa-bijlage van de jaarrekening genoemde specifieke uitkeringen gecontroleerd met inachtneming van de Nota verwachtingen accountantscontrole 2013. Op grond van ons onderzoek hebben wij bij de specifieke uitkeringen, zoals opgenomen in bijlage 2 geen fouten en/of onzekerheden geconstateerd die de voor SiSa geldende rapporteringstolerantie overschrijden. Onze controleaanpak hierbij hebben wij in het hoofdstuk Onafhankelijkheid en nader toegelicht. De SiSa-bijlage dient door uw gemeente samen met een aantal andere verplicht voorgeschreven verantwoordingsstukken voor 15 juli a.s. elektronisch bij het CBS te worden aangeleverd. Door middel van een voorgeschreven tabel dienen wij te rapporteren over onze bevindingen ten aanzien van de in de jaarrekening opgenomen SiSa-bijlage. In bijlage 1 bij dit rapport zijn deze bevindingen in de voorgeschreven tabel opgenomen. U kunt deze tabel hanteren ten behoeve van verzending naar het CBS. Rechtmatigheid aanbestedingen Het onderzoek naar de rechtmatigheid van de aanbestedingen maakt onderdeel uit van de verbijzonderde interne controle. Wij hebben hier een review op uitgevoerd. Uit de verbijzonderde interne controle en de review hierop komen geen materiële onrechtmatigheden naar voren.
Kwaliteit beheersorganisatie
Interne beheersmaatregelen Pagina 25 Kwaliteit beheersorganisatie Algemeen Bij de planning en uitvoering van de controle van de jaarrekening 2013 van de gemeente Valkenswaard hebben wij de interne beheersmaatregelen, welke onderdeel uitmaken van de administratieve organisatie van uw gemeente, in onze overwegingen betrokken. Wij hebben de opzet, het bestaan en de werking van interne beheersmaatregelen onderzocht, voor zover wij dit in het kader van de jaarrekening noodzakelijk achten en niet met het doel om een oordeel over de effectiviteit van de interne beheersing te geven. Wij steunen voor de volgende processen op uw interne beheersing, hetgeen betekent dat wij minder uitgebreide werkzaamheden per jaareinde behoeven te verrichten. Wij hebben geen onderzoek naar de effectiviteit van de interne beheersing verricht, anders dan dat relevant is voor onze. Positie verbijzonderde interne controle Gemeente Valkenswaard heeft in het afgelopen jaar grote progressie geboekt met de implementatie van een systeem van verbijzonderde interne controle binnen de gemeente. Er is een uitgebreid IC-plan opgesteld, welke per proces gedetailleerd weergeeft welke controles uitgevoerd dienen te worden. De daadwerkelijke uitvoering van de controlewerkzaamheden is decentraal ingeregeld waarbij er wel coördinatie en toezicht door de controller uitgevoerd wordt. Wij complimenteren het college met de geboekte progressie maar willen wel wijzen op een aantal belangrijke aandachtspunten. Belangrijke aandachtspunten voor de uitvoering van de verbijzonderde interne controles zijn de deskundigheid en objectiviteit. De medewerkers belast met de uitvoering, dienen bekend te zijn met de uitgangspunten van controleleer en dienen een onafhankelijke positie in de organisatie in te nemen. Tevens dienen ze niet het eigen werk te controleren en dient zorgvuldigheid in acht genomen te worden als het gaat om planning, uitvoering en vastlegging van de werkzaamheden. Wij stellen vast dat gemeente Valkenswaard weliswaar de uitvoering van de verbijzonderde interne controle heeft gedecentraliseerd, maar dat functionarissen in principe hun eigen afdeling niet controleren. Dit is een belangrijke waarborg voor de objectiviteit, maar brengt wel een risico met zich mee dat functionarissen niet beschikken over de juiste deskundigheid om een proces adequaat te controleren. Wij vragen de aandacht van het college hiervoor. Daarnaast zijn er een aantal processen waar de functionaris wel de eigen afdeling controleert, bijvoorbeeld grondexploitaties en aanbestedingen. Een van de maatregelen om de genoemde risico s op te vangen is een strakke regiefunctie van de controller, waarbij deze aan de voorkant instructies uitvaardigt en steekproeven uitzet, gedurende het proces overleg voert over de status, voortgang en eventuele issues en na afronding van de controles steekproefsgewijs vaststelt dat de controles met voldoende kennis en diepgang uitgevoerd zijn. Verbeterpunten welke wij in 2013 hebben geconstateerd betreffen: er is momenteel geen overall IC memo opgesteld; er worden momenteel geen steekproeven door de controller uitgevoerd op de werkzaamheden zoals uitgevoerd door de diverse functionarissen; structurele verankering dient verder gestalte te krijgen komende jaren. Voor wat betreft boekjaar 2013 is de verbijzonderde interne controle, hierbij in acht genomen dat dit het eerste jaar van uitvoering betreft, met voldoende diepgang en kwaliteit uitgevoerd.
Interne beheersmaatregelen Pagina 26 Kwaliteit beheersorganisatie Bevindingen interne beheersing In onze managementletter 2013, uitgebracht aan het college op 28 november 2013, hebben wij onze bevindingen en aanbevelingen van onze tussentijdse controle 2013 opgenomen. In deze managementletter hebben wij aangegeven welke zaken vóór de 2013 opgepakt zouden moeten zijn. Hier is door de organisatie invulling aan gegeven. Wij hebben in onze controle geen zaken geconstateerd welke een prioriteit Hoog hebben en daarmee van belang voor de raad zijn. Wij hebben geconstateerd dat de voortgang van de aanbevelingen van zowel uw eigen interne controle als de controle door ons als accountant zichtbaar door uw organisatie gevolgd worden. Financiële afsluitproces Het financiële afsluitproces betreft het proces om vanuit de financiële administratie te komen tot een verantwoordingsdocument, in dit geval de jaarstukken 2013. Wij stellen vast dat dit proces op een voldoende niveau functioneert, maar dat er (nog) wel belangrijke verbeterpunten bestaan gezien de door ons geconstateerde controleverschillen. Automatisering In het kader van de controle van de jaarrekening brengt de accountant ook verslag uit omtrent zijn bevindingen met betrekking tot de continuïteit en betrouwbaarheid van de geautomatiseerde gegevensverwerking. Onze controle was niet primair gericht op het doen van een uitspraak omtrent de continuïteit en betrouwbaarheid van (delen van) de geautomatiseerde gegevensverwerking en wij hebben daartoe ook geen opdracht van het management ontvangen. Om de betrouwbaarheid van de gegevensverwerking te borgen, vindt jaarlijks een toetsing plaats op en rondom de IT-systemen. Hiervoor hebben wij de algemene IT beheersmaatregelen getest voor applicaties die van materieel belang zijn voor de : Key2financien GWS 4Aall (sociaal domein) ISA Automatisering is door de gemeente Valkenswaard uitbesteed aan de gemeenschappelijke regeling Samenwerking A2 gemeenten. Wij hebben de controles dan ook grotendeels uitgevoerd bij de A2 samenwerking. De heeft geen tekortkomingen in de continuïteit en betrouwbaarheid van de geautomatiseerde gegevensverwerking aan het licht gebracht. In het hoofdstuk Aandachtspunten voor de raad gaan wij nader in op uw aandachtspunt aangaande de continuïteit van de geautomatiseerde organisatie.
Rechtmatigheidsbeheer Pagina 27 Kwaliteit beheersorganisatie Onze bevindingen in het kader van rechtmatigheid In paragraaf Rechtmatigheid van hoofdstuk Ons hebben wij de gehanteerde kaders voor onze rechtmatigheidscontrole nader toegelicht. Buiten hetgeen reeds eerder is gemeld, hebben wij geen bijzonderheden geconstateerd in het kader van rechtmatigheid. In het vervolg van deze paragraaf geven wij onze bevindingen bij deze onderwerpen. Het controleprotocol, inclusief het normenkader is op 31 oktober 2013 door uw raad vastgesteld. Het normenkader is intern bij uw gemeente vertaald in interne controleprotocollen, waarna voor de geïdentificeerde risico s de getroffen beheersmaatregelen in kaart gebracht zijn. De werking van deze maatregelen is met voldoende diepgang getoetst en de uitkomsten hiervan zijn voor de processen met een duidelijke audittrail vastgelegd. Zoals reeds aangegeven in de managementletter kan de beheersing voor een aantal processen nog in bepaalde mate verbeterd worden. Wij constateren dat de gemeente Valkenswaard hiermee aan de slag is en deze verbeteringen veelal de komende jaren wil gaan realiseren. Ondanks deze aanbeveling zijn wij van mening dat de gemeente Valkenswaard voor het boekjaar 2013 een deugdelijk rechtmatigheidsonderzoek heeft uitgevoerd. De begrotingsoverschrijdingen zijn goed toegelicht Met de controle op de juiste toepassing van het begrotingscriterium toetsen wij of het budgetrecht van de gemeenteraad is gerespecteerd. In hoofdstuk Ons van deze rapportage lichten wij de controleaanpak en de verantwoordelijkheden van college, raad en accountant nader toe. In onderstaande tabel hebben wij per programma een samenvatting gegeven van de overschrijdingen van de lasten op de begroting. Onderdeel programmarekening Bedragen x 1.000 Gewijzigde begroting Rekening 2013 Afwijking Programma 5: Bestuur 6.565 7.652 1.087 Zoals uit bovenstaande blijkt, is er op één programma een overschrijding van de gewijzigde begroting geconstateerd. De overschrijding op programma 5 betreft hoofdzakelijk de dotatie in de voorziening APPA. Dit betreft een niet optionele verplichting en achten wij derhalve ook passend binnen het beleid. Deze overschrijdingen ten opzichte van de begrote lasten zijn door het college in de beleidsverantwoording en in de paragraaf Rechtmatigheid toereikend toegelicht. Het college stelt uw gemeenteraad voor genoemde overschrijdingen te autoriseren in het kader van de vaststelling van de jaarrekening 2013. Vooruitlopend hierop zijn wij hiervan reeds uitgegaan bij het vormen van ons oordeel over de (begrotings)rechtmatigheid.
Rechtmatigheidsbeheer Pagina 28 Kwaliteit beheersorganisatie Misbruik en oneigenlijk gebruik In de externe en interne regelgeving zijn diverse bepalingen opgenomen die erop zijn gericht om misbruik en oneigenlijk gebruik te voorkomen. Uw gemeente heeft de toets op het misbruik en oneigenlijk gebruik neergelegd in interne controleplannen. De uitkomst van deze toets heeft niet geleid tot bevindingen die invloed hebben op de rechtmatigheid van baten en lasten en balansmutaties. Niet-financiële beheershandelingen vallen buiten de scope van rechtmatigheidscontrole Handelingen en beslissingen van niet-financiële aard vallen buiten de scope van de rechtmatigheidscontrole door de accountant. De accountant toetst deze handelingen en beslissingen niet inhoudelijk door gegevensgericht onderzoek. Volstaan wordt in dit kader met het beoordelen van het interne systeem van risicoafwegingen. Binnen dit systeem moeten voorwaarden zijn geschapen om risico s goed te kunnen beoordelen en in de tijd te kunnen volgen. Wij hebben ons een beeld gevormd over de wijze van totstandkoming van de inventarisatie van de risico s en de getrouwe weergave van de hieruit mogelijk voortvloeiende financiële gevolgen in de paragraaf Weerstandsvermogen van het jaarverslag. Daarnaast hebben wij gericht geïnformeerd naar de lopende procedures waarbij de gemeente betrokken is, teneinde indicaties te verkrijgen over de eventuele risico s op dit vlak. Op grond hiervan beschikken wij niet over aanwijzingen die een nader onderzoek naar de (financiële) gevolgen noodzakelijk maakt.